장음표시 사용
111쪽
aegrum ad biliosorum seruorem, uel tagidorum cruditatem duci. Flos rentini enim falso id ab Avicenna atq; temerὸ dichu nescio quam recte,
coni anter tamen certe asseuerant.
Adde quod a X. Methodi sebrim ex copia sanguinis & seruore nastam, Galenus calidissimam esse affirmat. Quanto igitur magis quae ex putredine aequaliter in omnibus uasis, aut saltem primoribus diffusa quod sane in synochis proprie uocatis fieri solet. Nam in alijs continuis, quae accessiones habent, uel quotidiὸ, uel per tertium quenP diem, pu' tredo in una quapiam parte subsistit, quae uel phlegmone tentatur, uel xci etiam citra phlegmonem ueluti in soco quodam principium febris in se
continet. Id enim causam esse nouae accessionis declarat prolixe Galenus GDQ. II. de Febrium dissier. inquiens: Quaeculam per circuitus aliquos aegris tudinum accessiones fiunt, ex membrorum dispositionibus ortum habent, quae scilicet membra, uel mittunt, uel suseipiunt, uel generant, uel attrahunt superfluitates eo quo nuper diximus modo. Sed quae subdit circuitus non habent, in his nulla est corporis pars, quae praecipue sit OG sensa. At omnes qui in uenis 8c arteri js continentur humores, at* ij praes Ga=. Μαλ sertim, qui in maximis atque plurimo calore abundantibus sunt: aut ob aliam quampiam causam,ut in ephemeris, aut ob putrefactionem, seruenao tem se brem accendunt synocham appellatam: quae a principio ad finem nullam habet intermissionem: ac tandiu perseuerat, hominem Φ deurit,
donec qui eam adserunt humores aut ex toto absumantur , aut coquam tur, aut utrqmo patiantur.
Itam rationi, & ueritati, atq3 Galeni sensis maximὰ consentaneum uis detur, sebrim huius modi ex putredine contingente in omnibus uasis, aut maximis,& praecipuis sectam, ea acutiorem esse,quae ex putredine sit sos Ilus alicuius humoris, quamuis bliosi, in aliqua tantum parte putrentis. Vnde nimirum crisis eius aut in quarto fit, aut omnino intra septi inum, Galeno afferente libro de Crilibus tertio. -
1ο A to hic ille ad me, Videor ne tibi partes tuas, Francisce,pulchrὸ sustis nuisite, easΦ sortissimis praesidris adeo communisse, ut uel nullis hostium
. incursionibus oppugnari ullatenus possint Sane inqua ego: ita enim nunc mihi in ea quam prius exposui sententia, hisce quas tu non minore doctrina quam facundia attulisti rationibus confirmatus uideor, ut dis moueri de sententia ne aduersario quidem Galeno possim. Uereorq; plurimum, ne ita tu ualidissimis copηs aciem instruxeris meam, ut infirmiosima manu eam tu si euertere e Xercitibus tuis contenderis aduersum ire possis. Quid enim tibi pro te copiarum ad congrediendum uel uincens dum tantis iam armatorum cuneis in mea castra traductis superest e pos o test Experiar tamen inseacto constantii animo tuorum militum foristissimam manum: hoc est, rationum tuarum quas si non multas quidem illas, firmissimas tamen & bene robustas habere te arbitror uina, ros bur in omne. Tu iam ad conserendam manum instructis ac dispositis co 'prjs re para.
Ad quae Hieronymus: Educam inquam posteaquam tibi tantopere sdiss
112쪽
6 ENAR. MEDICIN A L I V Mfidis, e munitissimis meis castris eam militum manum , quae uel aspectu ipso, nedum congressit ita tuas copias omnes & cuneos euertat ac dissis pet, ut ad primum armorum strepitum, tubae 'sonum, sis multo cum dedecore multa certe tua clade atΤ tuorum iactura terga daturus. Quae ut cuncta opere magis quam uerbis 8c terroribus compleam , e media Graecia duces strenuos atque inuictos Galenum , Paulum, Aetium: ex Arabia Rasios, Avicennas, Averroas: ex intima Barbaria Gentiles Nusgones Hugones dicere uolui Herculanos & sexcentos huiusmodi prosseram , qui ardentem sebrim synocho non paulo plurimum acutiorem esse doceant: ut eorum sensis doctissimus quisque sit protinus manus
Principio,omnium sententia costat. tam Graecorum, quam Arabum, ex sanguine esseruescente, aut etiam putrescente, in omnibus aut praeci
puis uasis synochon fieri,quae causa est unicae eius ab initio ad crisim usq; accessionis: reliquos uero mine ac praecipuὸ exquisitos, a flava bile, ex quisita quidem illa, ac intra uase putrente: sic enim Galenus I I. de Cri.
sibus Atqui morbi ex sanguine facti mitiores sunt biliosis: Erit igitur
synochos uocata, ardente mitior, ato ob id minus acuta.
Este autem biliosos morbos sanguineis acutiores, omnium sententiis comprobatur, dicentium, Ex bili exquisita morbos acutissimos nasti. 3 β' ,' Quamobrem in autumno, ibi uult Hippocrates, acuti Limae aegritudines fiunt, & ut plurimum lethales: R in siccitatibus sebres acutiores, in plus 3.Ap,r 7 ui js longiores. Galenus aute apertissime I I.de Febr.di Terenuis, uel leuis detur, a sanguine putrescente factam febrim, simpliciorem esse, hoc est, mitiorem : nimirum ob sanguinis benignitatem & humiditatem, a quo quidem plurimus, sed mitis attollitur uapor. Quamobrem erit illius castor, ardentis calore mitior : qua una re a biliosa sebri,ea discriminatur quae ex sanguinis transinutatione fit,ut eo loco ait Galenus. Eadem rursus sententia Galeno expressa uidetur praesagiorum II. Cς nempe a sanguine N pituita morbos, biliosis esse prolixiores, quod alto x. Praesagio- ro ex Hippocrate & Galeno loco roborari firmissinia potest, ubi de uri. - na rubea hypostasim similiter rubeam habente loquuntur, quam ipsam, . salubrem quidem , sed longam 'nificare aegritudinem uolunt. Ex quo apparet sanguineos morbos biliosis esse prolixiores. Quod& ipsum amplius aestatis conditio declarat: nam aestas autore Hippocrate morbos abbreuiat,aestatis autem morbi biliosi sunt,eiusdem testimonio: erunt igitur ' ali js quibusculain breuiores, atq; ob id acuti res. Item cum exquisita sebris ardens a bili orta, intra uenas putrente, Ac,ψib. pleruitque tertio die ad crisina, ratione motus materiae perueniat, Gai no teste: synochos autem nunquam citius quarta : erit aliqua igitur ar odens sebris synocho acutior. Quod ex symptomatum item magnitudine, uehementia, & multitus dine confirmari recti si me poteti: nempe incendio, uigilia, furore, siti, linguae siccitate, angustia,syncopi, alqsq; multis quae in exquisitis ardens
tibus sebribus, amplius quam in synochis euenire solent. ob humoris is
113쪽
LIBER SECUNDUS. 97brem creantis acrimoniam, tenuitatem , siccitatem, celerem Is motum.
Quae cum in synocho saltem per initia minimὰ eueniant, est enim tum ut uult I X. Methodi Galenus de genere ephemerarum consequitur ars dentem febrim synocho acutiorem esse. Adde quod sanguis uel solus, uel alqs admixtus atq; consessis humo, ribus dulcedine sua, humiditate Ieni,substantiae Φ mediocritate, aliorum acrimoniam obtundere solet: cum sint ex sincera bili saesti morbi dete, riores longis, humore nimirum acri rodente, & acrimoniae sensum intarente. unde merit 6 herpes,elephas,cancer,phagedena & id genus, inflanismatione, bubonibus a sanguine factis,& reliquis ab eodem humore deleariores at* acutiores creduntur. Nec obstat quod optima quae cum immutantur & corrumpuntur, in pessimam soleant qualitatem c5 uerti: quod ovorum, & spermatis mala corruptio indicat, at*adeo sanguinis
extra uasa deducti in pus conuersio I fit enim in his ex contrario in constrarium ingens mutatio. Nam etsi uerum id est, non tamen momento
feri eam mutationem quis unquam dixerit: non enim ut philosephi di/ cere solent fieri transitus extremi in extremum nisi per congrua media solet. Quamobrem dc si sanguis corruptus in pesisimam tandem abit nasturam,non tamen consestim ab initio, nec etiam unquam in deteriorem,
,o quam possit bilis ipsa peruenire,deducetur, quum sit nimirum bilis su Dpte natura malus & acris admodum humor.
Poteram & pleraq; alia propositae nostrae disputationi ualde accomomoda, huc non inepte afferre. sed quando haec potiora ato praestantios ra uisa sunt, reliqua a me consulto ne in longum euadat oratio & tibi ne/gotium in his diluedis faciam omittentur.Tu cui nunc praecipue incumflbit ualidam hanc hostium manum ut tute dicere soleo serti impetu con
terere,effice modo, ut uires ingeni j neruos P Omnes in ins meis euertendis
est das : sic enim aut te ipse in opinione tua maximὸ confirmabis: aut meam ipse uincere si nescias robustiorem reddes. 36 Cui ego: Minime, inquam, tibi illud 'concinero, me hoc in praelio uincendo non esie. Nam etsi uiribus ingenri meis parum omnino possum,
auxiliaribus tamen cophs, mihi sane & fide N praestantia probatissimis,& districtis gladias congredi, & sertiter uincere me posse spero. Itaque
respondeo ad rationes tuas singulatim omnes. Ad eam praesertim, quam pristis νου-
ueluti principem, ducis fortissimi instar in prima acie collocasti. illudq; si ii duino, in primis minimὸ sum admissurus, quod a te primo assumptum est, Exsanguine solum synochon nasci. Non enim ex unico tantum, sed plurisbus, aut potius omnibus intus succis aequabiliter putrescetibus una cum Caleno febrim hanc nasci iure credimus. Eam enim quae ex solo sanguia ν Meth. o nis feruore fit, citra putredinem quis unquam ardenti acutiorem dixerit est siquidem ipsa ex diariarii genere at in natura, uel Galeni testimonio, ν 3iub. quamobrem causo acutior esse nullatenus potest. neq; ego id mihi adiuersum te sustinendum proposui, quis enim tantas ineptias esserat sed illud,continentem eam quae ex succorum intus omnium corruptela atq3 putredine oritur,4 σψ a bili exquisita multό esse grauiorem, acutiorem,
114쪽
maioris etiam periculi. Nam & si bilis ipse suapte natura mali moris est acuta,rodens, incendi aliu in omnem corporis partem tenuitate sua serrifacilis: quis tamen non eam ipsem uniuerse humorum intus putrescenstium mole multo mitiorem iudicet taui enim uel ualentissimo 8c fortisii. mo homini non longe iacilius sit & expeditius, unicum queuis strenuum hostem,quam multos etiam imbelles commissa pugna uincere At tecum ipse Hieronyme cogita quibus cum, & qualibus, quam im mitibus & effrenatis, sit naturae ipsi in synocho ex putredine hostibus congrediendum An non multis, ualidissimis, uno simul impetu in illius castra irruentibus Equidem illud si cogites, quid negoti j putrescens sanu i guis nidore suo,copia, humiditate, impletione: quid bilis acrimonia, te/nuitate, incensione, mobilitate: quid pituita lentore, crassicie, obstru ctione: quid demum atra bilis densitate, soliditate, impactione & certa sui generis malitia naturae nostrae faciant, putrescunt enim haec eodem tempore, rjsdem locis simul, pari*in synocso comitatu aduersum natus rae uires insistunt illud quo uel inuitus A nolens confiteberis, grauio remine ab iis omnibus una putrescentibus, quam uel ab exquisitissimabili natam febrim. Nam dum se natura a sanguinis nidore & copia, uno
aliquo excretionis genere uel per nares, mariscas,aut menses alleuare tenstat: impeditur pituitae cum sanguinemixtae lentore, obstructione, crasi 'sicie. Mitem autem sanguinis qualitatem acuit & ueluti subditis flammis incendit, bilis seruor, & atrae bilis densitas: quae se ergo uel potentissima uis ab his tam immanibus & truculentis hostibus facile explicet rac intesgris copijs saluam in arcem subducat ed fit, ut in synocho eius generis, omnium simul humorum aut plurium sermὰ semper symptomata appas
reant, in causa unius tantum. Quae causa est,cur & somno graues,&pro stratos nonnunquam,paulo post ualide agitatos, uigiles, furiosos, sitienstes, setigationeat aestuassectos, angustia, cordis morsu, syncopa prae/hensos, demum morientes ni naturae uirium robur & operosa meden'tium manus adsit cernamus. Vari j hi sunt humorum atque naturae mos
tus, uari j in se erigendo Θc a morbi iniuria uindicando labores. Ita & si tibi illud donem, mitiores esse a ianguine quam abili mors hos: nunquam illud certe concessero,ab omnibus succis aequabiliter gesnitos morbos, rjs qui a bili sunt leuiores esse. Adde,quod fieri ego minis me posse puto, neq; etiam e nostris praestantissimi quique putano ut is solo singuine inuasis putrente simplex accendatur febris: sunt enim una consit si ibi humores. Unde illud rectissime Galeno v II. de Usu partiudicium est, Nihil prorsus esse in corpore simplex atque purum. Et illud item Elementorum II. reliquos corporis succos cum languine permissios inueniri: quod in de Humana natura innuere apertissime uoluisse uetusti Limus Hippocrates est uisus, & Galenus rursus I. de Morbi dilas . confirmauit.
Quod si e nostris plurimi hanc huic sebri nomenclaturam tribuunt, ut a singuine natam praedicent, a.uincente quidem & praecipua humoris febrem iacientis parte: non ab exquisita materia & continente cause des
115쪽
nominationem secerunt est enim, ut Philosophi uolunt, a superante sit, menda denominatio) nisi 5c id tartasse una cum Haly sanguinem nuncus . nispare uoluerint, quod in uasis rubrum ac caeteris confusum humoribus
apparet. Tunc quidem uerissimum erit, a sanguine febrim hanc nasci: sed ricti. i. ''qui si sic confusus putrescat, perniciossisimi generis febrim creabit. Unde illud appositissime Galeno dictum est,ab huiusinodi morbo in summum uitae discrimen aegros deduci,ni celerrime sanguis mittatur. Et illud item
ab Hippocrate, Inter acutos morbos cocinentes febres aegros plurimum O Rati
interimere solere. od de nullo altero febrium genere quam hoc utrius
o dictum existimare oportet. Non enim ardores,continuae tertianae, quarstante ue tam propriὸ continentes atq3 synochi etiam si ad indesinentiam non perueniant dici ullatenus debent: quod nulla sit in synocho remiseno,nulla quies,perpetua accessio,& calor ad crisimusq; immitis. In aliis contra remissiones,& tepores per statos quosdam dies inuenias. an obrem grauiorem certe febrim illam existimare at grandios rem oportet, in qua aeger magis de uita periclitatur. Cuius sane morbi magnitudinem curationis modus indicat: qui sanguinis misisione ad anismi deliquium usq; facta perfici omnino uel Caleni censura debet. sic enim ille a X. Methodi, 8c in commentari O X N III. primi Aphorismorum, ' ubi ardentissimis febribus celerrime hoc pacto subueniri, multa certe rastione assirmat. Per ardentissimas uero sebres, huius generis eo loco intel lexisse Galenum,hoc est synochos, non autem ardentes, illud maxime ins dicat, quod I X. Methodi harum ipsarum curationem ex prosesio tra/ctans, eadem illa subiicit uerba quae in praefato commentario adiecit: dum ardentissimis febribus larga sanguinis missione obuiam iri statuit. Ardentissimas igitur iure optimo synochas uocauit, & summis praesidiispe sanandas. Extremis enim morbis extrema exquisite remedia prosunt. Est autem sanguinis missio ad animi deliquium facta,extremum Sc planὰ 1.uboris. praesens auxilium. quis autem ardenti tam potens remedium nisi plane 3ο adhibuerit Rippocrates certe ardoribus, aquae mulis potu, uo . Raei mitione , alui ex cocto asinae lacte ductione, non sanguinis missione sues ne μα ac currendum consulit, cur et quod mitiori morbo mitiora auxilia magis y
conueniant. Avicenna certe non improbuS autor, ardoris curationem Ferra. p .
eandem exquisitae tertianae at parcm esse vult: neq; sanguinis misito, ' - - nem metu esseruescentiae bilis admittit. Idemq; causedes non multo exsquisitis tertianis acutiores merito existimat.
Falsum itidem illud est quod tua uenia dictum uelim quod in argus mento assumpsisti, nudὸ si proferatur a sanguine factos morbos bilios
sis esse mitiores: nam ut quidq3 in suo genere praestantius, sic uitiatum εο pestilentissimum efficitur. Quod genitalis seminis intus retenti nocentisssima in uenenosum humorem mutatio, sanguinis copiosi corruptela, ouorum nidorosa putredo apertissime indicant. Quamobrem non ines Libro re plὸ Isaac tanto hunc humorem naturae seri odiosiorem, si a sua ipsius do h -- generet natura, quato erat ille suam seruans naturam gratior Sc charior, iucundiori nempe naturae filius.
116쪽
Quod uero subisscis, in aut ino & siccita tibus, ob id aeutiores fieri
morbos, quod a bili sint: Id non omnifariam uerum: nam non ea tam tum ratione, quam quod in autumno dissoluta sit ab praecedente aestate aegrotantium uirtus, inaequalisl temporis consti tutio, naturae non misnimum negoti j inferens difficiles morbos reddat. In siccitatibus uero etsi acutiores, quam in pluuiosis morbi sunt, non tamen synochis nostris grauiores: cum illi acrimoniae tantum merito, quae illis a temporis sicca constitutione euenit acuti censeantur: hi ab ipsa morbi estentia, maligna putredine, malo more, uerendisq3 symptomatis. Atq; haec ad primam. Secudae uero tuae rationi quae Galeni sententiae II . de Febrium dim . io innititur, acutior aliqua erit excogitanda dilutio, est enim discussu pausto dissicilior. Vult enim eo loco Galenus a sanguine etiam putrente mistiorem creari febrem. Quid igitur ad hoc Respondeo Hieronyme, nus, quam ne hoc quidem loco a Galeno pronuntiatum mitiorem a putredisne sanguinis quam ab aliqs humoribus nasci febrim: si de ea putredine Ioquimur quae illi intra uasa ab ipsorum stipatione& obstruistione constingit. Nam eo quem tu citas loco Id tantum apertissime uoluit, sanguis nem in iis quae inflammationem patiuntur particulis subire putredinem posse: ueluti in phlegmone uocato, a qua sane putredine, mitiorem quam
ab aliis,& simpliciorem fieri febrim affirmauit. Quod Sc ego ultrd cons tofiteor & uolens etiam tibi dono. cum enim peculiari aliquo loco extra Masa putret sanguis, & inflammationem facit, simpliciorem certe quam bilis pura excitat febrem: quod tum non omnes succi aequabiliter in uesnis, uti in synocho, putreant, sed modica sanguinis extra uasa deducti Portio. a quo, ut non maligna nasci putredo, sic nec grauis oriri sebris potest. Mitis enim N uaporosus potius, quam acris & mordax per constinuitatem a loco inflamatione tentato attollitur calor: qudd non mul tus sit putrens sanguis: non in amplis Sc praecipuis uasis, uti in synocho, sed in musculis sit conclusus,non multi secum confusi humores. Maneo ita* in sententia, nec quicquam me de statione deiectum hae ,o tua irruptione puto. Quo etiam ingenio reliqua ex Gal. I I. Praesegios rum ,& Hippocrate in Aphorismis de aestate morbos abbreviante quae adsers refellipomunt. Nempe longiores esse & salubriores ex sanguine, quam ex bili iactos morbos. Sed nihil aduersum me, qui tantum de ea seshri intelligo,non quae in sanguine solo, sed quae in omnibus aequabiliter succis intus putrentibus sedem suam habeat: quam in primae tuae ratio nis dilutione abundὸ caeteris cunistis grauiorem & acutiorem indicasse tibi uideor. Quod ad sympto matu uero naturam pertinet, quae tu sortiora esse in causo, quam synocho uincere studes, ato ob id acutiorem synocho caus 44 sum. Id ego an confiteri debeam ualde certe dubius sum. Cum illa eadem quae ardenti in febri inesse una cum nostris omnibus scribis, synocho in/dine ex sanguinis putredine nato uideamus: ut quae sit ipsa ex de urentium
genere atq; peracuta, ut uult Galenus, tum unicam atque perpetuam ab
initio ad crisina usty accessionem habeat quod ad morbi magnitudinem
117쪽
LIBER SECUNDUS. sol& mam tantum ego posse puto, tantumq; habere uirium quantum reliqua omnia quae tu enumerare postes symptomata.Quis enim nisi uas Ientissimus immitem per uase omnia, per artus omnes distusum calorem, perpetuor urentem, & cruciantem, atque in dies magis atq; magis incresscentem, ut in acinastico, saltem non sine graui discrimine serat Quis non laborem hunc tanti perserendi caloris cum omni symptomatum colluvie, quae in ardore contingunt recte; conserat s quum ad hunc sestum laborem, reliqua omnia si diutius perstet consequi soleant. Postrema tua ratio, dissolui nullo negotio potest. Non enim finguis visis o bonitate sua aliorum malitiam retundere usquam potest: ni Sc ipse muti - tus&suauis, & bene temperatus: reliqui uero exigui non admodum a natura alieni facti fuerint. At in putredine quae in maximis & praecipuis uasis fit, ubi multa est obstructio, stipatio, nidor, corruptela, turbatio, agitatio, quid tu bonitati sanguinis tribuas cum pessimus iam ipse uel sua ipsius in uasa irruptione, conculcatione, at* putredine, uel aliorum pessimorum succorum secum admistione confusione*degener atq; inis purus factus sit non igitur ipse aliorum in hoc morbi genere saeuitiam retundere, sed magis ipse mole sua, nidorosa suligine, noxam augere potest. Ut enim qui se nephar is & inquinatissimis hortinibus coniun/ao gunt, si ualentes uiribus,autoritate,cop as,at opibus ipsi sint,alios quis si sepibus copulantur flagitiosos magis ac perditos reddunt: sic sane sanguis in V quum in toto corporis dominatu principatum inter humores & mole,& uirtute teneat, nimirum si exercitum omnem agitatus & uitiosus fatactus instar mali ducis perditum eat.
Tu Hieronyme, si qua habes, quibus haec euerti mea posse putes, ad
ducito. Ego enim in tuis euertessis copi js, opes meas,omnes uires,neruos,
auxilia mea omnia atq; praesidia sudi: ut si mihi de integro instaurandum sit bellum,sim plane omnibus subsidi js destitutus: ut facile non modo iis hi potentissimo hosti, sed cuiuis etiam imbelli, aduersum me hastam erisso gere,congredi,de statione depellere, castra spoliare, multa cum sua laude liceat. Tu interea uel me meliora docebis, uel haec saltem in iudicio lasmen tuo prius perpolita ato limata digna statum,quae a te optimo ato praestantissimo uiro & legantur, & approbentur:id me unum uoluis leui existimes te etiam atque etiam rogo. Vale.
lnis rapitiinfictum cuidam illustri mulieri sicundum recipitis initium quast inuice uturae contingunt minime lethalefuisse, sertio medica ad X
uenen fimum D. Legatum Mumionensem. ENARRATIO III.
OGATI a Reuerendissimo D Legato in casu nobisti proposito sententiam dicere: Nuni scilicet inflictum capi, uti uulnus,& punctim factum, ad usque caluariam descens deitas, lethale sit. Ut et rogationi satis faciamus, illud impris ,.γε. Aph.
mss animaduertendum, Uulnera ea Hippocrati & Galeis si in com,
no icthalia diei solere,quae uel necessario ac semper, uel secundum plurisi a mum
118쪽
. Afroris Fem . tertii. cap. de incise
ENAR. MEDICINA LIV Mmum morte adferre nata sint: quod non uulneribus solum, sed Zc omnis bus morbis commune esa thdem autores praedicant. Illud quoque attendendum,Tribus praecipuὸ modis morbum quem piam Galeno uehementem, magnurnue dici: nempe uel ob partis laesae principatum: uel ob magnitudinem dispositionis: uel denique ob ipsius morbi malignitatem. Illud etiam spectandum, Morbum alique grauem aut leuem esse pro pr is indicηs demonstrari: quae 5c ipsa autore Galeno a rei ipsius inenatia, a loci natura, a doloris proprietate, & symptomatis morbum comistantibus desumuntur. itaque ubi grauia inorbum aliquem symptomata ioconsequuntur,grauem: ubi leuia, leuem iudicamus. Sunt autem in capistis uulneribus gravia symptoreiata stapor, desipientia,erysipelas,conuulssio,febris bilis uomitus,obmutescentia & caetera eius generis: ut pulchrὰ Hippocrates 8c Galenus docent. His igitur ita ex Hippocratis & Galeni sententia constantibus, duo dicimus: Primum, praefatum uulnus mortale non esse, Secundum, nec graue quidem ipsum esse. Primum quidem constat,quum non sit ex eorum numero quae mor/tem uel necessa o, uel ut plurimum inserant. Nam etsi cerebri uulnera etiam inatu digna ut uult Galenus necessario mortalia n5 sunt quum iosanata ipse lapius uiderit multo certe minus huius spectabilis dominae uulnus lethale erit. quod uix aut leuiter incaluariam usque destendat. Quin cum & Avicenna incisionem etiam ad cerebrum pertinentem sonari quando in posse cum Galeno confiteatur: hane.certe multo magis sanari possi fatendum erit. Quare necessarid mortale non esie est iudican/dum: quum ex ipsius es lentia & natura sanabile sit quod nulli uulnerum necessario mortalium competere potest. Grave autem non esse, hoc est ex eorum numero quae per se periculo se, & ad mortem perducentia sint: illud maximὰ indicat, quod nullum symptomatum grauium,quae huiusmodi uulnera comitari selent, adesse conspicitur. Non enim adest aut adfuit desipientia, non stupor,non consuulsio, non erysipelas, non loquelae aut uocis amissio , non sensuum turabatio,non oculorum rubor aut caecitas, non bilis uomitus, aut sebris in
tensa. Quamobrem quum istaec symptomata statim, grauia capitis uulsnera sequi consueuerint ut Galenus & Hippocrates docent nec ullum appareat: sequitur, vulnus ipsum graue aut periculosum ad medicorum sensa loquendo per se non este, quum rjs priuetur symptomatis,quae uubnus aliquod graue iudicare habent,& ea statim consequi. Adde quod neq; pars laesa admodum momentanea est, nempe sola ca/pitis carnosa pars, aut si quid caluariae assectum est: id quam minimum sit existimandum quum etiam de scissura mininia constet, tum quod a repungente N persorante lactium est uulnus: tum quod a tegumentis caspitis ualde retusa rei uulnerantis uis suit. Unde con aciendum, seacturam aut scissuram non subesie: aut si subsit, leuissimam, nec periculosam etae. Quin quum nec mali moris sit uulnus ipsum.& quae ex eo manant exs
119쪽
LI AER SECUNDUS.crementa laudabilia sint, probecp concocta, indicatur naturae robur si pra morbum praeualere praesertim florente aetate ipsius aegrotantis. Ex quibus omnibus concluditur, praefatum uulnus minime mortale esse. Haec pro ueris medica astertione nos subsignati assirmamus, Deum solum ac ueritatem prae oculis habentes. De uinoin curatione carthritidis graui smae, an in accessone conueniat: stem, num Apraecautionem in totum sit auferendum frutectatae uirtutu ac no-lilitatis uiso Thoma Gadagno , ad Paulum Antonium Gad agnumio illius flatrem.
a PROPRIVM medici munus illud est, ut in digno scendis atq; tractandis hominum morbis, omni o mortas lium uita ualetudine i seruanda mirum se quendam artifiacem praebeat: id curare sedulo debet, ut omni non moddstudio ac diligentia, sed Sc contentione omni atque labos re egregijs factis,summisq; offici is de toto mortalium genere quam optis me mereri studeat: illorumin uitae ac ualetudini consulendo,omnes prosαο uidentissimi atq; amantissimi hominis numeros expleat. Quod quum perpetuo conuenire medico constans sit, tum ceri uel maxime, quum principis alicuius in Republica uiri nobis uita ualetudo ueluti in nos
stras manus posita, omnis arte procuranda atque regenda committitur.
iod quum mihi nunc Paule Antoni usu ueniat, ut quem in fratris tui curam consiliumq3,una cum caeteris multis, claris illis quidem S praecel, Ientibus do dirina Sc ingenio uiris,adhibedum censueris: conabor & ipse pro ingeni j mei 5c uirium captu, quae de tota re,del p.opositis nobis in re fratris tui quaestionibus uisa erunt ad te descripto mittere: ut tu,qui &ingenio Sc iudicio plurimu uales, non sententiam solum hac in re meam, 3' sed Se animi mei in te fratremo tuum plenam intimi amoris lignificatio nem, hisce meis scriptis, ceu testibus quibusdam cognoscere, aut potius perspicere ipse possis. Quo in genere officit, si tam cumulate aut rei ipsius dignitati, aut uestrum utriusque meritis satisfacere me poste quam plene
cupio 8c opto confiderem, omnem meam curam Sc cogitationem in eo' potissimum este ponendam ducerem, ut neque orationis cultu Sc gratia, aut argumenti magnitudine, aut sententiarum robore mihi defuisse uide/rer. Sed quando summa haec praestare minime postum, abunde fuerit si
mediocria summa cum fide R integritate ex no1irorum autorum monus
mentis praestitero. Tu limatulo tuo iudicio,atq; ingenio haec nostra pers ' polies,& meliora reddes. Proposita igitur nobis duo sunt: Primum, An in arthritidis curatione per accessionem uinum ex usu sit. Secundum , An ad praecautionem in totum sit auserendum, lococpuini, aqua,aut eiusmodi aliquo utendum. Quae quidem postulata omnia dilucide explicari a quoquam minime possunt, nisi δc omnis morbi, aegrotantis, uiniq; natura prius exa fia
120쪽
o E N A R. MEDICINALIUM quadam inquisitione plene sint cognita: quum ab ipsa rei,de qua tracta/tur,esientia perpetuo inchoandum esse his,qui cum demostratione quipsaes,mpto. piam sunt drinuri, Galenus monuerit. auum illud item maxime conis stans sit, ab ea indicatione, quam morbus cui mederi paramus suggerit, auspicandam curationem esse: qua fanὰ indicatione quum haud prius commode uti possimus, quam omnis sit nobis morbi perspecta natura ut e qua ceu sonte quodam indicatio ipsa nascatur ab eo tractationis
Eit itaque assectus is, cuius curandi causia haec sunt nobis proposita,
qui uulgato nomine Arthritis , seu articularis morbus uocatur: quem tos. Aphonco eum et se uult Galenus,quum multos simul articulos dolor invadit. unde
qui genua, pede, ue dolent,non arthriticos,sed podagricos potius,aut gelikis.c . . nua dolentes uocandos censuit. Unde illud comode Aetius,Si in multis, inquit, corporis articulis dolor innititur arthritis, seu morbus articulas ris uocatur: cui, si astellionis naturam species, nihil prorsus est aliud, quam ingens ex fluxione in articulos decumbente natus dolor. Sic enim Hippocrates libro de externis morbis, Contingit autem aliquado, ut res pete irruat malum aequaliter per articulos omnes dispersum,quod ipsum his potissimum euenire solet, qui consuetos labores relinquentes licenstiore diaeta, otio, ueneret intempestiua utuntur. Interdum uero, & cres brius sensim, ac ueluti lento quodam gradu fluxus irruere solet, ut modo hunc, illum modo articulum dolor occupet. Afi fidis Huius porro morbi eae in uniuersum causae omnes a nostris esse cres*μ9- duntur ex prsincipientibus quidem,incauta uictus ratio,cruditatibus Rintemperantia constans : multoq3 magis immodicus rei uenereae usus, deambulationes concitatiores aut longiores quam pro hominum natus ra , stationes & multationes diutius productae, familiares excretiones Ex Gala. s. si Pre1lae, genitalis leminis uitiosa e parentibus nata intusq; latens quali Ap, - - tas,qua noxam eandem subire fili j quam scias ere parentes quasi haeredit
rio Iure coguntur. LX internis uero,uelan praecipuis lunt humorum inauxit ne crudo rumo copia, vasorum amplitudo, principum partium ros bur, fuscipienti uim imbecillitas, meatuum in quos fluxio decumbit angussita , inserior positus. has enim fluxionis cuiusuis generis omnes causas,. de Morb. este Galenus pluribus in locis statuit. Ob id uero membra fluore infestan/: h xur, Π xiu. quQdam robore, quae maiore ui praeditae partes sunt,
uls.., O ubi primum noxam senserint, affligentem humorem a se in proximas Nit λ - ψ qua p repellunt: atq; eae rursus in alias, donec ad eas uentum sit, quae a se humorem prae imbecillitate alio demittere nequeunt: ibi Q consistens hi mor dolorem, tensione, tumorem P pariat: grauem autem tum fieri morbum contingit, quum uel multus, aut cratius, lentusq; affatim humor Dirruerit, uel rectrix corporis facultas imbecilla admodum fuerit, aut ras rus totius corporis habitus, uiae latae per quas excrementa seruntur, exspultrix articulorum uis infirma. quae si una concordi motu coeant, quid grauius aut atrocius hoc complexu excogitari uspiam potest Qtiae sanES ipsae ut multo tempore pauco ue morbus duret causae etiam iustissimae