장음표시 사용
241쪽
Σ27 E N A R. MEO UCINA . V MLA'or. is. tes pertingunt: lethalia enim necessario esse solent, uel Hippocrati, MCaleni testimonio. Unde merito principes partes a Galeno dictae sunt, non solum eae, quas modo recensui, sed & quae his adminiculantur Sc sera uiunt. aiamobrem& pulmones qui cordi aerem lamministrant,& arateriae: nerui item, qui cerebro seruiunt, Sc uentriculus ac uenae , quae io 1 cinori,ad has proxime accedunt. Unde merito eas quidem, quae ad ipsimultam sunt utiles, particulas principes esse Galenus V I. de Partium usu dixit. Quae uero uel d uitam bene degendam, uel generationem idoneae, oerinde, quod uidelicet sine ins subsiliere animans citra uitae iacturami ossit. Testatur Paulus, in muliere quadam id accidis te, ut toto is utero putre sto,& etiam amputato, superstes tamen mulier . fuerit. Quod confirmare item Avicenna uidetur EO XX I. term tractatus quarti cap. v. cum obligas i imentorum uteri putrefactionem , uterum . totum egredi posse affirmat. Atquem.
242쪽
FRANCISCI VALLE RlO ''LAE MEDICI ENARRA-ΤIONUM MEDICINALI V M LIBER
Ansaliarius sit ad tuendam cuiusue militiatam ductu impulsi4 ρην,
naturae, ut primo de Sanitate tuenda uoluit Val nucl quam saluberrimis
medicorum consiliu diraesicristia uti. Et ad auia an me ea utilis. Ouam ENARRATIO P.RIMA.
U D v R E tecum hac nocte, mi Francisce, constitui: haud herclὰ omnino perperam, multacp tum teporis tum rei iactura,quod nunc pleriq3 facere solent. Quin honestios reprosecto, ac ni fallor etiam utiliori ludi genere: literaria inquam disceptatiuncula, in qua & magna iucunditate ac Metu anism exerceatur,nec suus corpori desit se eius. Constitui enim ut falledi otin gratia, ueritatis* inquirendae magna animi intentione problema id examinemus, de quo nonnunquam inuicem sumus non contemnenda disputatione sentetris aduersiari j facti: in id etiam quaessitonem hane proponere tibi uisum est, quod cum patre meo, emunctisismae naris summii iudicη homine, aliu nonnullis ali js praeclaris uiris Uequens mihi lit ea de re concertatio: qui ioco uel serio saepenumero no/stra, hoc est medicorum consilia at* praescripta ridentes, contendunt iastius ad tuendam ualetudinem esse, ductu impulset naturae suae unumsquen , quam medicorum consiliis praeceptis p gubernari. Proinde cui cibos illos esse sumendos, in quos propria cuiuscp appetentia sertur: ut, exempli cause, horarios seudius, si quis eos appetit: tametsi maxime a medicis damnentur. Cum itaque quaestio haec crebro passimq; inter Ao magni nominis uiros incidat: & quaedam non contemnendae rationes pro illa opinione sulcienda a sciolis quibusdam adduci soleant: non abs resere putaui si illorum rationes tenui filo descriptas ad te acrimonia insgenii tui facile diluendas mittam. Quo & nos nostrae artis non poeniteat:& simul ad respondendum aduersariis, si quando usu uenerit, simus ins structiores promptiores p.Nec me pudet in falsis deducendis rationibusn L , temp
243쪽
temporis iacturam licere : cum & suosdam non mediocris eruditi nis uiros in leuioribus sese exercuisse monumentis proditum sit. Ex tali enim falsorum dogmatum disquisitione ueritas magis elucescit. Ad rem igitur ueniamus , ne exordium maius sit quam ipsum totum. Natura inquiunt quae corpus gubernat, se ipsa solertissima ac sus ciens est ad inducendum i impellendumve hominem eo modo,quo coeteras μέμνη animantia, ad ea quae sibi conducunt absin errore. Docta etenim est ani malium natura, atq; operatur ueluti mentem habens,dirigiturq; ab intel 'ia non errante, & sagacitatis eius non est finis, ut ipsi met physici ac medici concedunt. Huius ergo unius ductu caetera animalia sana degunt: Aquin & hominum plurimi medic is omnino carentes, imo cupiditate postius quam intellectu , uel ratione uitam agentes. Sed & hoc ipsum pru/M. Os neri dentissimus ille Cato apud Tullium censere uisus est cum diceret , Natus ram optimum ducem tanquam Deum sequimur,ei in paremus.Ergo siue illa suadet frigidam potare,siue poma esIe,aliudue cibi genus ex his, quos medici valde uituperant, naturae obsequendum est. Quandoquidem illi repugnare ait etiam Cicero nihil aliud est, quam gigantum more pus gnare cum d 3s. Haec est eorum ratio uel potissima, quam etiam ualidi rem reddere in quispiam posset, qui non sit omnino expers physicae uel sine ratio. medicinae, Galenus ipse tantum medicae suae arti tribuens, sat eri cogitur is primo de Tuenda sanitate libro, suam cui lanimanti naturam satis esse ad proprias conuenientes excitandas appetitiones , quibus sanitatem sit utern in tueatur. Eius eo loco haec sunt uerba: . .
Sua inquit cuique animanti natura latii est ad proprias conuenien/tes pexcitandas appetitiones, quibus sanitatem salutemq3 tueatur. FSi ergo tam potens, tamq; se ipsa siniciens natura in nobis est: quid,
quaeso, medicorum consiliis opus cur etiam appetitionibus a natura exscitatis non semper neo in totum obtemperare conueniet ei, qui uni sani
tali studet et sed iuxta medicorum praescripta, his uel illis abstinendum ci, vhis, dc amensa nondum sedata appetitione surgendum, sic Q de similibus eorunde praeceptis, quibus cauent, ne appetitioni obsequamur. Quin Schac altera ratione huius iactionis homines sua confirmare contendunt. re ratio. Natura inquiunt nihil seustra facit, nec ne ilariorum quicquam omittit in persectis animantibus, ab Aristotele I II. de Anima proditu. Cum
igitur natura homini indiderit tales aut tales appetitiones quorundam ciborum, uel aliarum rerum, non seustra nec in eius perniciem id effece rit sed potius in tutelam & salutem: quare potius illi parendu erit, quam Galeno, uel Avicennar,quorum Hrsitan natura tales,& si optimos, cibos abhorrebat: coegitq; ceu malos damnare. Fieri quoque potuit, ut in eo orum regionibus tales cibi mali prouenirent, contra in nostra excellentes sev p ae saluberrimi. Constat nanque arborem quatin uno solo maleficos semctus proseri, transplantata bonos edere: ut de persica proditum est, quam ρος3γ alii perseam uocant: reserunt enim lethalem in Perside hanc arborem elle,
DR tranglatam deinde in Aegyptum mutata naturae salubrein & edendo ta
244쪽
LIBER QUARTV s. a 3 odiam fuisse. Calenus, teste Averroi, abominabatur carnes arietum ea 3 1. Corellis. libro de attenuante uictus ratione minus probat: quas tamen caeteri meo *p 'dici secundo loco, post hccdinas inquam, inter quadrupedum carnes maixime laudant :& nos hic eos saluberrimos at* sapidissimos experimur, praesertim caliratorum annuorum: quas sorte si gustasset Galenus, non ita polstponeret: sed ex his quos in sua uiderat regione, in qua ut audio pessimi sunt iudicium fecerat: nimirum haud omnifariam uerum. Pari modo si idem aut Avicenna erga mala quantumcun praestantia, taliterfuisset assectus perinde atm Ioannes de parnay chirurgus noster, quivo rum Odorem, imo nec aspectum quidem ferre potest: facile in suis commentariis ea damnasset, S ex usu hominum explodere fuisset eonatus. At non ob id illa fuerant sugienda, eis praecipue quibus gratissimus est eorum cibus, quales multi sunt & suerunt: ἐ quorum numero Francise Petrarcha singularis uir prudentiae & eruditionis, unus filii, qui talem pro se tuendo aduersus medicum interdicentem sibi corum esum format rationem. Quomodo sinquit natura sic humanum genus illuderet, ut Qtiamr
ubi plurimum oblectationis & gratiae ponebat, ibi plurimum discrimis nis abderet et Non est piae matris, sed nouercae impiae & immanis, melle uirus abscondere,nihil sere aspeetu gratius quibusdam pomis, nihil odo ν. io re suauius, nihil deniq; gustui gratius. Dotes istae siue a Deo, siue a natus ra, cuipiam rei inditae, faciunt eam amari, & auidius appeti: praesertim quod ita esui apta ueniunt, ut neq; arte impendi jsue coquorum ti Hieroo inymi uerbis utor indigeant. Hinc tantus agricolarum labor, R indo istria, subdit Petrarcha hinc tot de hac re clarissimorum uirorum trasistatus, Graecorum ac Latinorum, Hesiodi, Vergilii,Catonis, Varronis, Palladii, multorumq; aliorum, insitiones & consitiones arborum dilis gentissime docentium at* commendantium. Quorum sententiam simul& naturae instini tam sequuti plerique ex praestantiorum ordine, maxis mam adhibent diligentiam conserendis arboribus & malorum omnibus 3ο generibus undequaque conquirendis: quibus uescuntur multo quasi Iisbentius, quam quouis alio cibi genere. Credendun, ne igitur hoste omnes insanire, qui tanto studio nociva prosequantur, quanto uix proficua desbuissent Nec ualet inquid dicere, non omnem,sed immodicum duntas
Nat usum damnari: si quidem N perdicum, & phasianorum, quorum
apud uos laudatissimae carnes sunt, eius etiam nimius nocet: non magis
igitur blasphemanda poma quam perdices, si sola culpetur incontinentia, non res ipsa. Ecce maximum Petrarchae argumentum,cui etiam sepapetias serre mihi libet, quo tu funditus omnia, quibus se fulcire possent, unico diluas contextu. Argamentari sic possent, Sensus gustus ut lis Ostintinitio
, bris de anima, R de Sensu, ait Aristoteles ob id animali datus est, quod
uoluptate asscitur aut dolore, ut in alimento ea sentiat & cupiat, ac mos Meatur, nec aliunde potest animal discernere alimentum conueniens ab inconuenienti. Quod igitur unum quenq; gustu maxime uoluptate afficit, id sibi alimentum c5uenientius est & suadente natura id maxime progsequendum est. Quare non solum quod Hippocrates ait parum dete/ α. Apistarior
245쪽
a3i E N A R. MEDICINA LIV Mrior cibus N potus, delectabilior uero melioribus indelectabilibus erit
praeferendus. imo quantumcun deterior, modo suavior sit,anteponens dus erit quocunque meliore. Alioquin cur equis palea potius conuenit quam caro aut auibus illis cicuta & ueratrum I Nonne nos ipsi mediciti temur, naturarum proprietates in cibandis aegris este cunsiderandas: ellein aliquos, qui carnem bubulam iactu concoquant, iam unum ex publice iactatis est V II. Therap. nec modo naturarum proprietates ata tendimus, uerum etiam ipsi consuetudini, quatenus altera quaedam natus να esse. usq; adeo obsequendum esse istemur, ut malum cibum consuetum potius exhibendum putemus, quam subito uel ad meliorem transire. II. io
de Ratione uidius acutorum proditum, & III. primi, ac pluries alibi. . ab ructa. Igitur non solis temperatis naturis quod ait Galenus quinimo reliquis nesciui omnibus, quanto iucundius est quod comedunt,tanto utique fiet magis nutriens, magiSq, idoneum: praesertim ueror si ex talium usu diutino nul lam percipiant laesionem: non enim aliter cibi cuiq; conuenientes discersni ualebunt. Cum itaq; haud rari sint qui pessimorum ciborum esu ma xime delectentur, longol tempore ipsis utentes nullam percipiant ostensam, tales nimirum cibos illos pro sibi idoneis deligere debebunt: nec Constantini, aliorumq3 medicorum uerbis auscultare, dicentium non gaudendum illis qui malis utuntur alimentis, tametsi in prasiati ea pro Ube concoquant, nec doleant: quoniam suturam perniciem non euadent. Omodo nanw pernicies alicui uentura timebitur ex cibis illis qui ita turae suae conuenientissimi uidebantur plus quam coturnici superueniat ex eis hellebori, aut illi aut alteri ex cicuta qua uescitur: nam hac etia Per hibent avem quandam nutriri. Galenus I. de Simplicibus cap. II. nouae uersionis: & rursus lib. III. de Simplicibus cap. v. nouae uersionis stur num nominat. Huic opinioni condescendebat & Scipio medicus Romae nuper famosissimus,qui uti a fide dignis accepi,suis aegris nultu terme ci bum negabat que uehementer appeterent: modo paruinde sumeret,seres batur plurimos eoru liberari morbis,qui se illi curandos permittebant. I sexu ratio, instant praeterea sic nonnulli: Sanctius ac religiosius est uesti holerisbus, fructibus, ac leguminibus, item aquam potare, quam perdicibus, phasianis, caeterisw medicorum alimentis euchymis,ueluti hostem nutris re domesticum, carnem scilicet spiritui refragantem: ac praeterea uini potum libidinum flammas augere, ianctoruim uirorum uitae, quae nobis ad imitationem propositae sunt, id edocent. Diuus Hieronymus, ali j pplurimi, non minore doctrina quam sanctitate uiri, eruditissimis volu minibus talem suadent uictus rationem : testantes, non solum ad animi quae hominis potissima pars est uigorem conducere: uerumetiam ad ipsius corporis silubrem longamcp uitam. Hisce ergo testibus plus cres dendum quam Graeculis aut Arabibus medicis his rationibus magna ex parte aduersantibus. Cui quoque sententiae illud adiltpulatur, o felix nismium prior aetas contenta fidelibus aruis. Plurima is alia adferri possent testimonia: quae cum tibi notissima sint historiarum peritissimo, satius fuerit praetermittere. Quemadmodum N aliud argumentum eorum qui diuer
246쪽
diuersum ab his uitae genus secuti, cupiditatibus uidelicet suis pecorum more obsequentes , sua quo proferunt exempla, quibus sese tueantur, multos recensentes qui uoluptuoso uitae genere potiti, nihilominus inco, I uini ter diuo uixerunt: id haud raro: plusculum quam qui se medicinae legibus astrinxerunt: quos saepenumero uidere est imbecilles, parum vegetos, facile leuibus p de causis morbis obnoxios, ac uitae breuioris. Galeno autem oppositum asserenti atΦ de arte sua multa gloriose iactansti minime credendum arbitrantur. Hanc inquam rationem, ceu parum ualidam, non prosequi satius est: nec iam alias , quae plures possent a lixo duci, ne in re inani prolixior sim. Quin & has non scripsisse sorsitan praest stabat : nisi quod ad te,id est, alterum me, dicuntur,ia ioci cuiusdam gra/tia: quibus,si uacat, sigillatim suas subscribas solutiones uelim. Vale,&agnosce me etiam cum tuo careo conspectu tecum colloqui, & meliore mei parte,animo uidelicet, tecum esse. Ex bibliotheca nostra.
Francis Ualteruti ad propositam quinionem res ensio , ad Hieronymum Opium medicum praestantis um.
ENARRATIO II. . N CREDIBILEM mihi, Hieronyme, uoluptatem lites rae tuae, omnibus persectae orationis luminibus ac ornas mentis resertae, miracp arte constructae, attulerunt. Non
solum, quod i te doctissimo,& omnium bonarum artium g -ll atque disciplinarum excellenti scientia perornato , mei amantissimo homine essent conscriptae: sed quod narrationem eae quaesstionis ut difficillimae, sic sine ad cognoscendum utilissimae continerent. Quid enim aut explicatu dissicilius, aut stitu dignius,quam naturae in res gendis animantibus ductum, morem, rationem omnem cognoscere N artis ad hominis tutelam uitaeinac ualetudinis seruandae modum insis uentam ea ars medica est) dignitatem, praestantiam, usum scire & quo pacto naturae ars inseruiat, quos sevctus serat, quid possit, inuestigare Quae cum perpetua ac continenti oratione, magna* cum dignitate a te mihi literis tuis ad explicandum proposita sint: lacere non pollum, quin tenuitatis meae conscius causae diffidam. Eius enim rei explicatio quod a me petis) accuratacp tractatio, uirum mihi cum exposcere sanὸ uidetur, qui & magna eruditione, & acri ingenio, & excellenti quadam in abdistissimis disciplinarum omnium atψ artium recessibus scietia perpulchre ornatuS, tantae rei suffcere possit. Quamobrem non est quod a me tibi hac in re posse fieri satis siperes. Nec hanc ipsam respondendi tibi prouinso clam unquam sub issem : ni me tui, hocin , excellentis hominis mouisset autoritas atque amor. Ut enim propositam quaestionem dissoluere aus Hieronmmiderem,cum ingenium tuum ac uirtus,excellens p scientia artium optimas xum, tum suauissimi mores tui, dulcisi illa coniunctio & studiorum Manimorum quae summa inter nos beneuolentia nos astrictos reddit,suasit
mihi uehementer, atque hortata est. Obseruo enim ego te uti scis tansu quam
247쪽
quam parentem, tuo* in nomine libentissime acquiesco: te in primis habere soleo meorum studiorum N cognitorem & seuerum iudicem. Virtutis itaque tuae, summaein nostrae coniunctionis fiducia fretus, rei nipsam aggrediar. Non tam hercle perueniendi quo me uocas spe, quam recusandi pudore. Qua in re si non satis pro rei ipsius magnitudine do ctis auribus tuis satisfecisse uidebor: queso ne id magis imbecillitati meae,
quam magnitudini rei tribuendum ducas : ac mea haec, qualiacunq; tandem ea fuerint, limatulo tuo ingenio atque iudicio perpolias ac meliora .-πddas. Sed iam ad rem.
Est igitur proposita quaestio, An ad tuendam cuius ualetudinem opraestantius sit ductu impulsuq; propriae nature, quam salubribus medi
corum consili jsuti : ut quod uidelicet natura sumendum sugiendum uesuadeat, poli habitis ualetudinariae artis praeceptis, ea sequi oporteat.His uescendum, quae cuiusq; natura auidius appetat, & in quae promptius taratur. Hic est propositae disputationis praecipuus scopus, qui a nobis pro ingenη nostri captu est,ut tibi satisfaciam, paulo: plenius explicadus. Hinc primum sumpto dicendi initio: Cuiusque animatis naturam quod μψις p. i Aristoteles ait) principium quoddam esse & praecipuam causam corum
quae in ipso fiunt motuum, siue naturales hi quos uocant, siue animal la arte -- fuerint. hoc nempe omniu, uel Galeno teste, opifex natura ipsa est: quans ibquam non unice natura Aristoteli dicitur. Nos tamen hoc loco de Gale ni sententia naturam non aliud esse censemus, quam omnem qua regitur animal facultatem, siue illa a uoluntatis nostrae imperio pendeat, siue ses At ' cus: huius nempe facultatis legibus omne animans gubernatur. Haec austem pro uaria corporum, quibus praeficitur,cdstitutione atque praestanstia, uarios appetitionum nanciscitur gradus, quos nimirum uaria quo
functionum perfectio sequitur: ut cuius praestantior natura sit,id oporum persectione, M appetitionum pro naturae suae modo praestantia non lacessitum , aut alioqui deprauatum reliqua se inferiora superet: quod Gulmusi,d di praeter Aristotelem ipsum sensisse Galenus primo de Temperamentis est , οτ Vφ' uisus Ab hac itaq3, quam diximus, natura, hoc est, cuius animantis rectrice facultate, appetitus omnes prodeunt, qui eum inter se persectiornis locum obtinent, quem facultates illae quarum sent . aliae enim bruto rum,aliae hominum appetitiones & cupiditates sunt. Hinc fit ut animanti
ratione praedito is homo est perfectissimi atq; optimi insint affectus,
appetitiones iteri r atq; cupiditates similes: nimirum quod naturae praessiantia caeteris cunctis animantibus antecellat. Itaq; fieri nequit,ut quod ab homine animantium persectissimo expetitur, qua mente ac ratione praeditus est, si modo illa regatur, non diuinum; non rationis plenum,
non deniq; suae naturae conueniens congruum p & sit & habeatur. Hinc Osumma illa discendi cupiditas, hinc sciedi inexplebilis ardor uehemens 1.3mih cap.i desiderium: si quidem ut Aristoteles ait) omnes homines natura scire desiderant. Hinc diuina illa mentis humanae claritas, sublimis p recessus, quo abditissima quaeq; intelligit, apprehendit, agnoscit: hinc tenax momoriae uis: qus cuncta pro naturae cui seruiunt dignitate atq; praeflantia, summ
248쪽
LIBER QUARTUS . a 3Φsummum itidem bonitatis locum sibi uendicant. Constat itaque homi nem, qua homo est, ea tantum appetere, quae & optima sunt, & naturae optimὸ constitutae conuenientissima. Unde Aristoteles, artem omnem ι risi nato doctrinam, actionem omnem, omne studium & institutum, quae quidem ab homine omnia proficistuntur 8c bonum quoddam appetore,& ad illud ceu ad finem reserri, iure optimo assirmauit. Sed 8c uniuersi 3 Ethi. squidem homines ut idem alio loco ait) id semper cupiunt quod bonum est.Hominis autem bonum Platone testi at* Dionysio,est secundum rastionem uiuere. Quin 8c Galenus eo quem memorauimus loco , nempe dro.
io primo de Temperamentis Aristoteli suppetias ferre uidetur, inquiciab. homini conuenire ut sit sapientistimus. Quod si talis Aristoteli 8c Galeo his G ub. no natura sua homo habetur, quid ni optima quaeq; ac maxime salutaria appetet et in illa uel toto quod aiunt pectore seretur rimpetu nimirum
suae naturae ductus. Hunc igitur naturae nostrae impulsum at impetum; sanὸ optimum, si modo homines sumus, sequi debemus,huic parere, huic nos ultro committere: ut quo magis nos tanto duci regendos penniseri/mus, eo intelligamus Sc naturae quoque praestantia caeteris anteponi: de
qua rectissime illud a Cicerone sub persona Catonis dictum est, Natu/ram optimum ducem sequimur: cuil reluctari, est gigantum more cum s pugnare. Hanc Hippocrates, hanc Galenus sapientissimam, iustisiis
mam, ac prouidentissimam clamant: hanc unam ad salubres cui Is exci tam stet appetitiones satis esse, quibus uitam ualetudinem p tueamur Gale iis Vininus assirmat. cui uni si nos regendos ducendosq3 permitteremus, nostrae conseruandae uitae ac ualetudini ipsa satis esset. Uerum enimuero cum concupiscit tua facultate, quam cum brutis communem habemus,praeditismus,eaq; ut plurimum in ciborum delectu utamur: eaq; etiam in nobis plerun* imperi u agat: essicitur, ut naturae nostrae sane optimae ductum non sequamur: sed ab illa plurimum auersi, nulla ratione ac temere cupis ditatibus inuoluamur: indeq; plurimum aberremus, ac pro salutaribus 3o noxia deligamus. Quod sentiens diuinus Plato, natura nostram in Phaesdro currus cuiusdam instar ad equos iuncti, Sc aurigae optimi moderastione recti, esse uoluit. Aurigam autem in nobis mentem bene constitus tam iacit: equos duos, refractarium alterum, alterum sequacem. Resea, ctarium equum, sensuum appetitum quo praecipites serimur, 3c malum nobis accersimus,esse vult: uti sequacem equum, rationem dicto audiens
tem,Sc salutaria recto iudicio inquirentem: esie Q perpetuam subinde pugnam, qua modd ratio, modo sensuum cupiditas uictrix evadat: ac prosinde duram 8c dissicilem esse uecturam nostram, hoc est uitae institutiosnem atq3 gubernationem, idem eodem loco pulcherrime assirmauit. Ab c o hac itaq; inseriore potentia naturam nostram labeiactari atq; deprauari certissimum est: perinde atque si purissimam aquam quod secundo de Crisibus scripsit lenus) inuas luto plenum insundas: quae tametsi ters cap. a. .sissima nitidisiima 4 ipsa sit, ob uasis tamen cui immittitur impuritatem ac sordem, labem nimirum Sc ipsa contrahit. Sic inquam & nostra, hoc est hominum natur , quanquam omnium praestanti Lima, sensuum tD
249쪽
Σ3 1 ENAR. MEDICIN A L I V Mmen illecebris delibuta, ac uinculis adligata a se ipsi degenerans inseriori penumero parere cogitur. Hinc pugna illa rationis & sensuum, hinc uoluptatum ruor, hinc malorum omnis generis sens at origo, hinc demum multa inlaclicitatis humanae colluuies, morbi, dolor, lacrymae, fames. Quae tametsi omnia primorum parentum culpa diuinii mandati contemptu ut Theologi censent nobis obuenerint,nihilo secius tamen' torpusculi huius nostri ac sensuum culpa, dum illis nos ultro permittismus, dum corpus hoc crassum & ex oppositis coagmentatu proterimus acenemamus sensuum illecebris deliniti, prouenire tradunt naturae re' ruin scientissimi. Nihil ita* miru, si cohercendis affectibus hisce, in quos iis sponte, ac ducente genio, hoc est concupiscibili facultate impellimur, ad/inuenta sit ars,qus cuil pro cupiditatum suarum modo prospiciat. De si animi mores componat,Moralis philosephia dicitur: sin corpori conasulat, Tuendae ualetudinis nomen meretur. Harum altera efacit,ne sponstaneis cupiditatibus, in quas brutorum more deprauati serimur, nosinet subissciamus: ne ue quid sicus quam ratio postulat committamus. Altera praestat, ut incolumes quoad eius fieri maxime potest uiuamus: noxia vitare, salubria deligere doceamur. Priore illa instructus Scipio ille maignus Carthaginensium uictor continentiae exemplum ac insigne uirtu
Ex Vastorio tisse e domitaech libidinis testimonium posteris dedit: dum uicita Cari ra thagine speciosae serinae captiuam uirginem in tacitam parentibus spons Q reddidit. Nec dissimili arte diuitiarum opumq3 cumulandarum ars dori uirili animo restiterunt Caius Fabricius Publicola, intus Aemi/lius, Marcus Scaurus, caeteri haud obseuri nominis uiri. Quae sania cundia eo Hieronyme spe fiant, ut intelligamus arte prouisum esse, ne nos ultro sensuum cupidinibus dedamus. Nec reliqua, quae in hanc partem plurima adduci possent, aggredi constitui: ne & in longum abeat oratio, R Philosophi aut Oratoris potius quam medici partes sumpsiste tibi ui/deri possim. Quae autem attulimus eoi necesiaria uisi sunt, quo tum aut rum testimoniis, tum principum uirorum praeclaris exemplis ostende, λ'
rem, nec passim, nec semper sensuum allectibus ato cupiditatibus obstaquendum: ob idq; inuentam distiplinam qua his obsistere, hoscp impotus optime constitutae naturae contrarios uincere ualcamus: quod pro
polita disceptatio exposcere uidebatur. Haetenus tecum ut Philosophus magis, quam ut medicus egi, quod iuuet Depe in aliena castra, non tans quam transfuga, sed tanquam explorator migrare. Porro tuendae uris tudinis ars quid corpori sumano conserat, quos asserat fruetus,quid tu Libra ὀὶ i, beat medicus medica ratione ostendam: id ut indicem, quod ab Hippo, crate di tum est, medica arte nullam praestantiorem, nullam sevictuosio rem,nullam utilem aut necessariam magis este. Haec ita salubrium selen Oxia,quam ualetudinis artem vocamus, homini id prs fiat, ut sinus degat, quae conueniunt praestribit, salubria a noxiis, utilia ab inutilibus discera nere docet: ac proinde aeris, ciborum potuuii 3, somni item ac uigilias rum, motionis ac quietis, inanitionis ac plenitudinis rerui p reliquarum se omnium, quae ad sominis uitam uel ualetudinem seruandam aut labetis
250쪽
LIBERQ. V A R T V s. a 3 σctandam plurimum possiunt, rationem omnem, ordine, modum,usum P
congruum praescribit: quo quis etiam parum firma ualetudine uel ab ortu ipso reliquum uitae transigere incolumiter possit. Cum ne bubone quidem laboraturos eos assirmat Galenus, qui sanitatis tuendar Praece ε 1. sanit. ptis paruerint, atque adeo se artis huius legibus adstrinxerint. Haec una tης omni aetati, sexui, omni temperamento ex aequo seruit. Infami adhuc in aluo posito, necdu in lucem emisio, ne temporius excidat prospicit. Haec matri uterum gerenti ut feliciter gestet considit. Haec rursus in lucem edistum infantem, & adhuc a matre rubentem in tutelam fidem* suam recioso psi, quomodo alendus sit, fricandus, lauandus, detergendus, ut in cunis reponendus, quibus fasc*s alligandus, ut illi conciliandus somnus, ut lea uandus dolor, ut lactandus docet. Ad ultiorem iam factum, noua arte,nos Disconsilias regit: alia ciborum alia motionum & exercitationum gene
ra praescribit :& qua aetate iri diseiplinam tradendus sit docet. Haec uiris ac senibus, alteris ne cito senescant, alteris ut foclicem senectam in quam longissimum tempus extendant ac proferant, ex aequo prospicit. Quarcuncta disertissime Galenus sex illis uere aureis libris, qui de Tuenda sanitate inscribuntur, tradidit. Huic uni rursus congrua omnis uictus ratio pro temporum, aetatum, ac constitutionis anni modo accepta retari deis,o bet. io cibo potu Q aestate at* hyeme, uere & autumno utendum sit: qua mensura, quo ordine, quid prius, quid posterius ingerendum, quida cibo , quid ante cibum agendum: ut cubandum, ut ueneri indulgens dum docet. Nec unum tantum hominem tam elaborata methodo incoalumem seruare studet: sed dum naturae suae in elicitate, misera. condistione in morbum inciderit, eum operosa ac plane diuina manu curare studet, unde merito quae praestare medicamenta id possunt, hoc est deorum manus dicta sunt. Quum ita* talia ac tanta, tamin admiranda in
hominis salutem praestare ars medica possit: quid ni hanc in consilium ad hominis uitam ualetudinemw seruandam adhibebimus et Mihi ita , o ut tandem ad propositae quaestionis explicationem quod te ualde cupe/re animaduerto accedam, salubrius longe, atq; etiamnum seruandae uasletudini congruentius uisum est, medicae artis, quae tutandae sanitati diu cata est, praecepta sequi: quam laseivientis naturae, sensuum illecebris mancipatae, ac concupiscitiuae facultatis appetitus inordinatost motus, nec semper ceu utiliora aut meliora ea sumenda, in quae impetu nostro at impulsu ducimur. Quae ut maiorem cuncta fidem recipiant ne in eos
eum albo adstribi possimus,qui nuda ut inquit Galenus adserentes uer Min b. ba plus sibi credi postulant, quam qui demonstrationum fide loquutur
una opera & aduersariorum rationes abs te adductas, quibus nostra,hoc o est medicorum praescri pia atq; confitia conuellere tentant, diluam: & asssertionem halu meam uariis nostrorum testimoni is ac rationibus ceu firs
missimis praesidius roborabo. Natura inquis corporis gubernatrix seipsa solertissima ac sussiciens psim mi est, ut hominem sectat impellatin ad ea absep errore deligenda, quae sibi nil tio. conueniunt. Docta nempe est quod recte subdis animantium natura, Lainoa u 3 hanc