장음표시 사용
231쪽
ai E N A R. MEDICI NALIUM partibus locum continue mutantibus, motus duplex fiet, & co inpositus, umorq id quae asseestio tremor nuncupatur, motu deorsum grauitate facto,& uiri bus sursum uersus itidem mouentibus. Haec docta de tremoris natura &generatione Galeni assertio. Ex qua abunde cons at, motum eum , qui risiis in nobis dicitur, tremorem non esse: tum quod hic inuoluntarius quidam sit motus, R is quidem praeter naturam, ut citato loco Gallagnus : risus uoluntate factus, & secundum naturam. Tum quod in risu thoracis partes nol3 sicut in tremore attolli uidentur, non enim grauistate deorsum feruntur & sursum a facultate eriguntur, sed potius ab spis
icta aehementius concitato , Sc in eas partes impetu quodam sublasto. Unde moueri thoracis partes citatiore motu contingit. Qui uero
in risu percipitur sonus, non ad thoracis mustulos , sed ad Laryngis
potius & uocalium partium actionem reserri debet. Nam thoracis musculi non uocis aut sonorum editioni a natura, sed aut brachiorum motui, aut respirationi dicati sunt: ut plenius a Galeno tum X III. 8 X U I. de Usu partium, tum libro de Causis respirationis V. N V II I. de Gillib ωιο Anatona. administrat. habetur. Cum enim exsufflatio uocis sit mates ria, hanc autem spiritus consertim sursum actus suggerat: thoracis & in tercosiales mustuli materiam tantum praebent, uocem autem & sonum non faciunt: sed uocales tantum partes quum refractus in illis aerat disti, ad Arima. uerberatus sonorus ericitur: quum sit sonus, uel Aristotelis testimonio, quala tas auditione percepta, ex aeris collisione seisitone ue inter bina cors pora proueniens. Ineptam igitur esse risus ab Isaac traditam definiti nem,ex iis patere abunde arbitror. Nec mihi aptior uidetur quae ab Hi Hieron min ronymo Fracastorio, uiro alioqui doctissimo, lib. de Sympathia & dyΩ UR pathiarer si tradita est, is enim eius libri cap. ΣΣ. quod de admiratione, eestasi, & risu inseribitur risum compositum este motum assirmat ex adamiratione atq; laetitia. Eius autoris haec sunt uerba: Risiis inquit est compositus ex admiratione & laetitia motus. Propter quod & quaedam constra nitentia in risu est, admiratio enim suspensionem quandam in anima Dcit, laetitia uero ex passionem. a e re fit, ut quum producitur risus, non
sine molestia fiat. In qua quidem serie ipsa, risus descriptio examinans da prius, & sub censuram reuocanda est. Falsum enim id es e uidetur, ex admiratione constare risum. Ob ea enim, quae admirationem in nobis taciunt, nunquam ridere: sed ob ea tantum, quae laetitiam & gaudium pDAdmirario riunt, solemus. Omnis enim admiratio animi suspensionem ob rei novi,s Q I talem ignorationem iacit: quum sit admiratio earum tantum rerum,
quae a nobis ignorantur & nouitate sua nobis incognita suspensum, Rad illud ipsum intentum, quod sese prodit, animum tenent. od quamdiu fit, tantum abest ut in risum concitemur, ut planὸ tum extra nosesse nobis uideamur, quoad res ipse notior nobis iacta desinat animi suspenssionem illam facere. Magnarum enim rerum S nobis non perspectarum est admiratio: Risius uero ludicrarum ,ridicularum, leuium,&sensibus exspositarum. Queris enim rideat ubi serenitate summa magnos decidere in
bres, aut a statς media ingentia oriri seigora uiderit c Quis non haec pos
232쪽
tius admiretur,& tam inopinati euentus alta mentis indagine causarn insquirat Tum enim prosecto ridere tantum solemus, quum quae occur/runt nobis,ea & boni speciem piae se serui,& lataea ratione sunt. Quam
obrem quae huius generis habentur, primum quidem gaudium in nobisessiciunt: ac subinde assectus gaudio animus in risum prorumpit. Nulla tenus igitur admiratio in risum cadit, quod risus ut paulo antea dixismus & perspectar rei probe p cognitae ato laetabilis: admiratio ignoua,tae,ato ideo minus laetae. Quamdiu enim quippiam admiramur, tandium rore quodam ob ignorationem rei 8c nouitatem, suspens p animiao motu assicimur: qui tum planὸ desinit, quum sese nobis ignorata, u--... admirabamur res sese ipsa insinuarit,ato tum probe cognita latitia etiam gignere potest. Ineptum itain uidetur, rasum ex admiratione atq; laetitia compositum esse motum dicere.Quae enim quaris admiratio cadit,cum scitos Sc paruulos nostros liberos complectentes, ob ipsorum gesticula, tiones, ob in articulatum, sed lepidum sermone,ob uarios insultandi mo dos, ob ridicula 8c puerilia facta in risum effundi murraut cuin η ipii purari matribus a nutricibus in complexum dantur uel cum a cunis sublati di imagno risu 8c gaudio, uel a parentibus, uel a nutricibus excipiuntur: Nulla hic certe admiratio risus autem Sc plausus multus inest. Cum quis sto rursus ridiculam rem aliquam perspectam etiam atq; cognitam, magno Derborum lenocinio, summa gratia recenset S risum mouet, quae tum ibi admiratio hiulla professito, quod uidelicet enarrata ea res probe nobis nota sit,ideocy suspensos nos minime tenet, quod in admiratione necessi rium ellemere idem Fracastorius existimauit. At risus tamen inde effusus
exoritur,ut eum etiam prae impetu citati Sc commoti spiritus, uolen tes, comprimere nequeamus.Non est igitur cur recite in risum admirationem cadere statuamus: nam etsi ea interdum in risum incurrit, non ipsa tamen
risum ullo pacto aut gignit, aut constituit: quum admiratio cui antea diactum incognitarum rerum Sc abstrus arvin, Sc granditate sua suspensio/ .
o nem animi essicientium siti: risus autem per ectarum rerum, leui i, Nconcinnitate quadam sua atque lepore nos ualde mouentium: unde risus iucundo quodam & grato naturae motu in nobi S excitatur. Nos itaque omnem risus naturam paulo plenius complectentes, ita definiemus, ut lituisus concitatior quidam animi ex re iucunda motus, ad conceptum ins Ribu quid.
tro gaudium explicandum,quo thoracis Sc oris musculi impetu quodam mouentur. Quin & ad hunc quoq; modum definiri per quam commode 'potest.ut sit risus partium oris Sc faciei diductio, ex effuso spiritu, thora, cis membra sono quodam Sc impetu agitante. Descriptiones eae ambar,
risus naturam omnem comprehendere rectὰ uidentur. Ad risumetum etio sciendum, necessarium quidem in primi scit, commoueri animum: ut quod intro conceptum in animo laetitiae est, id foras sc prodat : Rc proiias de essicitur, ut etiam si coram ludicra, leuia, Sc ridicula, quaeq; risum mos uere solent obiician tur : nisi ad ea impetu quodam moueatur & excitetur animus,non erumpat risus. ae causa est ut in inccrore atq; luctu consilis
tuti, etiam si magna risus materi subsit, ridere ramen nequeant: quod
233쪽
y E N A R. MEDICINALIUM animus moerore assiectus,ad haec ipsa rio moueatur. Cum item magnum aliquid animo tractamus, uel grauissimis distinemur curis, ridere tum ,
minime soleamus, etiam si praesens risus occasio sublit, quod impetu anismus nempe alio distractus non moueatur. I ure itaque optimo dixis iesum uisus, risum esse concitatiorem quendam animi motum, ut sine quo nullatenus e xcitari risus queat. Hic porrd motus animi eo tum excitatur, ut quantum laetitiae concepimus,eo ipso motu explicari facilὰ possit. Laeti enim animi motus ille ueluti index accertissimus testis est : ab eo autem motu thoracis & oris mustuli agitantur, quod effusus a corde spiritus, inna, Partes astatim deducatur, eaS di siendens, motum eum efficiat, qui
risus appellatur. Histe enim definitionibus, motus generis locum obii net, reliqua uero, disserentiae propriae sunt, quibus ab omni alio secludi risus uidetur: causaeo a quibus nasci risus solet explicantur serὰ omnes. Efficiens enim est, ipse anim motus: finis, gaudii, seu laetitiae explicatio: forma, ipsa partium oris ac faciei deductio: instrumentaria, ipsa spiritus
et luso: materialis, iucunda oblata res, quae risui materiam praebet. vi steries Risum autem non uniusmodi esse omnem, rerum scientissimi tradunt. Est enim quidem a natura prosectus, quem naturalem uocant: alter prae ter naturam factus. Priorem illum in bene habito corpore, nullat moraboia assectione occupato fieri, naturae solius ductu uolunt: qualem antea.
definiuimus: qui quidem perpetuo Iartabile ipsum pro materia habet,
accedente animi motu ad laetitiam eam explicandam, agitatis ad eum motum spiritu & natiuo cordis calore. Unde thoracis musculos moueri, oris p diductionem fieri quandam necesse est. Alter uero is est, qui neque eas quas modo commemorauimus habet causas, neo naturae ductu fit, sed a morbifica quapiam causa excitatur. Sunt enim ex iis quaedam qua admirabili quadam ut, potestatech nobis occulta risum ci endi facultatem etiamsi maxime praeter naturam sint habeant: qualis est qui saepe per 'or. s. desipientiam excitatur risus, de quo illud dictum ab Hippocrate eli, D sipientiae quae cum risu fiunt securiores: qui item percusso septo transuers 3 ι depol Mi se, aut praecordiis non raro erumpit, huius quo* generis uel Aristotelis Q testimonio) este censetur: Ictu inquit traiecta praecordia in praeliis, ri sum attulisse proditum est: scilicet calore quem moueat uulnus. Ex croci etiam immodico copioso potu, risum effundi lethalem monumentis proditum est. minetiam per quosdam conuulsionis modos,oris didus
Aionem quandam fieri risui persimilem, nemo est qui nesciat. Qui itaq
ab huiust nodi causis excitantur risus, neque ad naturae rationem reserti,
r. Sectione neo satis eorum reddi certa ratio potest. QDod & Moses istae lita,Gale ἡῖ hὸ ni dutoritate firmaui . Non solum risus, qui ludicrarum rerum obiectu ter Hic excitatur, causam reddi non posse: sed nec cuiuscun* alterius, praecipud Duero eius,qui ex titillatu alarum N plantarum pedis exoritur. quod qui
dem idem autor a Galeno seriptum fuisse libro de Motibus ineuitabilisbus testatur: & si nihil quicqua eo de opere profiteri possumus. ut quod
nobis, uti caetera multa magna studiosorum iactura perierit. Uerum austem id este Galeni dictum, ea ratione probat, quod risus proprium hominis
234쪽
LIBER TERTIVS. za ominis esse dicatur, speciemΦ perpetuo sequi: quae uero cuiuspiam rei sors mana speciemΦ sequuntur, ea ipsa a tota fieri substantia,caecain potestate quadam dicuntur, quam Neoterici Proprietatem occultam uocant: ac proinde congruentem Sc explicatam in huiusmodi rebus causam non as
signari, nec perquirendam esse praesertim in risub idem testatur. Quam remex nostris Cicero libro de Oratore I I. confirmasse plena fide uide, tur: De risu inquit quin sunt quae quaerantur: Unum, quid sit: alte,
rum,unde sit: tertium, sitne oratoris uelle risum mouere: quartum, quas
tenus: quintum quae sint genera ridiculi. Ato illud primum, quid sit iosero risus, quo paeto concitetur, ubi sit, quomodo existat, atque ita repente
erumpat,ut eum cupientes tenere nequeamus: & quomodo simul latera, OS, uenas, uultum, oculos occupet, uiderit Democritus: neque enim ad
hunc sermonem hoc pertinet :& si pertineret, nescire me tamen id non
puderet,quod ne ipsi quidem illi scirent, qui pollicerentur. Hactenus Cis cero. Vnde constat difficillima melle quod a principio praefatus sum
rei huius tractationem. Verum ne ob hoc quidem ab inuestigatione des spondendus animus, qui ueritatis lumine illustratus, in reconditissima naturae adyta celer 8c expeditus peruolare consueuit. Ad institutum itain redeuntes,risus disteretias percurramus, quarum Q iam praecipuas diximus. Est item risus quispiam,non uerus ille quidem, sed fictus,amam letus, subdolus, ac simulatus: ut cum quis alteri insidians ridet, quem risum ueteres Sardonium dixere: qui ob id Sardonius dictus Sardonia est, quod in Sardorum insula, herba sit cui Sardoe cognomen, apiastro similis: quae gustata ora hominum ita contrahere ato diducere soleat, ut Mueluti ridentes emoriantur. Quod Sc Solinus,& Lycophronis interpres, Soli io. 8c Plinius, at ex nostris Dioscorides sensisse uidentur. Herbam porro hanc eam esse credendum est, quam Latini Ranunculum, Graeci-rankst G.ti. appellant. Simulatus autem hic risus interdum ab animi prauo aflectu & Pi s G mente mala,interdum a corporis uitiata constitutione prouenit. Prioris ziaris. 'so generis meminit Homerus Odysseae V. Ctesippum unum e procis Penealopes, Ulyssem in aedibus suis habitu, speciess mendici sedentem, arrepto e sportula bouis pede peti siet: at ille capite modicum deflexo ictum d
clinasiet, Sardoiuce risisse dicitur, M. λα' inquit ' - Σαρμῶ ν μαλα γῆν. Quo Ioco Eustathius interpres admonet, eum ridere risum Sardos nium, qui diductis modo labris rideat, caeterum intus aut ira, aut moliν seia discruciatus. Huius item& Iliadosm idem autor meminit, dum Aiasci singulare certamen ineunti, hunc tribuit. Quin & Hesiodus eo libro, qui Mu inscribitur , Iouem Prometheo iratum ob ignem furto sublatum consimilem risisse risum affirmat. A uitiata corporis constitutione fictus item quispiam nascitur risus, hoc est oris habitus quidam ac sorma ridenti similis,ut in multis conuulssionum generibus est uidere, in quibus contractis oris musculis, fit quaesdam ridenti similis species: qualis item contingit 's, qui crocum hauses runt,uel secundum prscordia consossi in risum lethalem erumpunt. Non
235쪽
zai ENAR. MEDICINA v Menim uerus, ac naturae ductu excitatus huiusmodi risus est: sed adumbratia quaedam illius species ac imitatio. De eo uero qui ex alarum titillatu prouenit, longe diuersa ratio est: hunc enim Aristoteles naturae impulsu iactum ac uerum risum este, non p simulatum assirmat: dum in I. de Partibus animalium de septo transuer se eius in officio sermonem instituens, ab huius partis cateiactione pro uenire ait, ut qui titillentur rideant. Partem hanc calefactam inquit coleriter sensum aperire indicat uel id quod titillatu euenit: rident enim cesierirer qui titillantur: quia motus celeriter ad eum locum perueniat: qui
quanquam leuiter calefaciat, tamen aperit,& mentem mouet praeter uos roluntatem. Causae autem subdit cur homo animalium unus titilletur,&Titi μ' cutis tenuitas est, Sc quod soliis omnium animalium rideat. Est enim si ' tillatio, risus per eiusmodi motum partis quae alam complet. Hactenus er 'e i. Aristoteles. Quamobrem mirari subit, Nicolum Florentinum, atq; Hie Di, iatria ronymum Fracastorium, uiros consummatae doctrinae, ab Aristotelis 'thia et os hac in parte sententia aversos deflexisse: atq; risum hunc qui titillatu parstium proficiscitur,speciem tantum quandam,& similitudinem,non etiam ueram risus naturam esse sortitum, contra quam Aristoteles existimarit. Nam quum in risu qui titillatu prouenit, Sc concitetur animus ex re tu cunda percepta, nempe blanda earum partium attrectatione: & thoras i, cis musculi concalefacti moueantur, impetu quodam qui sonum efficiat.& multus eo ex motu effundatur spiritus, qui sursum latus oris Sc iacies diductionem laciat: Sit autem haec uera risus natura, definitione a nobis tradita comprehense, non uideo cur non maxime illi germana risus natus
Diximus quae risus essentia sit. Nunc quomodo concitetur,unde tam repente emanet, atq3 ita saepe erumpat, ut in illum effusi eum comprimere
nequeamus, quod secundo loco dicturos nos proposuimus est cumu, latiore indagine inquirendum,atin etiam explicandum. Risum in primis ex opinione commodae cuiuspiam rei ac laetitiam inferentis nasci, non iis dubium est: ubi ensin quippiam boni speciem,seu delectabilis,seu honessii seu etiam se uel uosi & utilis habens sese promit,mox ex ipsa rei naturae mentem afficit, eo quidem affectu quem Graeci αγλα-ν, interdum etiam
κἀ- νω, Latini laetitiam uocant. Cum enim ita movemur, ut
di q*u--bono simus aliquo: si placidὰ id at sedatE fiat, Gaudium ea assectio si uero consertim & estuse, Laetitia: quae N ipse nihil planὰ aliud
est, quam effusio quaeda animi, at Φ elatio ex boni cuiuspiam consecutiosne enata: quo sine affectu, quum occupatur animus, ita principem nostri partem cor in participatum trahit, atque aded exagitat, ut magna inde in spiritu illo curuli & sanguine qui intra cor est mutatio fiat. Ei fertur Ocnim moX,8 morae impatiens, tenuitate sua sese promit, Sc in sublime at tollitur, id* affatim. ad eum uero sanguinis Sc spiritus citatiore motum, musculorum thoracis succusito quasi quaedam consequitur, ac oris didu/ctio, accedente uocalium partium sono quodam, qui tum sane etacitur,
quum spiritus citato motu in eas partes rapius atque inibi reseaeius sistis
236쪽
tur: atque earum partium adminiculo diverberatur. illisio enim estiati spiritus in Larvngem & caeteras uocales partes, uocis materia est, ut mi isties in mille locis Galenus. Atque ad hunc modum concitatur risus .ania Lissi de voco.
ni scilicet imperio,&corporis obsequio. Gaudio enim affectus animus, secordis uires exuscitat: ear animi assiectui obsequentes, eo quo praedixi/
mus modo risum mouent, intro coceptae laetitiae testem ac indicem. Uiis
de fit ut risus non unius tantum facultatis, sed plurium functio es Ie uidea,tur. Qua enim thoracis musculi ea in actione ualde mouentur,ad faculia tem animalem, hoc est, uoluntariae motricem, referri tum ea actio debet: εο qua uero motus is consequutionem rei laetabilis sequitur, tum enutrinrisum tantum erumpimus, cum Lotabile aliquid nos esse adeptos credi,
muc ad principem facultatem , nempe imaginatricem pertinere dicitur. uinetiam & facultati uitali acceptum referri debet, quod natiui caloris at uitalis spiritus in risu magna fiat concursio at estusio. Quamobrem merito risum non a sola sensuum externorum uoluptate, sed magis a principis facultatis in nobis iudicio excitari credendum est. Iudicium enim de percepto bono aliquo praecedere omnino musculorum motum oporoten ad facultatis nempe principis imperium,partes has moueri contingit, quod ad risum utruno horum concurrere sit necesse uoluntatis inquamma imperium,&partium pectoris motum. Cur uero tam repente emanet, in promptu causa est,quod citato celeriss motu erumpat spiritus, sit Φ actio ea sere tota spiritalis, atque ob id conserta & uehemens ac impetu facta. Cum enim curulis ille in nobis spiritus,&suae substantiae elaborata tesnuitate,& sui caloris immensitate, momento cuncta nostri corporis persuadat, in eat rapiatur: quid mirum si ita consertim erumpar, ut etiam uolentes eum inere nequeamus et Quae causa itidem fuerit, cur in risum caris ri- effusa ,eum comprimere minimὰ ualeamus. Non enim in nostra manu est, si uelatum foras spiritum ac suo impetu actum cohercere, uel hoc uno amo Vis .plissimo testimonio, quod dum effuse ridemus, toti p in cachinnos sol,
is uimur, nec spiritum ducere, ut uolumus, nec ora comprimere pro nostro
arbitrio ualeamus: ut scpe etiam prςcluso spiritu in risus nimietate praessocari uideamur: quod in plerisipeuenire quotidie cernimus. Immutans tur autem per risum non solum quae ad faciem attinent partes sed & quae ad reliquum omne corpus. calore at spiri tu effusis ac impetu a stis, unde S rubor & calor in facie, & lacrymae etiam ab oculis exprimantur, casIoris ui haec agente. in & latera, Sc dorsum, oc thoracis musculi sepe
ingenti dolore torquentur, quod partes eae spiritu turgentes distendans tur, at uim pasiae extra earum naturam deduci, repentina scilicet & ims modica mutatione uideantur. Unde constat ad quam Praecipue Partem Ad G o risus reserri debeat, quod ultimo. loco explicandum nobis fuit: est enim ιρα-r Proprie thoracis partium motus,ex effuso a corde spiritu. iamobrem ' Ρ μου qui latiore sunt pectore, & calore multo abundant, in risum proniores evadunt: in illumo erumpentes in cachinnos soluuntur. quod ea conitarinatione multus sersum serri spiritus possit. Ac proinde qui proba tem perie seliciψ natura constant, facile ridere solent: in iis enim sanguis pros
237쪽
23 E N A R. M. E D I C I N A L I v Muenit benignus, copiosus,lucidus,clarus ac tenuis,quem esse risus in striis mentariam causam in consesso est. Ex sanguine quippe ita assecto, spiri/tuum multitudo & claritas animam exhilaratium consurgit: sicuti e coiitrario, ubi sanguis uel uitiosus, uel exiguus, uel tenebrosus, aut etiam crausus constiterit, contraria fieri necessarium quidem est. Quae causa est, cur& male habiti, & aegri, & conualestentes, & melancholici, uel nunquam uel aegre rideant: quod male habiti uitiosum: aegri,& qui ab aegritudine
reficiuntur,exiguum: melancholici, tum crassum, tum tenebricosum sanν
Ouinem habeant. Ac proinde etiam qui se philosophiae totos dediderunt quod uitale robur exhaustum, sanguinem uero tum exiguum, tum cras in sum ac atrabitarium plurimum in se contineant inet sere semper, hoc est sine risu, moestos, severos, & rugata seonte uideas. Contra uero pueν ros,& qui florenti aetate sunt, bene habito corpore,& curis uacuos, in rissem pronos, hilari uultuat plausibili conspicias: sicuti etiam qui uino
meraciore umntur: meracius em in uinum moderatὸ haustum frontem
exporrigere,ac laetos reddere solet. quia inde sanguinis profluit bonitas, qui sane humor uel omnium tum medicorum tum philosophorum testis monio, naturae si quis alius est in primis accomodatus. Sed illud mirabi/le uideri sanὰ debet, cur a uino alii in risum. in lacrymas atri essundantur: quumcontrarias effectiones una eademq; res efficere nunquam potat. Id mautem non tam uini naturae, quam hominum tribui iure debet. Qui enim se uino ingurgitant, si & sanguinis elaborati copia,& temperamenti bos nitate praediti sint, in risum solui solent, & uarias corporis gesticulati nes, quae aspicientibus risum moueant: idi magis, si & quod hauserunt uinum, generosum sit, Sc eo allatim se impleuerint. Ex eo enim astatim sumpto caloris augetur copia, agitatur conditus in uasis sanguis: qui cum N benignus sit,& probe a natura elaboratus, quid mirum si in risum hos minem sic affectum promoueat et Contra uero qui uel nigrum, foeculem tum, & turbidum ingesserunt: uel anatiuὸ constitutione humorum Scsanguinis uitio tentantur, amarulentumq; sanguinem & atri sicci pluris asmum in se continentem habent: ii sane non in risum, sed rixam atq; suros rem, saepe etiam in fletum & lacrymas soluantur: quod humoris acris monia isthaec efficere suapte natura soleat: uti benignitas laetitiam, man
suetudinem atq3 exporrectam frontem.
Sed cur ad ridicula, ut mimorum gesticulationes, scitos puerorum actus, & huiusmodi innumera impense rideamus, non sic reddi facile rastio potest: reconditissima enim causa huiusmodi est. Verum in id coin, modὰ retari posse censendum est, quod scita illa & adnumeros faeta νε sticulatio, uel concinna & apta in tana actit, ut de Roseio proditum logi musa ita concinnitate sua & aptitudine, naturae ualde amica, nos assis Ociat ut congruere eos motus actioni ipsi atque persenae arbitremuriunde laetabilis rei cohestim insurgit in nobis opimo, a qua gaudium,& tandem risus percepti gaudη testis erumpit. At* haec de risu hactenus nobis prosdita sint,quae nos quanto nitore ato elegantia de hoc enim laborandum milai non duco tradiderimus, non ualdo laboro: magna autem fide Sc
238쪽
diligentia ea collegisse me, & in manus hominum dedisse testari ipse
possum. Conciliam locorum ex Valeno pugnantiam de te tam principatur cum v r. ὀ t u partium, inter uiles, m ignobiles partes reponat: libro ueia prima de Semine hos ipsis corde etiam praestantiores esse contendat e m a te
medicinali inter principes partes statuat.
A PARTIVM principatu disserens ex prosesso Gales nus quatuor in nobis principes statuit partes , inter quas testes , tanquam generationi dicatas , magnim ad humani generis propagationem momenti iure reposivisse est uisus. '
Haec in arte medicinali. Libro uero de semine primo, testes non solum principatu dignatur, sed etiam corde ipso praestantiores iacit. Eorum enim in corpore potestatem , quarni habeant vim, longa narratione ostendens, non solum gignendi seminis secultatem habere eos, sed etiamao natiui caloris seruandi, ac roboris firmandi at* augendi, firma demon strationis ut contendit: quod illis exectis Digidius imbecilliusq; euadataminans, roburi totius corporis exoluatur: ut quibus excisis omnem
masculi habitum uires interire sit necessie: ut quantum quidem ad usum quem corpori praestant attinet, prope ad cor ipsum ut conceptis uerbis testatur eo loci Galenus) accedere uideantur: ut quos alterum insiticas C Dioris sontem esse uelit: Frigescunt enim inquit qui eos amiserint,altera I . insiti caloris origine priuati, omnel his corporis robur collabitur per inde ae se senes fuerint: ne latae uenae, neo tinguis floridus est: arteriae etiaris parum 8c imbecilliter sicut senisus pulsanti unde patet, testeς an is malibus 8c roboris originem esse: R caliditatem ulla totum corpus persfundere. Esse autem testes uel corde ipso praestantiores ijs uerbis indicat Calenus:
239쪽
Quod est : Testes in hoc quidem amplius corde ipso habent, quod
praeterquam quod caliditatem robur animalibus praestant, perpetuistatis etiam generis in causa sunt. Haec igitur tot ac tanta negligentes,qui ante me fuerunt Philosophi & medici, de paruis ac leuibus digladiantur,
ἰno uirunt , an ad seminis generationem quicquam testes operentur. Nos uero, rursus repetita oratione pro ipsis dicamus, praeter haec omnia i. etiam illa non parua esse argumenta, quὀd totum corpus a testibus alto retur. Castratarum enim uictimaru caro non solum 5c suauior est, intograrum autem insuavior: sed etiam qualitas ipsa carnium simile quid tesstium qualitati prae se fert: graue, & ut ita dicam uirosiam, ad odorem usq; similitudine porrecta. Quae quidem ignorasse alios quosdam misrandum non est. Aristotelem certe latere haec non debebant,ut qui nobis saepenumero dixerit, paruas particulas maximarum alterationum toti corpori in causa aee.etsi illud addere ipsum oportebat, si exempt/ aliqua Particula, totum animal alteratur,eam alterationis eiusmodi esse cautan: non tamen eiusdem etsi auseratur,etsi adsit,sed si ablata refrigerat,praesens iacalefaciebat: si ablata infirmu reddit,roboris ipsa erat origo.Eode modo si abscissa, incitationem ad coitum aufert,ex ea animalibus generis siuccessio erat. Atq; hoc prosecto tertium cor praestare minimὰ potest: est enim id uiuendi tantum, testes uero bene uiuendi principium. Quanto autem melius est bene uiuere,quam solum absolu te uiuere: tanto in animalibu' testes corde praestantiores sunt. Hactenus Galenus: qui hoc quidem loco , testibus ipsis plus quam cordi in generis propagatione tribuit: ut praerogatiua quadam singulari, praestare testes cordi, ea quidem sitimetione qua seminis generationi & generis perpetuitati consulitur, plena fide astruat. At idem v I .de Partium usu, contrarium omnino sensisse uis io detur: qui testes ipsos inter uiles abiecta 3 partes reponens, longi sit mea nobilium partium dignatione abiecisse, nedum corde praestantiores tacisse, uel conceptis uerbis est uisus. Eius eo loco haec sunt uerba:
Quod est: Ut autem non solum praesentem sermonem, sed etiam conssequentem asiequaris, nihil obaudiens, uolo recensere tibi, quibus dignos Oscenda in corpore animalis in particula non principalis, & principalis. Ab utilitate itaq; ambo iudicada sunt. Quoniam uero ipsa partium utilistas est genere triplex caut enim ad ipsam uitam, aut ad bene uiuendum, aut ad generis conseruationem pars pertinet eas quidem quae ad ipsam uitam sunt utiles, particulas esse principales, omnino aestimandum est.
240쪽
Reliqua uero duo genera, non principalia sunt & ignobilia. Ex hoc Caleni loco colligere promptum est, quaenam partium princis pes, quae ignobiles & abiectae habendae sint. Uult autem conceptis uerbis, eas quidem quae ad uitam necessariae sunt ut sine quibus consistere uita nequeat in praecipuis habendas: eas uero quae uel ad uitam bene degenis dam, uel ad generis propagatione attinent, ignobiles Sc abiectas. Quamobrem quum & testes una earum partium sint, quae maxime ad totius generis conseruationem faciant: & benὸ uiuendi principium sint, cuti praecitato Galeni loco de Semine attulimus consequens quidem est eas
xo minimd inter nobiles & praecipuas esse adnumerandas,contra quam tum libro de Semine primo, tum in arte medicinali statuerit idemmet autor.
At uerό si quis rem totam accuratiore indagine lustret, & Galeni sensia cori fiso.
amenta mente contempletur, modum inuenire poterit quo conciliari pugnantes ri loci commodὰ queant. Statuendum enim est, testes ea in re, in qua maxime praestant, inter principes habendas: nec solum in principum partium ordinem cogendas, cuti in arte medicinali fecit non minus do/quam uere Galenus sed & eo in munere, quo ad generis conseruaρcionem ualent, corde etiam praenantiores esse. Quae docta Galeni libro de Semine primo, sententia fuit. Nam etsi cor princeps in nobis uiseus, tes Q stibus materiam suggerat unde illi muneri suo obeundo satis esse possint sumministrat enim tum uitalem spiritum, qui uirtute sua ato potentia foecundum semen faciat: tum uero natiui caloris plurimum seminis lasmen gignendi potestatem non habet, non enim cor, sed testes genitale se. men propria sua facultate operantur. Ita eo in munere , merito princi/patus testibus tribuedus est, quod uidelicet nullus alterius ope indigeant, sed propria sua facultate id praestent, unde generis humani conseruatio ac propagatio fiat. Genitale enim semen testes ipsi propria uirtute, non
cordis, non cerebri, aut alterius cuiusquam membri perficiunt. etsi haec ipsa non minimum cooperentur: e strix tamen seminis pars testes res,o uera sunt. ae docta Galeni libro de Semine primo, sententia filii. Cur
igitur si tantum ualere dicuntur: tam egregiam operam naturae in unis uersum nauare, ut animantium omnium sementem ad generis tutelam,& parent ipsi, & ultro suggerant, genitale semen gignendo, cur inquam
inter uiles ignobiles. partes, omnes quae ad generationem attinent VI.
de Usu partium reponuntur et Neque huius rei alia assignari meo quisdem iudieiob causa potest, quam quod partes eae ad uitam degendam, ipsius p animalis tutelam atque conseruationem minimρ necesiariae sint: ut sine quibus & uita seruari, & subsistere animans possit. Testimonio
sunt eunuchi, qui exectis testibus incolumes alioqui uiuunt: etsi, quod O ad generationis vim, & corporis robur attinet, plurimum inde detris menti sentiant. Quae fand praecipua est principum partium ratio, ut sine his consistere nequicquam uita possit. Qis enim exempto corde, cereabro, iocinore , uel momento pertistere queat quum nec noxas estatu dignas , citra uitae discrimen , 8c animantis interitum ferre ullo pacto queant. Quod aperuiamer in his uulneribus experimur, quae ad has pars L Φ tes