장음표시 사용
151쪽
-ι3τ ENAR. MEDICINALIUM Sed ad reliqua, Ais, ex mista sanguine crudiores effici non posse hir
mores, quam hic recte dicas attende. Primum ,humorum coctio & rella quorum omnium naturae operum editio, si Galeno creditur, calido innatio debetur, ut longissi indidem at doctissimὰ ii. de Naturalibus seculitatibus, & primo Aphorismorum commento N V. disserit, quo autem calidum hoc, quod tamentum est ac instrumentum facultatum omnium Degetius ia robustius erit, eo certe fiet haec ab eo a filo tum persectior, tum celerior , inquiente nimirum Galeno IIII. de Morborum causis, perseetiorem cibi, nedum in uentriculo, sed Sc in uasis fieri concoctiosnem a somno, quod tum temporis au stius ac vegetius sit calidum innas ratum in uiscera per somnum reconditum . itaΤ a contrario sensu, quo inisbecillior erit hic calor, eo erunt qui ab ipso elaborantur succi crudiores, deficiente scilicet praecipuo instrumento, at ex intempestiue sanguine misso, imbecillior redditur qui in nobis uiget calor,ut I x. Therap. igi tur crudiores post sanguinem intempestiue misium generabuntur succi: hoc est, ad naturae usus minus quam ante idonei, minus is calidi innati s cum habentes, sic fient crassiores, qui suapte natura Uigidi sunt densi magis, impactilis, ac a natura bonorum succorum lieni: nedum qui post sanguinem mi ilum creabuntur, sed & qui antea erant: eo'q; quadantenus crudiores a i sensum medicorum erunt: id est, crassiores, si igidiores , io minus fluxibiles, es ad naturae usus minus idonei, destituti nimirum eo quo fouebantur calido innato. An non tibi demonstratione pene qua dam crudiores ex intempestiue misib sanguine reddi humores probaui Nec fatis uideo quid ad hanc sententiam euertendam sectat textus ille Galeni ex libro de Sanguinis missione, abs te adducitus. Nam ille non aliud probat, quam interdum a morbi tamen magnitudine sumpta in dicatione mittendum esse sanguinem cum semicrudorum copia: quod ego abiecta hasta confiteor: nam si tantum semicrudi humores sunt,non nihil certe coctionis habent, ait sic parum recedunt a sanguinis natura,' tum uero mitti oportune sanguinem Galenus I II I. de Sanitate tuenda ioconsulit, semicoctis utique succis nec alienioribus factis. Verum si crudi sunt 8c abundent, nullam tu ab his de mittendo singuine indicationem sumes facies tu quidem, si Galanicus uideri uis,atq; adeo tibi eo nomine
Quod autem in populari gallico morbo uocato siue is lichen sit, siue
mentagra,seu quis alius, sanguinem mitti ex usu est, quid tum postea id quidem morbi magnitudo, de humoris noxi j natura indicant: nam Κmorbus malignus est, & laedens humor atrabitarius, pituitae ut plurismum mixtus, a quo multa ianguini noxa insertur. QDamobrem sanguis nis missio necessaria, etiam si ex coctionis imbecillitate crudis succis ali aquantum abundent, ut ei temperamento peculiare esse asseuerat in devincia Temperamentis Galenus. De priore autem textus Avicennae parte, in qua tu nugas plurimas uides, quid non tu compendio diluis dum utique in erysipelate,herpete,
ulcerosa lassitudine, biliosis nimirum alteritibus, unguinem mixti probi bel
152쪽
bet Galenus. Nec est quod ob virium imbecillitatem id prohibuisie Ga
lanum causari posiis, cum plerumI hi asseclus utpote ab acrium plenitus dine humorum cum uirium robore coniuncti sunt: igitur ob succorum qualitatem cutici; acrem) abstinendum consuluit. At de his fatis.
Fraenum autem illud, de quo tecum ut contenda magnopere uelle uis deris, nihil moror: Nam nec nacti est,nec Arabis Avicennae. Temperari tamen ab ipse utcunq; humores, negare tu minime potes, quia qualitat habeat hominis naturae caeteris omnibus cogruentiores familiaresq3 mMgis, proximel ad exactu illud temperamentu accedat: unde ab eo interio humores certe temperatissimo , reliquos intemperatos haud iniuria res
mitti temperari y mea quidem sententia censendum est: sentias tu modo quod uelis. Ego uero contradiis uelis in portum me recipiam, ne Iliade hac longissima tibi stomachum moueam. Tu uero qua es animi probis rate ingem cI3 acrimonia, cuncta quaeso in bonam accipe partem hoccptibi de me persuadeas, unius tantum inquiredae ueritatis gratia ista consscripsisse: quam si tu me modeste docueris, meliora adserens, erit quod tibi maxime debeam: sin minus,ex his meis uoluptatem cape, uti ego ex
tuis non minimam capio. Vale,& me quod iamdiu facere scis mutudama & me tibi amicissimum perpetuo habe.
Lactucam si silinter olera primas in bonitate panes tenere creditur Nam trimen nes optimi Acci,nes multi sanguinis generatricem esse.
v M in Philippi bibliopolae librariam ossicinam quod
animi causa saepe soleo diuertissem, animum scilicet seuoriorum musarum studio defatigatum ueluti recreaturus,
ac tedii molestiam nouo aliquo obiecitamento discussurus, eo de more plerique docti liberaliter instituti homines ' conuenere, quibus cum familiaris mihi frequensΦ solet este consuetudo. Horum unus serte fortuna cum lactucas manu gestaret nempe inanibus latione rediens eas in hortis legerat: ad eum conuersus, Pulchrum cin/quio) nobis e hortis olus refers. Tum ille: Sane quidem, at uereor insquit ne non tam corpori salutare, quam oculo gratum. Sed haec quidem subdit cum de uestro sint penu, blande medicum quendam praesentem,& me contuitus, uobis disserenda relinquam. Tum ille alter, mox coma positis ad ornatum uerbis , Prob , ait, salutare, nempe si quid aliud eius generis, succi alimentit bonitate caeteris oleribus praestat, si modo Ga, Alii m. leno fides habenda. . M Ego uero quanquam publicis his concertationibus consulto absti/neam, nec his magnopere insueuerim probe edoctius, pugnas conuitia peiusmodi congressivum uel Galeno autore praeclara esse solere prsmia, h in minimis hisce rebus interdum animaduersionem facere, atque in ea si praesens se offerat occasio ceu in delitiarum campum, idq; ueritatis postius indagandae studio,quain contentionis, Ostentationis, aut calumniaena 2 gratia
153쪽
i3s E N A R. MEDICINA DIU Mgratia diuertere saepe soleo. Ita* talia iactanti in ipso ueluti articulo rei spondeo, Non omnifariam mihi dictum probari, uni inquam oleri tan/tum tribui debere,ut primi esse ordinis in alimentorum serie statuamus. Quod ne gratis dixisse uideri possem, mox sententiam latius profero
Lactucam igitur inquio ipsam inter olera, ut neo parum, neq; pessim alere corpus cum Galeno confiteor: ita prorsus primas illi tra0i de here non admitto: quod & ipsum non aspernandis autorum testimoniis, tum etiam rationibus asserere atque monstrare conabimur. Prodeat austem omnium primus Hippocrates: is enim libro I I. de Ratione uictus, is quem Galenus primo de Alimentis, germanum Hippocratis esse asicrit, ad hunc de lactuca loquitur modum: Stad I , , ἰ- ερον. δε πινα πιιάει γ' IH σωμαI. Qiuod est: Lactuca, ait, frigidissima est. & corpus quadan tenus dobilitatis Ex quibus utiq; uerbis omnem, ut sic dixero, lactucae in alendo uim colligere licet : nempit quod corpus imbecillius reddit, fieri nequit ut lib.de Ficul. probe nutriat . equidem uirium corporis robur si quid Galeno credis tibi, mus, alimenti bonitatem, & celerem ipsius distributionem at omnino Gale., Aph. cum alto corporeasSimilationem sequitur. Ob id nanque uinum caeteris in .mm i i praestare alimentis creditum et , quod celeriter tum conficiatur, tum per uenas feratur, & in naturae usus nullo serme negotio transmutetur, desinum ob familiaritatem facile simile corpori fiat. Quare si uirium robur alimenti coniequitur bonitatem, nempὸ eius malitiam & penuriam uirium exolutio sequitur, ut libro de Pulsibus ait Galenus : necessum est earundem imbecillitatem ad cibi cacochymiam subsequi . cuius malitia no omnino alia re melius deprehendi potest,quam si corpus infirmum reddat: reddunt autem infirmum, quaecunq; uel pa rum familiaria, naturae assumentis non congruunt: uel una aliqua quali tate, utpote frigiditate nimia, calore, siccitate, humiditateve negotium 3
inferunt. Quamobrem cum & Iamica frigidissima ab Hippocrate sta tuatur,& corpus inde imbecillius redditur,ex altero fit,ut dissiculter conficiatur, nempe quod nimium frillida, ut Galenus libro de Dissolu tione continua, debent enim quae celeriter facileq; concoquuntur, a frigiditattis praesertim excestu aliena esse) ab altero uero id euenit, ut par utra pro/bὰ nutriat.Quippe quod probe nutrit, corpus haud quaquam infirmum, sed muniis obeundis fortissimum reddit. Quod animaduertens Celsis dum uictus rationem sanis hominibus praescribit,bis die potius quam se
mel cibum, & hunc quidem plurimum, modo concoquant, sumendum consuluit. Sciens utique ex copioso nutrimento rite consectio uirium ro/ obur firmamq; ualetudinem parari: quod inculpata sanitate utentibus etati su esse magnopere censuit.
Constare igitur uel ex hac Hippocratis sententia arbitror, lactucam neq; boni admodum succi esse, ut quae pro frigiditatis excessu quo prae dita est, frigidum non temperatum succum gignat neq; etiam in alimen'
154쪽
LIBER SECUNDUS. Iψotorum coordinatione primas tenere inter olera, cuni corpus debilitet. quod pleraq; olerum non faciunt, ut paulo post ostensuri sumus. Huic uero sententiae proximὰ accedere uidentur quae a Galeno uariis Galen lib. de
in Iocis de hac re dicta sunt, tum H quae ab Oribasio, Picilio, & Paulo, streliquis et huius inonetae hominibus. Siquidem Galenus quotieS Olerum ment dri. meminit, ea omnino ceu praui succi, exiguisti' alimenti damnat: nam cx C eo in hanc rem loca aliquot adseremus, libro enim de Euchy.δc cacochy. vi, inquit: τῶν λαχνων , οδερ ιδ P γρων. Hoc est: Olerum nullum boni succi est. Libro uero de Distolutione continua,qui Galeno adscribitur,olera, inquit, omnia mali sunt succi, propter excrementorum in eis multitudisnem,& nutrimenti quod exhibent paucitatem. Rursus uero II. de Astimentorum secultatibus.
Constat, inquit, haec omnia de plantis loquens praeterquam quod exiguam corpori alimoniam praebent, praui quo* succi esse. Quin & denuo eo ipso libro,
odest: Olcra omnia leuissimum alimentum, Sc humidum ac testiue exhibere, iam ante diximus. Ex quibus cuiuis cernere est, quanta sit,quamq; corpori utilis plantas rum alimonia: in quarum ordine cum lactuca ponatur, consequens est piam excremcntitiam prauit succi esse : atq; ob id corpus neq; mulatum,neq; probe alere. Mediam nanq; Galenus lactucam inter boni sucuci cibos,& mali succi statuituta ut boni succi cibis sit multo inferior,inasii uero succi cibos tanto superet, quanto ab oppositis deficit: non enim ipsa pro optimorum ciborum ratione ad seuerum unguem est temperasta: sed ut fatentur omnes frigida est & humida: atq; ob id frigidior est temperato qui ex ea gignitur sanguis. Vnde II. de Alimentorum facul ratibus, de lactuca ex professo tractans Galenus, frigidum Sc humidum succum ipsam gignere astirmauit.
Quod est: De hortensi lactuca quae kγαἱ uocatur, summatim quae dicta sunt repetam, quo memoriae tenacius haereant, se igidum enim liusmidum is succum profert. Sed rursus ex eiusdem autoris penu propositum roboremu : Optima, Lib. de soni inquit, alimentorum H maxime inculpata sunt,quae inter attenuantia Sc crimissis mincrassantia ceu in commoderatione quadam & mediocritate excessuum consistunt: qualia panis probd paratus, scd prae hoc Gallinarum caro, Pullorum, Perdicum, haec enim temperie sua Proxime ad hominis natus ram accedunt, col facilius immutantur. Osare cum haec tantum probdin 3 nutr
155쪽
i i ENAR. MEDICINALIUM nutriant, & ab his tum substantiae bonitate, tum qualitatum temperie plurimu abiit lactuca,tu ut tanto deterius nutriat, quanto ab his dissidet. Sed calumniator sortastὸ hic quid facis o bone quis tam bardus cras, in ingenio lactucam cum his temperatissimis quae in medium attulisti collaturus est et quis non uel stultissimus sciat, capum, pullum gallina ceum tum praestantius, tum copiosius lactuca corpori alimentum praesherer Non id dico, sed tantum uni lassitucae inter olera primas in alendo, de Asima. tribui debere: idipsum enim sensisse Galenum uideo dum inquit, Plastri Imedicorum reliquis omnibus hoc olus, ceu ficus autumnalibus se uehibus .i. . .. Praetulerunt, nam inter ipsa aliud melioris succi haud inuenias. Paulus in uero in hanc ipsam pedibus it sententiam, inquiens, lactuca ut inter ole rum omne genus prςcipue nutrit, ita egregist exi mr Q etiam succi sangui nem gignit: quarede tota re his ducibus palma retulit te mihi iure uideor. Sed uide, quaeis,ne te aut tumultuaria Galeni lectio, aut tua ipsius non
satis accurata in his animaduersio in hoc falsum habeat, Equidem dum ad hune quem citasti modum Galenus de Iactuca loquitur, non secudum propriam ipsius mentem atΦ sententiam loqui uidetur: quod uel ex eo fit clarum,quod N paulo post subiungit suam de ea re sententiam: & inititio capitis iuxta aliorum sensa loquutum suisse, uerba illa indicant plaeiriq; medicorum hi enim tantum lactucae tribuebant, ut non solum eam sanguine ni simpliciter, more reliquoru eduliorum sed δc multum qui
dem gignere magnis uocibus conclamabant: quorum errorem paucis
a.de Atimit. hoc loco Galenus, sed argutis elidit uerbis, inquiens: Quod porro nonnulli uitio uertunt,id in praecipuam ei laudem cedin& st ita se reuera haberet, itoli modo nulli olerum, sed ne optimi quidem succi, ac ualentissimi cibi edul semet secundum, nempe sanguinem aiunt generare: quidam non simpliciter sanguinem,sed multum quo sanguibnem gignere lactucam clamat. Uerum hi subdit tametsi prudelius obii ciant, longius tamen alias a uero absunt: quanquam hoc ipsum putamultum sanguinem gignere non est quod merito quis damnet Constat enim huiusmodi edulium laudatissimi succi censendum esse, quδd pluri
mum quidem sanguinis: aliorum uero succorum nullum producere sit comparatum. Et paucis interpositis, atq; ex sententia loquens ait, illud porro nouis te expediat, cunctis nimirum aliqs oleribus paucissimum san/guinem & uitiosum generantibus, ex sola lactuca non multum quidem, nec uitiosum, haud tamen omni ex parte laudabilem gigni: nempe, quod
uel eiusdem testimonio ad finem capitis seigidum humidum* succumla istuca proferat.
Habes explicatam Galeni de hoc olere a semetipso sententiam , ipsum quidem neo multum ne* uitiosum gignere sanguinem, sed nec rursus Nomnifariam in culpatum. Si enim N multum N laudabilem proserret, nulli sane eduliorum ut inquit Calenus secundum esset: sed cum ab hoc non paruo interuallo de ciat: fit, ut etiamnum inter olera ne* mul ti, neo optimi succi censeatur. Quod uel ex his quae ab eodem autore liis p bro de Facultatibus naturalibus primo,scribuntur: item U II 1.Thera' merid
156쪽
LIBER SECUNDUS. multo amplius lactuca,& beta,& his similia, multa egent alteratione: aboleribus enim in totum nutriri non possiimus, sicuti a carnibus, quae in nobis es facile transmutantur, & bonum sanguinem generant. Olera uesro,& difficulter conficiuntur,& serme tota excrementitia sunt.
Hoc plane ueluti testimonium est eorum quae supra libro de Alimen, tis dixit: nempὸ, lactucam non omnino laudabilem gignere sanguinem cuius hic ratio redditur, quὀd & difficulter conficiatur hoc nempe est xo multa egere alteratione Zc non parum in se excrementi habeat: quod longiori serie v III. Therap. expressit in hunc qui sequitur modum. Sane illud non latet, & boni succi & exquisita esse debere, quae his sciliscet picrocholis, de quibus hoc loco exhibentur nutrimenta: non tamen ea quae boni succi, propterea quod exiguum huiusmodi substantiae in se habent nominentur, ac nutrire nequeant, inad quae utile plurimum in se contineant. Sunt nanque & maluae & brassicae, & betae, & lactucae R de ni omnia olera & fructus, nutrimenta: uerum sicut in his exiguum est quod nutrit, non exiguum quod est inutile: ita in pane puto, & ouis, Sccarne, & alica, plurimum est quod nutrit, minimum quod est inutile. Ex quo cuiuis uel mediocriter erudito illud in primis de mente Galestii suisse constat, & betae,5c brassicae, & lactucae, M oleribus sermὸ ac seu ctibus omnibus,ta esse commune,ut & parum nutriant,& bona multaq; sui parte, ob excrementorum quae in his proueniunt copiam, inutilia sint, excrementosa nempe sunt olera omnia, ut paulo ania citato textu
proditum est. Quin & in de Euchy. libro, Quae inquit) ciborum melius
facilius p concoquuntur, ea & meliora': Iaudabilioreis tanto generant succos, quanto & minore negotio conficiuntur. Qtiare ex opposito ea erunt deteriora, quae& dissicilius transmutabuntur, & maiore negotio
in bonos naturae usus uertentur.
Ex quibus Galeni assertionibua hanc uelim ratiocinationem insums Demonma- ma colligas: Quaecunque ciborum multa egent alteratione, dissiculter conficiuntur,ac excremetosa plurima sui parte inutilia sunt: ea parum, improbeq; corpus alunt, quippe non alia ratione panem,oua, carne Malicam,plurimum nutrire, & boni succi esse : contra maluam,brassicam, betam, lactucam, ac seuctus omnes 8c parum alere, & improbi succi esse hic asserit Galenus Lactuca autem uel Galeno teste, & multa eget altes ubi is aratione, & dissiculter conficitur, & excrementosa est: igitur ea ipsa exi, guum corpori praestat nutrimentum , illaudatum p parit succum. quod mihi aduersus te probandum erat. Hunc tu Galeni syllogisinum si dilue,
o ris,triumphator uelim doctaeas per ora uirorum. Poteram his contentus esie,at w ueluti iam uictoria parta receptui casnere,ni huic meo instituto Oribalius, Psellius strenui hercle in hoc cenista minis genere milites,sortiter reclamassent, ac tanquam laces iantes ερος
id est, arietem hostibus obiicere iussissent. Hi rursus pugna coislatis in hunc modum signis,uersisq; glad 4s integrant. Nempe Oribasius 3. Euporistin dum meridiana suce clarius reddi potest. Nam priore loco harCEx his linquit
quae manducamus non protinus nutrimur, quemadmodum & nanis. Sc
157쪽
1 3 ENAR. MEDICINALIUM dum ea ex cibis enumerat quae euchyma sunt linter quar in tybo locum facit lactucae nusquam meminit: meministet autem si hoc ordine dignum censui siet. EnumeranS uero quae cacochyma sunt , lactucae tum suam ibi
sedem constituit, inquiens: Ex oleribus nihil fit euchymon ,sed media sunt intcr cacochymon N cuchymon lactuca R inlyba, & post haec malua Schoeioribu ij atriplex. Censet hoc loco Oribasius Iaistucam non omnino quidem uis pli hq tiosani illam, sed nec cuchymam tamen, quum in medio quasi quodam ordine constituatur: non igitur ea inter olera optimi succi . Psellius uerro in eo quem de Salubri victus ratione scripsit libro, intcr ca quae . boni sunt succi Iactucam, cicorium, int, baiulenumerat: utiq; senticias, tria iahaec ex omni olerii ordine succi bonitate praestare. Quare non est quod Iactucam cicorio inlybo p praeseras,cum haec in eodem albo cum uocata lactuca constituantur. Rursus idem autor co capite quo de his quae facilὸ concoquuntur agit, lactucam, in tybam, maluam, ac buglossum ex aequo unius classis constituit. cur ergo primas quod ad concoctionis facilita teni pertinet) laetucae tribuas. Sed & denuo, quasi adhuc parum uniuerssam lassitucae in alendo uim explicas let, libro II. sic de ea loquitur : Agressita, inquit, olera improbi sunt succi, lactuca tamen minus mali succi&Parum nutrit.
An non hic palam totam rei summam explicuitie uidetur dum N Ias lactucam non boni quidem succi, sed tantum agrestium collatione, minus mali, & parum nutrire asteruit: Quanam igitur tu ratione, quoue duce assirmabis, eam Sc plurimum bene nutrire o nempe qua mali quadam
tenus succi est, eo certe nomine bene alere corpus non potest, qua uero
modice cui Psellius ait) eo excrementosum in ea plurimum subesse in nutile mihi uisus est atq; subinde exiguum esse quod ex lactuca utile corapori assumitur: quod A supra Galenus censuit. Porro si optimum olerum in succi bonitate alimenti. praesiantiata
elucam statuas, optimi uim ferues oportet: cdm autem quod optimum, idem dc summum sit, alioqui si quid melius iam non abs te constitutum, Ῥοsed quod melius id summum & optimum erit necessum est hac parte laselucam hunc dignitatis gradum seruare, si eam optimam sicimus. At id strigi uia imix non Potcst, tacta Pe optimum id esse censetur, quo non aliud in eo
genere melius, uel quod Omnibus sui generis praestat. Lactuca uero nec omnibus sui generis praestat, equidem non inlybo, non cicorio,non bus i . o glosso, ut mox e X Psellio probatum, qui haec omnia ex aequo unius or*dinis facit neq; rursus ea non aliud in suo genere melius, nempe saltem aeque bona sunt, quae statim recensiuimus olera, alioqui non eiusdem classis ab Psellio ponerentur igitur nec optima quidem censenda. Ego enim tametsi probe sciam lactucam no pessime inter olera alere corpus, o tamen ςxistimem buglosib non minus quam huic, imo fortasse magis deserendum: ut quod nimirum & temperie sua humano temperamentQuicinius sit nempe calidum Sc humidum a Galeno, Paulo, Avicenna, &Is,ac ponitur atque proprietate sua uim habeat tum laetitiam generandi,' tum sanguinem ab excrementitiis serosis, atque atrabitariis succis exter
158쪽
LIBERs E C V N D V S. ι gendi, tum uires cordis roborandi: cui enim talia insint & edendo sit, feri nequit, quin pro, nutriat, ac multor melius eo , cui talia desint. Cunam lassitu ca longius temperamento suo ab hominis temperie absit, nempe frigido & neq; cor a proprietate roboret, ut iacit borago) 8c Uigidum succum gignat, uel Galeni testimonio deterius putem esse iblius quam buglossi nutrimentum. Et ita sentire uidetur Iuac interpres,in P Him quaestione ad caput de laetuca posita. Caetera, quae in hanc rem plurima adduci possent, consulto omitto, quum sint haec potiora. Laboris apta H pocratem oe Calenum uaria signi istis. ENARRATIO X. A B O R I s nomen non unice apud Hippocratem & Gaslenum sumi, adduc tis in id locis ex eorundem autorum promptuario desumptis, fidem facere constitui. Labor enim interdum pro accessione &casibus, hoc est,grauibus symptomatis Hippocrati sumitur ut Aphorisino v In primae sectionis.
ao Vbi inquit morbus peracutus est, statim extremos Iabores habet. . Ibi laborem pro accessione & morbi casibus sumi, testimonio Galeni in eiusdem Aphorismi commentario constat,in haec uerba:
Labores inquit appellat, uel accessiones,uel simpliciter casus uniuerssos. Interdum uero pro.laesione & noxa, ut Aphorisino primo sectionis
In quo morbo somnus Iaborem facit, mortale. Qitem locum enarrans Galenus,ad hunc modum inquit.
Quod est: Quod quidem Iabor apud ipsum nunc laesionem significat,
clarum est ex eo quod opponitur. Nonnunquam uero pro dolore letis horis nomen Hippocrati Galenow sumitur, ut Aphoris no XLVIII. secundae sectionis, in omni corporis motu ubi laborare coeperit, quies stastim lassitudinem aufert. Galenus uero in eius Aphorismi commentario:
Quod est: Verbum laborare significat & dolere, significat autem dc fatigari. Aphorismis item XLIIII.&XLV. quartae sectionis, eadem in sisse gnificatione usiurpatur. Quibus linquit Hippocrates) sebres longae, ristubercula, uel labores in articulis fiunt. Galenus uero, Ein δ' uiam νωμεν ειρῆ- - πό- , - αὐτ .macie, ευ φρ
Sive aute inquit) per labores dolores intellexerimus, siue laesionem, uterq; intellectus habet rationem.
159쪽
I61 ENAR. MEDICI MALIVM Sumitur & proprio signi Rcato laboris nomen pro uehementi motu Sc exercitatione: ut Aphorismo X V I. sectionis secundae: ubi senaci, laborandum non est. Galenus uerὼ laboris nomen sic eo loco inreti
Hic autem per laborem ait Galenus intelligere oportet uehementem motum, quem exercitium nominant. In qua rursus significationeta, horis nomen usurpauit in Epidem ris Hippocrates, dicens:
Hoc est: Labores cibum praecedant. Et item Aphorismo XLIX. secundae sectionis: Qui consueti solitos labores serre,etsi fuerint imbecit Ies, & senes, non consuetis sortibus at* iuuenibus facilius ferunt. Labo, rem eo loco pro uehementi motu, seu exercitatione sumi, ex ipsa uerbo rum Hippocratis serie atq; sensu facile est uidere. Sumitur N pro fati gatione ac Iasiitudine, ut Aphorismo XLVII I. scetionis secundae, In omni corporis motu, ubi laborare quis coeperit, quies statim lassitudiinem aufert. io in loco laboris nomine Litigationem significari Galainus in commentario testatissimum facit. Nos uero uaria haec laboris si gnificata uariis item in locis ab Hippocrate & Galeno usurpata, congesrere in unum de industria uoluimus, ne nominis ambiguitas lectori iaci lagotium faceret: & ut etiam significata ipsa congruenter adaptare pro scrimonis proprietate, & rei de qua quis tractat natura posset. Sic enim Nomnis orationis perplexitas tolletur, si nominum significata rectam' ipsorum rationem tenuerimus,& magna fide autorum sensa nomisitis ambiguo inuoluta explicare scienter poterimus. Vnde haud immerito Platonem de recta nominum ratione librum edidisse, quem Cratillum inscripsit, legismus: R Galenum librum de Medicis nos minibus conscripsiste scimus, ut des lectus nominum , R eorum quae his significantur, haberi comm . dis posset.'
160쪽
Popularium morborum in Callia Narbonensi , praesertim QArelate grassantium sius annum Domini M. D. XLIIII. explicatio , praecautis, ais c ratio cum enumeratione antiaotorum, ex probatissimorum quorums sim tentia, ad uenena ualentium. ENARRATIO PRIMA. v I POPULARIUM morboru aiscubi grassantium naturam, causaS, Praescautionis . atΦ curationis uiam, medicaenarratione explicare ingreditur : id Οιmnium primum cogitet, rem se omnium
uti longe utilissimam, sic sane: perdissicialem ingredi. Siquide ut nihil fortasse praesstantius in omni hominu uita atΦ actione inueniri potest , quam publicae omnium consulere ualetudini, at P ingruentis po/pularis morbi uini,saeuitiam,impetum, causarum praenotione depellere: sic certe nihil operosius, nihil dissicilius, quam de omni populariu moroborum natura ac causis, pro rei ipsius magnitudine ac dignitate tractare: Quibus de rebus omnibus nemo medicus exacte disserere poterit, nisi prius astrorum ortum 5c occasum eorum praesertim, qui in aere Sc hos Τ' minibus mutationes magnas 8c insignes Alicere solent: uti Caniculae, Arcturi, Vergiliarum: tum etiam aequinoctiorum 8c solstitiorum) stasta tempora penitius considerauerit. Aeris item nos ambientis statum, mutationes, tempestates, aquarum vim, locorum Is in quibus populas riter morbi grassantur naturam omnem, situm, peculiares uentos, in/colarum Φ uictum exacte pernoverit. Quae sane omnia de horum moris horum natura tractaturo consideranda in primis esse, uetustissimus traudi dit HippocrateS.iωτ-- ,-τat &Moca ορθως φιτῶν, τὰ δε κα γαιάων. πῶρον An pd Marii τὰς ἄρας LibdeIλή--δ, si Δία is 2 ὰ - γά - ἐκ Q. ἡ γάρ -υ δα u