장음표시 사용
121쪽
LInnR SECUNDUS. Ioserunt. Ad quod item fac t acris alia atq; alia constitutio, qua uti in caete, ris morbis omnibus, sic&in hoc quocyplurimum momenti habet. Nam calidioribus in constitutionibus breuiores , in frigidioribus longiores contingunt morbi ex Hippocratis S Galeni sententia. Victus item ratio t. Aphor. ix probe improbeue seruata, magnam item huic rei praestat occasionem. α Aph Cur autem incurventur tandem in hoc morbo articuli, callo mi iri, zzz star tophorum duricies gignantur, in promptu quidem ut Aetius tradit causa est, quod coacti sint qui circa articulos consistunt humores, omni scilicet ab his tenui parte abacta. quod interdum a medicamentis plus xo a quo refrigerantibus, nonnunquam a nimium discutientibus, crebrius uero a partis imbecillitate humori ν lentore S crassicie quae superari ac digeri minime potest) id euenire creditur. Quemadmodum quod caesterarum inflammationum more non facile suppuretur: quod & ineptus sit suppurationi humor, & aflectae partes frigidar, durae, neruosar: quanoquam & nonnunquam suppurari huius generis inflammationem continugat. ubi fluens humor abunde calidus ac crassus in partem item calore asis sectam & substantia densam procubuerit, priesertim si calefacientibus & 'mollientibus medicamentis, qualia sunt quae pus mouere possunt, illinastur. At haec de morbo,& illius causis. De aegrotantis natura tare illud conuenit, non ex ipsa hominis tem/perie tantum, sed ex totius corporis habitu, consuetudine, uictu, aetate, educatione, de ipsa cuiusq; natura iudicari solere: ut quam nimisu aliamat ν aliam in quoque subesse contingit, prout ab his uarie fuerit circumscripta. itaq; illud uel notis certi seimis constat, praestantem hunc uirum temperamento biliosum, raro habitu, tenui uictus rationi assuetum,aetas te uirili , membrorum praecipue articulorum omnium infirma cor page esse. . Ex quibus colligere promptum est, qui qualescp in eo succi praepol Ieant, quam facile in morbos qui ab humorum uitio proueniunt incur=3o rat,quam non leuiter ab his torqueatur,quam difficilis curatio. Nempe quum & sicco rarow sit habitu, iocinoriscp iusto calidioris: con incien dum, bilis in eo plurimum redundare. uerum quum infirmo ac frigido sit uentriculo , cerebrum Φ ipsum fluxionem perpetuo frigidam concistans noxam adaugeat: fit, ut pituitae secundum uentrem,plurimum coistigatur: quod ipsum tum coctionis imbecillitas, seu potius ad acidum corruptela, sputi pituitosi copia, excrementorumcp natura crassiciem lentorem l repraeteri tans, tum maxime ipsis dolor u species, morbiin lon/gitudo demonstrant. Qui enim a calidis succis fiunt, ut graues habent a cacessiones, sic certe breui finiuntur : contra qui a frigidis uel mistis humo. ribus prodeunt. Quamobrem quum Sc a confissis simul bili atque pituita ut fere sems Flipylib.deper, si Hippocrati creditur, in omni articulari morbo euenire solet moris bus hic nascatur: uincete tamen pituita, dolores quidem nec leucs omni rio,nec summe item graues atque esamosi erunt. Verum morbi accelsios nes paulo longiores, humorum quidem crassicie atque lentore , ipsa li s aegrot
122쪽
aegrotantis facultate infirma morbum producente. Ex ipsa uero corpo ris totius compage,raro inquam membrorum habitu , articulorum disi solutione N laxitate, uirium infirmitate, satis constat huius elie uiri in huiusmodi morbos facilem lapsum. Nam ad hunc modum constitutos ut qui a iusto temperamenti modo quam maxime distent) ualetudinas Vi e se se mos, seu salubria ut nunc corpora uocare nostri omnes consueucrunt: ε - φ - eo , fit, ut quum minimum morbii inserentibus causis resistere ipsi possint, in morbos facile incurrant: a quibus sane tanto difficilius atq; tars dius leuantur, quanto facultas in ipsis infirmior, aptas proucetior, mor bus confirmatior fuerit. io Iam uero ad uini naturam, eiusq; in huiusmodi morbis uires paulo pleis nius inuestigandas propius ueniamus. a in re explicanda plus erit, mea quidem sententia,nobis & operae,& laboris,& ingeni j ponendum: ut in qua omnis propositarum nobis quaestionum uis sit posita. Quod quan
quam Operosum sit, conabimur tamen ex melioris notae autoribus con M ij. vatu. gruentiisima & maxime uera adferre. Illud in primis cum Plinio , Nut histo.&p. i. lius alterius rei difficiliorem tractatum aut numerosiorem esse quam ui ni, cum sit tardum dictu, pluribus prosit an noceat. Quam sane disticulo talem adaugent tam multa uinorum genera, tam inultae eorundem inter se ex uite, solo, situ, regione, cultu, arte natae differentiar: tanta saporum iis uarictas, tam multiplex demum in nobis potentia, miraq; in omni mors talium genere cognita ab eo opera: ut nemo sit qui ea contemplatus,non&summe miretur,&inquisitionis studio non accendatur. um a uino moerorem ac gaudium, silentium & dicacitatem, mentis insuper hebeturdinem atq3 acumen,ex tenuationem & implationem,somnum ac uigilias, sanitatem A morbum, uitam deni* ac mortem adserri miseris mortalisbus uideamus iae sane cuneta non tam ob uarietatem spectanda,quam ob magnitudinem Sc inter se repugnantiam admiranda uidentur. Quamobrem mirum uideri non debet,si cum tot contrariorum sit causa, contrariarum etiam de seipso opinionum sit autor: ut frigidum alth, o
alii calidum, nonnulli humidum alii siccum sint arbitrati: ipsunt'; morobis mederi , ali j morbos inferre ipsum dixerint. Nos uero quantum ad Praesentem tractationem pertinet uolentes quod omnibus commune es definire, Aristotelis Methodum in secundo Resolutivorum posterio/ruiri sequemur, ubi artem tradit genericam naturam definiendi: quae sa ne methodus plurimum nobis nostra in re praesidii adseret, si id quod
omnibus uinis ex aequo commune est inuenerimus.
Est autem conianune omnibus uinis odor quidam inebrians, sapor Φquidam uinosus dictus, qui sui est generis proprius: ad cuius similitudi nem & seudius aliquos, ut mora, & terram quampiam, uinosa dicimus: O .s.de Hyl. quae docta est Theophrasti sententia. Iitque haec duo, sapor inquam Ny odor, sunt per quae aliquam unam naturam in omnibus uini generibus fusam esse, &ab unius naturae planta prouenire possumus argumentari. Cum uero aliquam communem naturam in uinorum generibus inqui rimus, constituendum id est, non e)m este in huiuscemodi rebus . in uino inquam
123쪽
inquam Sc aliorum liquorum aut saporum consimilibus generibuo na, turae unitatem persectionemve, sicuti in ali js plantarum aut animalium generibus. Ne enim uinum parem at* illa habet persectionem: tum quoniam non in se persectis quaedam est species, sed quaedam uitis partiscula: tum quω partim a natura, partim ab arte effectu sit. Uinum enim visuri 1 succus est carnis quae circa Uuctum uit existit, de sua sede hominum iii, dustria & diligentia remotum expressumq3,S ad suos usus reconditum.
Plinius certe terrae sanguinem ipsum uocauit, lib. π m I. cap.V. Lib. tuis. Talia autem quae aliorum quorundam partes sunt, Se hominum artero elaborata,uerar sipecies aut genera esse non possunt, ut in Parmenide Pla to ex Socratis sententia asseruit, qui genera & species natura non arte conssiare dixit. Quam etiam Platonis sententiam Aristoteles confirmauit duodecimo primae philosophiae libro. Perspecta igitur nobis utcun* uini natura, illius modo erit nobis exspendenda facultas: Quid,inquam,in homine possit, quae comoda quaeue incommoda pariat. Potest igitur nobis uinum ut alimentum, potest Nut medicamentum considerari. Alimenti uero tum rationem subit, cum 'anatiuo nostro calore superatum, in substantiam transit membrorum. Medicinae uero, quatenus sua in eorpus actione eius immutat teperatus ram. Primum igitur si in uino spectemus, omnium testimonio constat Ex Gatia. 4e nulli alimentorum uirtutis & bonitatis praestantia cedere: ut quod ni' mirum totum corporis habitum calidiorem humidiorem essiciat, ces mis. terrime nutriat, uir Φ citisii me roboret, natiuum calorem adaugeat, ut μ pote alim tum naturae maximὰ familiare : bilis insuper acrimoniam Dangat,sudores urinas moueat, semicrudos c5coquat succos, somnum ν Μ bet D conciliet,fluctuationes cohibeat,discutiat flatus, uentriculi* 5c omnium
Quae quum tanta nobis modicὸ quidem sumptum commoda prae/stet,quis non ei in alendo & uires roborando,iure palmam tribuat Vm,o de post Galeni, Pauli Sc Aet a de uino decreta,ita Plinius censuit. Uino, Gari usi u inquit,aluntur uires, sanguis colosq; hominum, Vino modico subdit nerui iuuantur, copiosiore laeduntur. Stomachus recreatur, appetentia cti. ciborum inuitatur, tristitiae cura hebetatur, urina & algor expellitur, Li somnus conciliatur. Universam demum illius uim summi uiri autorita, ' δ' te colligens, ita demum de' tota uini potentia statuit. Asclepiades ait utilitatem uini, aequari uix deorum potentia posse pronuntiauit. Vini autem si medicas uires paulo pressius expendamus, ex calefacientium &siccantium ordine esse cum Galeno VIII. de Simpl. facul. statuemus. Eius uerba haec sunt: --γ ia Z --M -Die m-θθμοπονων. ὁ δrλπνῶς -υὸς , εὶ τη πο ὁ γλ Θ--δ H --ρ mis s. αὐάρον δε πιας , Raa M
Quod est: Vinum ex secundo est ordine excaleiacientium: sed quod
admodum uetus est, ex tertio: sicut mustum, quod uocant, ex Primo.
Caliditati eius proportione respondet siccitas. Hactenus Galenus.
124쪽
io 3 E N A R. MEDI CINA IVM Ipsuinin uinum uaria in corpus incommoda pro sui natura , aetate, potentia,assumptionis modo inferre inueniemus. Nam uinosa uocata, Scimmodice sumpta, put tentant, neruos implent, fluxiones excitat, meris Galen. de tem labefactant, uires corporis uniuersas dii luunt: unde merito stigiis tam 'ti dos morbos a Galeno facere credita sinit. Aquosa uero ut minus haec D inuta ciunt,ita certe minus sunt: D lcia obstruunt : asia nigracp dissicile permeant,diu p in uentre morantur: Vetera uehementer calefaciunt: No/ua turbant,& fluetitationem miram concitant: Acida laedunt uentrem, nervisq; sunt inimica. Haec in uniuersum uini in corpus incommoda.
His igitur de uino sic constitutis, ad primum postulatorum respon. io deo : Indicatione quidem a morbo sumpta in Arthritidis accessione uis num minime conferre.Nam quod fluxionem concitat. & neruosam subsstantiam omnem promptissime ostendit, eo p morbum auget, id ipsuiri minime conuenit: Tale autem uinum ess : itaque minime ex usu erit. F i γ Unde illud merito dixisse Avicenna uisus est: Et oportet inquit ut di/r issem. mittat uinum omnino usquequo sanetur ex morbo sanatione integra. Curationem utiq; Arthritidis ex pro sesta tractans: idq; ratione ceri Poptima, quod a parte fluxione tentata quam longissime auertere, non ad Hippo.D.de ipsam humores trahere uel Hippocratis & Galani sententia) expediat. da Trahit autem ad articulos uinum calore Sc potentia sua succos: quam M. t Y obrem per accessiones minime conueniet, idΦ indicatione tantum a morbo accepta. Nam si huic quae a uiribus sumitur indicatio.repugnet, quum y Wim ea semper, uel Galeni testimonio, prima ac potissima sit habenda, daritum uinum congraia poterit: ut a quo mox uirium infirmita reponatur,a.Aμ .e, & corporis constitutio in meliorem habitum ducatur,dicente Galeno:
Hoc est : Celerrime & uniuersim uinum nutrit. a Itaque uini loco per accesilonum impetus, aqua mellis in qua anisi se. LA. i. adf- men ad uentriculi robur,& flatuum diliolutionem incoctum sit,ex Pauli η j sententia conueniet. Ego cinnamomi decoctum ex Hydromelle per hyes 3 mem: per aestatem , simplicem ex Taccaro potionem ualde probo, si uis morbi urgeat. Atque haec de primo postulato. De secundo, An, inquam, ad praecautionem uino illi perpetuo inter/dicendum , haec mihi statuenda uidentur : ut praestantius sit, atq; in rem praestantis huius uiri seatris tui utilius, uino modico nec potenti, quam aqua potu ue alio uti. Quae ego ut existimem, multis, hi scp ualidis ni falla Ior,rationibus adducor. Primum uirium in hoc uiro a morbi grauitate contracta infirmitas, summa* solidarum partium idoloribus, uigiliis, morbi longitudine fusta consumptio atq; exiccatio. Quibus symptomatis omnibus quum quae praesentaneum atq; secus Orum exhibent alimentum quale sene uinum praebet commode occursrant, fit ut praestanti huic uiro etiam per secundam ualetudinem uinum in Die medi ex usu sit. Unde Galenus,de his loquens quos refici oportet, Potus, ins
hi 'ξ quit , opportunus est uinum, aetatem quidem habens mediocrem, in substantia autem purum atq; pellucidum, quod scilicet uel subflauum uel
125쪽
LIBER SECUN Dus. io, subalbum existat, atq; suauiter oles, gustui uero neque aqueum omnino, ne in cum aliqua insigni qualitate aut dulcedine, aut acritudine sentiatur
Quamobrem cum renutritoria artis parte opus nunc illi sit quam in ter caetera unice uinum complet) tantum abest ut auserendum censeam,
ut ex illius usu maximum illi commodum prouenturum siperem, si prae sertim & modice vi sobria. quod eum facere certo scio eo utetur. Ad quod item iacit uentriculi percepta ab eo ex aquae usu imbecillitas, coactionis tarditas, flatuum pituitosi*sputi copia, uiscerum maxime lienis cognita a nobis tensio & duricies. Quae sane cuncta quum uentriculi Rao lienis, ob natiui caloris inopiam, infirmitatem indicent, subinde pcrudos
rum humorum flatuum p redundantiam: fit, ut uinum maximo adius mento esse existimem : ut cuius sit secultas crudos humores concoquere,
uentriculi & uiscerum robur firmare, siquidem aqua uel Galeni testis
monio uentriculi robur exoluit flatus distulere, natiuum excitare calos rem. Quorum quum hic uir maxime egeat, in promptu certa est, summa illi ex uini moderato usu commoda prouentura.
Adde & consuetudinis indicationem, quae cum magni semper momenti Hippocrati uisi sit, ei unice inhaerendum quoad eius fieri maxime a Ra.-. potest) idem autor consuluit. Unde illud recte ab eodem dictum est: - φαο Quae ex longo tempore consueta,&si deteriora, minus grauia esse so/lant. In quam cogitationem animum aduertentes, quicunm 'nostris & uis singen a praestantia , & doctrinae claritate, & usu magnum sunt nomen medendo, immortalemq; gloriam consequuti, illud potius duxerunt &utilius, quod esset consuetum , quam quod consuetudini repugnaret. Vnde celebres in medicina factitanda uiri Gordo nius, Matthaeus a Grais di, & caeteri eius notae , ob hancipiam consuetudinis uim in arthritidis praecautione uinum summouere ualde uerentur: etiam si id methodo se
iacere posse sciunt. Nec obstat locus ille Pauli, quo ad praecautionem ab arthritide uis ciue ,
o num omnino summouendum nronet: experientiae uim in hoc iactans, multos hac sola cautione ab omni prorsus dolore in reliquum uitae tenis pus incolumes uixisse. Quod etiam confirmasse Avicenna est uisus, iris Fen. 11. quo quiens: Et uitent potare uinum plurimum grossum, imό omne uinum. t p ως η
Nam etsi ad praeuisionem, aquae potum uino hi autores praetulerint,ves est et ' rentes ne a uino neruosum genus laedatur, & praecipites iniuncturas sesrantur humores, quod facere uinum dicitur tamen non in omnibus id temperamentis, omni in uniuersum hominum naturae id praecipere uoluisse: sed in his tantum, quibus sanguinis copia negotium iacit, ille Alexandri Tralliani locus indicat, qui explicans, docens V de his tantum lib.,. .isi , debere id intelligi,quos sanguinis in articulos influxus arthriticos facit,
ad hunc modum loquitur: in quibus inquit a sanguinis influxu podaggra fit, abstinendu omnino a uino his est, do ab his quae singuinem item multum generant cauendum. Nam subdit) multa uini potio his quibus
multum abundat sanguis inimica est. Et rursus de re tota concludens,
Expedit inquit ista omnibus modis obseruare i s, quibus fluxio ex ple/nitudii ie
126쪽
aio ENAR. MEDICINALIUM nitudine sanguinis accesserit. An non apertissime praecautionem hic ex influxu sanguinis tantum docuisse uidetur alioqui cur ad finem uerba haec adiecisset talia obseruan da df, qui ex plenitudine sanguinis laborarent Aetius certὰ unus omniu '' η in re medica praestantisiimus in biliosae fluxionis adiuncturas decursu, atq; etiam pituitoso, uinum audacter concedit. intermissionis tempore: sic enim ait: κ uino exacerbationis tempore omnino abstinendum est, de biliosa fluxione loquens: intercapedine autem pura reddita, parum ex eo concedendum. Et rursus, pituitosae fluxionis curam pertractaris, Vinum praebeatur ait quam minimum interualli tempore tenue, sui c. uuini,& uetus. Quae eadem est Rasi j doctissimi inter Arabes medici libro de iuncturarum morbis sententia: qui in accessione auferendum quidem
uinum,in praecautione uero non omnifariam vetet, sed indulgeat potius,
etiam si de sanguine aut bile fluxio sit: sic enim de hac re: Si uoluerit, inoquit,aeger bibere uinum, bibat parum, temperatum, hoc est prob), ut . ego interpretor, dilutum. Et item de biliosa fluxione loquens: Dabis,
inquit, aegro aquam cum uino. In ea uero quae ex pituita. meraco qui dem,sed pauco utendum consulit. Quod si summi hi in re medica uiri, in omni temperamento etiam ad
Praecautionem uirium dare non uerentur: cur nos praestanti huic nostro
laboranti imbecillo uiribus,exangui, rabido,obstructione in uisceribus,& uentriculi imbecillitate assecto, uinum, unicum uitae & ualetudinis sibsidium, negemuset aut non potius suadeamus Sc consulamus praestrytim quum in illius usu temperatissimus sit sobrius,& sui obseruas Nam quum uinum nostri in arthritide prohibere sunt uisi, non tam certe ui/num, quam illius intemperantiam sunt detestati: ut qui non a uino quisdem, d a multo & potenti arcendos aegrotantes censuerint: sic enim
Unde R desidiae & crapular eis nocent. Nocent autem & potus mutitorum 8c sortium uinorum, praecipue cum aliquis ea ieiunus potauerit. Haec enim neruosam substantiam proptissime ostendunt,sicuti &coitus. Vnde Hippocratis aetate ob vitae parcitatem temperantiam. paucos omnino podagra laborasse, suis uero temporibus, ac multo magis nos
stris quam plurimos assci claro testimonio affirmat. quod pleri nihil
exerceatur,&cruditatibus ato ebrietatibus eousin ab udet,ut neo tellus, neo maria, ut Plinius ait,gulae nostrae seruire poste uideantur. I taq; dan dum huic domino uinu per morbi remissiones, idi illi tutius fore certor
assirmo. Sit autem uinu colore rubru,liquore tenue, aut mediocre, cum
leui quadam acer bitate: tale enim Aetius ianis & ex morbo conualescetis bus commodissimum est e statuit lib. I. ad finem. Quod si experiri uolue rit aquae potum per aestatem, ad breue tempus experiatur: a qua si noxam in uentriculo senserit, mox ad uinum redeat: & uino quandoq3 etiam ex melle
127쪽
melle utatur per hyemem , ut bella Galenus monet, in quod petroselini , aliquantum in datur, tale enim podagricis apti sitimum estia Galenus asses 'rit. Atque naec de secundo. Quoniam uero & de uacuationis modo in accessione ro atus sium senistentiana dicere,breuibus respondeo: Aut nihil omnino, auiaeuisii me per accellaionum impetus uacuandum esse. Nam etsi nostri omnes uacuatiosnem, etiam quae per ualentia fit medicamenta consulunt, ad humoris fluentis revulsionem: tamen quum cxperientia didicerimus, multos aut
larine omnes,ab huiusmodi uacuationibus deterius in posterum habere, xo longiuκν aegrotare, exagitatis utio a medicamento humoribus, & ad imbecillas partes deductis: consulerem omnino, aut parcendum uacua tionibus esse, aut leuissimis id perficiedum medicametis: quod his uerbis suasille Avicenna est uisus, Facilis, inquit, de uacuatione Ioquens serti rearat incolumior, & gradatio conuenientior. Et paulo post: Et non fiat, t Inquit, euacuatio: si autem plenitudo exigit, tunc fiat cum eo quod ineb Iare tacit semel aut bis. Et clysteria subdit siunt rectiora. Nam series ua/cuationes humores mouet a locis suis,& ad loca agritudinis trudunt: ut adem paulor post inirmat. Et cave, inquit, ne in potu des in primis nisi medicinam debilem,quoniam ipsa mouet materiam,& non facit currere M aliquid de quo curandum. Inad fortasse subdio attenuat materias
congelatas alias, & facit eas currere ad membrum. Quamobrem quum id nos experimentum doceat, etiam si aliud rastio suadere uideatur, experientiae haerendum prorsus consulo : Auicemnae in hoc sententiam sequutus, qui quum inuicem ratio & experimens tum in uno quopiam pugnare uidentur, experimento standum monet,
quod in sophamar & sciaticae uenarum sectione his uerbis declarat. Et ratio linquit facit oportere , ut sciatica & sophama similis sint iuva, menti in doloresciae Sc podagrae, sed experimentum facit ut sciaticae apertio plurimum convcniat dolori sciae: sicut si hoc esset debitum. Itacdiro per accessionum impetus uel nullo omnino, uel clysteribus leuit, is aut
solo rhabarbaro aut agarico utendum censeo. Ante morΓi accessionem quum iam proxim Euentura speratur, paulo audentius uacuandum suas deo, uirium tamen habita ratione. Sic certὰ Galenus fluxionibus huiusi G. δε sistmodi paratos, apparata & praeueniente uacuatione incolumes & a mors G sibi impetu immunes stiuabat. Aphor.
Haec habui, Paule Antoni, quae crassa ut uides minerua, humili* filoquantum per ingenii mei mediocritatem licuit, in re seatris tui, uiri osmnium ore laudatissimi atq; optim dicerem: quae & ipsa si non satis per se polita limata* erunt, uti non esse abunde per me ipse intelligo, o ingeni j culpam deprecor: rogoss, ut haec qualiacunque mea in bonam accipias partem: non id spectans quale sit, aut quantum, quod tu seater tuus de me promeriti estis, sed quanν . . tum praestare ipse possim.
128쪽
ia ENAR. ME D IC IN ALIV M persolutiva pharmaco leni praestertim minime dormiendum, contra obstem tum hactous ab Italis morem. ENARRATIO V. E N A L D V M Guillelmum, uirum egregiὸ doctum, ac de re medica optime meritum, cum Roma redeuntem per
i humanE, ut fit, salutassem, quaesissem. de eo, quam pro 'l spera illi in profectione cuncta, quam cum doctis in Italia
uiris uersatus, quam multa animaduersione digna uel ui dimise, uel ab Romanis illis proceribus audiuisset, quam multos res is ferret nouorum autorum titulos, quorum erat ipse suapte natura cupi/dissimus: quid tandem de nostrae sortis hominibus , hoc est I talis medi. cis,qui uelinio patriae nomine toto Orbe celebres N sunt,& habentur,illi Disum esset:quid tandem eorum doetrinam,iudicium,promptitudinem, solertiam,rerum usum admiraretur,quanti faceret . .
Quae singula clim prope curiosius de eo interrogassem, Ad haec ait tibi Francisce paulo uberius explicanda, maiore nobis N otio M tempos re opus esset. Ne non tamen tibi ista sciendi cupidissimo, non pro eoae debeo satisiaciam, compendio ad singula ut postulas respondebo. Felix in primis nauigatio & tota prosinio filii, successus quod ad quaestum is pertinet haud ita secundi, nec sanὸ laboribus pares. Italia porro nunc, atq; urbs Roma praesertim, multis ut olim ingeniis floret. Multa certὰ Didi notaui* scitu dignissima, in quibus ut soleo conquirendis paulo etiam krtassE quam par est curiosior fui. sed de his alias tecum. Libro autem sermὰ nullos habent, quibus non hic nostri pares habeant, dc qui
apud eos plaerim omnes ἡ Aerinania. . Caeterum ut de medicis aliqua tecum,quod te scire uelle,& cupere mas xime uideo. Scito pro Italiae urbisq; celebritate,doctos quidem illic mu Igtos haberi, uerum qui diuersi Limam a nobis in medendo rationem fescuuntur,ut tibi modo narrata historia quadam,contentioneq; mihi cum celebri quodam medico habita, explicabo. Cum docto quodam mihi de re medica contentio fuit: ciam is uni ex proceribus aulicis calatam fistu lam deuoradam paulo ante coenae tempus super dormiendum missilet. Quod fictum cum mihi maxime non probaretur, indicauitum honuiuamice oppositum eius quod iusserat salubrius mihi uideri. ibus autem rationibus id contenderim, neq; huius est temporis,nein loci percensere. Quid autem tu de ea re Francisce sentias, lubens de te quaesierim, qui lassium esse soleas non negligens inquisitor. Proinde si quid otii nactus es, in huius problematis explicatione fac paulo diutius immorere: sic enim& mihi ualde stratum seceris, & tibi ad meliora paranda uiam inuem . OQuanquam res ipsa minoris uideatur, quam ut de te tam enixe roganda ueniat, aut tantopere flagitanda. Sed hoc dabis uel mutuae nostrae amici
tiar, uel professioni ambobus communi, uel iacilitati & propensioni de/'Tgo uero, uelim, inquam, Menalde, ut uel eruditione, uel multo re
129쪽
rum usu, uel studio, aut ossicio denio aliquo meo, possim optimae tuae de me conceptae opinioni re ipsa respondere: ut tu honorificet uius quam uerius de me sentiens,& praedicas, & apud omnes testificaris. At ne tu quippiam a me petieris, quod non impetraris, ingenue cibi in hoc opes ram praestabo meam, dicami libere quae de tota re sciitio. Si modo inprimis id mihi tecti constiterit, de cassia ipsa, eiusq; similibus pharmacis, nullam usquam ab Galeno, Paulo, Dioscoride, Aetio, ac eius monetae scriptoribus serri mentionem: ut eius rei locupletissimus testis est Nico/Iaus Leonicenus in suo de medicorum erratis libro. Nam alterum cassiae ν, genus,de quo Galenus V II. de Simplicium facultatibus, ab hoc ipso se lutivo longe diuersum est: cum illud uehementer sit calidum siccuin :
hoc uel temperatum uel temperamento proximum, ut Mesueus ille mes dicorum euangelista testatur. Illud item gustu, acre, mordax,& subama/rum, facultate exsiccans, detergens, aperiens, & quadan tenus corrobos rans: hoc insipidum, insuave, nauseabundum, humectans,icniens,ac uen triculi pene uires deiiciens. amobrem cum Graecis ignotum sit hoc medicamenti genus,nimis rum si in usum illis non uenerit, nec de eo uspiam tractatum inueniatur. Itaque in Poenorum castra ingrediundum prorsus mihi erit, atque ex cisao mutuanda quae ad hanc rem facere uidebuntur. Avicenna igitur inter Arabes praecipuus sui canonis lib. I I.huius meminit, inquiens, in activis quidem qualitatibus temperatam esse, in passivis huinidam, uentris subsductoriam, lenientem , ac sine noxa penitus ulla aut mordicatione uascuantem: adeo ut & praegnantibus conserat, si quando illis sit uacuatione opus: idipsum Serapio, Auerro es, Rases, Haliabbas, Mesueus, caeteri* seri p. n. detestantur. Vnde liquido constat,interuacuantia pharmaca,hoc lenisiimum esse, Aum,. tale&naturae maxime familiare: quum ut illi aiunt sine molestia uarin geo duo m---neris excrementa uacuet,sed praesertim biliosa,& ex hiS magis quaecun sis , ia1o assationem sunt pasta: quamobrem in quibus haec redundant, & quibus Almo. . it. uel natura uel symptomate aliquo astrictior aluus est, his sane omnibus maxilne consert: adhaec delicatulis, & qui uehementiora non admittunt Moue is pharmaca: in quorum albo quum & ipsi I tali uel omnium primi sint hau proprio.
bendi, nimirum si abacrioribus abstinetates hoc crebro utantur: quans quam creber i Ilius usus quum uentriculo tum uisceribus noxam inferat,
substantiae eorum robur lenitate sua nimia dissoluendo, ac nauseam proscreando, ut Mesbeus testatur : idi potissimum, si natiua compage paulosuerint uiscera laxiora, uel lenitate affecta. Itaque ut moderatum illius usum atq; rationalem delectum, sicuti Sc4o mannae quae & ipsa zaccari cuiusdam species est & leniendi uim habet
maxime probo, ita passim, omni morbo,omni demum tempcramento, naturae , horacp conuenire: alci; ob id omni affectui sanando propinari
debere, quod Itali serme omnes faciut id ego in primis nego fieri oporotere. Id quidem, praeter hoc quod contra methodum est Omnes ut ait 'Galenuo uno calopodio calciare, a ratione etiam Sc usu uehementer est ν MNAE a alien
130쪽
φ E N A R. MEDICINALIUM alienum. Nam etsi levibus fortassi' morbis,& delicatulis coserat: an quae se ualentissimis hominibus,uel cacochymis, uel multis succis redudantis bus, adhaec assiectibus contumacioribus ex usu este putabis Galenus ipse in Medendi nacthodo eos arguit, qui nunqua non a mistioribus N paruis auxiliis inchoandum asseuerabant, inquientes tenstanda haec prius esie, mox ii nihil prosecerint, aggredienda maiora. Hoc enim ut in leuioribus morbis, in quibus periculum non impendet, uerio sinu est: sic certe in grauioribus N in quibus uel aegro prorsus morieri dum est, uel quid maius tentandum alienissimum est a ratione. Nam ut caetera omnia ab Hippocrate prodita, ita & illud quom uerissimum est, is Ad ultimos morbos ultima prorsus remedia maxime ualere. Rursus G lenus & Hippocrates in pleuritide, 8c eius generis aflectibus, non leuia isthaec pharmaca, cum de uacua do cogitant, sed sortia exhibent,peplium, helleborum, Sc eius generis reliqua. quanquam in hoc non imitandos censeo, quod hominum hoc aetatis natura, ualentissima haec pharmacaminime patiatur, uideas tamen in morbis acutis plus prodeste bene tem perata soluentia pharmaca, etiam si scammonio, tripolio , colocyntide, agarico,&s milibus constent quam cassiam, mannam, tamarindos,uios las,& eius generis. Isthaec enim etsi naturae familiaria magis sint, morbi/ficam tamen causam pro morbi ratione haudquaqliam auferre possiunt, si ea modo paulo ualentior fuerit. Unde fit, ut mota concitatacp ab mes dicamento morbosa causa, neq; uacuata ob pharmaci imbecillitatem, desterior reddatur, aegrum uehemen tius torqueat. Nam si Galeno credistur, causia mota molestior est seipsa quiescente. Proinde Rases inter Poenos medicos nemini posthabendus, satius dii cebat paulo uehementioribus auxillas periclitanti naturae opitulari, quina lenioribus utens proditor naturae haberi. Proditores autem eos uocabat, qui mitioribus medicamentis morborum saeuitiam coercere, ac blandimentis quasi quibusdam naturam prodere tentarent: dum sursiim deorsum Q agitantes, nihil saeuitiae morbi remitterent. Quin & hac ipsa tempestate, non alii certas aut celerius curant,aut melius proficiunt,quiniqui crebris N paulo fortioribus medicamentis solutivis morbos prosti gant: modo ne quid noxae uirtuti ab his inseratur. Quamobrem haud satis digne mihi in hoc plerim medici facere uis d tur, qui omne aliud ab cassia, manna,rhabarbaro, S tamarindis,phars maci genus respuentes, ad omnes morbos his selis utuntur: quorum sen/tentiae Symphorianus Campegius in sua Pharmocopolarum ossicina, tum & in Horto Gallico subscribere uidetur. Nec me fugit pro regionum hominum p natura, ac uario temper mento, mutanda quo P esse soluentia medicamenta: ut in calidis tum res gionibus, tum naturis, mitiora propinari debeant: in frigidis contra. Quae causa est, cur in Gallia pene tota Sc Germania, ualentioribus uta/mur solutivis: in Italia &Hispania mitioribus. Sed non ob id tamen in totum explodenda scammoniata pharmaca, etiam illis in regionibus, si quando sese occasio osterati Ioann