장음표시 사용
321쪽
γτ ENAR. MEDICINALIUM diebus decretoriis explanasse testatur, quae ab Hippocrate negligenti fuerant prodita. Et rursus commentario secundo in secundum de Raatione uictus acutorum. Quod affectiones eas quae tamentis uel humidis uel siccis egent, non recensuerit: quae si recensuisset, subdit Galenus, ora tionem profecto suam tanto perfectiorem meliorem , quanto & Iegenatibus iplis utiliorem fecisset. Inconditi sermonis. Commentario in caput septimum terti j Praedictionum,de assiectibus qui in capite,ore, & faucibus aseligant. incondite inquit Galenuc rem quae ad praedicendum maxime conducit:sed recto ordine texitur hunc in mos indum : Capitis dolor uehemens & continuus cum febre,si quod ex indiciis extiterilexitiosis,integre lethalis est. Rursus uero commentario secundo in librum de rjs quae in medicatrina fiunt soloecismi admissi damnat Himpocratem Galenus. legendum commetario x X I i I. in eundem librum. Confusae & inordinatae traditionis. Commentario in secundum de Ratione uictus acutorum.cum inordinarte quaedam ab Hippocrate conscripta esse,ipsum in scoporum multitudi ne confundi retiatur. Inordinati, incompositi,& diminuti sermonis. Commentario in tertium de Ratione uictus acutorum, statim ad princi raptum,in uinorum catalogo recensendo. Non incomposite solum ait Ga lenus, de Hippocrate loqueno inordinate 3: uerum quoq; & diminui , uinorum catalogum fecit.
Ineptitudinis. Commentario primo in librum de fracturis. Quod de sagittandi arte nonnulla inepte tradiderit Hippocrates sagittariam artem inquit Gale uus in testimoniu inerri stolidum summopere est, meliusq; erat si coni. memoratum penitus ab Hippocrate non fini Iet: quam si hoc studio fuis
Improprri sermonis. 3 Commentario primo in librum de Articulis. Quod humiditatem in ariticulis ob neruorum connexionem fieri sit testatus. Praetermissi sermonis. Commentario tertio in librum de articulis. Dum de costarum dearticus latione,ut supra monuimus, sermonem instituit. i
Tertio Aphorismorum commento aphorismi π π V III.cuius initium, Plurimae autem passiones puerulis. Et NAI X.eiusdem sectionis. Et sexa gesimo primo quartae sectionis. Nul Erroris. MCommentario in Aphorismum L N NIN. quartae sectionis, cuius inutium, uibus in urinis arenosa subsistunt,& caetera.
Commentario in Aphorismum L. N II. quintae sectionis, cuius initium,
Quaecun* L igidos & spissos uteros habent.
322쪽
Non limitatae orationis,& impersediae, atq; insum cientis Sexto Methodi medendi. Ego nanque inquit Galenuc non eo consilio ut nemo Hippocratis libros legat, ad hoc opus seribendum accesii. Ue xii in quoniam is mihi primus idonea usus esse uia uidetur,nec tamen eam totam compleuisse, cum quaedam minime limitata, quaedam imperfecta, obscura is ab eo prodita inuenire liceat. Idcirco ipse tum omnia ea lucide explicare, tum quae parum discreta sunt, distinguere: tum quae deficiunt
supplere studui..xo Interdum indistincti sermonis arguitur Hippocrates, ut septimo A/Phorissimorum commento trigesimo.
Haec sunt, in quibus Hippocratem a Galeno ueritatis tuendae aut pros: serendae causa, lacessitum esse diutina te stione obseruare potuimus. Quarin id ad me de industria collecta sunt, ut uni tantum ueritati philosophos studere: eis nauiter incumbere debere, uel hoc uno Galeni exemplo monstrarem. Nec profecto mirum Hippocratem summum medicinae magis strum,eximium p ueritatis cultorem, interdum a recti uia ueritatis in seo
po deflixisse: quod uel Mercurri Trisi negisti uetustissimi philosophi te
stimonio, nusquam sit inter homines ueritatem inuenire: qudd illa in sos o lis aeternis corporibus, non in caducis N materia constantibus perstare possit. Quamobrem si constitutio nostra quod ille ad Tatium scribens testatur ne principio quidem ueritatem est nacta, quo pacto liceat nobis ueritatem intueri, aut eloqui, aut cogitare solum, nisi Deus id uelic Vniuersa igitur subdit o Tati, supra terram, non ipsa ueritas sunt: sed ueritatis imitationes, & umbrae, & ne hoc quidem omnia: sed perpauν ca. Caetera plane o Tati ipsum mendacium & error sunt, & phantasiae ue/luti simulacra quaedam. Atq; eadem Iamblici sententia est. Quibus illud Regi j prophete astipulari uidetur,quod Psalmo centesimo decimoquin
to scriptum est. Ego dixi in excessu meo omnis homo mendax. Nos ueroso tota mente ato animo id agamus,id omni studio sectemur,ut quam prouxime ad ueri legem accedere, uera cogitare & loqui,qua datum nobis est contendamus: id enim ueritatem esse Mercurius arbitratur. Fueras acuto aliquo morbo tentatis, oe habitionius,commode ante annum d cimumquartum mutisanguinem posse.
IT T E N D I sanguinis plures esse incuradis morbis prospositos seopos, nemini cuiquam in Galani monumentis paulo diligentius uersato, non longὰ perspectissimum esse puto. Non solum enim qui curatur assectus, saepenumero si a plenitudine fiat, se ea uacuatione, quae per sanguinis fit missionem, auserendum indicat: sed & una cum eo aetas, corporis habiatus, tempus, regio, coeli constitutio, consuetudo, uitiae ratio coindicant:&uel ad hanc ipsam obeundam, si probe cum morbi natura consentiant:
323쪽
3os ENAR. MEDICINA VII uel ab ea si repugnent, nos reuocent ac plurimum dehortentur. Quae dos cta Galeni cum libro de Sanguinis missione, tum I X. & X I. Methodi,& mille ali js locis sentetia est. Primo enim artis curatiuae ad Glauconem, ea ex prosello tradens, quae in cosiderationem ritὸ curanti cadere debent: curationis omnis scopos ita nobis proposuit. Qui omnia inquio quae secundum naturam,& praeter naturam diuisionis artificio comple stitur,atin ab omnibus sufficientes sumit indicationes: hic solus, quantum hi manis permittitur uiribus medendo non errabit. Si quis enim idem
pauid post subdit primum distinxerit eam quae secundum aetates disse.
rentiam, eam quae secundum temperaturas atq; potentias,caeteraue quae is in hominibus insunt, colores dico,at calores,liabitudinesss,industrias, assueti idines, at* animi mores: his quoque adiunxerit eam quae maris afoemina differentiam, & quaecunq; ad regiones, Sc temporum pertinent status,hic ad propriam laborantis naturam agnoscendam proxime accesdet. At uerὀ in iis sumendis indicationibus, quae ab uacuandi ratione potuntur, aetatem imprimis considerandam esse, ac corporis uires pastim Μαλ obtrudit Galenus. Saluberrimum inquit est insebribus uenam incidore, non continuis modo, uerum etiam omnibus quas putrestens humor concitat: ubi praesertim nec aetas, nec uires prohibent. Et I X. Methodi, dum mittendi sanguinis scopos tractat, ad naturam & aetatem imprimis Nattendendum esse iure quide optimo astirmauit. Traditionem sane hanc. O .in. ab Hippocrate edoctus, qui in acutis morbis sanguinem detrahendum, si acut ire t i. N aeger aetate floreat, Sc uiribus abundet, magna ratione consuluisse est uisus. Ex aetatum ueror albo duas tantum ab ea quae per sanguinis fit mise,. Meth. sionem uacuatione, summouit, puerorum M senum. Quod puerorum aetas ad digerendos exhalandosi succos suapte natura propense sit. Sonum uero inualidior N infirmior, quam ut vacuationem huiusnodi ser/re possit. Quamobrem cum & in alteris ob substantiae eorum molliciem, eius ipsius disii pationem, at* exinde uirium dissolutionem: in alteri sue ro natiui caloris extinctionem metuat: magna sane ratione tam pueros .. M ib. quam senes ad uenae sectione cohibuisse est uisus. Pueri enim perpetuo propter aetatem, ad exhalandos digerendos i corporis siccos sunt natu ra propensi: eorum' substantia propterea quod est omnium humidissi,ma ita omnium facillimὸ digeritur ac dissipatur, qud minus uacuantis praesidi j eget: cum habeat ex seipse unde naturaliter vacuetur.Ob id pue/ris ante annum decimumquartum uenam secare haud quaquam audet
Nec pueris inquit libro de Curandi ratione per sanguinis missionem Galenus uenam cabis us* ad quartu indecimum aetatis annum: post quem si multus congestus sanguis appareat, tempusq; anni uernum fue rit,regioci natura temperata,& pueri natura bene sanguinea,sanguinem
324쪽
LIBER QUINTV s. 3io minues: ids indito magis, ii aut peripneumoniae,aut anginae, aut pleuristidis, aut alterius acuti grauis p morbi periculum incumbat. En apertis uerbis prolatam Galeni de mittendo in pueris sanguine sen/tentiam: illi sane aetati decimumquartum praefiniens annum, quod ante id tempus memorata ex sanguine misso disipationis substantiae tenerios ris incommoda uereatur. Quum enim aetates ut III. Aphorisinorum commento X X X. Sc V. Aphorismoru commento V I I. uult idem Galeanus, per septimanas distinguantur annorum, ut prima quidem septem sit annorum, secunda quatuordecim: ante hanc exactam mittere sanguinemio resormidat: sed tum primum, ubi illam attigerint mittere sanguinem ausdet: quod tum primum solidescere puerorum substantia incipiat,nec ita sit fluxioni parata, uires firmiores. Verum cum id ante eam aetatem prohibuit Calenus,unum hoc tantum spectasse uidetur, ne ab immodica uacuatione mollis puerorum substantia dissiparetur. Solebant enim tum temporis medici, quam nunc copiosius sanguinem mittere: quam sine copiosam uacuationem pueri serre non poterant. Ob id ego de ea sanὸ quae tum in usu erat pleniore uacuatione intellexisse Galenum, iure optio mo arbitror: cum pueris ante decimumquartum aetatis annum secari uesnam prohibuit. Quod eo argumento conuinci uel nullo negotio potest, Lib. de so- o cum ideminet alio loco pueris etiam parcὰ mittere sanguinem audet. Mi, το
nus inquit detrahimus,quam plenitudo commonet: quod ad aetates aistinet in pueris: quod ad corporis habitus in candidis, & quibus mollis teneracp caro est. Hac quidem sententia non omnino non detrahendum, sed parce & modice detrahendum pueris sanguinem suadet: minus stili/cet,quam plenitudo postulat. Nam etsi uacuatio huiusmodi,plenitudini non ex aequo respondeat, quod reliquum est sperat Galenus, naturae besneficio quod raro 8c molli corporis habitu praediti sint,& succos habeat Muxioni paratos superatum iri. Ob id sene inseriorem plenitudini iushet fieri detractionem, ne si par aut superior fiat, nimium de molli & tene, is ra substantia dissoluatur. At uero etsi prudentius factum ipse existimo, ut quoad fieri possit, a mittendo in pueris sanguine abstineamus: tamen si Scmorbus grauis urgeat,& pueri pauid plenior habitus, beneΦ temperata natura fuerit: terreri a sanguinis missione minim debemus. sed illam si
modo parca sat incunetanter obire minime ueriti aut uirium aut teneorae substantiae dissolutionem. Quum enim ualentibus uiribus pueri praesditi suapte natura sint: calore* nativo multo abundent, quid prohibet 16s commode, ubi res ipsa postulat, sanguinem mitti et Si enim in acutis .hnai. morbis mittere sanguinem Hippocrates iubet, ubi aeger aetate floret & aeuiareia uiribus abundat: cum isthaec ipsa pueris habitioribus insint: cur non, sim morbo acuto aliquo tententur, uti pleuritide, angina, peripneumonia, ardenti sebre, sanguinem parce mittemus et Nam quod quidam ex misso
sanguine, puerorum prohiberi incrementum causantur, id neutiquam duco metuendum. Cum enim facultatum naturalium, quae in Omni alis LM neommenti ratione operantur, robore pueri caeteris aetatibus praestent: ut m t σPluries testatur Galenus si quid materiae ad incrementum aptae sangui/ 'r
325쪽
nis missione ademptum est quod sane minimum est id nullo negoti
confestim resarcitur. Caloris natiui Sc facultatum naturalium firmitate, functionisin inde manantis persectione, atque celeritate: quibus rebus pueri maxime pollent. Ego enim ipso usiti, longaq; experientia edoctus, felici successu in pleuritide,& ardenti febre pueris octavo, nono,decimo, Sc undecimo ad usin quartamdecimum commode sanguinem misi, nulla inde insecuta noxa,sed contra confestim leuato morbo. omodo enirn si bene habitus puer, uel lapsu ex alto sauciatus, uel pleuritide acuto uealio morbo affectus grauiter prematur, eremus noxium humorem holitu digeri posse et aut non potius impactum N putrescentem immedicas iabilem parere noxam 7 Hanc in filio infante trimo uitare cupiens Auen zoar audaeter illi uenam secuit: Quod quanquam rectum ab errore con
sequens, neotericorum nonnulli,ac tanquam temere factum interpreten
tur: non sine magno id eum conlilio, magnam urgente necessitate, in illi tantum alioqui in medicina parentem secisse, iure existimandu est: quod 3c euentus rei felix I; successus postea comprobauit. Sic Rhases seni de crepito cuidam ualenti uiribus, & acuto morbo oppresso , sanguinem
recte misit. Quorsum haec ἴ ut ne tantum aetati tribuamus, quin mors bo congruis auxiliis opitulemur. Nam quae aetas ualidos morbos incursrere ipsa potest: eadem & auxilia praecipua in id morbi parcὰ Sc tempes tarater adhibita, per serre sine ulla noxa poterit. Nullam enim noxam ex modico sanguine detraeto ea aetate constituti percipiunt: quod ego saepe pueris pleuritide affectis sanguinem mittens magna fide expertus sum. 2Sed quando in aetatum mentionem hoc orationis ductu incidimus, haud alienum sore uidebitur, si ad modum mensurarnq; celebrandae in
pueris uacuationis, petatum omnium fines in m ex Galeni sensis huc conseramus. Ex his enim perspectis, quantum unicuiq; tribueudum aeta ti,& quantum no Xri humoris pro aetatis ratione hauriendum, perspectit' Aries quid. simum fiet. Aetatem igitur, temporis uitam dimetientis progressionem quandam esse liquidum est. Aetates porro Calenus I. Aphorismorum Dcommento XIII. quatuor in uniuersum esse uoluit: Iuuenum, uigemtium, consistentium, Sc senum: sub iuuentutis aetatem pueros compta hendens, 5c eadem aetatum diuisio in definitionibus medicis perhibetur.& si has aetates certo Nexacto annorum numero circumscribere non sit
sed cum latitudine quadam. ut V I. de Sanitate tuenda scribit Galenus. Aetas prima quae Sc puerorum, calidissima esse censetur. quod qui in ea sunt plurimo natiuo calore abundent, uti octauo de Placitis Hippocratis Ap oris A. Sc Platonis exacte a Galeno, & I. Aphorismorum ab ipso Hippocrate testatum est. Qui crescunt inquit plurimo innato calore abundant. Po
Vbi ypia strema quae Sc senum, frigidissima. unde est illud Hippocratis,senibus Pa rum calidi innati inest, ob idq; febres in eis acutas non fieri, quod frigi
dum sit eorum corpus. Quae in medio sitae aetates sunt, ad portionem uel calidiores uel Digidiores censeri debent: prout alteri extremorum plus minus ue accesserint. Quae enim pueritiae coniunctiores, eae calidiores:
quae senectae, frigidiores sunt. In has porro aetates non omnes eodem icin Poris
326쪽
LIBER QUINTV s. si a poris spatio incurrunt: sed alii citius, tardius alii. Pubescunt enim celesrius quidam' atq; senescunt, alia tardius, prout quisq3 feliciorem a natus ra constitutionem aut infeliciorem sortitus fuerit. Bener enim nati, robussio corpore, & quietam ac beatam uitam agentes, celerius quidem pubes scunt,sed senescunt tardius,& longaevi sunt. Contra inse liciter nati, infiromo corpore, ualetudinarii, & qui seruilem uitam multis p curis implici. tam uiuunt: β sanὰ ocyssime citato cursu aetates Omnes permeantes, breui senescunt,& citor moriuntur. ae sanὸ uarietas, caloris in homine mensura, eiusdemq; uelociore uel tardiore dissolutione contingit. ut III. io Aphorismorum commento X X V I I. locupletissimus est testis Galenus. Prima itaq; uitae hominis periodus,ab ipso natali ortu in annum decis si mumquartum porrigitur, autore Galeno:&hanc pueritiae aetate dicunt, cuius prima pars ea qua neq; seri, neque ingredi puer potest, recte insen, tia nominatur. Pueritiam proximὰ Pubertas sequitur: hoc est, aetas ea
qua pubescere pueri incipiunt: a pube & ipsa dicta, hoc est Ianugine,quae Puta circa pudenda oriri id temporis incipit. Quod quia maturitatis quasi cuiusdam est signum, sectum est , ut tum puberes mares dicti sint, quam primum ad generandum sunt apti. Ea porro ut III. Aphorismorum
commento XXV M. Sc conceptis uerbis quinto Aphorismorum comi in mento v I I. testatur Galenus a decimo quarto exacto, in uicesimuquinatum producitur. Adolescentia eiusdem autoris testimonio quinti Asphorismorum commento IX. anno decimo octauo incipit: sinitur uicessimoquinto. Haec sene pubertatis pars est, uti & Galenus ipse libro eosdem,commento v I I. affirmat. cὰm pubertatem post decimum luartum ad uicesimum quintum extendi annum pronuntiauit. Adolescentiam flos i Mutirens aetas seu Iuventutis sequitur, quae 5c nonnunquam confisendi aetas appellatur, quod eam qui attigerunt augeri desinant: sed quam tum nas. cti sunt, corporis magnitudinem in ea consistere dicantur, i ncipit autos re Galeno V. Aphorismorum commento I x. ab anno uigellino quinto, ,6 finitur trigesimo quinto. Inter iuuetam porro & senectam altera quaesdam interest media, quam Virilem nominant: constans ea, S media Cis v M. ceroni dicta est. Haec Graecis hoc est, decrescens seu declinans in' Misy dicitur: quod tum uirium in homine robur minui atq; decrescere inci, 'piat. ut III. Aphorismorum c5mentOXXX.&V. de Sanitate tuenda, sub libri finem,testatur Galenus. Durat porror ab anno trigesimo quinto in quadragesimum nonum, Quae adolescentibus aetas continuatur ait Galenus ad duas sequentes septimanas extenditur: in qua aetate omnia 3.Amorori uitae munia,aeque atq; illi qui inuigenti aetate consistunt,conantur peras gere, non tamen eodem modo ad labores lassiciunt. Nam ex adustione,
o S algoribus, & humi cubatu, uigil as, alcin repletione plus quam illi otia
duntur. Ultima, quae huic coniuncta,& tempore proxima est, Ses sin . nectus appellatur: quam in tres disiunxit partes Galanus. Prima senectus , de miti retis pars ea est, in qua qui posita sunt ciuilia obire munia, nec adhuc per nimiam uirium. infirmitatem cessationem a laboribus impetrauerunt:
quos Graeci hoc est cruda uiridi j senecta praeditos appellant.
327쪽
Quod N poeta noster apte usurpauit Aeneidos sexto de Charoteloques: Iam senior inquit sed cruda Deo uiridis in senectus. Ab armo quinqua gestino in sexagesimum pars ea porrigitur. Secunda hac ipsa infirmior
nec obeudis laboribus amplius apta,initium habet sexagesimum annum: finem septuagesimum. Quam tandem extrema eadern i miserrima uitae erepiri Pars excipit, quae decrepita petas, seu summa senectus merito appellatur:
in qua labefactatis ac penὰ perditis sensibus omnibus, conuulsis corporis T - uisibuq , etaeta natura quid aliud quam uox'umbra ut Euripides c cinit qui in ea sunt dici potant Huius spatium ab septuagesimo anno in
uitae finem producitur, qui serὰ octogesimus annus est. Dies enim anno orum nostrorum septuaginta anni : aut ad summum octoginta,& amplius almo νο. eorum labor & dolor. ut in Psalmis diuinitus cecinit David. Ita ut edredeat, unde deducta est narratio, in prima aetate si mittendus occasione graui aliqua sanguis sit, perparce id caute agendum. In adolescentia&florenti aetate audentius, atque confidentius obeundum. In uirili aetate, praestandum quidem: sed attentius atque maiore consideratione. In sene ctute omnino abstinendum, etiam si septuagenarios senes secta uenauas Lib. de San- cuasse se Galenus testetur. Si qui tamen cruda uiridi. senecta, ac lacerto Pisis mi bene compacto corpore sint, praesens: p aliqua magna necessitas ur
geat: ηs parce tamen) mitti sanquis poterit. Decrepitos ;& his proxii Nmos intactos relinquemus,ne una cum frigido exhausto sanguine, uitam quoque profundamus.. ed conceptum facientia , genitari, siemen corroborantia. Pro illunxi εὐ- dam muliere ad illius maritum uirum ilianum.
ENARRATIO IIII. R Is TOTELES philosophorum omnium maximus: idern* rerum naturae scientissimus, uir ornatissime, nihil
aeque in hac nostra uitae quasi leuia, ad hominis felicita,
tem conducere arbitratur, quam ex optima coniuge mul
-- tam prolem suscipere, quo liberis ingenuis hominibus respublica abundare possit. Quod unum non tam conseruandae reipubli cae, quam hominum saluti R immortalitati noua semper propagatione renatanti facere satis uidetur. Quamobrem omnium operum maxime secundum naturam esse sibi similem generare, idem ipse Iiteris testatum reliquit. Quid enim quaeso hominis naturae congruentius dici excogita risue potest, quam suam ipsius naturam ab interitu uindicare: ac noua posteritatis successione ex mortali immortale reddere quod maximum 1ab., bis . Dei munus summam p in nos beneficentiam admiratus Galenus, in lim pari. uerba generationis causas in nobis est persecutus: Maximὰ, inquit, im mortalem si possibile esset, conata fuisset natura suam facere creaturam: id quod cum materia non permitteret ex arterijs enim, uenis, neruis occarne compositum , non erat possibile incorruptibile fieri quod autem
fuit possibile auxilium ipsi creaturae ad immortalitatem id machinata est,inctu
328쪽
instar boni cuiusdam conditoris ciuitatis, in ipso statim principio non
cohabitationem solam curantis: sed qua ratione uel in aeternum, uel ad plurimum annorum ciuitas eius seruetur prouidentis: sic naturae opera multis myriadibus annorum iam suffecerunt, & perdurarunt, & adhuc
permanent, mirabilem quandam artem inueniente natura, ut semper pro
animali quod corrumpitur,nouum aliud substituatur. Unde factum est, ut conceptionis organa quae a generando genitalia dici Lactantius uult Firmianus omnibus dederit animantibus, ipsis p peculiarem quandam Lib. dein uim ad generandum copularit concumbendi m ineffabilem appetitum: so a quo excitata animantia, prouident sui generis subsistentiae. Cuius sane
rei gratia quod Firmianus idem Lactantius aio hoc sibi queri in proposnere oportet, duorum sexuum coniunctionem generandi causa datam
uiuentibus esie, eam* legem his assectibus positam, ut successionem pa/rent: cui diuinae legi summa propensione parendum esse bene institutis hominibus idem autor sanctissime: persuadet. Cuius tu opinor impleia dae cupidus, optimam tibi delegisti coniugem:non tam forma quam mos ribus,& animi eximiis dotibus spectandam: ex qua cum pulchram suscis pere prolem percupias,consilium ad id rei de me iure optimo postulatii: rationemq; qua id arte quod maxime optabas consequi postes. Quam,o ego & si parum praestare me posse mihi plane sim conscius, quod gran
des materias ut cum Hieronymo loquar ingenia parua non sustineant: tamen ne tibi iustistima de me petenti,non pro eo ac debeo paruisse uide ri possim, En tibi quod in rem tuam esse ex probatissimorum autorum uentiis,& experimento confido. Ita p enarraturus quae ad prolem in xime faciant: quaed genitale semen roborare in id muneris credantur, ne aequo sim longior, non omneis ego inscccunditatis causas enarrabo: quae cum & multiplices sint, & non tam ad uirum quam ad mulierem pertineant, silentio praeteribo : cum nec quicquam ad praesens earum enarratio prosit: & ut se res tua habet, non sacile aut inueniri, aut explis 3o cari possint: cum ego in te, ne P in coniuge tua foemina lectissima & ad sobolem,ni mea me fallit opinio, aptissima nullas conspiciam fierilitatis causas. amobrem ea tantum sub Jciam, quae uenerem utcun* remis. iam intendere, prolificum p semen, innatumq; calorem in id muneris ros horare possint, a uictu S ratione sermonis exordium ducens, quam huius modi uult esse diuinus Hippocrates, ut sano in primis ac ualenti corpore Lib. O S sit, qui prolem desiderat: ut cibis utatur quam ualentissimis, & qui in xime nutriant: ut uino,quod & ualidissimum sit, & uires augere maximme possit: ut uerno tempore, ut desinentibus mensibus & cessantibus cori cumbat, ut intent misceatur, ualido complexu in naturae agrum geni/ o tale semen intrudat. EiuS autoris quoniam te sapientum uerba uetustastem redolentia mire delectant sententiam ad uerbum suppingam. Tems pus cait conceptionis optimum est uernum. Uir autem crapula distens tus ne esto,nec uinum album potato, sed rubrum, ualidissimum, meracise sinum*: cibaria Φ quam ualentissima comedito: ualidus sanus is esto:
cibis qui ad id negotium non faciant, abstineto. Cum ueror marem insgenerare
329쪽
3is E NAR. MEDICINA LIVM generare serere ue uolet, mensibus desinetibus & cessantibus miseeto, ni
ximech intendito intro ue pellito dum cupidὰ appetat,sinistrum. testem quantum serre posiis colligato. Haec de concumbendi ratione Hippos crates, qui paucisiimis uerbis omnem proli fici congressus rationem tras didisse milis est uisus. Nos uero diuini Hippocratis sententiam explicani
res,omnem uiditas rationem ei rei aptissimam ob oculos ponemusataque hoc in primis curandum, ut ea alimenta sumantur, quae & corpus cabfacere & humectare, quasi* succulentius reddere, & semen augere plu/rimum positiat, flatum que excitare: hoc praestant, Panis ex serina pu/rissima probὰ subactus, modico sile ac sermento respersus, molliter cos iactus : Inter quadrupedum carnes hordina pinguicula principatum ob
vra xo. te tinet, si Auicennae credendum, atque uitulina : castrati item iuuenis sitit -- x t moderata sit pinguedine , quarum debet esse usus elixatarum : ut hi
midius concoctuq; sicilius alimentum praebeant. idq; maxim si his ipsis
carnibus per elixationem cicera, napiue misceantur: sic enim idem au/tor praescribit: Quae uero sicciora ex quadrupedibus euaserunt, qualia sunt ceruina, leporina, suilla fumo siccata, & eius generis, omittenda. Ex auitii generis conueniunt capi, & gallinae iuuenculae pingues, cum earum pullis, quorum testes ad semen augendum omnium probatissis, Aptari'. mi esse censentur: pulli item columbini pinguiculi, qui uel Rasis testi monio mirifice innatum calore roborant,dete stasq; suscitant uires: per
dices item probὸ faciunt: starni & phasiani, sed omnium superat uires
catullianus passer, qui omnium testimonio mire accendit uenere,semenq; auget. sed eo tamen non sirpe tibi utendit censeo, quod uehemeti calidita te sua acrimoniam pariat, & mala qualitate acuta sanguinem & humores inficiat. Ex partibus uero animantium, testes maxime probantur, praeser c p. s. tim gallorum, ut Aetius sermone undecimo testatur: item Sc iecuscula
potissimum anseris N altilis gallinae, quae praestantissima esse creduntur: cerebella quoq; & alae maxime probantur, quod & gratiores gustui sint, 8c iacilius conficiantur: ouoru quae e gallina Sc perdice sunt inter praecis ''pua numeratur: praesertim si mollia, rbilia, cinamomo & zaccaro consistantur. amobrem eam ego consectionem ex ouis uinoq; paratam, adiectis croco, cinamomo, 8c zaccaro quam uos uulgato nomine sinas
halon uocatis maximopere laudauerim: ut quae & prompte conficiatur, ν- όω N alim tum ma inae salutare praebeat. Avicenna piscium etiam oua intrasti. Opse hanc rem commendat: ut poli' lupi, lucii,& eius generis pistium d libero ire i- mari prodeutium. Inter legumina ciceri praecipua laus, quod & abunde callaciat,& flatum pariat multi sit alimenti. Secundas partes laba obii net: praestiterit autem si haec exquisite cocta, orati setaceo transmittantur,.M . a. N crcinori nonnihil mentae,5c piperis ad aciatur: nam menta ut Avicens D p i,. eius ira ait seminaria uasa uehementer corroborat,ia genitale semen ualiduni reddit. piper etiam celerius coetionem adiuuat, & in corpus digestionem molitur. Ex oleribus menta, & eruca praecipua habentur. Cerealia ex quibus fercula fieri solent, oriza in primis habenda, ad haec cremor
ptisanae, amylum, & quae ex seumento puls conficitur: sed haec nimis in/slata
330쪽
LIBER QUINTVS. 3Issiat, uentriculoq; negotium facit. Praestantiora erunt si sussicienter cocta, ex iusculo pinguiore carnium assumantur: uel amygdalino lacte, ubi cars Dium esu prohibemur. Item si illis zaccarum & cinamomum abunde iacia sint commixta. Fructus sint pensiles uuae, Sc passae, item recentes ficus exactet maturae,nuclei pinei prae caeteris omnibus sint in usu: item Raueis
lanae, si modo rite confici possint. nam in uentriculo moram trahunt, Raegre descendunt: statu tamen suo uenerem accendunt, praesertim Taccas
ro conditae, aut ex melle astumptae. Nucleos autem pineos ex rosaceam
defactos, & zaccaro respersos esse expedit. Inter radices bautiae, bulbi, napi, praecipue commendantur: si probe cocta atq; emollita modico pispere.& sapa conspersa edantur: nam & calida sunt, Zc flatuosa, qualia esse
oportet, quae semen uel generant, uel promouent, teste Galeno. Ex aros s. sim . Natibus crocus, cinamomum, piper, & chariophilli. Condimenta sint, quae ex nucleis pineis, amygdalis ex Taccaro & rosacea parari solent: ueluti martii panes uocati,item colymbades oleae,atq; cappares conuenire ui dentur. Bellaria & quae secundis mensis apponuntur, sint citri j cortex conditus, coetana, pira & eius generis zaccaro excepta. In quem etiam usum carduorum capita quae nos carduos pineos maxime conferre stris
psit Avicenna. Potus si uinum potens, rubrum, moderate sumptum, cas F o. tri
in Put tamen minimὰ tentans, nec nimis calfaciens, sed quod facile in uenas RI 'seratur,& spiritus substantiain Bueat: quale Valetinum uinum, dc Tur nonium,sed priecipue Arelatense esse solet: temperetur tamen iuxta ipsius pes iis iis in ira,& anni constitutionem : nam illud nosti,hyeme tum meracius, tum -- ς Parcius: uere N aestate cum copiosius, tum dilutius ese bibendum. Illud in uniuersum cauendum, ne uel nimia ingesta copia cruditatem, uel pars citas imbecillitatem asserat. Haec de ratione uictus tantisper sint dicta. I De concubitu aute haec obseruato: Primum,ut pro Hippocratis dos L N pG ctrina,verno tempore plus caeteris anni temporibus in id operis intenda is, . ', vir: nam neq; caliditate nimia dissoluitur corpus,nec frigiditate impedis cesso libritiso tur: congressus uero ea tempestiuior hora ad conceptum putatur , qua p Τ uacuatis uteri menstruis excrementis, aluus ad semen continendum parastior redditur. quo tempore si congressus fiat, marem gigni ut plurimum Hippocrates credidit. id etiam priccauendum, ne Dequens nimis concus Ubi sum
bitus fiat, nam concumbere non oportet ni res turgente corpore urgeat: Dorione.
quarta problematum, nono. Nam is praeter id quod corpus exoluit, ui D Lb. res p debilitat, seccunditati parum dexter habetur: inquiente uti* Auiscenna,semen stequenter concumbenti inutile, R infacundum csse, aeque i in io. te
atq; infantis, decrepiti, aut ualetudinar 3: quod nimio congressu prolisis cus ille spiritus in semine contentus, prorsum euolet, unde frigidius reddio semen oportet. quod & ipsum sufficienter calidum, album, crat tum, spiris tu in & uitali calore plenum esse oportet, si Aristoteli & Galerio fides has , deare.
henda. Sed necpidem nimis extimescendus, nam rarus ut tuus Cornelius ait corpus excitat stequens soluit, Eum autem frequentem eycintelligas de semitari uelim, qui ad naturam & uires utentis refertur; ac proinde is moderatus
esse & salubris cognoscetur, luem corporis necν languor, ness dolor se/D quitur,