장음표시 사용
321쪽
3rx RESPONSI AD OBIECTA Haec licet certissima sint cxcipit tamen vir doctus, si Judaei corruperunt libros Moysis, multo magis ab iis corrumpi debuiise prophetias Danielis. Ecquis dubitatis Quis
nescit illos totum Danielem ex Prophetarum numero ex
punxisi, Ipsum tamen hoc negat vir doctus, pluribus in locis contendit Judaeos de Daniele idem sentire quod Christianos, ct de nomine tantum litem intendi. Sed profecto si de nomine tantum sit quaestio, quando quam
tu utrum Daniel uerit Propheta, necne; min illa controversia, utrum Servator noster fuerit verus Messias, erit de nomine, nec ulla in rebus humanis aut divinis supere. rit quaestio, quam non sure meritoque de solo seri con tendas nomine. Caeterum cum quo loco apud Iudaeos Danielis habeantur vaticinia alibi latis ostenderimus, opus non est ut ea hic retexamus. Interim quantum illorum erga hunc Prophetam sit odium, satis ex eo constat, quod cum olim medium inter Prophetas locum tenuerit Daniel, odio tamen veritatis ad calcem codicis Hebraei inter semia sacros reiectus sit libros, undique etiamin in perpetuum
illum extirpaturi si per ipsos stetisset. Denique quod in
hoc Propheta, non, ut in caeteris sacrae Scripturae libris, integra LXX virali fruamur tralatione, sed eadem interpolata versione Theodotionis, hoc quoque illorum factum est seelere. Provocat dein P. Simonius ad Samariticum exemplar, & ut cludat ca quae scripsimus, dicit codicem Hebraeum in annis Patriarcharum computandis confirmata a codice Samaaritico. Cum tanta sit utriusque codicis discrepantia, ut major esse vix possit, miror sane haec ab eo stribi. Si argumentum ex eo petat, quod contractiorem calculum uterque contineat codex, quam exhibeat versio LXX inter pretum; Iam nostras confirmat rationes, planumque fiet utramque gentem, Judaeos videlicetis Samaritas, quod Christum admittere noluerint, adbreviasse tempora sed tamen cum non Christianos tantum, sed se mutuo quoque
322쪽
NupER CRITICAE SACRAE. 313 oderint, diversam in depravandis codicibus suis institisserationem ' quamvis quam longissime a seinvicem recesserint, illam ipsam nihilominus Hebraeorum codicum varietatem plurimum conferre ad confirmandam quam LXX. interpretes exhibuere Veritatem. Dicit dein Africanum, Eusebium & Syncellum, annotasse quidem istam lectionum varietatem, sed illos longillime a mea remotos uisiesententia, utpote qui nullum propterea Iudaeis aut Samaritis impegerint crimen. At quid verbis opus, cum ipsa varietas sagitium ostendat, & non fortuitim, sed mania festam contineat depravationem Quomodocunque calculus ponatur, semper aut in LXX interpretes, aut ili Judaeos crimen id redundabit. Sed vero cum quod LXX posuere interpretes, id ipsum quoque multis certis testibus,, insuper antiquioris Synagogae nitatur consensu contractio vero computus ne unum quidem habeat testem, qui sit Aquila vetustior, in selicis iuerit judicii, tam manifestis non credere argumen tis. Errat tamen cum ad memoratos provocat scriptoresae si illi Iudaicam istam non agnovissent depraVationem. Africanus is eo Syncellus manifeste adfirmat codices Hebraeos non convenire, & multa continerie absurda, quae postquam enumeravit, addit, merito omnes Chronologos sequi LXX interpretum versionem, utpote quae facta sit
χ' ωλληπιων. Nec hoc tantum loco, Ied alibi corruptos esse dicit in Hebraeis codicibus annorum numeros. Sic quoque sensit Origenes, qui pluribus in locis S. Scripturas Judaeis depravatas esse affirmat.
323쪽
314 REspo NSI AD OBIECTA De vaticinio sex mille annorum, deque Thalmudica quam subjungit expositione, satis cum alibi, tum quoque
praecedenti diximus scripto. Perpendant ea quibus otium cst,in judicent an verum sit, id quod . dii monius adstruit, me causam hujus vaticinii ignorasse. Cum celeberrima fuerit haec prophetia etiam antequam Christus nasceretur opus non est ad Thalmud istas recentiores di-Vertere, cum ex iis quae scripsimus opinionis huius anti
quitas satis sit manifesta, & ipse quoque Hieronymus millenarioruns sententiam ex Judaeorum traditionibus Pa. piam hausisse astirmet. Sequentibus capitibus P. Simonius examen instituit in
LXX interpretum Versionem. Quamvis autem pluribus in locis cam laudet, quia tamen aliquando eos impegisse aut saltem minus commode quaedam reddidisse existim .it, operae pretium fuerit ea excutere,, cognoscere ipsene, an vero LXX errarint interpretes Missis itaqtie iis, in quibus horum non adversatur Versioni, ea solum persequemur, quae ab illo reprehenduntur. Primum quod carpit occurrit Genes cap. I. V. 7. αρχα κῶς ηρ ρας. Dicit dubiam esse expositionem, quia
Vox αρχῆι principatum principium significet. Miror non reprehendisse vocem Hebraeam quaeis ipsa u. plicem habet potestatem. Pari surein primam Genesios reprehendat vocem refith, quae, caput cinitium no rat, unde Aquila verterat ν κωφαλίδι Cum in his di milibus locis satis pateat, qua ratione dictiones ista sint accipiendae, frustra male intelligentium culpa in ipsos uansfertur scriptores. Qilibuscunque demum verbis interpretes haec reddidissent, nunquam cavillandi defuisset materia, praesertim cum omnibus sere linguis praedictar voces
duplicem habeant sisnificatum, ipsa quodammodo sic u
bente natura. Frustra itaque sunt illi qui Graecae tralationis carpunt ambiguitatem, cum Hebrari codicis interpretatio linc nostio seculo longe magi sit ambigua, utpote
324쪽
NupERAE CRITICAE SACRAE. Is quae quosvis tiam admittat sensus, si Rabbinoso Rabbim stas sequamur. Cap. III. . . Genesa υτάρ - συ - ἀν ων των 'κ-ων maledictus tu ex omnii animalibM. Dicit prae positionem , non convenire huic loco, nullum constituere sensum. Certe non potui et locus hic melius exactius reddi. Qui aliquid Graece sciunt, hoc quoque sciunt, nullum esse Graxum scriptorem qui non sic loqua
tur, omninoque frustra simus si exempla congeramus. Eodem capite versu sequenti Occurrit Φυτο σου τη σει, ἈφαλM. Putat legendum esse τειρη. , mox M'mias. Atqui hoc non est Graetum neque enim τειρο is dicitur, sed Ῥω unde suturum τερω, non ipή . Rectior itaque nostra lectio τρησει- τρησεις, quam relin sensui convenire olim ostendimus. Gen. cap. IV. v. 6. Et habitavit in terra Naid e re
giοη Edem. Qui cum Hieronymo negant terram Naid,& malunt fluctuantem aut instabilem interpretari, illi malunt cum Hieronymo errare, quam cum LXX veritatem agnoscere. Cur non Iosephum reprehendunr, qui lio. rum interpretum sententiam confirmata Quis praeterea
ferat istam balbutiem, S habita:it in terra in Ailis vagus. Nusquam profecto habitat, qui ubique vagatur. Gen. IV. V. 26 ουτο tam πν δ ν λειβα το νου καυ-
σου λ9. Hoc in loco ni λοῦ- ponitur more Graecis tralativo pro Gλων vel τῶ μη λεισει . Hic speravit invocans vel invocando nomen Dei. Eundem hune
sensum expressit quoque Philo in Scripto de Abrahamo. Quod vero dicunt in Hebraeis exemplaribus legio nonni id aliter olim uim patet non tantum e LXX interpretibus, sedis ex Eusebio Emeseno, cujus verba in ca
loco diximus in Appendice scripti de LXX. interpreti-ys 1 bus.
325쪽
bus. Si quis Rabbinorum consulat commentarios, meras inveniet contradictiones. At vero in Graeae versione mania sunt clara. Quis enim nescit in sacris literis passim
spem poni pro fide, sperare pro confidere bed Graeci saepe sic loquuntur, & hinc est quod χρη---νηρα ελαδες pro bona mala usurpantur conicientia. Genes cap. l. V. - σαίη ν σεαυτῆα κιβωτοι , ξυγων me μ ων ac Illi arcam ex arboribus quadratis , ita
vertendum si olim monuimus. In Hebraico st Laetili arcam ex artoritas resinae, quod omnino idem in Omne enim cluadratae arbores sunt resinistrae. Satis mihi videor clare locum hunc exposuista in iis quae olim scri psici tamen quia P. Simonius nimis longe ca petita esse cxistimat Waliter haec reddenda censet, sic nempe ut ξύλα ετ γωνα accipiantur de asseribus seu plancisin iradratis; non crit ab instituto alienum, si pauca etiam puma clariorem loci hu)us intellectum addamus. Primo t. t. lue observandum vocem Hebraeam opter, si seorsim spectetur, non post accipi de quadrato. Deinde quis naupegus non rideat, si quis huic jubeat, ex as e cibus aut tabulis quadratis construere qualecunque navigium 8 At vero siquis usicrit navem aedificare ex arboribus quadra ris, statim recte loquentem agnoscet, intelliget arbo res resinistras, quales sunt cedrus, abies, picea pinus, pinasteris sapinus, omnes quadratae omnes apti silmae fa bricae navali, utpote qua materiemis simul resinam seu picem ad unguendas exhibeant naves , Cum in frigidis praecipue proveniant tractibus velut in summo septentri
one, Malibi sere in montibus sempe virentem tamen alunt comam, locoque sanguinis copiose iis data caeresilia. Siquis boreales peragret regiones, vix alias quam quadra ias inveniet arbores, omnes paribus intervallis langulis in quaternos simul se cxplicantes ramos, ita ut vel ipso
aspectu figuram exhibeant pyramidis AEqualis isse ramorum ordo cedit Lapponicis gelicibus in benefici uini, utpote
326쪽
NtipERAE: CRITICAE SACRAE. I pote super quaternos istos in crucis sermam simul exeuntes ramos, velut super planum fundamentum, domos suas ligneas cxstruere solitis, ut testantur, cum alii, tum quoque laus magnus lib. I v. cap. II. Patet itaque, ut semper, ita quoque hoc loco LXX. illo senes optimos fuisse interpretes. Scio quidem docilisnuim Bochartum vocem Aophe de cyprellis accepiste, Verum cum ea non quadrata
ut arbor, sed rotunda, utpote quae metas imitetur, ideo in censum venire non potest. Nec tamen negaverim O. cem cupressi, a gophe seu cepher commode derivari, ve rum non αελέσως, ut puto. Cum enim ab hac Hebraea voce insul: quoque Cypro nomen obtigerit, propter O. piam resiniterarum arborum, non incommode exinde e tas originem voci cupressi. Quod si id minus placet. non male deriVer, ruet mori a Mnrαρ , quod ipsum ab eadem Hebraea voce formatum lactuc. raeti anilis quiores, παρους Vocarunt conos seu nucamenta in quibus primo exitillantem arbores resimi ero terunt residam Itaque Hesychius Thcophrastum Aps vocasse serabit α
tas, Iam πάει B idem notabit, quod conisera seu re. sniicra arbor, propter geminum Vocis siet a seu couersignificatum. Porro κώ-si dicuntur quoque: Παροι. Saepe enim in DiaIectis re transit in T. Hoc I llaemunx
quod usitatius siet, deo sinum ut lectio Theophrasti iam tu fuerit immutata. Genes xlix. v. 24 Ubi violenter dicuntur confracti suisse arcus, quos fratres in Iosephum intenderans, recti sum est versi eis F, -κ--:- κτορα - αν, cum ali tuterpretati es vix ullum exhibe Clansiim. Vocem Hebraeam a M alibi eodem sensu accepere iidem interpretes, convenitque cum radice ara Ibid. v. M. Nihil miniis quam Gnis est. LXX viralis interpretatio, ubi multiplicanturi belledictiones Iosephi
327쪽
, τα in κεφαλibus Iamp,- πυφη;ων ἡγῆσατο ἀλλφων. Optime haec reddidere interpretes, licet non nunc tantum,1ed olim aliter quibusdam vitum sit, ac praetulerint versiisonem Aquilae, qui pro Δνων reposuit Τουνῶν, ut ex Theodoret, Graecis constat catenis, ac si LXX interpretes, qui passimillaa βοάον reddiderunt, non etiam hoc loco id ipsum posuissent, si convenientius censuissent. Sed sane Aquila, qui nihil in Hebraicis sciebat, quod non a LXX hauserit interpretibus, unum id semper egit, ut caldem quidem quas illi expresserit significationes, verum illas ipsas in diversis dissiparit locis Si LXX βο in hoc loco scrip. sisient, ille Δνων posuisset, ut alibi ab eo factum. Quod
Vero sensum horum attinet verborum, clarus est illed ma. nifestus i Montibus stabilibus & a rerum initio permansuris in aevum, qui in Psalmis dicuntur montes Dei, opponuntur hoc loco νει, cumuli seu acervi instabiles, quales vel casu, vel humana congeruntur diligentia ' Falluntur, qui vocen hanc de solis intelligendam csse existimant arenarum cumulis, in ptaecipuo enim significatu ponitur pro acervo seu cumulo frugum fructuum. Itaque tam ωαν. a Grammaticis exponitur et, συ5λώμ. σωσπυών γ κωρθων.Hinc ακρο θόνια Vel absolute μα fructuum dicuntur primitiae. Hinc quoque Διάμαν, idem quod σωρος αἰγιαν. Ab Uricolis vocis hujus origo est petenda, qui frumenti struices sic apellarunt ad μνα . Promiscue enim, ut Grammatici docent, appellantur talio, Γνει
idemque esse notant, quod λώνει ω, νἱω, quae omnia ejusdem prorsus sunt originis Postea vocasuli hujus acceptio transiit ad loca in quibus copiosus frumenti esset proventus cujusmodi sunt colles modici agri editiores,' ripa suminum. Transata dein significatio ad quarumvis
rerum cumulos, veluti fructuum, arenarum, silis, pecuniae
similium. Tandem demum ad ista loca, in quibus haec
Omnia reperiantur, qualia sunt littora syrtes, mare denique,&quaelibet arenosa, quassidari sollitaria tesqua Cum
328쪽
NupERAE MITICAE SACRAE. 319 vox hae tam multiplici sensu apud Graecos occurrat scriptores, nullum tamen invenias locum, quin statim
agnoscas quomodo accipienda sit quod ipsum quoque hic
observare licet, cum tam opponuntur montibus perennibus. Sensus vero loci & ipse est manifestus. Quamvis enim νε sint instabiles& natura sua incerti, corum tamen
stabiles& perennes proventus posteritati Ioseph optat Pa triarcha moriens. a' si quis quaerat quare eur. XXYm. Is ubi similis de hoc ipso Ioseph Moysis oe. currit prophetia λω non Ἀνο iidem posuere interpretes, is mihi causim expediat, quare Moyse non iisdem istieusus sit verbis, atque hoc loco Iacobus. Siquis causam dixerit, idem quoque causam habebit, quamobremo LXX:
non iisdem utrobique utantur verbis. Quod autem doctissimus Simonius malit immutare sequentia verba Graeca,
sic vertere, super capa 6m quifratrum dux fuit,id minime probo Quaenam enim haec balbuties, S Iuper caput Josephi, S Juper caput osephi, cui fratrum dux Ait 'tuero quid planius eo quod antiqui posuere interpretes, ubi Iosepho promittit pater felicitatem in stabili onstabili tellure, cupitque simul ut benedictiones istae non in ipsum
modo, sed rin fratres, quorum princeps fuerit, redundent 3 Porro siquis in versionibus hodiernis totam hanc de Joseph prophetiam excutiat, mera inVeniet aenigmata
nihil omnino significantia,& ne ab ipsis quidem intelligenda interpretibus. MInus tamen mirum id videri debet, ideo, quod Iudaici codices insigniter hoc in loco sint depravati. At vero ut saepe alibi, ita quoque in hac de Iosepho pro. phetia integra& sincera sunt illa Hebrae exemplaria qui
hus Samaritae utuntur. Illa si quis adeat, inveniet exactissime ad unguem cum LXX convenire interpretibus. Psal xxii v. a. Cum alloquitur Propheta Deum dicit, vocato te interdiu. non exaudies vocabo te noctriwnon cedet tu amentiam Non ideo qua ratione ali. Quis possit pertendete hanc expositionem non esse clariorem . omni ui ue
329쪽
omnibus aliis. Vetus interpres ανοι, vertit vanitatem, quod eundemesscit sensum.
Post multa deinceps ubi vulgatam examinat eristonem, nescio quare sequatur versionem Hieronymi in cap. Gen. XIJ S. cum nec ipse nec Hieronymus probare potuerint Ham esse loci nomen. Quod vero sequenti dein Gen. cap. v. I. occurritin sedit cum cis Abraham, de eo dixi mus in appendice cripti de LXX interpretibus. Cap. X I X. V. q. Male Hieronymus reprehendit LXX interpretes, quod generos pro sponsis reddiderint. Non hoc excidistet si Graecae uisiit peritior linguae. Quis cnim nescit pallim a Graecae sponto appellata
Quod vero cap. XXII .vri Hieronymus reprehendat LXX.
quod regem pro principe substituerint, nimis id leve, ne di cana sutile, cum nemo eiciat regis & principis in omnibus linguis promiscuas esse appellationes. Cap. xxiv. V. 63. Iterum hos interpretes male tarpit Hieronymus, cum Vertendum censet ut loqueretur in agro Helixaut jam vespera. Quis ita improprie loquentem aut erat aut intelligatis Cum declinat vespera nonne nox
est 3 Quid denique sibi vult istud loquerelar At vero quis neget perspicue fideliter reddidisse LXX interpretes,cum dicunt laacum inclinante jam die rus concellisse, ut cum iam ulis, villicis ramicis confabularetur, quemadmodum solent facere homines labore sessi, horis p esertim locis calidis Vocem Aebraeam pluribus in locis δὲ lis exposuere
iidem interpretes. Et vero δέλη tempus ameridianuminamvis cro totum tempus pomeridianum hoc nomine contineatur, qui tamen Graece norunt, hoc quoque sciunt,
tempus a meridie ad vesperam trisaria divisum suisse, ita ut medius dies, id est hora sexta seu tempus prandii, dicere
2 quod pratia i sequcretur, δείλη vel
λλαν simpliciter quod vero lecasum solis praecederet tempus, δέλη - . Unde cadi lillima pars diei quae prandio peracto sequebatur, a Xenophonteis pallim ab aliis
330쪽
NupERAE COTICAE SACRAE . 32 Irii λη dicitur. Sed&Gen. cap. III. v. 8 cum Dcus dicitur obambulasse in Paradiso ad spiritum diei, quando intensulimus est calor recte iidem interpretes reddidere is λινόν. Vim vocabuli ipsa sitis declarat origo, cum δ&λη MNνοιδεδ ελι, factum sit leu λη, inde κελιψαι
meridiari. Quod vero alteram spectat Vocem, nem ac αλλεο .& tum quoque frustra sunt cum αλλε mori hus vici sancti non convenire existimant. Vel plo ait
stante vocabulo, αλλεροι idem est quod φιλομυS Nec
putandum eam esse semper vitiolam intempellivam praesertim cum servis, pueris mulieribus, quae verbosa gaudent loquela Cicero ad Atticum XII, Garrimus quidquid
in luceam. Est profecto quiddam λιχ, quae habet, etiamst hilsules, concutione i a suavitatem, Origenes tamen in sua lexico αλλε σα hoc loco interpretatus est , ειν, Iudaeos nempe secutus, qui nec Graece, nec Hebraice sitis docti, significationes verborum divinabant potius, quam fideliter reddebant. Cum pluribus in locis vocem πω ita reddiderint LXX, nusquam tamen hoc sensu abiis accepta sust. Gen. Cap. xxvi. V. 32. Iterum male ab Hieronymo a P. Simonio reprehenduntur LXX interpretes, quod Verterint, non invenimus aquam. Siquis Rabbinorum legat scripta nihil nisi meras inveniet cavillationes. Cum verba Haebraea eam quam LXX posuere contineant expositionem, quaestioque solii circa id versetur, quomodo Isaacus nomen dicatur dedisse puteo, cum amantea nomen inditum suetit ab Abrahamo non operosum est satistacere. Si quis enim locum examinet, facile quoque deprehendet, ab Abraham quidem prius dictum suille puteum juris)urandi;
sed idem postea nomen confirmatum fuisse ab Isaaco, addito quoque eo, ut adsitum oppidum eodem appellaretur
cognomine Calumniandi causa ex eo tantum petitur,
quod idem quoque vocabulum saturitatem notet, unde volunt conlicere, puteum seu fontem istum non suisse siccum.