장음표시 사용
131쪽
Ioannes Manardus, uir certe nostra aetate omnium longd doctissimus, in sua ad Symphorianum epistola, cyaneum lapidem, uulgo Laetuli uos catulla, rite paratu melancholicis exhibere audet,nec quippiam noxae ab illo ueretur: etiam si alioqui nocentissimus existimetur. Bartholomaeus a Montagnana summus suae aetatis,ut tunc habebatur medicus, uehementia etiam praescribit medicamenta in mediocribus,raedum maximis morabis: idipsum Nicolaus Florentinus iacit. Ex horum autem tantorum uirorum testimoniis abunde constare puto, non tantopere uerenda esse mediocria solutiva contra uulgatum quibusdam, quem tu mihi recensio sit isti morem.
Nunc autem quam rectie istaec medicamentorum genera, nempe cassiam, mannam, & reliqua, tum ante coenam modico exhibeant interuatulo, tum postea Gmnum iubeant, uideamus. Eius ita* generis medicas menta ante cibum modico interuallo sumi debere,nemo est qui ambigat: equidem hoc lenientibus pharmacis peculiare est ac proprium, ut nisi cibo adacta det rufa Φ, non moueant, ac proinde sint parum ante cibum,& per se sola sumenda. Unde Galenus hoc belle nos edocens ad hunc Ios Lib.i de Asiquitur modum. Mora, inquit, primo & ante omnem cibum sumenda: nempe illud nouisse praestat, eduliorum scilicet deiectionem procuran, αo tium, quae tarde commeant, Postremo sumenda esie Ordine: quae uero celeriter subsidunt, primo ante Oinnia loco. Et rursus de prunis sermo, nem instituens, Aluum, inquit, pruna mouent, praesertim si prandium non statim,sed aliquanto post interuallo inchoetur, R ipsa sola comedantur: haec enim communia omnium laxantium praecepta meminisse opor/tet. Haec Galenus. Ex quibus sane locis cui* constare puto, congruum lenientium tum eduliorum, tum etiam pharmacorii sumendi modum qualem esse oporoteat: nimirum ut 8c per se sola sumantur, & quae ex eis iacile subsidunt, primo ante omnia loco. Quamobrem cum N caseia ipsa lenientium nusi o mero iure optimo adscribatur, fit, ut & modico ante cibum interuallo,& per se sola sumi debea hoc est nulli alteri cibo admista. Horum autem Galeni praeceptorum haec causa est, quod quae iacile subsidunt si priore
loco sumantur, nihil habent quod ipserum remoretur actionem: quare lenitate & humiditate sua uentriculum supinum reddentia, atque ipsius robur euertentia, proritant. Si uero postremo sumantur loco, a priore
iniecto cibo eorum opus peruertitur: cum neq; sic uentriculum euertes
re, nimirum cibo admista, a quo eorum deiectoria facultas destruitur neque deieetionem moliri possunt: calore nimirum uentriculi circa cibi consectionem occupato. Contra uero quae tardo sui commeatu aluum o mouent ut cotonea, pira, me ita, & eius generis si ante cibum suman tur, nudo uentriculo occurrentia, ipsum adstringunt roborant la, unde deiectio prohibetur: si a cibo autem, uentrem adstringentia & roboranstia, prius iniectum cibum grauitate sua concitant, deorsumΦ trudunt in Dentre contenta: de his enim sic ait Galenus: Adstringentia post renidiniecta maxime his qui stoinacho sunt imbecilli uentrem roborantia : --s... k 3 concit
132쪽
riam uel proditi cum propitianda.
, B N A R. MEDICINA OVA concitantiat, deorsum trudunt in eo contenta.
Reddidimus huius problematis causam, Cur, inquam, cassia modico . ante cibum interuallo sumenda, si deiectionem ab ea moliri curamus. Vnde liquido constat, cur a cibo longissimi sumpta non operetur: uti ob id, quod eius facultas a calore uentriculi superetur. Eodem nant in do edulia concoctu facilia in uentre igneo corrumpuntur, & alimoniam corpori minime praestant: quod imbecillis eorum potentia ab stomachi
uirtute igneo p calore uincatur,ita tradente Galeno. Quamobrem si trisbus, quatuorve, aut pluribus ante cibum horis, cassia sumatur, nullam pene deiectionem facit: agente nimirum in ipsam uentriculo,caloreo suo iain alimoniam uertente. Sunt enim eius generis medicamentoru nonnulula, ita asserente Galeno quae ubi purgatione frustrantur, praeterquam quod noxam corpori nullam inserunt, etiam alimentum homini prae sent, atque concoctionem accipiunt, taleruo producunt humorem, quas Iem trahere nata erant, ex eiusdem Galeni sententia. Recte igitur facere mihi uidentur, quicunque modico ante cibum interstitio istaec medica menta exhibent. An uerdante coenam uel ante prandium commodius utilius* propi nentur, tempus est iam exponere: magni enim interesie puto, uno ue uel altero modo sumantur. Nam quae proxime ad comam sumuntur, ea omnia si ex leuium numero sint, ut c5coquantur & in naturae usus transi eant, sunt promptiora: quod scilicet somnus accedens, innatum calidum roborans uegetius que reddens, concoctionem ualentissime moliatur.
iam obrem Galenus V II. Methodi non solum his qui uegeto 5c sano sunt habitu, sorti* uentriculo, ualentissimos etiam cibos uesperi sumem dos praecipit: sed etiam tabidis N infirmis: quoniam non solum quies Scsomnus, sed etiam longius tempus horum naturalem administrationem excipit: unde perfectior concoctio sequitur. Ita si eius quod exhibetur concoctio, &in corporis habitum distributio quaeritur, uesperi & ante cibum iuxta Galeni sensa exhibendum est. Cum autem ab cassia, manna, ''& eius generis reliquis,necp concoctio, neque distributio quaeratur, sed alui ductio quae a tonino coercetur potius quam promoueatur,ex Aui/cennae sententia ed fit ut uesperi H ante coenam exhibenda minime uesniat: quod ex huiusnodi incongruo usu oppositum eius quod quaeritur
prouenit,nimirutri cohibita ductio at concoctio. Quapropter enarratum abs te milii Menalde quorundam in propis nanda cassia more non possum non uehementer mirari, ut quibus quans tum ex te audio consuetum sit hoc pharmaci genus frequentius ante coes nae tempus exhibere. Adde quod cum experimento compertu sit, cassiam& id genus reliqua non nisi cibo multo grauata deorsum serri, aluum ducere: in coena autem multd minor ciborum copia quam in prandio sumi iubeatur hoc aetatis potissimum ut sunt homines intemperantes, gulae ac genio dediti, atq; ob id nullis non morboru generibus expositi)eo inquam fit, ut leuiori asiumpta coena, si ante eam quodpiam tale mes dicamentum sumatur, ut nihil aut omnino parum moueat, ius contrasrium
133쪽
rium quaerimus: ac proinde turbatio Se uetriculi noxa sequatur. Quam. obrem consultius fore putauerim, ante prandium exhiberi debere, quum&plusculum cibi eo temporis citra no Xam adserri contingat, unde gras
uatum medicamentum celerius aluum ducet,& calor in extima corporis
ob uigiliam dissii sus, neque in intima reuocatus, uim pharmaci deiectos riam superare non poterit: at tum suae naturae reli tum,ab cibocp comprimente & calore mediocri adiutum aluum facillime ducet. Habet itam super prima problematis abs te quaesiti parte elucidatam
a me sententiam , postremum eius nunc prosequor : Dormiendum ins Ass σφ' ao quam,non esse assumpto uno aliquo ex eius generis medicamentis. Nam
in primis si autorum testimon 3s certandum lit,id fieri uetant probatissismi qui*: in primisq; Arabs Avicenna, qui de ea re ex professo tractans, primasseuerat a leni pharmaco prorsus dormiendum non esie: sic enim loqui, Uin tur : Cum ait quis deiectorium pharmacum ebiberit,si id. quidem sorore fuerit,melius erit ut super ipsum dormiat antequam operetur: sic enim melius purgabit. At si debile fuerit, expedit sane ne super id somnus acces dat: nam a somno ,medicamenti concoctio sequetur. Haec principis senstentia de somno super pharmaco serti aut debili. Nam in priore confert maxime, siue sorte sit pharmacum ratione quantitatis & dosis suae, citra
tamen uenenositatem: siue sorte merito suae uirtutis, siue merito tarmae in
qua exhibetur, utpote in catapotia redactu seu puluerem exhibeatur: smnus enim super eius generis medicamelis in actum ducit, dissetuit, at se eliquatum pharmacu potetius humores attrahit, attractos p euacuat. Quamobrem tum Rases, tum & Damascenus, ac Cophon, eunti dormistum, & post coenam catapotia sumi iusserunt. Si uenenosum tamen, aut Aph-- uehemens nimis Herit pharmacum ut scammoniata plerunq; omnia, &quae helleboro, cicuta, & daphnide laureola dicta constanc super haec ite in Ap
minimὰ dormiendum: cum metus sit, ne introrsum a somno reuocato calore eorum noxiam qualitatem ad membra nobilia & partes principes ω medendi. 3o mittat, uenenum late disseminet. Cophon uero insignis medicus, in iὴλ ω,mi:
eo quem de medendi arte edidit libro, de hac ipsa re ad hunc loquitur di QUmodum: Medicina ait quando datur in uigiliis, quandocp in somnis. In uigilijs subdit damus liquidas medicinas,& leues,& maximὸ quando tum. partes uicinas stomacho & leues stomachi humores purgare uolumus: cum enim liquida medicina cito dissoluitur, cito & operatur. Si enim
tunc dormiret, cum naturalis calor tunc incenderetur, medicina amittes
rei uim sitam,& infirmum in sudorem resolueret, & humores attraheret.
Item cum liquidi & leues humores citό & facilὰ dissoluuntur,cito & fascite ueniunt ad uias expulsionis. Si ergo dormiret, contingere pollet mes o dicinam non debilitari at* tum re lueret humores,qui remanentes Pu/trefierent,& facerent pessimos morbos. In somnis damus pillulas ait & Qu. india duras medicinas,& sortes, cum duros & crudos humores maxime in re, ins motis partibus consistentes purgare uolumus: cum enim pillulae durae '' sint, fortem calorem ut disse luantur exigunt, cui ergo somnus sequitur, huic calor augetur dissoluens pillulas, atque cum humores copacti sunt,
134쪽
Fen primi. coi iliario primuiriti lo
duri N remoti,in somnis melius penetrat uis medicinae ad extremas parstes, quam inuigiliis. dentur ergo pillulae in sero eunti dormitum. Haec Cophon de re proposita. Ex his autem Avicennae 3c Cophonis testimoniis, abunde constat a loni medicamento epoto, minimὰ dormiendum, rationibus ab Cophonepotissimum adducitis: quanquam quod ad. Avicennam pertinet,sibi ipsi contrarius uideatur, cum hic a leni pharmaco minime dormiedum prae cipiat, alio uero loco oppositum suadeat: nempe ubi causi ardentitia; bris curationem ex prosesso tractat: sic enim ait de tamarindorum aqua; Et quandoque conueniens est ut dormiant apud teporem paruum tabris super aqua tamarindorum , 8c quandoque ponitur in ea parum camphorae. Vnde uidetur uelle super aqua tamarindorum lenissimo pharmaco ut melius in actum ducatur, dormiendum.esse: cuius lasmen oppositum primo canone innuit. Tametsi propius illius sensum contemplanti, minime sibi contrarius uideatur, cum diuerso sit sensu hie& ibi loquutus: nempe cum dormiendum super tamarindorum aqua Praecipit, non tam uacuationem ab ea, quam alterationem & humectastionem celeremo ipsus aquae in uenas distributionem quaerit: quod omnium optime somnus lacit. Ad alterandum autem potius, quam uacuandum id medicamenti gesnus excogitatum ab Avicenna fuisse, adposita protinus uerba indicant: Et quando* ait) ponitur in ea parum camphorae, ut indicet refrigerans di caloris extranei gratia, quam uacuandi humoris potius exhiberi desbere. Non ergo super leni pharmaco sed super alterante potius dormiens dum praecepit. Atq; hoc pacto principem a contradictione uindicari ius re posse crediderim. Ratio item suadet somnum mox a pharmaco debili noxium potius quam utilem esse: nempe si super cibo dum adhuc instimamo uentriculi natat, nec dum ad ima lapsum est, somnus multis ut prius
ceps est impedit modis,nimirum cibum agitando,eius concoctionem Peruertendo, rugitus inflationeso excitando, quanto magis protinus a somedicamento somno accedente istitaec sequenture A somno nempe deorssum ferri debile pharmacum prohibetur, atq; ob id maiorem quam par
est in uentriculo moram facit. unde uel qualitate sua, uel proprietate ocuculta non minimam uentriculo inferet noxam, ato sic pessime laedet. Addo quod ex tali somno duo, atw omnino contrari j, insurgunt in uenstriculo motus: alter quo medicamentum ipsum per solutivam quam hasbet ingenitam iacultatem deorsum serri nititur, coadiuuante ad haec exupultrice uentriculi facultate: alter uero huic oppositus,quo per somnum humores expelli ato pharmacum operari prohibetur. Somnus nano si principi creditur euacuationes etiam fortes retinet: quod & Hippocras otes Galenusi uoluerunt IIII. Aphorismorum, Aphor. N V.
Quamobrem cum ex somno super debili solutivo, Oppositum eius quod quaeritur proueniat,nimirum cohibita alui ductio, aut prohibita: fit,ut noxae amplius quam bonae frugis commodici somnus pariat .inias tantum abest,ut a medico consuli in aegri prosectum debeat,ut si modo suo
135쪽
suo se munere dignum praestet, prohibere atq; interdicere iure possit. Id enim est praecipuu medici munus, ut tuto,& quam celerrimὰ curet: hoc Gai Μ sibi pro fine praecipuo scopo proponens ut quanta maxima utilitate fie/-niari possit aeger curetur: sic enim Galenus in medendi methodo praecipit. Lι - ' Ita p somnum tanquam profuturum super debili deiectorio consulere nullo pacto debet medicus, indicatione tantum ab pharmaco sumpta. Nam aliundὰ ut ab nimia uentriculi imbecillitate, calidiq; innati pro/stratione) somnum rite considere potest. Possem & alia Menalde in hane rem addere multa, sed quae tamen in m,o omisisse longitudini parcens praestiterit: quum tu isthaec omnia ceu uias gues 8c digitos notissima habeas. Vnde ne in re uulgatissima, hoc est in re parua, magnos calceos inissciam, ne ue tibi cruditissimo, longissima hac Iliade stomachum moueam ipsemet mihi silentium imponam, tibi in quod superest superesse autem multa scio) enucleandum relinquam: sis mulin hoc de te petam, enixissimem rogabo,ut si non satis pro rei ipsius dignitate,doctrinae nominiscp tui splendore, proposito abs te mihi prostilemati satisfecisse tibi sum. uisus, ne tam ingenii mei exiguis uiribus, quam propositi argumenti difficultati adscribendum putes: cum & nishil serme aut minimu de hac re ab priscis nostris medicis, & quasi maio/
rum gentium dηs, tractatum inueniatur. Et etiam si tractatusii inuenire tur, reddi tamen incondita enarrantis oratione mancum & ineruditum-
Sed memineris, In magnis cut ille aio & uoluisie fatis. Vale, & me tui amantissimum quod me non grauatim stis facere mutuo atq; ex anis
Sunochi aut adimi continentibu Ursius laborantes magnum uenire Asir men, ni protinus ab initio ualentibus uiribus sanguis mireatur, ex Cal
I Q. v I D aliud, hoc certὰ a Galeno rectissimὰ, ut plaeracp ν.MM. omnia, dictum est, Eos inquam, qui docere, scribere uequippiam aggrediuntur, si prius quae scripto produnt, operibus ipsis ostendant, paucula quaeda falso dici. Hunc
uero contra, quum ut sunt corruptissimi huius seculi mo, res,quis in magis cupiditatibus suis, aut gloriae, cumulandis p opibus, aut populari denique aurae inseruiat: eo fit, ut contempto ueritatis studio, medicorum uulgus ea docere tentet, quae nec satis norunt ipsi, nec expes rimento aut didicerunt, aut aliis Ostenderunt. Proinde quo maior esset 44 eorum quae traduntur apud Omnes fides,eam quae in exemplis fit exerci tationem omnium optimam idem Galenus statuit, ut quae nimirum ex ν ν Min. actam uniuersalium artis theorematum notionem praebeat. Sunt autem
exemplorum ea pro potiQribus, ut idem ait Galenus, habenda, quae ipsi ubi ψα oculis usurpauimus. Quamobrem quum diseriminis ditae ac grauitatis morbi in eius generis febribus quae a sanguine putrentefitat, ni procis
136쪽
est, ut ad XIIII. sit quanquam non integre) iudicata. Nec ob id tamen Galenum Alsum haberi poste censeo, quippe quod
iudicationes ipsae uarietatem senὸ multam habeant,secuso quam pro nasturae modo saepius fiant, uel aegrotantis culpa non satis caute uel obse quentis, uel congrua diaeta utentis : uel medici aut ministrorum imperistia,incuria, uel neglectu : ut idem Galenus in de Criticis diebus asserit. 'Ex his autem duobus potissimillia signis, urina nempe, ac pulsis, tum δέ eo quod per laetum sumitur iudicio, depraehendi nondum synocham. ipsim in putridam transiste, quippe quω sebrilis calor longe ab ea abs o esset mordacitate,quae sebrientibus putride peculiaris este solet: his nem pe notis palaestritam hoc sebris genere laborantem cognouit Galenus. Cum tum mihi planὸ persuasum esset Synochon esse hanc sebrem, languinis citra putredinem copia procedentem, stipatis utio externis in cute meatibus, plenitudini eius quae ad uase dicitur signa sese ommnia osserrent, grauitas, tensio ,rubor, uenaru dilatatio: de sanguine nai
tendo sermonem iacere commodum uisum est , quod sine praesidium cum non admissilet aegrotans uel quM a mittendo languine abhorreret,
uel quod a propinquis persuasi mulierculis, id se morbi genus pati, quod
Rosem uulgares, Latini Morbillos nuncupant, quorum tum non Pas,o rum multa in urbe copia grassabatur: in magnum plane distrimen labo/rans perducta est. Nam & fibris grauior auctior fieri coepit,& symptomata indicia p periculi plena apparere coeperunt: spiritus creber ac dissisellis, mali sine morbi, si Hippocrati & Celso creditur, indicium, sitis ursgens,suspiria crebra ,dolor capitis turgidus ac pulsativus, por lethargo haud longe dissimilis, lingua nigra, ualida ,rugoia, aphiisq; uocatis scundum palatum reserta, maculae in totum distula, quas Graeci exanthe mata uocant,surditas, urinae post mediocrem crassiciem tenuitas, sine is dimine apparens,pulsus deiecitiores frequetior cy, multa ad cibum auerssio, mala & difficilis tolerantia, adhaec in somnis timores ac conuulsi uiso quasi quidam motus,adstricia item praeter modum aluus,quae plane cuncta quam sint in eius generis morbivuerenda,quamo graue quid pertens
dant suturum, ab Hippocrate & Galeno tum in Aphorismis, tum in P edietionum libris legendum. Quamobrem id re ipse edoctus uerum esse comperi, quod a Galeno
proditum est,ex errore admisso in eiusmodi morbis, non id tantum con, tingere, ut uel porrigatur in longius tempus morbus: sed ut interdum Dei nouus oriatur, uel qui prius erat, non paulo deterior Crauiorcp fiat. Crebrum autem hoc esse uitium,ut error in synochis committatur, idem Calenus autor est.
o Quin & illud ipsum exploratum habui,qui tali sunt habitu praediti,eo psebris genere correpti, in id diseriminis incidere, ut uel sus centur ipsi, copia stilicet impacti in uasis humoris: uel certe syncope prehendantur: haec nempe aegrotans, praeter id quod crebra ac dissicili spiratione antis inam sibi eripi, uixi egredi poste putaret,animo item sapiustule linque. batur: nidorosis nimirum ac putridis fumis uitales spiritus inficientis
137쪽
ir 3 E N A R. M E D I C I N A L I V Mbus, acri in caliditate natiuam cordis temperiem corrumpente. Ex quibus sanὸ symptomatis etsi non minimum aegro imminere, nec leue pericus Iuni ostendi siem: praedixi tamen futurum, ut seruari aegrotans minime posset, ni uel uirium eam robur, erat quippe bene habita,ac florenti aetas te uel largum sanguinis per nares aut menses profluuium, uel sudor des
, M.f. hi j multu, ib impendenti leuaret discrimine: sic enim me Galς υβ dς
cuerat: nec secus quam putaram accidit. siquidem ingentes in decretoriis prodeuntes sudores, V I I. I x. X I. A I m. X V II.& N X. Larga item
accedente per nares singuinis proiiasione sebrem plan omnem sustule runt, laborantem di seruarunt. ra Qua uero sim in hac curanda methodo usus,dicere iam optimum mihi uidetur. Ad hanc igita n sexta a morbi initio die uocatus, quum prospter aegrotantis pertinaciam astantium p mittere sanguinem non potuis Meth. sem, serum iam id prasidi uin elle, falso tamen opinantes,quum Galenus nullo non die in eius generis febribus, modo uires constent, sanguinem mitti optimum duxerit ad id remedium confugi, quod huius loco citra periculum adhiberi possiet: nimirum ad cucurbitularum cum incisione admotionem: ratus satius esse quoquo pacto uacuari sanguinem, quam totum intro putrescere sinere , nec quicquam di Hari corporis succos.
Quod sane auxilium ut minus momentaneum est, sic certe ubi occasione Nlib. x.Op.io. aliqua mitti sanguis non potest, tutissimum,ita asserente Cornelio. -- Carteriim nox ri humoris uacuatione, & putredinis ablationem, nunc congruis sirupis, nunc clisterijs, nunc potionibus deiecitorias, perficere tentam: quin &poli putrentis humoris uacuationem, urinam &sudos rem cientibus felicissime sum usus: uictus uero rationem eam instituiquam morbi naturae congruere sciebam, utpote exquisitam ac tenuem. sed uariam tamen pro temporum 'itidem morbi uarietate, quod facere, Ap r. nos belle Hippocrates docuit: tantum uero hac seruata methodo proscicimus, ut ad vigesimum diem liberata sit quae male torquebatur aegro
tans, sed id non citra sudorem & puluerem, ut est in prouerbio : ita ut
perperam magis curari, ut qui sanguinis inissionem ob molliciem resoramidantes,in putridam febrem mox incidant, grauiacpnon citra uitae prariculum symptomata patiantur.
Quo autem pacto quae a sola obstrussitione & copia oritur staris, in
sal o. in il . Putridam transeat quod me a principio edoetiirum recepi ex Galenire com ad I, do strina hic recensebo: quod maximὰ fiet, utriusin febris adductis in modium caulasIta I cum secundum naturam se habente corpore, transpira'. edi libis tionem quae secundum totius ambitu fit, simul p & inspirationes ad cusP LI se stodiam innati caloris, perflatum in internorum in uasis humorum libes ras & moderatas fieri oporteat: contingit penumero, ut uel obstructis exilibus in cute meatibus, uel conniventibus ab immodica siccitate his
ipsis, stipatio sequatur, at* ob id non liberat transpirent qui in uasis constinentur humores: qui&ipsi interdum nulla occurrente externa causa,
sua ipsorum uel multitudine, uel crassicie, uel lentore, strucitionem in
138쪽
finibus uasorum creant, tumo calidiores ob restexum intro calorem redditi sebrem accendunt,nondum putri esse sto humore: quo niae mos do in palaestrita illo accensam fuisse febrem Galenus meminit. Quin hanc ipsam febrium generationem apertius indicare uolens, ad Meth. hunc loquitur modum. In quibus, inquit, una accessio ab initio ad finem , ne se. Perpetuo manens, in multos dies porrigitur, eas febres synocla os, id est continentes appellant. At non sicuti idea una eiusnodi febrium est, ita&natura simplex unacp est. Quaedam nano earum manifestam habent pu tredinis notam, quaedam prorsus non habent. Cum enim subdit) acces,ao sionis remissio ex seruentium humorum transpirat, contingere soleat non transpirant autem in uehementi stipatione) necesse est plurium dies rum fieri accessionem. Et pauid post, ueluti ostensurus aduehementem stipationem sequi caloris sebrilis intro reflexione, sic ait: Caeterum cum me audis dicentem, Ubi uehementer stipata corpora sunt, cohiberi intra corpus febrilem calorem,&c. Ex qua nimirum serie apertissimum est, eum continentium citra pus tredinem febrium modum, qualem suprap diximus,indicasse: cum ob prohibitam humorum a uehementi stipatione transpirationem, reflexo
intus calore gigni dicat: quam sanὰ sebrium s ciem, ex diariarum genes re esse asseuerat, nullas* habere nec in pulsu, nec in lotio, nec ipso tactus iudicio putredinis notas: pulsibus uti* ac urinis non longὰ ab 's quae sescundum naturam distantibus,calore* ipso multo quidem, sed nem acri, ne* acuto. Fieri Dosie, ut nativus in nobis calor extraneus fiat: sesbremm citra humoris putredinem accendat, Averro us ipse no npessismus testis est, si quid momenti eius autoritas inter Poenos doctissimi apud Galenum habere posse putamus: nano sui Collectorin tertio ases rit , extraneum interdum reddi posse calorem ab externo, non putrefa ciente quidem ipso, sed assante potius-adurente humores: qui sic usti, febrem creabunt,ut resert Nicolaus Florentinus Sermonis secundi sum
Itaq; ex huiusmodi febribus in putridas transitum fieri Galenus testastur, quoties qui febrem accendit humor, intro diutius non transpirans constiterit. Et si enim aliquantum citra putredinem consistere pol sit, sua multitudine tum obstrussitionem, tum sebrem producere, intonsgius tamen tempus protrahi is humor citra putredinem nequit:cum quae perspiratu diutius carent putrescere celerius necesse sit, ex Galeni sentens hisci Atia. Cum humorum autem perspiratio maxime sanguinis missione fiat, semimp
ut idem Galenus uult,nisi is in eiusnodi sebribus ab initio mittatur,in pu '' tridam transitum fieri necesse quidem est: non transpirato utique qui se
εο brem accendit humore: prohibitam nanque transpirationem Galenus u NM. putredinis causam esse dixit. Unde cum distiari humor ob stipationem, aut alioqui internorum in nobis uasorum obstructionem prohibeatur, ueluti in semet conculcatus amplius calescit, qui sane calor immodicus, extraneus cum sit,eius quod putret corporis substantiam in corruptelam
ducit: nihil enim plane aliud putredo est, quam mutatio totius putre i scentis
139쪽
m . proii Aphor. Problem. . a. de simplici cup32. a. de Loris
1 ENAR. MEDICINALIUM scentis corporis substantiae ad corruptelam a calido externo, ut X I. Me thodi tradit Galenus, atq; ex Arabibus Isaac in suis de febribus libris. Quo igitur modo quae a sola oblim stione citra putredinem oritur febris in putridam trani eat ex Galeni sensu monstrauimus. Nunc quod postremum dicendorum nobis propositum est, Symplomatum inquam rationem causas V enarrabimus: ae primum omnium dissicilis ac crebra spirationis: cuius etsi multiplex ab Galeno reddatur causa , nempe uel prostratum uirium robur, uel plenitudinis in branch0S pulmonis copia, uel deniq; inflammatio in praecordisss, aut uehemcns partium rcspiratios ni seruientium intemperies: ab duabus tamen post ei nis in huius inodi rafebribus fieri existimandum est. Suspiria porro in febribus luctuosa fieri a malo esse Hippocrates censsuit Jaorumq; causam Galenus aut potentiam defatigatam, A uirium imabecillitatem,aut neruorunt duriciem,aut dispositionena conuulsioni non Ionge dissimilem arguit. Aliam autem Alexander Aphrodiseus in suis problematis suspiriorum causam tradit: nempe, quod dolentium anima ad causam doloris intenta, negligit ac quodammodo obliuiscitur moti
uam pectoris musculis uirtutem praebere: unde fit,ut neci' perflatum nesque resei geratum recipiens cor, animam quasi cogat ad maiorem inspi/rationem respirationenacp quo scilicet maiorem frigidi aeris uim accis ii, piat, maiorem l uim excrementorum excutiat, tumq; uocata suspiria fiunt: cupiente nimirum animali uirtute uitam in nobis congruo hoc motu seruare. Sitis autem duplicem Galenus causam posuit, nimirum uel humoris inopiam, uel caloris copiam. in hac autem laborante ab extrema causa proueniisse iure optimo centuimus. Quippe cum habitu es let optimo ac succulento, fieri non potuit, ut exhaustus humor sitim ualidam procreas rei, sed qui multus suberat in ea calor, partim exsiccando, partim calias ciendo sitim nimirum creabat. Doloris autem capitis, tum intemperies calida cerebri per totius com osensum, tum uaporuin calidorum sursum immodica elatio causa fuit Soporis pene eadem, nimirum anterioris cerebri a uaporia in multitus
dine obstruistio, a flectis item temporu musculis unde sapor potissimum gignitur ex Galeni sententia. Squaloris linguae & uitionis, suliginis nidorose sursum latae copia. Exanthematum, seu morbillorum , humoris putrentis uenenositas ac malitia: hae nempe in febribus maculae etsi non perpetuo lethales sint, perpetuo tamen malae plurimumq; uerendae: inquiente utiq; Hippocra te,Quibus in assiduis sebribus pustulae toto corpore nascuntur, mortises rum est. Frequens autem id elle in perniciolis febribus symptoma, idem Dautor in Epidem as alteri t, inquiens, Pustulas milio uel culicum morsibus haud longe dissimiles in febribus aestiuis circa U I I. V I I I. I X. apparere solitas, laeti omial auditus indicium esse: has autem interdum rubras, rost undas, paruas, uaris similes, sine abscessu consistere dicit. An upro quae per febriuin incrementa ta decretoria saepe apparent macul
140쪽
macular, morbilli uere sint. Dici quidem potest, propriὸ morbillos non esse, cum illi pustulae sint, hae uero minime: sed rubores quidam ex fans guinis superastatione foras ut expultricis facultatis propulsi, ut plenius
a me Enarratione octaua primi libri monstratum est. Surditatis autem in febribus causa, bilis ad cerebrum recurrens mos tu is suo auditorios meatus occupans a Galeno creditur: quae & ipsa ina, vh cularum apparitione indicata prius suit, cum eae ex Hippocratis sentenstia laesionis auditus signum sint, assato nimirum & in bilis naturam uer sanguine. ao Vrinae autem post crassiciem tenues, tum ob raptum putrentis sursum humoris factae sunt, quod uerendum esse in febribus Hippocrates pros . didit tum ob nouum heterogenei humoris motum,cruditate, S uirium in concoquendo humore laborem lignificantem, ut Galenus quarto de tuenda ualetudine asserit. Deiectionis autem, & frequentiae pulsus, quum uirtutis uitalis imbes cillitas, tum aucta supra temper entum refrigerii necessitas, in caussa fuere. Reliquorum uero quae enumerauimus symptomatum causa nimis rum auersionis ad cibum, difficilis tolerantiae, adstrictae alui, timoris in pso somnis intemperiei calidae,& magnitudini morbi uniuersa adscribenda censeo. At de his abund In Mempemua sanguinis missione uerendum ne sit, quia a Muirema re
pium est, aegre ad alteram duarum rerum perducatur, bibosorum Ieru rem, uel frigido erussitatem.
V V M in Ioannis Russi seplasiari j & uiri optimi aedeis, ego & Iacobus Torinus uisendi Antonii filii natu maioris gratia qui tum a tertiana febre male habebat ex ossicio
conuenissemus, aegrumq; in lectulo decumbentem solitis, ut fit, interrogationibus compellasiemus: Ecquid ualeret, quam probe noctem eam degisset, quam grata quies,somnus, cibus* tas rent,in uarios de re medica quasi tartuito incidimus sermones,dum apud aegrotum qui nobis charissimus era o colloquentes, una opera & aegri animum a molestia,& nosmetipsos hae ueluti animi exercitatione refice a re ato oblectare contenderemus. Tum Iacobus ad Antonium: Quidni tu ,inquam, praescriptu a nobis hodia pharmacum summo mane sumspsisti ut enim quantopere te iuvisset,quam multa secum noxia excremen o ta duxisset spectaremus,paulo tardius quam nostri sit moris, per matutis nam uisitationem ad hanc te horam, iam prope prandio proximam, ego& Franciscus noster te uisitatum uenimus. Quid autem animi de ea re tui sententiam aliorsum mutarit, de te scire aveo. Cui ille : Vt sumerem, in. quit, iam in animo proposueram, eil rei me iam totum paraueram: sed cum hodiὰ commissa tae secundum coitum luminaria,ex ephemeride disi a dici siem