장음표시 사용
211쪽
LI TE N A R. MEDICIN A L I v Mducetos ac decem ad unguem conficiunt dies. Cui sane supputationi congruit ea quae Avicennae, Fen. N X I. teriri, cap. II. qui pedibus in Hiin Lib. delud pocratis sententiam it. Verum alio loco Hippocrates non per integros; istis.is dieS supputationem esie faciendam,conceptis uerbis docet: libro namque de Iudicationibus iudices ac decretorios dies enumerans, quibus decer
Quod est: Non potest autem quicquam horum integris diebus exascie numerari: ne Φ enim anni ac menses totis diebus constant. i.
tiam quidem Hippocratis sententiam, Galenus ueluti explicans ita . . . est interpretatus. Cur, inquit, & vigesimus & vigesimus primus, multd magis uigesimus decernat,explicabo. Primum quum huiusmodi morbus diuturnus iam est,& paribus diebus accessiones fiunt: deinde quod septi, mana non integris septem diebus constet, ueluti prius expositum est. 3uit hoc quo Hippocrates , sic in opere prognostico inquiens: Hae igiis tur accessiones per quatuor inuiginti auctae finiuntur. His subiungit: Verum huiusinodi supputatio , per integros dies nimirum fieri non postest : quippe cum nec annus,nec menses ipsi integris diebus numerentur. Vt igitur annus ad trecentos sexaginta quinq; dies particulam diei malos tarem quarta adiectam habet, tum mensis ad triginta dies absoluendos, unius dimidium desiderat: sic&septimana sexta maxime diei parte, ut
septem integros habeat, indiget. Et rursum sub finem capitis, Iam iniquit sane ostendi secundum rei ueritatem, & Hippocratis sententiam, nullam horum supputationem per dies integros fieri poste, hoc est, abs
lute citraq; seacturam : neq; septimanam, neq; quaternionem, ne men sem , neque annum, neque alium quemvis numerum. Itaque ex horum sententia constat, numerationem non integris hebdomadis atq; diebus, sed ad integros dies atque hebdomadas, temporum momenta inu fra
cturas Arithmetici uocant) addenda ine. Verum si quis paulo penitius i.
autorum sensa fuerit perscrutatus,aliam esse in gestatione supputandi rastionem, aliam longe in morborum decretor as inueniet. Hippocrates certe gestationis tempus dum numerat, libro de Carnibus, per integros dies atque hebdomadas, solaremq; mensem triginta dierum, supputatio nem facit, dum septimestrem puerum legitimὸ & natum Sc uitalem esse affirmat: quod rationem & numerum habeat ad hebdomadas exactum, nempe tres decadas hebdomadum complectentem: in unaquaque autem hebdomadum decade septuaginta dies ineste uelit. Sic item eodem loco
nouem mestum decem P dierum partum eadem ratione uitalem esse consfirmat, quod quatuor hebdomadu decadas, seu dies ducentos & octogin ota cotineat. Quae si uera sunt, uti sunt necessariu quidem est supputatioinem ab eo integris,non si actis numeris fieri. Nam si unaquaeq; hebdomadum decas,septuaginta dies ut ipse uult continet: hebdomadam septem rotos integros dies cJplecti erit nectae, sicium denarium numerum persUtcnarium, more arithmutico duxeris, septuaginta consurgent. Itaque
212쪽
LIBER TERTIUS. ι secum septimestris partus ducentos ac decem dies, seu tres hebdomadum decadas contineat: fit, ut si eos dies per septenarium numerum diuiteris, triginta in singulos menses consurgant dies. Quam item supputandi ras . tionem secutus fuisse Avicenna coceptis uerbis uidetur,qui sept inaestrem partum ducentis ac decem diebus perfici atq; in lucem edi, nouimestrem autem, ducentis septuaginta astruxit. Vnde fateri necesse est, solaribus mensibus,non lunae motu actis, gestationem in utero matris metiri debes re,ut singulis mensibus triginta dies, Graecorum more respondeant, tam in septimestri, quam nouimestri partu: quum hie ducentis ac septuagine . to ta diebus, ille ducentis ac decem nascatur. Hos enim ducentos ac dece dies si septenario numero partiaris, triginta arithmetica supputatione con stabunt: uel si triginta dies septenario ducas,ducentos ac decem conficies dies: septies enim triginta hunc dierum numerum conficiunt, uti noui
triginta ducentos Sc septuaginta. iam quidem de mesiuna supputatio ne sententiam, in Betuum gestatione attigisse uisus est Iacobus a Parti. hus Avicennae interpres, praecita tum Avicennae Iocum explanas, qui tri ginta dies unicuique mensi adscribit. Item & Puchsius nostri seculi mediacorum princeps commen. VIII. in sextum Epidemiorum Hippocra/tis. Sed in primis diuinus Hippocrates, qui libro de Alimento ita scripsit, in Quum* inquit Sc triginta soles socium sormant, septuaginta mouet, decem Sc ducenti perficiunt. Unde constat solis, non lunae circuitibus exHippocratis sensis supputationem esse fiendam. Si enim ad lunae menses supputatione hanc reserre oporteret, haud sane dierum numerus, in quis ibus uel septimestrem edi partum, uel nouimestrem Hippocrates Avicennal uoluerunt, responderet: cum lunaris mensis ex Galeni placitis, ueIuiginti&septem dierum sit, si Iunx motum quo nobis conspicua est spes cstes: aut uiginti uouem Sc dimidii, si ipsius cum sole coitum , ut libro dosep timestri partu,& III . de decretoriis diebus,idem autor fit sistime exsplicauit. Itaque quum ducentis ac decem diebus septimestrem nasci infano rem, ducentis uero ac septuaginta nouimestrem Hippo crates affirmarit, si singulis mensibus. X X V I I. tantum, aut uiginti nouem dies tribuam tur, confici ea dierum ratio ab Hippocrate nobis proposita haud qua/quam poterit. septies enim uiginti septem, .centum 5c o toginta nouem, non ducentos ac decem conficiunt dies: aut septies uiginti nouem ducens tos ac tres. t tem in nouimestri partu eade ac par ratio: si enim XXVII. novies duxeris, ducenti quadraginta tres, non ducenti septuaginta in quibus nouimestrem nasci Hippocrates uoluit) resultabunt. Vel si uiginti nouem novenario numero duxeris, dutanti sexaginta unum conficientur: quae ratio Hippocraticae dierum numerationi repugnat; qui septis o mestrem diebus ducentis ac decem, non centum Sc ocstogintanouem nasci uoluit, uti nouem mensium, diebus dia uis septuaginta, non ducenstis sexaginta uno. Quae mihi in primis sussicere plane uisa erunt, supputastionis ut rationem in gestando istu quod proposueram demonstrasse uidear. Reliquum illud est, ut qua ratione septimustres uitales sint, octis mestres minime quod ultimo loco facturum me recepi docea. Quod
213쪽
ego . etsi antea quadamtenus ex Hippocratis sensis expressisse sim uisus, explicatius id nunc Sc ex professo explanare constitui. Vitalem autem is de se L ob id septimestrem esie iactum Hippocrates uoluit,quod ratio M tempus ρε μ' quo enutritus in utero Rit, probe constet, ut omnium particeps sit sciestus, quorum etiam persectissimi participes esse solent. Nam cum & robore septimestris partus plurimum ualeat, ut qui ad persectionis princi/pium tum primum peruenerit: 8c, ut tradit Hippocrates , ipse mature scente, & robore aucto membranas quibus continetur dis umpere, exi tumin moliri satagat)N consummatus atque persectus sit id temporis
partus, si expleri uuluam eo ipso tempore contingat, egredi foetu, eum p is Lib. desepti uitalem esse consequens quidem erit. Itaq; Hippocrates septimestris par ' p tus uitae, tum ipsius persectionem foetus, tum robur ipsus, tum denique uuluae id temporis expletionem causam esse existimat: at cum eo itemmis I u. Aristoteles, qui partum temporius quam septimo mense prodeuntem, nullo pacto uitalem esse : eum qui septimo, hune quidem primum uix .
N lem exire, sed magna ex parte infirmiorem: ob id icilicet, quod ab uteri
conceptaculis egredi cupiens,uario* agitatu ae motu membranas dii biens ,exitum sibi paret, in eo plurimum colluctetur : unde infirmiorem reddi labore tanto ac fatigatione necesse est. Quod non solum ratione, sed experimento discere possumus, ut quos septimo mense natos noues
imus eos caeteris infirmiores esse, Ninconstantis ualetudinis cernamus.
Quod testatissima ipse fide confirmare omnibus possum, qui in educans do septimestri filio meo Ioanne,nullos no sim perpessus labores, omnes psenserim molestias, east percipi ab indulgentissimo patre, & fit in aman tissimo possunt: adeo & pusillo corpore, & exilibus membris, & uirtute infirma prodiit, ut Dei opt. Max. singulari beneficio atque ope, potiusquam humana seruatus & altus uideri possit. In quo tamen tantum uasluit 8c matris in alendo proprio sectu, plena amoris charitas, diligentia, atq; industria,& lactis materni probitas,& sedula educandi cura,ut pue rum etsi imbecilla natura produxerimus, tamen praeter omnium no strami spem infirmiorem aetatem ut iam annum agens quartum uegestior fieri,& habitior Dei munere incipiat. Ad institutum uero redeun tes,eas quas ex Hippocrate Aristoteleo attulimus causas, certissimas voLει , δε hu tae septimestris partus esse putamus: quas & ipsas Plutarchus item autor ritu philoso- praestantisiimus, ex eorundem autorum promptuario desumpsit, atquepi expresisti. Aristoteles inquio Hippocratem; putant si uulua mensibus expleatur septem, tum denique erumpere infantes, uitales p nasti. Nec setiim p enarratis caulis euentum eum in totum tribuere Hippocrates uidetur: sed etiam septenaria numeri pesectioni , arcana cuidam in na tura dignitati,ac praestantiae suae, cui id attributum a natura videmus, ut o maxima quaeq; in uatura septenario perfici numero uideamus: nempe acutorum morborum liberationem, dentium post septem annos in pue ris expletionem. Quae omnia breuiter pro solenni suo more Hippocrastes sub finem libri do septimestri partu ttigisse est uisus, & se alius locis
hanc naturae necestitate in cur septenario numero tam magna in natura
214쪽
dispensentur declaraturum pollicetur. Alexander certe Aphrodiseus Peripateticorum post Aristotelem summus, in huius numeri persectio. nem, huius rei causam reisscit: inquirens in problcbatis, cur septimestres premiis uitales sint, oestimestres uero minimὰ. Quod inquit septenarius numes rus perfectus sit,ut testatur Pythagoras 5c Arithmetici,& Musici: octo,
narius aute imperfectus: quenaadmodu ne mostruosi quidem partus diu uiuunt, andoquidem eorum ortus ex naturae prouidentia non sit: sed impersecti sint propter redudantiam ac materiae fluetuationem,in aliam formam conficti. Nihil siquidem impersectum, aut tempore, aut intar,
ηο matione, aut ortu a natura procreatur: ideo ne diuturnum quidem est.
Eduntur autem septimestres, ob ualidissimam uim in uulua informaotricem: utilem atque moderatum sanguinem sectum celerius explicanstem. i uero decimestres e contrario,quod persectus decem,& septem, a natura sit numerus, uel ex eo liquet, quod septem syderibus inferiorem mundum Deus administret, septimestres infantes dentire comperti sunt: septennes immutarit, bis septennes pubescunt, ter septennes uiri evadunt, nec non morbi septenari j numeri proportione adiudicantur.: itidem luana septenario numero figuratur, septimanis quoque mensis consormasturi tem etiam sunt uocales.Haec Alexander. Plutarchus uero libro de cap. . o placitis philosophorum V. sat multae multorum uarie sentientium opi mone in hac re adfert, quae non satis doctis auribus probari possint:quas
Ieillud est Empedoclis, planὸ ut mihi uidetur fabulosum septimestres ob id decimestresin nasti,quod initio propagationis hominii, quum pri
mum humanum genus e terra enatum est, tantum longitudine diem fuis, se obsolis segniciem, quantum nunc sit decem mensium tempus , proces dente deinde tempore, tantum fuiste, quantum nunc septem mensium. Itaq; has ob causas decimestres septimestrescp nasci, ac uitales esse. Polyisbus & Diocles empirici, octauum quo mensem agnouere genitalem, etsi languidiorem quodammodo quoniam permulti ex infirmitate pes 3 rierint. Verior,& naturae operibus congruentior, quae ab eodem autos re ex Hippocratis Aristotelis y suminorum uirorum monumentis adsertur sententia. Si uulua mensibus expleatur septem, tum denio erumpere insanies,uitalescpnasti. Sin uero nouem melibus expleatur, tum demum numeris omnibus suis consummatum esse partum atin persectum. Cur uero o stimestres uitales non sint, septimestres contra, ad Cocli dissidenatiam & congruetiam idem autor ex Mathematicorum sensis causam res ferre uidetur:quod o sto omnis geniturae menses dissociabiles este aiunt, septem ueros derabiles Dissociata autem disiuncta* signa uocant stel/Iaseas,quas codespotas,id est domicil' dominas nuncupant, quas mas 1 o Ieficas nanciseuntur qui octauo prodeunt mense: quod ab una quapiam harum uiuendi sumant inauspicatu initium Peamq; ob rem insortunatosta minime uitales esse. Abiu sta aute signa,nulloin mutui conspectius commercio uincia sunt,Aries 8c Scorpio,Taurus Sc Sagittarius, Gemini R Capricornus, Cancer & Aquarius, Pisces atque Leo, Virgo Sc Aries. Septimestres ita & decimestres ob mundi concordiam, uitales esse, r 3 octim
215쪽
octimestres ob mundi dissidentiam perire. Numerorum itaque septenas xii & octonari j naturae proprietati l , huius rei eventum non mathema tici solum, sed & Hippocrates ipse adscribit: quod septenarius persectiosnem quandam mirabilem a natura nactus sit, ut supra libro de carni/hus ex eodem attulimus Sc exactissime atque elegantisiime Macrobius libro primo in Somni u Scipionis cap. V I. huius numeri septenari j que plenu ipse uocat persectione multis rationibus demonstrat Octonarius
uero numerus contrariam sit adeptus naturam. Cum uero septenarium '. rumerum persectum esse pronuntiamus,non ad Arithmeticorum legem id dicimus , qui eum numerum perfectum dici uolunt, qui omnibus suis partibus quibus numeratur, sit aequalis, uti Euclides I x. suorum Elementorum libro definiuit: qualis numerus senarius esse intra denarium perahibetur, cuius omnes partes totum ipsum numerum aequant. Sunt autem eius aliquotae partes, Vnum, Duo,Tria, quae simul iuncta senarium tans tum conficiunt numerum. Sic & uicesimus octauus infra centesimum perfectus esse dicitur, R infra mille, CCC C. X C V I. 8c infra decem milia VIII M. CXx VIII. horum enim numerorum quae ipsos mas merant partes simul collectae,integros suos numeros complent, nec ex σdentes,nec ab his deficientes. Qua sanὸ ratione persecti esse ij numeri trasduntur,in quorum albo septenarius reponi minimὸ potest, quum impar sit numerus, nec partes praeter unitatem aliquotas ullas habeat. Verum perlectione serinae septenarius perfectus esse dicitur, quod impar sit no ν de Coelo merus, qua sanὸ ratione ternarius numerus ab Aristotele persectorum ' primus esse traditur. quoniam omne, totum, at persectum de eo in pomis dici consueuerint. Quae san E in numeris persectio exacta magis, plum risin facienda altera illa Arithmetica, quae ad materiam magis & partes numeri, quam ad persectionem & sermam spectare uidetur.) Sunt enim tm partes, totius ueluti materia,uti I I. de Physico auditu, & v. Metaph. ab Aristotele est traditum. Sed de septimestri partu iam satis. De octi mestri uero censet Hippocrates libro ad id dicato, propterea octimestres γ' seperstites minimὰ esste, quod fieri nequeat, ut duas sibi inuicem succeden tes afflictiones pueri serre possint: contingit enim eos consequenter assiis gi, tum ea quae in utero fit afflictione, tum ea quae in partu accedit. Qua propter octimestrem nullum uitalem esse arbitratur. Cilni enim istus saepe mense septimo exitum sibi paret, in eoin plurimum colluctetur, ac non raro conatu excidat: fit, ut si nondum resectis uiribus, octauo rurssum eudem petat conatum, imbecillum fatigatum egredi, oblaesum frequentius intermori. Quippe cum octaui mensis gestatio uel eiusdem Lib. Mi- Hippocratis sententia, onerosa, molesta, ac perdifficilis sit: tum matris DP ratione grauiter ob pueri intus conditi perturbatos motus assectae, tum vuteri incommodius se habentis , ac quodammodo ingestabile onus respuentis, si se tum temporis partio ostentet: dupliciter inde foetum Isradi: N a proprio, quo se imbecillus praecipitat, exeundi motu : Rama' tris uterit , in quo continetur, assectu. Unde ipsum graui imbecillitate urgeri, consequens quidem est, tandem p consecutione se et necessaria interi
216쪽
interire. Nisi tamen a icubi,aut ob matris robur, temperie probam, secaculentumq; habitum, aut ob regionis fertilitatem, uitales esse contingat:
quod in Hispania accidere Avicenna, & in Aegypto Aristoteles prodis dere. Ita septimo mense uitalem gigni partum possie, ob Diuini Hippocratis Autoritatem Romanorum etiam legibus sancitum est. ln lege enim, Septimo mense Digestis de Statu hominum . ita a Paulo sancitum legimus, Septimo mense nasci persectium partum, iam receptum est,proapter autoritatem doctissimi viri Hippocratis. Et ideo credendum, eum qui ex iustis nupti js septimo mese natus est, iustum esse filium. Hactenusllo Paulus. Decimo uero undecimo in lucem uenire, Sc multorum testimoni js, 8c spectatissima experientiae fide probatur. Nam 5c Hippocra tes libro de octimestri partu, decimestres undecimestres nasci conce/ptis uerbis testatur. Caeterum inquio decimestres Sc undecimestres pars tus ex septem quadragenariis eodem modo fiunt,uelut ex dimidio anno septimestres. Et rursus ad finem libri: Ex his igitur omnibus necessarium est, plaerasq; mulieres circa plenilunium Sc ultra in uentre concipere, ut ducenti Sc octoginta dies, si e undecimum mensem apprehendere uis deantur: tot enim dies septem quadragenarios constituunt. Nam quum ultra plenilunium mulier concipit, necesse est eum conceptum undecisto mum mensem attingere ac apprehedere, quo ad ultimum circuitum per . veniat. Et Aristoteles plerasty decimo parere, nonnullas undecimum tangere mensem testatur. Et ex Latinis comicis in praecipuis habitus PIaustus in Cistellaria: Tme ilia quam compressirat Tecimo post mensi exam h se peperissiam. Plinius quoque idipsum assirmat, Vestitiam C. Herdich ac postea
Pompo at Orsiti clarissimorum uirorum coniugem, ex iis quatuor partus enixam Sempronium septimo mense genuisse, Gillum Rutam undecimo , Corbulanum septimo, utrunque consulem, Sc postea Caeso. 3o niam CV principis coniugem octavo. Constat itaque usquead unde. cimi mensis initia uentrem gestari posse. His 1 tam ad rem explicandam necessarhs praelibatis,haud quaquam difficile cognitu erit,cur qui editus est infans uitalis non fuerit, etsi nihil mali intra gestationis tempus matri
accidit: quod inquam ducentis 8c uiginti quin diebus a conceptu gesnitus sit, ne* numerum haberet ad Hippocratis hebdomadas probὸ re, spondentem: qui septimestrem ducentis ac decem diebus in lucem prookrri, nonimestrem uero & decem dierum , ducentis 3c octoginta. Quae ego ad propositae rei explicationem satisticere posse sum arbitratus: si id tantum addidero, aliam etiam quam hactenus tradita sit uarii homis o num partus causam assignari posse, nempe genitalis seminis natura aliam atm aliam. Nam ut in semine quod terrae iacitur, est aliquod quod trimas tu proueniat, unde trimestre triticum rei Rusticae scriptores uocant aliud quod in annum fructum, maturitatemcp suam proserat: Sic essesnster hominum semina, aliud quod serius, aliud quod temporius proues niat: unde a uos septimo mense, alios octavo, plaerosep nono ait decis
217쪽
Vbi Uri mo prouenire cernas: quod Plinius in Vestilia Herdicii, Pomponii, ac postremo Orfiti coniuge spectasse uidetur: quum ex tam multis uiris
tum alium octauo,alium septimo, alium undecimo mense genuisse testertur. Nec dubito,quin pro ratione,temperamenti hominis,aetatis,uictus, educationis, Coeli, ac regionis,ipsal mulierum semen excipientium, licellorumin uarietate, alio aio alio tempore tum sectum in utero sormas
ri, tum gestari, tum in lucem edi contingat. Quod luculentissime Diui ιnus Hippocrates in Epidem is lib. V I. ita expressit. Labores in circuitis ' i' us,quicquid in septuaginta mouetur, in triplicitate perscitur: & quio quid in nonaginta mouetur,in triplicitate perficitur. Quam serie 5c G, lenus, Sc post eum Fuchsius doetissime explicarunt. Te uulnerum lethalium ratione: quae uulnera lethalia, qtia non iudicanda sint oe quona pacto pro testimonio dicensilis messicis in iudicium vicatis.
ENARRATIO VIII. V M saepenumero de uulnerum natura, ratione, mentis,
Sc ea quam ui sua intulerunt corporibus noxa dicere pro testimonio iubente magistratu cogamur, cuius id praecispuum munus est,perditoru hominum impetus effrenem* is licentiam legum seueritate comprimere: non sum alienum ab ossicio arbitratus, exprobatissimorum nostrae artis pro si brum descretis,de omni uulnerum sed praesertim lethalium) natura ac causis, tum
etiam euentis disserere. Id ut paulo plensus rudioribus monstrarem dotritioribus enim , 5c quibus est domi ampla supellex , isthaec non scribunatur quaenam uulnerum lethalia habenda quae minimὰ sint: ut si quando
et inius uocati, de inflictis uulneribus rationem reddere iubeamur, eos pquorum de capite agitur,ues ex reis eximere, aut noxae dare nostro testis
monio iubeamur, praestare id arte possimus. Praestabimus sanὰ, si id inprimis intellexerimus, qua nam potissimi; m ratione uulnus quodpiam ιο lethale dici este censeatur: & in quo eius ratio tota posita esse maximEuideatur et quum non omnia uulnera ad quae mors consequitur lethalia consestim dici oporteat. Hanc autem tractationem totam methodo ut expleamus, ab ipsa nominum significatione inchoandum esse mihi uideήβ. tur: ut sciatur, quid sit id de quo quaerimus. Uulnus itaque,unitatis sol 'ρο tionem in carne ab externa causa proprie illatam noxam asserentem continui p partes diuellentem si in genere uulneris nomen accipias j omnes
esse uolunt. Et si enim uulneris atque ulceris nomine promiscue, indiscris minatimΦ utantur plaeriq3 omnes Graecorum autorum interpretes, uti t omnem in carne factam continui solutionem, ulcus uocandam censeant: M
iori in hoc tamen ualde peccasse mihi sunt uisi, quod ulceris nomen non tans tum ab interna quapiam causa se et in carne solutioni, quam ei quae ab externa causa fit,& uim corpori inseri, proprie accommodare uoluerut utiw plagam omnem corpori inflictam ulcus appellantes: quum si pro/prie magis δc si niscanter autorum sensa inxerpretari ueli ili, non ulcus,
218쪽
sed uulnus potius appellabunt. Eam enim quae auu Inerando su in carne solutionem, Galenus non proprie ἔλκο', id est, ulcus: sed πιῶ maois,hoc cst uulnus uocandum censuit. Eius III. Methodi haec sunt uerba.
Quod est: Continui nan solutio unitionem postulat: Inos e caseas ctura uocatur, in carnosia parte ulcus: sicuti etiam uulnus, & ruptio, &conuulsio. Atque in carnosa parte solutio quaedam ex uulnerando γ' cta uulnus dicitur: ruptio & conuulsio citra uulnerationem facta. iam uti in sententiam idem autor libro de Constitutione artis mes
ι, Quod est: Vulnus quemadmodum ruptura, continuitatis in carne solutiqest: non ex distensione, sed incisione profectum. Si uero acutum 8c tenue fuerit uulnerans, punctura seu punctio uocatur: ueluti si graue, contusio. Quod uero aberosione ossi accidit id est Caries, in aliis partibus ulcus appellatur. Hactenus Galenus, qui pro philosophi more, congrua rebus nomina adaptans, quod artifices optimos quosq3 in singulis artibus ac disciplis nis facere debere Plato in Cratylo monuio cui mi uulneris atque ulceris nomen proprie congruerent, scitissime explicauit: uulnus quidem solustionem continuitatis ab incisione puncturaue in carne factam dictitans: ulcus u d cum erosione. In quam item sententiam Arabs Avicenas coim Nuceptis uerbis abijsse uidetur, dum uulnera ab ulceribus, separatis narra. tionibus discreuit, Rulcera a uulneribus plerun* gigni assirmauit, tum 'e' ab exituris ut ipse uocat eruptis,id est, abscessibus, S a pustulis. Ulcera inquit) a uulneribus gignuntur, Sc ab exituris eruptis, & a pustulis. Et solutio continuitatis in carne cum facit saniem & pus , uocatur uim
Quod & diuinus item Hippocrates sensisse est uisus dum taculiarem lis
brum de ulceribus,qui Graecὰ- ῶν inscribitur : alium uero de capi tis uulneribus σν κουφή ἐπωμόνων edidit. Quin δέ Celsus lib. V. id tan tum proprie uulnus appellandum iure optimo existimauit, quod extrii x, secus laesit: Cum iacultates. inquit medicamentorum proposuerim,gesnera in quibus noxa corpori est, Proponam. Ea quin* sunt, cum quid extrinsecus laesit, ut in uulneribus. Itaque Celsus eas laesiones quae extrinssecus accidunt, in quibus noxa corpori est, & partium aliqua secatur, uulnera nuncupanda merito censuit: quod cruenta recentiat adhuc sint, nec dum ea uetustas,corruptio ue aliqua occupauit: quod si fiat, ulceriM nomine insignienda idem autor censuit, uti eodem libro cap. X X U I:&N X V II. est uidere: ac Moinde rectissime uulnus recentiores chirurgi inter praecipuos habiti Guido Caul iacensis , Guillelmus Placentinus,
219쪽
ro1 E N A R. ME DIC IN A L IV MIoannes Vigonius, & Tagautius meus, uti siimma eruditione, magno rerum usu, definisse uidentur solutionem continuitatis recentem, cruci tam sine pure,seu putrefactione, in particulis mollioribus extrinsecus inιcidentem: uti ulcus solutionem continuitatis in carne, ni &pus cons
At haec de nominum ratione r quorum uti ab ea quam faciunt ima ginatione recedere ueritatis studiosum oportet, & ad ipsam rerum sub/ssantiam pro Galeni monitu se conserre : sic sanὰ decet nominibus proar er res ipsas uti, in quorum usu claritas quasi meta spe standa perpetuo est, ut rebus ipsis congruis appositis nominibus, qui discit iacise intelli, i,
gat. Vocet quis ut uolet solutam in carne unitatem, modo ulcus, modo uulnus: ita tamen ut & proprietatem observet, & de rerum natura nihil Ap immutet . Uulnus autem lethale Galeno id propria dici solet, quod sua Ap κj.eom Pte natura mortem ut plurimum aiserre solet. Lethale enim eiusdem ait,m .ιε. toris ex Hippocratis sententia testimonio,de rjs dici consecuit, qui ex ne cessitate sunt morituri: uel de hs,qui magna ex parte. Erunt igitur ea le/thalia uulnera, quae uel ex necessitate , uelut plurimum mortem ex sita
ipsoru natura asserunt: quae ut diseriminare a non lethalibus arte possi mus,eae nobis uulnerum recensendae disserentiae erunt, a quibus iudicium de futura salute uel morte sumi maxinia queat. intutur autem uulnerum dissirentiae praecipue, a natura particularum in quibus consistunt, abessent ia ipsius uulneris & magnitudine, a complexu symptomatum cum uulnere coniunc horum, ii propriis item solutae unitatis ex uulnere excitatae disserenti js. A' natura partium, ut sit quoddam in similari parte: in ii strumentaria aliud, & in similari: aliud quidem in molli, aliud in dura,
aliud in mediocri. Molles porro partes uocantur,caro & pinguedo: du/e rae, ossa & chartilagines: in medio positae,nerui, tendo nes, ligamenta, ar/teriae, uenae. Quae uero uulnera in instrumentari js subsunt, quaedam in parte principe, nonnulla in parte principi seruiente, alia in uili & nullius pene momenti consistunt. In principe parte esse dicuntur, vulnera cordis, cerebri,iocinoris. Nam quae testibus infliguntur, etsi ad speciei tutelam, in principum partium ordinem reserantur, lethalia tame esse non solent: quod e Lecto testibus uiuere hominem contingat, quod eunuchi declas rant. Porro in parte principi subministrante esse intelliguntur, quae in aspera arteria,od phago seu gula,pulmonibus,uentriculo,uenis, neruis, arter Js,renibus, uesica,& id genus reliquis subsunt. Quae uiles partes ocicupant,nullius sunt si a partibus iudicationem sumas periculi.
HAtΦ haec de partium uulnerataru natura. De uulnerum autem es alia scire oportet, uulnus quoddam simplex, aliud compositum dici. Simi Meth. plax id Galeno dicitur,cui nec asiactus alius ullus comes est, nec symptos ma,sed ipsum per se solum manet. Compositu, quod cum alio quopiam affectu pluribusue coniungitur, nempe intemperie, inflammatione, casuitate,sordicie,&id genus reliquis. itaque quod ad uulnerum essentiam pertinet quacun* tandem in parte ipsum fueri I, quaedam magna, parua alia aut mediocria esse intelliguntur. Magna, quae ingens partis spatium quantit
220쪽
quantitatem* continent, quae magno in parte diuortio iacto plagam
ingentem essiciant. Parua econtra, quae exiguam partem contingant mi nimuinq; labra a se deduci cogant. Breuia alia, longa, lata, mediocria, ans
gusta, in superficie posita, profunda, aequalia, inaequalia, obliqua, recta,
retorta,serrata, adunca,dirupta, quae omnia uel ad quantitatem, seu masgnitudinem uulnerum, seu ad figuram sunt referenda: perinde atq; ad stitum, seu locum, quae in principio musculi,in fine musculi, seu medio continentur. Quae quidem disterentiae omnes, partim ab ipsius uulneris estentia, partim a proprejs solutae unitatis ex uulnere dii ferentiis de muniri. uti si uulnus quodpiam intemperatum sit,inflammarum, erysipelatodes, sordidum, cauum,crucians,seu dolorosum, pruriens,cum delyrio colu noctu, cum resolutione, cum syncopi, cum defectione, cum sanguinis pro- fiasione, cum supercrescente carne, Sc id genus caeteris, iam non simplex, sed compositum dici debet. eae in disterentiae ad complexum sympto maxtum cum uulnere sunt reserendae. Has autem disterentias omnes, huc de industria inerre uisum est, ut de uulnerum inflictorum euentis, Zc tuo tum iudicium sumere, & de tota ipsorum natura astertione firmam praesiudicatamin ficere in ius uocati ualeamus. Nisi enim quis uulnerum essentiam at* magnitudinem, locorum assectorum naturam, ipsiusq; patiens,o tis corporis,ad haec symptomatum uulneribus superuenientium, degras uitatem Sc naturam penitius perspexerit omnem, nequicquam de uulne/ribus iudicare unquam poterit. Testis est diuinus Hippocrates, qui II. Praedictionum libro, qui Prorrheticon inscribitur, ea docens quibus de omni uulnerum natura atq; euentis decernere arte possimus, hanc nobis tradidit methodum.
modest: Qui uero de ulceribus cognoscere uolet, quemadmodum singula finient primum quidem eum hominum species perscrutari oporotet: tumeas quae meliores sunt ad ulcera, tum quae deteriores. Deinde aetates noscere,in quibus singula ulcera curatu dissicilia existunt: locos ite in corporibus perspectos habere, quantum alij abali js disserunt : sed Ralia qualia in singulis accedunt, tum bona, tum mala, nosse oportet. Si quis enim omnia haec nouerit, is senesciet etiam, quomodo singulorum euentus continget. i uero non nouerit haec, non noste poterit quales
Gravis, & Hippocrate sand digna sententia, qua de omni ulcerum rastione,quae euentura sunt,praedicere docemur. Quod sane fiet, si Sc homis num species, hoc est naturas atque habitus,ad persereda uulnera idoneas, aut secus, fuerimus contemplati. Aetates item, locos in quibus uulnera consistunt, superuenientia uulneribus symptomata: quae cuncta summa I esie