장음표시 사용
251쪽
a 3 E N A R. MEDICI N. A LIVM hanc igitur sequi oportet .ut quae si aut seuctibus uestedum, aut alio quo uis deteriori ciborum genere suadeat, illi protinus sit parendum. Fateor, Hieronyme, animantum naturam , hominis praesertim, sapientissimam ae solertissimam esse, ut quae nimirum sapientiam illam summam Dei optimi maximi, unde manavit, nobis estingat. Creavit nano praepotenti sua uirtute non animantium solum,sed & stirpium, csterarurnq; reru na
turam omnem Deus: corpus tamen cui regendo natura praeficitur, non
omnifariam ipsa sapientissime aut etiam commodissimὰ regit, quod cesponseriori potentiae subdita, nempe concupiscibili, sensuumΦ illecebris irretita, interdum noxia pro salutaribus, pro utilibus inutilia suadeat. DQuae sane conditioni suae derelicta, neq3 sensuum lenocini js in diuersumacita, nihil homini tribueret quod non salubre, non demu utile,& esset Rhaberetur: quamq; si qualem a Deo optimo maximo accepimus seruas
remus, tum eam ipsam tanquam ducem Optimum, ut ait Cicero sequere, mur, ne tum arte ductum ipsius moderante ualde esset opus: cum ipsa
cuiq; sola medici, & optimi quidem,instar esset. .i fit igitur,ut naturae appetitionibus non cosentiamuset Quia uidelicet ipsa in nobis imperium non agit, sed concupiscitiuar, moderandi corporis at* regendi largitur habenas. od enim uno aut altero ciborugenere plus capiamur, eos psaepenumero appetamus qui noxii futuri sunt ,huic uni facultati, Sc sensit Niluo appetitui, quem cum brutis communem habemus, non naturae nostrae optime constitutae acceptum referri debet: ut quod uel amplius sas Por Oblectet,aut odor placeat,aut gratus color arrideat,ex hisce externis accidentibus, non ex rei substantia cibi bonitatem dimetientes: ut exempli causa, quispiam temperamento frigidus, pituitosus, eg si uelis aetate etiam senex, uentriculoq; imbecillo, pomorum grato sapore ille stus, his
pro uoto cupiditatisq; suae impetu uescetur: quae tamen in eo , siue aetastem speetes,ieu natiuum temperamentum, facile morbum creabunt. Nise mirum quod soleant intemperatae naturae similibus suo temperamento In Arte -- laedi,iuuari uero contrariorum moderato usu: quae docta Galeni senten/ 1
tia est. Multocp maiorem noxam, qui tali temperamento est, ab eo cibo rum genere est percepturus, si Sc immodice & crebrius tali ciborum gesiab. de si nere utatur. Ac proinde iure optimo monuisse Constantinus inter I co hq nos medicos non incelebris habitus uisus est, oportere eos qui ven triculi ualetudinem ac subinde totius corporis seruare student, id in sumendis cibis potionibus in spectare, quod in sumendo pharmaco: in quo non ipsius aut quantitas,aut iucundus sapor in totum spe statur: sed ut corpo ri aste fiuici,cuius gratia exhibetur,adiumentum praestet, restituendar Uualetudini proprium sit. Sic inquam subdit in ciborum delectiv,ea ob seruatio habenda, ut non qui aut sapore aut aspectu magis placeat, is pro' vtinus ceu melior deligatur: at qui plus stomacho proderit. is inquam sumendus, ea uidelicet quantitate quae probe a uentriculo confici possit. En mi Hieronyme quam docte no possimus, hic autor suadeat corporis uoluptatibus quod ad naturales ciborum potuum* appetitiones atti
iret non usquequaq; obsequendum, imo his quoad maxim fieri potest
252쪽
contra nitendum: ea tantum spectantes, quae pro temperamenti & seculistatum nostrarum modo profutura speramus : uel medicorum consilias persuasi, uel rationis simul & experientiae usu edocti. Nam amborum iE-- ope alimentorum uires dignosci solent, uel omnium medicorum sentens
ita. Habes igitur primae tuae rationis dilutionem. h Ad alteram Galeni transeo, quae paulo dissicilior, multo autem prios Avi nare illa efficacior uisa est. Sua inquit Galenus culo natura satis est, ad μηρηος Proprias conuenientesin excitandas appetitiones quibus ualetudinem Titiata tueatur. Infers igitur, Quid medicorum consiliis opus quid non appe, tuotus dilatioso tentiis a natura excitatis obtemperamus cum haec iuxta Galeni sentenstiam congruas salubresq; homini excitet. Nemo est omnium eruditissis me uir, qui Galerii sensa, ut pote uerisiima, calumniari possit: quod Zeipsum mox ab initio fassi sumus: habere scilicet quodq; animans natus ram Omnium appetituum motionum* effectricem: quae in hoc cui data est, ut congrua ab incongruis discernere queat. Fit tamen saepenus mero ut inferioris potentiae, quam concupiscitiua appellamus, ductu, le/nociniis, inordinatis* motibus tracta,inutilia pro utilibus, incommoda Pro ualde commodis appetat: tumin intemperantia potius quadam, &uoluptate, quam propriae naturae impetu ducimur. Nam quod propria
in nobis natura pro Ualeni sententia conuenientes appetitiones excitet, non omnino cuiuis censeo naturae tribuendum: sed ei potissimum , quae omnium temperatissima & maximὰ inculpata sit: qua de agere . eo loco uidetur Galenus. Nempe ea sola tantu Sc tale appetit quantum quale ue In Arte me concoquere potest: nec praeceptore eget quantitatem & modum assiua' 'mendorum metiente. Quae docta Galeni in arte medicinali sententia est. At cum haec ipsa temperata natura uel nunqua fuerit, uel momento certὰ constiterit, ut idem etiam ait Galenus,ac rursus temperatissimae sit regio , -- εni peculiaris: fit ut plurimum ab hac ipsa declinemus. Quae enim optime des. rate constitutae naturae sunt,aut sertassis nullae inueniuntur,aut non diu per ι 'νο stant: quae uero huic proximae sunt, quas salubres ut multum Galenus In Am m uocat,raro : non enim in distemperatis regionibus : in temperatis autem, qualis Galeni siit uel adhuc temperatioribus, ut Hippocratis,& si multa ,.des ruereperiantur optimae naturae quam simili ma corpora, multo tamen plura i ab ea semota ualde intemperata inueniuntur. Ac proinde cum bona
hominunt pars,ab huiusmodi exacta temperie optimat natura disset:&ad alterutrum latus calidi aut Digidi, humidi aut sicci inclinemus: fit ut
Plurimum, ut nec tale nec tantu appetamus quale & quantu concoquerere eualemus. Frigidus natura uenter ait Galenus ad appetendum qui, i Am dem plurimum ualet, ad concoquendum minime. contra calidus uenter
parum quidem appetit, felicius uero ac multu concoquit. Adde quod nee tantum naturales η lapsus, quibus a iusto temperam cti modo recedimus, faciunt ut incongrua & nobis infalubria appetamus, atq; hisice appetitishus obsequamur : siquidem naturales intemperantiae similia appetunt: Lib. L quae uerd praeter naturam sunt, contraria, laedi autem similibus facile iii, t ἐσμ Artemperatas natura iuuari contrariorum moderato usu pluries a Galeno u Φ Prod
253쪽
proditum est sed etiam inexplebilis huius gulae cupiditas, damnosa
uoluptas, quam plus aequo nimiam ex uario ciborum apparatu percipi mus,ad id non inuitos, sed uolentes ultro deducit. Quapropter nulla nos stri habita ratione,eximie uentrem distendimus,& nouis obsoni js, trages malis, bellari js, codimentis, emortuam lamem edendico desiderium susciutamus, nosmet nostro gladio iugulantes. Natura quippe ipsa homini semper conuenientes excitat appetitiones: at eas nos ipsi deprauato iudiscio peruertimus, R in totum mutamus. Suadet natura Sconsulunt me/dici, haud prius edendum, quam probe concocto hesterno aut prioretioo. At nos id minimὰ spectantes , qua datur hora cibum sumimus, ac iauiscera saginamus,atin eo magiS si gulae irritameto aliquo ex ths quaecus pediaria arte sua pestilenti sane) hominibus parare solent, fuerit coditus. Unde crudu crudo adiicietes non leuem excrementoru copiam coacersu amus, quae nobis podagras,destillationes, lichenas,phlegmonas, erysis Pelata, gangrsnas,& id genus pestes, uicita tandem natura, pariat. Iubet rursus eadem ipsa, ita ueneri indulgendum, ut neque ex concubitu dissos Iutionem sentiat corpus, Sc fiat se ipso ut ait Galenus tum mellius dor, miens, tum ad motus obeundos agilius. lgi id quidem ne* omnino uascuo, ut Celsus tradit) nec denuo distento uentre. At huius artatis hornis nes, nullum non tempus huic rei uel aptissimum putantes, uideas cis ibtra temporis, aetatis, uiri u m l delectum ueneri operam dare. Quod no his prae caeteris ut serris iocos admisceam familiaris ille noster ueneris mysteriis initiatus, testatissimum fecit: dum & probe pastus potuscpac fortasse etiam temuletus, ueneri male olentia thura litaret. Sed haec ioco. Illud serio habere quod* animans Optimum ducem naturam, unde sibi congruentia deligere possit. Quid igitur hinsers medicorum consit is, quid arte medica opus P Ad hoc sane, ut hominum peccadi licentia, quam in his quae ad seruandalia ualetudinem pertinent latissimam sibi uendicas runt, coherceatur. utcp legibus medicorum Mirieti homines tandem sa
pere discant: noscant* quid noxium, quid salubre, quid quaq; hora, aes in
tate, tempore, modo, mensura, ordine sumendum, quid respuendum iis congrua uictus ratio cui P pro temperamenti,aetatis, temporiS,regionis, ac naturae suae modopraescribi posiit. Nam non una eademi uictus ratio
quod V. de Sanitate tuenda rectissime Galenus prodidit ex aequa omnibus usui esse potest. In id utiq; inuenta quae de salubribus tractat medicinae pars, ut quoad eius fieri maxime potest incolumis recitet uaslens homo uiuat, ne concupiscentiae suae derelictus a recta uiuendi regula desciscatui p in morbos incidat. Hinc tandem quod ad hominis salutem pertinent tam exquisita medicae artis ac medicorum consilia, praecepta, leges: quae id certe praestant,id est iciunt, ne imbecilla hominis natura,& O mille morborum generibus obnoxia, facile labefactetur : quinimo artis praeseriptis uegetior reddita, es procul morbum repellere, & si in eum forte inciderit, depellere tuto possit, in quem sane usum arte egemus hos minis imbecillitatem iuuante. Si enim immutabile dc impatibile est et hi
manum corpus, quod rectissime ait Galenus, nullam princiὀ delideras
254쪽
LIBER QUARTVS. α φ oret artem quae ipsius tutelae praeesset. Nunc uero cum numerosissimis sit aflectionibus expositum, certam sibi deposcit artem, quae omnia eius inscommoda perspicere, Sc ipsum ab ηs tueri queat. Prodest ita ars modica tam temperatis, quam intemperatis hominum naturis. Temperatis quidem, non ut nativus eorum appetitus, qui sane optimus est, tantum L Equidem appetens, quantum conficere ualet, moderetur: non enim is arte moderante eget, ne* asumendorum modum metiente, ut recὶρ Gales iis αλιὰ nus ait) sed ut qui a concupiscitiua nascitur potentia, qua praeceps in tam dici si uaria & diuersa fertur, etiam non natura desiderata, coherceatur: ut nos,o scat quid utile & conueniens, quid inutile. Intemperatis autem naturis comaxime prodest, ut qui in his ab intemperata natura nascitur appetitus, commode regatur. Appetunt enim eae similia, a quorum usu facilet laedi, iuuari autem contrariorum moderato usu rediissimὸ dixit Galenus. Ne VM 'a itaq; a similium uis in morbos eiusmodi corpora incidant, quae salubria
ut nunc iure uocantur, arte egenteorum ualetudine procurante. Si nemspe temperamento calidus, calidis item cibis ac potibus, uniuersa uicitus ratione ad calidum inclinante, in quam suapte natura sertur, usus fuerit, in morbum prosecto Iabetur, simili nimirum ad simile addito. quod ne contingeret contrar m omnino regenda talia corpora prudentissimὰ sua V sit Galenus, ut arte imminens in morbum lapsus prohibeaturi& ut etiam concupiscentiae in eis uis arte medica reprimatur. Athletarum naturaS ais is, quae ad ultimum bonitatis peruenerint, fallaces esse ob id merito Hippos duinas. crates censuit, quod similes manere non possint: neq; quiescere, utpote ' δμ' nimia humorum copia insereto corpore, ob id plenitatem hanc conse seim soluere iubet, uasorum inanitione, ut contrariis ea corpora, quae si milibus seruari non poterant, commode seruentur. Medendi itam ars hac ratione tum temperatis, tum intemperatis naturis prospicit. Illis qui dem,non ut superior,& a natura proficiscens, sed ut qui sensitiuus est apa petitus regatur: in his uero,hoc est intemperatis, ut nativus eorum appe,o titus arte dirigatur in id quod salubre est, fugiat quod noxium est. Necp .
uero ita moderandos arte hosce appetitus credendum est, ut nihil illis condonandum censeamus, in totumue contemnamus. Quaedam enim artis legibus commendata,admodum auersatur natura,eacp ceu lethalia uenes
ita refugit: hic uinum, ille uitulinas, alius hoedinas natura abominatur: hisce incommodis natura consulit, atq3 obsequitur, tanquam indulgenstissima mater. Nonnulla item arte improbata, natura interdum desidesint: haec non denegat cupienti ars: si quidem parum deteriorem cibum ac potum, suauiorem tamen & delectabiliorem, meliori at minus suaui praefert. Eadem ipsa consuetudini, aetati,tempori quod ait Hippocrates)O nonnihil concedit: tantum admonet periculi,assumendorum usum mens
suram* praescribens. Non sanis solum, sed N aegris,& ab aegritudine re
surgentibus, noctua cibaria petentibus, & ualde cupientibus, non deneνgat. Haec summa artis in omnibus temperamentis prouidentia atcp cles Din scemunientia. Nec obstat quod ais, plurimos medicorum praeceptis carentes,& consilio destitutos, sanos per omne aeuum degisse. Id ipsum sines una
255쪽
z I E N A R. MEDICINA Liv MLib., .mi. cum Plinio confiteor. Romanam enim gentem annos ultra sexcentos st.
ne medicis incolumiter uitam duxi sie,libro Naturalis historiae x X i N. cap. l. testatur: attamen non sine medicina ut idem inquit. Quippe quisque sibi pro iusto temperamenti modo, aetatis,sexus, coeli constitutionis, regioni at naturae congruam praescribebat uictus rationem, qua illaesi permanebant,nec morbis magnopere obnoxη : his quis sibi medici uisce erat. Qui si quando uel humorum culpa, uel naturae uitio aliquo in morbum incidit lent: hunc protinus inedia, balneo, frictione, unistione, quiete,uel congruo motu,adhaec paratis in id simplicissimis quibus anitidotis, quae facile ad manum essent, nec ingentem pharmacopolarum is vide cis E operam desiderarent, sibi facile medebantur. Cato ille Romanorum os rς μ' mnium grauissimus semper habitus, se suamin familiam omnem, lop ζώγ. b. brassicae usu ab omni Pene morborum colluvie immunem annos pluris N ν, mos seruauit. Fatetur & Hippocrates libro de Arte, plurimos sine medii corum opera, ingentibus ac perniciosissimis malis seruatos: at eos ipsisstamen qui medicis non uterentur, medicae artis beneficio fusile seruatos: nimirum tempestiuo & accommodo aliquo auxilio,utpote, uel uomitu, uel alui deiecitione, uel inedia multa, uel somno, uel quiete, uel uigiliis: quorum quod* ut in tempore adhibitum est, ita summo languentibus praesidio este solet. Ita & qui artem damnant, tum maxime illius bino ia
. ficia sentiunt, cum in i me non utuntur: fateri enim coguntur uno alis
quo ex ijs quae diximus opportune dato, se liberatos. Atqui hoc ars non ubi σῆ est et Est sane, si Hippocrati creditur. Adde rarissimum nunc esse, ut sunt
hominum deprauatae naturae, ac corruptis Sinai mores, ut quis medico non utens incolumis degat: nam si unum aut alterum proferas, inuenias ex aduerso innumeros qui neglectae artis poenas atrociter luant. Socra tem serunt optima quadam natura: aut quod magis credam, animi tem perantia praeditum, salubrem citra medicorum opem duxisse uitam. Xes, Naturila I OPhilum muli cum recenset Plinius annum quintum supra centesimum Acap. o. suae aetatis, ex qui lita quadam vietus ratione sine ullo corporis incomm 'do expleutile. Misertus itaΦ humano generi Deus, hanc artem omnium saluberrimam, ac beneficentissimam cie amplitudinis suae solio, ad uitae nostrae tutelam produxit: quo illi, ceu matri pientissimae inhaerentes, ac illius praeceptis dicto audientes, imbecillam ac stagilem conditionem noeiu ,A sa stram tueri Possimus. Nam qui quaeso non magna illa admirandacis artis M.tum. Opera sunt, si cui iam ab ipso ortu imbecillum corpus suerit, hunc Sadplurimam perduxi siet senectutem, & ssensibus ilissis ab omni prorsus morbo doloret alienum atque integrum perpetuo seruaster Quamobrem
ybi supra. Omnes hortatur Galenus, omnes candide monet, ne ueluti uulgus pecos rum more incauta uidius ratione utantur: quin potius usu explorent, O
quinam ipsis cibus potus ue noxius sit,aut salutaris. Quae praeterea quan taq; dimotio. horum subdit qui non rudes sunt,sed ratione probe evir citata, 'is suadeo obteruent, ex quibus laedi se iuuari ue sentiant: ita enim fiet, ut in paucissimis medicorum opera egeant,quoad in sanitate fuerint.
V pH, Equidem quod Galenus ait) quomodo turpe non sit, ob neglectam a
256쪽
tena, qui optima alioqui natura sit praeditus, hunc ob podagram ab aliis
gestari aut calculo uexatum, & colo, & ulcere in uesica ex cibis malisiicci contracto , doloribus contabcscere et Quomodo rursus non turpe sit, propter articularem morbum, suis ipsius manibus uti non ualentem, alienis egere, quibus ori cibos admoueat et satius enim sit, si cui ullum omnino est pectus, sexcenties mori quam talem uiuere uitam. Prosunt igitur imperitis medicorum consilia atq; praecepta, ut per ea salutis suae reddantur periti : inin seruanda ualetudine fiant prudentiores simul&cautiores. Peritioribus uero, ut scientes intelligentest, ea&ipsi secium, o tur,&alijs impertiant. Vt autem temperatis naturis intemperatisip ars medica prosit, abundὰ a nobis paulo antea dictum. Atque haec pro Ga leni sententia explicanda, proj secundae tuae rationis dilutione sussicere
Tertiam rationem tuam, Aristotelis sententiae innixam, sic diluam. Π Fateor una tecum, naturam seu stra nihil operari: nam id ipsum Aristote, μ' ' les Galenusis testantur. Omnia nempe uel ad hominis commodum & Arist. --li, usum, uel deni* ad ornatum facta sunt: neo irrito quod ais appetitios ab unes, aut ad perniciem nobis natura ipsa indidit, sed ad bonum potius . pari. . a. Verum quod hisce abutimur, nec nobis ipsis ullum in his modum statui, αα mus,ob id non omnifariam sequendae. Omnifariam rectὰdixi, quod non nihil ijs condonandum esse, cum Hippocrate censeam: ut qui non mini/ ApDr mum aetati, tempori, consuetudiniq; semper tribuat. Equidem tametsi alicuius natura pessimo aliquo cibi genere delectetur,idi auidissime aps Petat, non tam ob insignem sui malitiam, quam sumentis intemperatiam nociturum puto. inimo uel Hippocratis sententia, parum deterior Q a Apiariis. hus se potus, delectabilior uero, melioribus indelectabilibus est praese rendus. In illius tamen mali cibi sumptione statuendus modus: ut qui si qualitate noxius sit, ne quantitate noxam augeat satagendum. Hoc pubchre Damastenus seruabat, dum noxia interdum conualescentibus per ι AD HI u. 3o mittebat: putans sore, ut quem cibum natura multum appeteret, hunc probe & ipsa c5ficeret,at ob id in suos ipsius usus haud dissiculter uerti: eocla magis, si id adinciatur, quod illius noxam quam erat inferre paratus, corrigere possit: si item & exiguum cibi illius , neq; crebro exhibeatur:
eo p praeparationis modo, qui malam in eo uincentem qualitatem aut superet,aut certe tollat. Nos uero nedum paulor deterioribus,sed & mulisto pessimis ad uoluptatem & intemperantiam uescimur: utentes scilicet quibus non oportet, aut plus quam deceat: aut non in tempore, neq; ut conuenit: cum interea temperans, ut inquit Aristoteles Sc qui suae sas 1. Ethica n.
luti prospicit, aliter sese haseat: his utens, quae recta illi praescribit ratio, o quae ν postulat ualetudinis suae modus. Vt in exemplo, si quis parum
prospera ualetudine,crudorum seu um, aut holerum esu capiatur,& si, ea talibus noxia sunt, si tamen neq; crebro, neq; immodice sumantur: Sciis temperata, quae morbificam eorum qualitatam uel tollant, uel certe minuant, nihil obfutura crediderim. Horum itaque causa necessaria ars
quae hisce cupiditatum motibus prospiciat, iustumi praefiniat modum. Nec
257쪽
Necei quod nobis helluones obissciant, pessima quaein probd a se coiiDci,nihil inde noxae sentiri,non se laedi uentriculo,nihil tali uictus rationea munias ad uitam necessari js impediri. Nam postea tanto maiorem stimitent laesionem quanto deterius fuerit quod ingesserint. Unde Galenus omnibus, inquit, praui succi eduli js, quantuuis probὰ a nonnullis consisciantur,abstinere in totum consuluerim: clam enim, sensim longa die rum serie prauus in uenis succus ex ipsis suggeritur, atq; accumulatur: . qui uel levicula putredinis arrepta occasione febres saetiissimas, Sc mirὰc ritumaces excitabit. Ei uero quod subdis, medicinae autores cibo rum naturas pro suo quem arbitratu statuisse, ut quem maxime dilige rent hunc probarent: quem contra,ceu noxium damnarent: id mihi alii ter quod bona uenia dictum uelim sese habere uidetur. Nam&multo rationis examine, A longa obseruatione at experientia alimentorum uires compertae sunt: ex substantia nimirum, odore, saporet potissismum: deni ex effectis, & eorum uiribus suam cuiq; naturam consiti tuentes: ut hunc boni succi, mali succi alterum: hunc concoqui facilem, illum difficilem: alium putredini obnoxium, alium putredini resistetem: uti apud Galenum, Isaac, Sc Avicennam est uidere. Quanquam fateor, alios ali js regionibus suaviores nasci, magis* ex usu esse: rursus alios ali js corporibus conuenire, magis minus ue, prout cuiuscpnatiua temper Nries educationis ac consuetudinis seri ratio. Nec absolute de cuiusuis cibi bonitate aut malitia proferendus sermo,sed prius hominum naturae pro Prietates Φ penitius spe standae: nam quod uni est amicum, alteri est inbD-- micum: uti post Galenum, I saac re estissime dixit. Item quod in regione tu suim una saluberrimum est, in altera Iethiserum ac pestilens : ut de perseae seu/etu monumentis proditum: in Perside enim nativo solo lethalis, in Ae gyptum uero translata arbore, fruetus edendo fuit. Non igitur pro ait
torum arbitrio ac uoluntate, sed pro rei natura ac uiribus ciborum natu rae tales uel tales constituuntur. Sed haec de tertio plus satis. Petrarchae uero ratio, ceu Rhetorum lenocini js, quam demonstratio/ 3
nis potius legibus innixa, reselli facile per simile potest. Si enim quod cuncpoblectat ut ille uult) ide N prodest: quid quasso sermosae mulie
his aspediu iucundius congrelsu quid delet habilius atque non terreat malorum quae inde sequuntur colluuiesr quem non. poeniteat admissi complexus,quo sibi uirium deiectionem, neruorum incontinentiam, hii morum omnium corruptelam, totius denio corporis tabem, immo poρ , tius mortem conciliauit Sic inquam,si quempiam obieetet mali alicuius
cibi fallax qualitas, sapor, color, aliud ue simile, sentiet paulo post laten iis mali noxam. Nam id saepenumero usu uenit, ut quod prouerbio dici
tur, lateat sub melle uenenum. a
Sensus gustus obi j cis insuper animali datus est, ut in alimento, quod uoluptate afficit, ab eo quod contristat discriminet: ac eo sensu disternat quid sequendum, quid fugiendum. Id quidem uerissimum. Cum insers, Igitur quae uoluptate afficiunt omnia, ea protinus & conuenietia erunt. Id non prorsus admittendum. Nam etsi saporis gratia, indecp percepi uolup
258쪽
LIBER a V A R T V s. a. . uoluptas, ad congruam cibi concoeti onem plurimum momenti habet, uel Galeni testimonio inquientis,omnibus suavioribus esculentis id pros iis Alim L priu esse solere, ut 8c uentriculo utiliora sint, perinde atq; insuauia ipsum euertunt, supinum P reddunt. Fit tamen, ut non inde omnifariam cibi sit bonitas malignitas ue spectanda: cum non raro contingat quod uenus stissimus autor Dioscorides testatur ut ueneficum cibum prorsus P exis ULO. .i.
tialem,iucudus& maxime gratus sapor suauiorem gustui reddat. Quod
hi maxime norunt, qui condimetariam obsonatricem P exercentes, sumsmis etiam uiris hoc pernitioso artificio imponunt: nulloq; labore tuetus vo Iant. Non igitur quod suauius, id omni ex parte & melius: sed quod me
Iius nutrit , quod facile concoquitur, quod demum cum alito corpore conuenit, S uoluptate aflicit, id certe optimum: quod contra pessimum. Et haec rationi tuae satisiaciant.
Hieronymi sanetissimi uiri ratio, quae tuarum postrema est) id tans
tum contendit, ut quod ad religionem uitaeq; sanctimoniam attinet, salus brius sit his uesti quae carnis flammas libidinum impetus arceant,&carni aduersus spiritum calcaria adimant. Verum stat, ut qui carnem hasbetiam spiritui subditam,& praeclaris laboribus probe exercita, is possit quibuslibet uti,quae Sc ad usum, & ad seruandam ualetudinem faciant: a o quibus profecto nihilo se magis aduersus spiritum eriget, quam si tenui sesimo uictu uteretur: nimirum cum naturam habeat probis institutis ac moribus sanct educatam, mentem redii at* honesti lege formatam: in quorum albo es tu unus Hieronyme,uel praecipue summo Φ tuo meris Hierontato numerandus, qui nulla quant uuis splendida mesa, non Siculis delitiis, LRpym i aut geniali uictu, postes ab seuera illa tua uiuendi regula, cibi* parcitate '' dimoueri. Non ab illa tua morum constantia, uit ae integritate, religiostiisq; cultu. At de his praestat silere: ne in os, quod aiunt, astentari uidear. Haec sunt discepta tionis a te mihi propositae praecipua capi ta: qu ibus pro ingeni j mei modo & orationis tenuitate satisfacere uolui, magis ut tibi, 3o quem unice obseruo Sc colo parere . quam ut rei dignitati fatisfacere me posse sperarem. Id mecum reputans, nihil esse tam humile, tam Munum, quod non tu facile eruditione tua atin iudicio perpolitum, augustissi/mum, amplissimum i reddere possis: illudi memineris, in magnis &uoluisse fatis. Vale. Febrim ex bili tum assina, tum aeruginose feripose experimento probatum,
earundem stanum curatio. ENARRATIO III.
EDICORV M plerisque nec infimae notae uiris, uisum est,eius generis bilim, quae prassina, seu porracea, a prassissi uel porri colore nuncupata est, aut eam etiam quae aerugis nosa ab aeruginis colore nominatur, febrem accendere noni poste, ob insignem eorum humorum prauitatem, insitam Puenenositatem quandam, qua ita humano corpori aduersantur, ut citius
259쪽
a E N A R. MEDICINA DIVM aut acrimonia uenenositate Φ sua enecent: aut si uirtus paulo ualidior sit, quam ut ab 's superetur, uomitu reiiciantur potius, quam sebrem accens, rebrium. dant. quod sensis in primis uisus est Isaac Issaei ita inquiens, Prassinabis p 7 lis fieri nequit ut in hepate generetur,nec transit ab stomacho, nec generat sebrem, quod tanto tempore in corpore non maneat ut putrefiat, & a
cendat sebrem. Natura quippe suis semper uiribus utens,eam ob sui malis gnitatem expellit: quod si non faciat, accenditur ab ea corpus, di moris
tur homo. Ac mox de aeruginosa loquens subdit, Igitur est si talia de
prassina accidunt, tanto maiora ac certiora de aeruginosaeuenient. Haec
ille. Liceat enim mihi nunc barbarorum uerba reserenti, barbaris item iouocabulis uti, ac ths, quibus in suis ipsi uoluminibus utuntur: ne si aliter quam ipsi fuero locutus, uidear ipsos non in re illa,de qua loquuntur, in tellexiste, aut eorum sensa nouis uerbis immutauisse. Ex huius autem austoris assertione uidere est, quam non dissimulanter ab aeruginosa uel
prassina bili, sebrem accendi non posse affirmet. Cui sententiae in parte subscribere uisus est Averro us, dum ab his humoribus iactas aegritudi
, collectio- nes incurabiles, ac pene lethales esse, terti j Collectionum suarum capitenm ire 3 tertio scriptum reliquit. Ego autem non id modo asserere possum, ab hu ius generis succis sebres oriri: sed & salubres interdum esse, experimento a me comprobatum olim fulsie. Utrun* enim in duabus mulieribus Uas lentiae Allobrogum, dum illic medicinam facerem, usu uenisse testari instegra fide postum. Erat autem harum altera aetate florens, biliosi Φ tem peramenti,M uiro nupta: altera uidua & aetate grandior, utra uero a dentissima sebri uerendisin symptomatis corripiebatur, nec sine maximo discrimine curantis* medici summo labore restitutae sunt. Febrima tem,ab huiusmodi pernitiosis succis fieri posse ut doceam, aliorum in prismis hac de re sensa adseram: idq; non raro usu uenisse plena fide monstra; bo. Galeni porro testimonium abundὸ nobis magnam ad id probandum comment. i. fidem enecerit. Is enim Aphorismorum quinto, febrem & conuulsionem ab aeruginosa bili in iuuene quodam enatam fuiste hs uerbis testatur. 3.
Quod est: In quo & alias uidimus,ubi sortius mordetur uentriculi os, fieri conuulsiones, sicut adolescenti qui aeruginem euomuerat. Praestat
enim aeruginem, non aeruginosum uomitum illum nominare.Erat enim talis, qualis: quae uera aerugo nominatur florentissimus. Uerum inter Ouomendum totum corpus conuulsum est, Naerugine euacuata febris sta tim & conuulsio cessauit. Tale autem erat quod euomuerat, sicuti si quis Optimam aeruginem aqua perfunderet, adeo ut ex eoru unione talis sit stantia exultaret,quae defruti crassitudinem repraesentaret:
Ex hac autem Galeni serie aperte monstratur, conuulsionem N sesbrem
260쪽
LIBER Q VAR. TVS. a ε σbrem ab an liginoso humore in hoc iuuene obortam ese, accenso nimi, rum acri calidissimoq; humore. quod illa maximὸ Galeni uerba indicant Aerugine euacuata febris statim & conuulsio oesiauit . Quo enim tans gente assicimur, & separato cesiat affictus, causam esse omnibus in conssessis est, uel Galeni primo de Locis assectis sententia. Ita* cum aeruginossa bili praesente & sebris & conuulsio praefatum iuuenem uald laxagitas rent: ad illius autem eductionem, & febris & conuulsio consestim ablata sint, inserendum omnino aeruginem huiusmodi, & febris & conuulsionis
primam continentemo causam fulsie. quod ei causae continentis ratio io maxime conueniat. Cum enim ad bilis in hoc iuuene consistentiani, con/festim & sebris & conuulsio apparuerint,ea uacuata protinus cesilauerint, censendum necessarid, continentis causae rationem in hoc affictu praefas tam bilim habuisse. Quod et de industria in hunc locum conserre uolui, ut ex hoc Galeni loco uel euidentissinia ostenderem, causam continens tem in morbis a Galeno constitui. Sed quando ea de re uberiore tractastione mihi animus est Galeni mentem explicare,& meam hac de re asserstionem tum uari js Galeni, Aristo telis,& medicorum serme omnium loscis, tum firmissimis rationibus aduersus Leonardum Fuchsium, uiruinnunquam satis laudatum,egregium* medicinae instauratorem,non ullo in quidem pertinaci contradicendi, aut calumniandi studio, sed unius innis tum ueritatis inquirendae amore demonstrare, in eum locum tractatiosnem hanc totam rethciemus. Unde uero digressi sumus redeuntes,sebrim interdum ab exitiali hoc humore nasti, ex Galeni mente affirmamus: cui sententiae Auenzoar percelebris medicus subscribere uid ur: inquiens, se .seri posse ut sebris a cholera oriatur,quae in ultimo caliditatis& siccitatis sit costituta, ut a cholera uitellina, prassina,& aeruginosa. Quin & Auero vi Collecti rotis pessimam ardentium sebrium eam esse testatur, quae a zinaria cutililius uerbis utar hoc est aeruginosa,aut prassina Oritur: ut quae nimirum , eap.ti. 'tum longas accessiones, tum pernitiosa symptomata habeat: ob idcpse
io bres huiusmodi curatu esse summὸ dissiciles. Nec desunt ex recentioribus qui experimento se id comprobasia amrment: quippe Petrus Apponens Diis M. sis, Conciliator dictus, ah prassina bili obortam elia kbrem in iuuene quodam siccissimae calidissimaeq; naturae: cui. ut idem ait uehemens aestus, sitis, extremorum quo* Digiditas, animi desecitio, & caetera quae pernitiosas & lethales consequi sebres soIcnt,aderant. Abunde igitur mihi horum testimonio autorum probare uisus sum, tum ab aeruginosa, tum ab porracea bili oriri poste febrim. Nunc uero ostendendum nobis est in prae enarratis mulieribus obortas sebres, ab his humoribus ceu esses stricibus causis origine duxisse. Sed quo idipsum plenius doceam, in pri
a mis praedictaru mulierum 8c temperies,& uictus omnis ratio, & consuestudo,ad haec aeris tum nos ambientis, ac cccii costitutio enarranda erunt:
sc enim pala fiet quam facile fuerit in hoc morbi genus eas incidisse. Erat
ita* utraq; calido admodu temperamento,siccoq;: sed ita,ut in altera castiditas siccitate,in altera siccitas caliditatem uinceret: utriusΦ uero omnis
uiis ratio uigiliis,laboribus,curis, ac mira semper rei familiaris augendarx a sollic