장음표시 사용
331쪽
3iI ENAR. MEDICINALIUM In Arij mm quitur, N a quo ut Galenus ait) quis se ipso quodammodo leuior L.
Mi' -- ctus, ac melius spirare uideatur. Proinde tibi tuae sunt expendendae uis res A sciendum, quanto temporis interuallo abstinere salubre fuerit. Ego uero rariorem N ex longis interuallis petitam uenere, naturae tuae aptios rem crebriori existimo. Sit autem nocturna potius quam diurna uenus:
nam interdiu peior est concubitus nimis uti* exhalato calore noctu
tutior: quod uehementius tum sit innatum in nobis robur, calori ues. ratior: sed ita tamen, ut neq; diurnum cibus,riel nocturnum labor cum uigilia statim sequatur. Nam diurnum congressum insequens cibus, pa rum probe conficitur : nocturnum autem sequens uigilia aut labor, uis res conuellit,corpuscp siccat. Ne item distento plenow uentre fiat caueris. ηκκ.ter- dum. Nam ut Avicenna tradit,concoctionem prohiset,& motu inordi. 'trina nato crudum in uiscera rapit cibum, unde uari, generis morbi nascuntur: Sed ne item inanito corpore & omnino uacuo ueneri indulgendum: quod tabem concitet, & innatum extinguat calorem, uel eiusdem tesii monio. amobrem aptissimum id erit tempus, quo prima in uentre at* secunda in iocinore concoctio celebratae erunt, quam horam omnes ad uenerem aptissimam posuere. Ad haec quod non prius congressus fiat, quam uesica aluoq; exoneratis, sed maximὸ uesica. Nam ea intenta quod t Aristoteles tradit parum probe concubitus procedit. Nec uero mihi in
praesens controuersia ea ac disceptatio quae inter magni nominis uiros
incidit, de concubitus hora silentio transmittenda est: ut ea probὰ cogni ta, salubrior horae delectus ab iis, qui concubituri sunt, sumi possit. Gale nussiquidem secundo de Tuenda ualetudine, illam Hippocratis sentemtiam explicans, Labor, cibus, potio , somnus, uenus, omnia mediocria:
modum singulorum ea sententia definiuisse Hippocratem, addito ad Gnem dictionis epitheto, mediocria) Sc tempus quoin quo singula perfici habeant, ipso sermonis ordine designasse doctissim) afirmat. Quippe inquit Galenus sanitatis tutela a labore est auspicanda: quem excipere
debent cibus, potio, deinde somnus, mox uenus, in his uidelicet, quibus uenere est utendum. Et in arte medicinali, tempus ueneri opportunum esse ait, cum in excesilaum omnium mediocritate corpus fuerit constitustum: cum scilicet neq; supra modum plenum, neq; uacuum extiterit. Ex
quibus sane tum Hippocratis, tum Galeni locis, euidentissimὸ constat, a somno ueneri indulgendum: quod uerborum illorum ordo uel autore Galeno innuit, cum dicitur Labor, cibus, potio, somnus, uenus: post somnum enim Hippocrates ueneri locum este uoluit, quod a somno iciliiscet uegetior reddita corporis rectrix facultas, ueneri obeundae accomo datior fiat, minust inde noxae corpus sentiat: a cibo utique, potione,ac somno solum ac sustentatum. Cum contra Paulus ato Aetius sentiant: hic libro Ii I. cap. V III. ille libro I. cap. X X X V. de re uenerea. Uolunt enim a cibo,& ante somnum ueneris usum commodiorem fore. Vesneris utiq; opportunior occaso inquit Paulus a cibo & ante somnum existit. Protinus enim a coitu somnum capienti lassitudo relaxatur: AG
de quod id temporis liberis procreandis longὰ caeteris accommodatius est,
332쪽
est, cum at is sane nominibus, tum qu mulier somnum capiens semen genitale melius retinet. Et paulo ante, Multo ait satius fuerit post exero
ἀitationes, balneas,at cibum mediocrem in uenerem congredi. Sic enim tum ad corporis robur, tum aduersus ingruentes frigoris iniurias, picis rimum habet momenti. Aetius vero' quo citauimus loco, Optimum inquit est concumbere uolentem, post cibum commisceri: qui tamen ad
satietatem non sit ingestiis. Id enim ad robur conseri, & frigiditas , quae feri asiblet, minus fit. Quod si quis a prandio prurire inceperit, hoc est
in uenerem serri cupiat, cessare tantisper oportet, quoad alimentum conio fiterit: si uero a coena, paululum praedormire oportet. Hactenus Aetius. Verum si quis mentem adhibeat, facile conciliari pugnantes eae tantorum autorum sententiae possunt. Cum enim a cibo Paulus & Aetius concum-hendum este affirmant, postea dormiendum, noxae quam asserre concus bitus solet prospexisse sunt uisi. Si enim aut pleno, aut uacuo uentre conflcumbendum sit, praestat prosecto pleno quam uacuo concumbere: quod N Celsus conceptis uerbis testatus est. Nam & minor sequitur uirium res solutio: & ii qua facta sit,somno ea confestim insequente reiarcitur. Hi pspocrates uero & Galenus rectum concumbendi ordinem p enarratis sententiis tradiderunt, cum post semiium uenerem exercendam assirmas in runt. Ego uero ita de tota re statuo,ut salubrius,c5modiusq; existimem,
etiam si non ad sitietate ingestus sit cibus, non a cibo quidem, S ante sosmnuin,sed post concoctum sere iam,& in ima delapsum post semiium, ut Hippocrates & Galenus iubent, ueneri indulgere. Nam qui quaeso si una
duabusue a coena horis quis concumbat,etiam si mediocrem cibum,non uberiore ingesserit, non peruertatur eo motu & ualido agitatu, in uentre concoctio quanqua enim insequens somnus ac quies, uires plurimu a congressu reficiant: resercire tamen cibi in uentriculo cruditate minime possunt. Itaq3 ne & cruditate & lassitudinem intepestiua uenus pariat,censeo
non protinus ut quis lectum dormiturus sub nocte ingreditur quod sex να me uulgaribus Omnibus est in more positum ueneri det operam: sed ubi
aliquantu prius somni accesterit, & leuiorem uentriculu perceperit, tum securus concumbat: uerumcp quod reliquu est noctis redormiat,quieti 3xotum se det. Sic enim nec cruditas noxam asseret, nec Iasiitudo languo rem, Quae docta tum Galeni praecitato loco, tum Aetin sententia fuit, ins quientis. Si a corna cocumbere quis uelit paululum praedormire oportet. Ho tuta ad prolem generandam concumbendi ratio, quam qui eXacti seruauerit, minime dubium, quin si alioqui bene constituto ac iano cor
pore fuerit, paremo coniugem nactus, prolificam uenerem experiatur. Omitto uolens ac sciens, quae demortuam uenerem blandimenta ac leno σgo cinia ς citare queunt,lusus cum coniuge amoenos,attrectationes,oscula,
amplexus, cum & huiusmodi talia nec sine pudore quodam a uerecundo homine dici,nec explicari decoro seruato queunt. Quae uero a concubitu mulieri obseruanda,id omittendum minime duxerim. Stet mulier a consgrestu supino corpore,sublatis iunctisq; cruribus: secundum quem litum
si a congressu dormierit, praestantissimum esse omnes praedicant. Muliea
333쪽
3is E N A R. MEDICIN ALIUM 4 rem uero prolis gratia congredientem neq; saphirum, ne* smaragduin Lib. D Gm pleri in ex nostris gestare uolunt. Nam smaragdus ut Marbodeus autor ' uetustissimus tradit fertur motus Iastiuos corripescere: de quo item Abhertus cognomento Magnus, hoc resert, coitus immundiciem smarasgdum ferre non posse. Regil Pannoniae insignem quem gestabat in di.
gito simaragdum, cum uxore concumbenti frustillatim disiecitam esse,c p M, exemplo confirmat. Saphirum uero callitatis amatorem esse idem Maohodeus ac praeter eum lsidorus testatur: itaq; concubitus hora gestan. da non erunt. Quae uero in uniuersum ad prolem gignendam prober se sermone i , ciant , ea ueluti in tabula expressa Aetius in hunc modum tradidit: Qui i, re re uenerea inquit)vii cupiunt,insernas corporis partes exerceant, ingui naci Sc seniora confricent: & si ignaua haec membra habeant, unguentis& oleis calidis ungant. Dormiant in mollibus lectis, legant in quae ad coi tum cohortatur: lectionibus item ac spectaculis huiusmodi assideat. Caraterum edulia 8c pharmaca ipsis conuemunt calfacienta a & inflaritia, ueluti sunt cicer, fabae, pastinacae radix, & semen, nuces pineae, erucae tum soliatum semen: rapae,amygdalae dulces, anesum,& perdicis oua,& gallinacei testes , quae ambo coitum probe excitant. Semen uerd augent subdit omnia bono succo praedita. Haec ille: nam implentibus corpus tum semen augeri, tum corpus ad uenerem expeditius fieri in conseilo esto Implent is
Lib.i. N. 3. aute, Cornelio teste, modica exercitatio, hoc est, non laboriosa, Dequen,
tior quies,contracta aluus, modicum seigus hyeme, somnus & plenus Rnon nimis longus, molle cubile, animi securitas, assumpta per cibos Apotiones maxime dulcia & pinguia, cibus quantus plenissimus potest concoqui. Quod si praefata methodo nequicquam prosectum sit, tum ad
medicamenta transeundum consulo: utendumss his quae uenerem sopi tam accedunt, inter quae Aetius uulpinos testes exsiccatos & in puluerem redactos cochlearii mensura, id est drachmae unius pondere, innocuam Sc minime uanam tentiginem facere ait. item & cerui pudedum aridum,
ad drachmam unam ex uino meraciore potatum , experimento se pros ' a M. feriij basse testatur. Avicenna autem in de sterilitatis curatione eboris scobem, Rio, praesentaneum esse ad id remedium confitetur, semen j seseleos si ex alter utro, uel ambobus Limul,ad pondus aurei unius ante congressum horis Lib. . t. duabus sumatur. Uiscum autem quercinum Plinius allerit, si secum inii h μου' Iieres congredientes habeant, conceptus iuuare. Ex compositis haec ceu tutissima laudo. Pudendi cerui exsiccati seselis,scobis eboris, seminis hau ciae ana. 3. unam interioris cinamomi electi, calami odorati, erucae semi nis ana. 3 . . nucleorum pini delibratorvi, & rosacea aqua madefactomnia I .unam, Linetiberis conditi. 3 . duas ex sirum conseruationis eiusdem coin sectio paretur. Cuius drachmae duae aut tres ante congressum, horis duas Obus praepurgato ut mox dicetur corpore assumantur. Quod si hi spera,ctis conceptus non sequatur, experiundum utrius uitio id contingat: mi
lierisne an uiri. idipsum autem multis indic is deprehendi uoluint: sed, i, appositi suma tantum subiiciam,& praesertim quae ab Hippocrate prodi,
textu 1ν. ta sunt,inquiente, Si mulier non concipit,lcire aute uesis si conceptura sit: Pannis
334쪽
pannis circuit tectam desubter suffias: Sc si odor uideatur per corpus ire ad nares 8c os, scito quod ipsa non ex seipsa sterilis est. Itaq; ex olibano, myrrha, styrace & mastice, aptis ad id odoramentis, ut tradit Galenus, in commens. suificiis ad mulieris pudenda fiat,aromatis super prunas accensis,& uapo et Ἀρωre per rectum syphonem recta in matricem delapso: sic enim recite indiscium fieri poterit: nempe si odorem naribus percipiat, indicio est persmeabile esse corpus, nec obstructioni obnoxium , nec uterum densitate astici,atin ob id conceptioni aptum. Si uero odor ferri sursum prohibea,tur, durum ac densum uteri corpus indicat, ac coceptui parum idoneum. xo Consuluerim autem eo casu leuiter purgandum tae, quicquid excremen/tosum conceptionem moratur. idq; hac methodo, ut primum per sex continuos dies, sirupi ad id peculiares sumantur: aequandis humoribus aps positissimi: dein leue solutum sequatur, post matricem ab excrementis purgantia, dein leuiter adstringentia, Sc ad continendum semen praepas rantia exhibeantur. assumptis interea quae uterum ad prolem disponunt. Horum omnium haec sit ratio. Primum ad totius plenitudinem uacuandam, quoniam bono corpo/ris habitu este coniugem tuam lecitissimam foeminam audio, praestiterit leuiter secta in cubito interna uena sanguinem mittere ad uncias circiterio sex aut octo,ut praesenti medico uisum fuerit, uirium semper habita ratiosne praecedentiq; leui ei male si aluus aditricta fuerit: Dein diebus inters Politis aliquot, e malleolo sanguinem detraxis e profuerit, si non satis menses fluant: si uerd pro ratione prodeant, nihil hac repetita sanguinis missione opus erit: postea sirupi in hunc modum sumantur. Arthemisiae, calaminthae', pulegi', hyilopi, adianti, cichorii,& inlybi latioris, ana. mas Nip. t. uuarum patiarum exacinatarum. I. una f. glycyrrizae. I. f. semi
num anesi,hauciae,seseleos & erucae,ana. s. una seminum melonum muris datorum. 3. h. incoquantur omnia sontana aqua,adiectis floribus uiola,
rum 8c bu glossi cuiusq; pug. g. cinnami selectit, scobis eboris,chariophia
o larum, ana. S. una.fiat apo ema cui adissciatur sirupus ex artemisia uel OXymel: sumatur per sex continuos dies. Solutivum sit hoc, uadicis barrharae sellaetissimae, uino albo irroratae donec mollescat. 9. tui. agarici in pastillos contarinati R rosaceo melle excepti. 3. una post horum conuenientem expressionem adde Oxiphenaci consectionis, oc benedictae tuis drachmam unam, ex decocto pastularum storum cordialium 5c cinisnamomi eleciti potio paretur in aurora sumenda:& post sex horas sumat capi iustulum cum zaccaro: interpolitaq; hora una, prandeat leuiter. In crastinum uero sumat mitridati. 3 . unam, zaccari rosacei. s. it. miscean/tur,& abstineat horis septem. Matricem taueat Sc purget pessis adhibitis Lib. r ia o praesertim ex mercuriali contrita, quam Hippocrates miris laudibus exs mir- tulit, & Plinius tantopere commendauit, ut eius succum Potatum mire ficii conceptus adiuuare alleveret: vel si eadem ex oleo Sc sale sumatur, uel il= et denoper-lius item decoctum: quin & ad prolem niastulam si mas sumatur: sces minam, si tamella, facere idem testatur. Item pessi ex bdelio Sc melle uel hi M. Dp ,. rolaceo consecti oc appositi, mire adiuuant Sc matricem absque laesione
335쪽
dit E N A R. MEDICINA OV M purgant. Quae uero a mundificato utero exhiberi debent, adstringentia snt oportet,moderate calida, odorata,& a proprietate conceptum iuuantia. Hoc autem praestant subditi pessi ex chariophillis, cinnamomo, in siice, styrace calamita,nuce cupressi, ligno aloe,ia coagulo leporis atque eboris scobe, si ex melle uel aromatico uino excipiantur, dc uuluae subsdantur. Item Sc hoc, quod mire ad hanc rem facit: thuris, mastiches, lasdani, aloe, myrrhae, nucis cupressi Xylo aloes, zed uariae, nucis myristicae, aluminis, cupularum glandium, sumas ana. 3. unam, coaguli leporis. 9. iiij. ex melle exceptis fiant pessi, & filo legati subdantur: & sint longitu, dinis digiti medri, teneantur per noctem, & hora concubitus deponans rotur. Interea ex praescripto antidoto de seseleos, utetur ieiuno stomacho eo quo supra dictum est modo & spero unice prodesse. Ad conceptum autem, post totius purgationes mirὰ entatismata laudant: hoc est lotimnes seu insessus ad umbilicum uso, ex decocto herbarum ad id uires has hentium, quales sunt mercurialis, sabina, arthemisia, calamentum,pules gium, hyssopum, sampsucus,seselos,anesum,& eius generis, quae meatus aperiendo,succos attenuando,aluum caliaciendo, prompte ad coceptum disponunt. Sumtus item ad id mire ualere dicuntur, si ex aromaticis mastrix sussiatur: quod fieri maximὰ probo.
Haec de re proposita ut in calamum uenerunt, ex probatissimorum Nautorum promptuario ad te uir clarisii me atq; ornatissime mittenda cusraui. Deus autem optimus maximus, omnia pro nutu ac uoluntate tua secundare dignetur.
antiquam e cerebro a doculosurionem arcendam, eandems curangam, ad Danaeem Fhil Epum Merariν Mediolanensis Udem,uirum aestamissimum. ENARRATIO V. v M in caeteris morbis omnibus, qui quidem medicorum ιο arte & opera curari possunt, & sedulitate maxima,& recto consilio at iudicio opus sit, tum in i js maximὰ earum par tium morbis, quae ad usum uitae & dulcedinem, actiones humanas plurimum momenti habent: quas inter quum o LM a culi ipsi, uel Aristo selis & Celsi sententia, primas teneant, cui quorum subb... p. usu inultae rerum nobis disserentiae at species pateant: in disciplinis in ' adipiscendis omnibus, autorum Φ monumentis peri gendis, summu n his usum praebeant) quantum sit cuim in eorum bona constitutione ser uanda,& aduersa propulsanda enitedum, hinc perspicue patere arbitror. iam obrem merito summo tu studio atq; contentione de nobis post lasse es uisus , ut quae in rem tuam medica methodo maximξ secere uide rentur, ea ad te literis praescripta, qua maxima fide Sc integritate possem mitterem. Praestamus id quidem di seduld Sc accurate, ac tua etiam causa
peramanter. Sed quando ne curari assectus quispiam potest, aut idem futurus prouideri non ipso prius exactὸ cognito quum principium me
336쪽
LIBER QUINTV S. 32 athodi medendi autore Galeno morbi sit cognitio: & morbi speciem ins , netb. primis attendendam esse uetustissimus medicorum Hippocrates prodis i de fruiciderit) nonulla prius quam de curatione & prouidentia dicamus,de ipsius astet tus natura & causis sumus dicturi. Illud in primis, assectium hunc non tam per proprietate in oculis,quam etia per c5sensum a cerebro consstare. Quod hinc uel apertissime monstrari potest, quod non perpetuor, sed uari js & statis temporum interuallis assectus hic recurrere, & recursrens certo etiam tempore finiri soleat: quod minime accideret, si per pro/prietatem omnino hic proueniret assectus. Nam qui huiusmodi sunt, uti so semper praesentem quidem causam habent, sic certe quam diu ea permasnet, molestare assectam partem solent. Ita affirmadum partim per conssensum a cerebro fluxionem ad oculos mittente: partim per proprietastem, oculis nimirum longa iam fluxione tentatis, imbecillioribus factis,& noxam inde non leuem sentientibus, hunc nasci astectum: quod saepe fieri solere Galenus tum I. de Locis affectis, tum VII. Methodi medens di 8c pluries alibi ingenuὸ est prosesius: quod, ut ille ait, ex uitiata flus
xione in membrum quodpiam procumbente, noxam eius membri subssantia sentiat. Haec igitur totius futurae narrationis sit radix, sine cuius animaduersione nec assectus natura cognosci, nec methodus curativa ads
Q hiberi, ulla ratione potest. Est porro affectus is quem Latini omnes Lip pitudinem: Graeci-nominant. Nec obstat quod nem inflammatio, neque tumor in oculo,aut ingens rubor apparea quae in omni Ophε thalmia adesse oportere docti pleri omnes uolunt. Nam etsi haec in ea quae uerissima & exquisita ophthalmia dicitur, necessario eueniant: in
non uera tame euenire minime necesse est, quam & ipsam oculi contur/hationem seu uacillationem nuncupant. Nec me illud mouet, quod ab Avicenna dicitur, tum esse conturbationem , cum a causa quapiam prae' tertiue
incipiente, ut le,sumo,puluere, uento, ictu, huiusmodi prouenerit asse, Ne P eius: cum fieri item possit, ut ab interna causa, sed leui & minimὸ multa, . nec malae omnino qualitatis, idem quod ab externae ueniat, ut susticiat quidem oculum & humore & aliquanto rubore perfundere, inflammastionem uero inserre minime possit ut est Pauli lib. I I I. cap.X X I I. senstenti cuiusmodi esie mihi uidetur quae te nunc malὸ habet affectio: quae prorsus nihil est aliud, quam humiditas quaedam leui cum rubore & castore praeter naturam nata oculi ν membranas conuictivam praesertimassiciens. Haec breuiter de morbi essentia. De causis quidem illud, ex/ternas uocatas, ad inserendos saepenumero internos affectus plurimum momenti habere.quae docta est Galeni Sc Avicennae sententia. Quamobo L. D morb. rem cum stequens capitis & diuturna ex calida perfusione lotio, dc rarios ' rem capitis substantiam eo p ad suscipiendas iniurias proniorem essicere habeat & oculos ad fluxionem excipiendam paratiores reddere, nihil mirum si ex huiusmodi crebra perfusione, noxam oculi senserint: reserastis utique tum externis tum internis ad oculos excrementa deserentibus meatibus, tum ab perfusionis caliditate eliquatis N attenuatis succis: his nempe rationibus seequens calentis aquae balneum nostris oculis ualde D nocer
337쪽
323. ENAR. MEDICIN.ALIV Mnocere putant. Omitto externas reliquas omnes causas, cum haec mihi
omnium potissima sit visa. si modo huic etiam alteram adiunxero, illi in
inferendo morbo aut parem, aut certe etiam meo iudicio superiorem: crebram uidelicet Sc nimium multam, minutorum chara isterum lectio
nem, Sc scriptionem: in quod munus cum ob eam quam durissimam sussit nes in rationibus tuis conficiendis prouinciam, nimius &penὰ assiduus semper sis: fieri certe non potuit, quin magna sit inde oculis illata iniuria. Nam ut modica minutarum literarum lectio oculos probὸ exercet: sic
VM U immodica si quid Avicennae creditur ualde afficit. .
Ex corporeis uero causis, duae potissimae omnium sunt aestimandae: i ipsa scilicet oculorum imbecillitas, cuius cause prompte quidem misiam a cerebro fluxionem suscipiunt oculi: 8e cerebri intemperies cum substantiae uitiosae affluxu. Nam quum interdum uitioso omni excremento casreant oculi, interdum uero abundent, alicunde eo mitti alienum humo rem iure censendum est. Mittitur autem potissimum ut Galenus sentit a capite inquiente eodem II. de Febrium dissi R X III. Methodi a capite in oculos fluxionem crebro decumbere solere. Nec iniuria, cum princis pes partes in sibi subditas N proximas, naturae suae ui eXcrementa regere resoleant. quare nisi ualido robore constent, repellere a se excrementa non poterunt. Ea igitur causa e st,cur capite laborante, fluxione saepe ocu tali tententur: quod missa ad se excrementa imbecillitate nimia repellere nequeant. Unde consistentes in ipsis succi cum eorum substantiam ui . cient, & nimia mora deteriores fiant, fit ut noxam ualde multam merito, de morb. Oculi S inferant, dicente Galeno , tum in parte quapiam uitium augeri, cum infixa in ea excrementa aut putrescunt, aut tempore deteriora fiunt: ita ut affluentem postea humorem uel utilem simul corrumpant. Est au tem excrementi genus hoc quod influit, quantum quidem noscere da tur uitiosus humor ex bili Θc pituita mixtus. superante tamen pituita, quod ex leui aut nullo dolore percepto, ex modico rubore, morbi lon gitudine, Sc difficultate , lacrymis minime multis, nec calidis fluentibus, ιο
lippitudinis modo quae ipse & fatis multa est Sc abunde tenax perspici
perfacile potest. Atq; inde etiam quid de toto hoc morbo iudicandum ei qui probe rei naturam tenuerit, minime operosum. Siquidem quae lippi tudo minime cum dolore est, si in ea & tumor modicus, Sc pituitae plus
culum adfuerint: Sc alterum tantum oculum afficiat, ut longior ea esse C .eodem solet , ita sine periculo: quae Celsi lib. V I. est sententia. Caeterum quod ad methodum curativam pertinet, non tam curatione quam praeuisione Sc prouidentia egere maxime mihi uidetur: nimirum
ut qui parte sui Adia,& iam laedente haud magnopere afficiat: parte futuara, hoc est, crebro astessitionis ob partis laborantis intemperiem &imbes ocillitatem reditu, maiorem molestiam inserat . in illam maxime ne recursrat morbus intendendum. At* horum sane morborum exasta praecau in Arte M- tio autore Galeno est prohibere ne fiant: quod quoniam in ocularibus diu ini, morbis, perfici nequicquam potest, ni R ipsi oculi ab excrementis tuti
sexuentur: Sc quae in ipsis subest intemperies, cuius causa eorum iamctio
338쪽
LIBER Q.VINTVS. labefactatur, ipsiq; excrementis redundant, omnia amoueatur: roboreo parti addito, ad uitium omne repellendum aptos reddamus. Id inquam
unum nobis maximopere erit curandum.
Tuti autem ab excrementis oculi esse non possunt, ni simul & caput,& totum denio corpus purum maneat. Omnis ita adhibenda cautio erit, ut & congrua uidius ratione, & nonnullis in eam rem bene facienti/hus medicamentis, id quod quaerimus assequamur. Consistit aute in hoc maxime iusta uicitus ratio ut non solunt in quantitate ac qualitate, delesctu & ordine ciborum ac potuum: sed Sc in omnibus his quae uelimusio nolimus nobis occurrunt, modus adhibeatur: nempe aeri, somno, uigislijs, motionibus, quieti,excretiSa corpore,& detentis, animiΦ asseestibus. Sie enim Hippocrates iubet inquiens, Labor, cibus, potus, somnus, uesnus,omitia mediocria. Quae igitur ad cibos potusq; pertinent breui nar ratione complectar: cum illud omnibus euidentissimum sit, maligna ci baria, ac uaria, & praepostero aut malo ordine sumpta, cruditatemq3, 5c crapulam , maximum Sc corporibus & animis inerre nocumentum.
Deligendi itaq; cibi η erunt,qui & excrementosi minimὰ sint,& faciId
concoquantur, & bonum in corpore succum pariant: ad haec qui amistate quadam,& uirium naturae proprietate oculis conserant. Quales has , hentur panis ex optimo tritico probὰ subactus, molliter coctus, salis Sesermenti quantum sat est recipiens: cui dum subigitur, optimu ducerem semina aliquot feniculi, aceto prius scyllitico per diem macerata inspergi: sic enim ocularis maxime efiicitur: erit* tutior eius panis hyeme 8c uere, quam ae1tate usus. Ex uolatilibus pulli cortales,capi iuuenes,& in uniuer sum quicunP molliore carne praediti, libero in aere Sc nemoribus des gunt,appositi sunt. Palustres aues omnes fugi edae: inter quadrupedes uistulo, hoedoq; potissimum utendum. Piscium rarus sit usus: 8c qui ex iis conserunt, sunt qui uel in libero mari, uel in saκosis fluminibus degunt,&squamis nitent plurimis, carneo fragili praediti sunt f quales habenturis inter maritimos buglossus,aurata,mullus: inter fluuiales trotta, umbra,& pisculi saxatiles dieii. Conueniunt autem uel aceto sale ν & aqua mo/dico feniculo elixi: uel craticula amati, & aceto rosaceo imbuti. Ouos trum gallinaceorum recetium, molliter p in aqua amota testa cociorum, salutaris est usus. Holera pene uitentur omnia, maxime uero lactuca, Nbrassica: quae ambo si quid aliud unicὰ oculis nocent uel omnium auto/rum testimonio .i Ferculorum ea tantum, quae ex ordeo prOM parato, aut amydo, aut pane toto fiunt conuenire uidentur. Frudiuum usus, crudorum maxime, fugiendus: inter hos tamen prunis exactὲ maturis
ad aluum subducendam: & uuis quom ac fictibus congruens poterit esseo locus. Lacticinia pene omnia, uti R legumina uitanda: ut quae uapore suo & caput impleant, & substantiae sitae crassicie obstructiones gignere soleant. Bellaria a cibo 8c tragemata quae ex struteis malis, seniculo.
coriandro,piro cocto bene faciunt. Vinum sit tenue,clarum, Odoratum, minime potens, colore uel album, uel flauum moderate dilutum, & mo
dice sumptum. Somnus no turtius septem ad summum horaru spatium
339쪽
321 E N A R. MEDICINA LIV Mnon superet. Huic se non protinus,sed duabus horis a cibo credere oporitet: capite bene alto paulo duriore puluino, praesertim aestate: nam quae plumea sunt, ceruicem caputq; caliaciendo, & humores attenuando, de fluxionis causa se penumero ei Ne solent. Exercitium matutinum sit, exscretis prius uesicae aluiΦ excrementis, hyeme quidem sub tecto, & paulla ualentius: uere M aestate remissius, R sub dio: conuenienti eae ambula tiones maxime, quae uel uirentibus in locis, in quibus herbescens ipsa inriditas oculos recreet, uel prope nitentes, Sc leui murmure incedentes a quas, molli gressis perficientur. Illud tamen caute obseruandum, ut dum
te exercitationi committes, probe temperatus sit aer, nec flatibus exposis ritus,nec nubibus obductus. Nam horum utrumuis fuerit,oculis plus no cere, quam exercitatio conferre potest: quae tamen ipsa inseriorum paratium potius quam superiorum magis conuenit. ies a cibo tum ani
Lib. pGio. mi tum corporis, summe salutaris habetur: unde illud recte Celsus: Si lucubrandum sit, non id post cibum, sed eo concocto facere oportere. Ego in te illud dicam, si conficiendae salis rationes sint, nam haec tua est lucubratio non post cibum id statim, sed eo concocto essici a te debere. Nam cum omnibus inutilis sit post cibum aut contentio, aut cogitatio animi: tum his praecipue, quibus uel caput, uel quae in capite sunt menas bra infirmiora & fluxionibus obnoxia sunt. Quamobrem scribere,lages is re, aut grauius aliquid animo meditari, post cibum parum tutum uel Celsi testimonio habetur. od si ad haec quod nimis ipse uereor ac mestuo munia cogaris, fiant a te quantum res ipse patietur, leniter, neq; ueshementer intento animo, & capite ad scriptionem minimὰ inclinato, sed erecto potius, & minime in uarios positus circumacto. Curandum item
ut excrementa corporis Omnia,quotidie uacuentur: tam ea quae certis constitutis a natura meatibus exeunt,quam quae occulte effluunt. Nasus
igitur mane bene inungendus,& quicquid sordium& inucci adhaesit exi purgandum. Pectendum eburnςo Pectine caput, asperiore* panno leni ter periricandum. Os aqua abluendum, cui interdum aliquid aceti ad se, vcandam pituitam misceri proderit. Abstergendi molli penicillo dentes, a primo. 8c colluendi tam matutino tempore quam cibo sumpto: sic enim Paulus
iubet. Oculi & aures a suis item sordibus emundandi. Quin & illud proibe etiam capiti atq; oculis conseret, si per aestatem bis singulo mense mitilixiuio caput abluatur, in quo in memeti Scrosarum flores praebulliesrint. sed obeunda erit Iotio mane, vacuo uentre ciboq; hesterno exactEc5secto: sereno & lucido coelo, non nubibus aut imbribus turbato. Alui excrementa nisi sponte descendant , iuuanda erunt uel prunis non in aqua
simplici, ut fieri solet sed aqua mulsa potius decoctis, & multo zaccaro
respersis, uel iusculis ex atriplice, borragine,beta,mercuriali ue,& maluae o summi talibus co lectis: uel quod praestatius esse duco,sene foliis pulli iure incoctis, quae uniuersa dum oportunus eorum usus uidebitur) morula pauca ante omnem cibum sumenda, dein prandendum. A toto co ore sordes, & commodo exercitio ,& moderata frictione tollentur. Animi motus omnes moderandi, aliqui etiam prorsus uitandi, ut ir , moeror, maiores
340쪽
maiores* curae ,8c cogitationes. Haec in totum segienda,nimia lux. Solis N Lunae radii, ignis, fumus, uentus, puluis, & immodica uesius, cum ne modica quidem satis tuta sit, aut potius oculis nocentissima. Ab austrino& boreali flatu cauendum, nam hie teste Hippocrate oculos mordicat, i L 1. Μεισα la caput implet. Et haec quidem de congrua uictus ratione seruanda. Ad praeuisivam methodum accedendo id in primis cum Galeno statuo , in .alas rite oculorum aurium in fluxionibus, sonti unde morbus emanat nempit caspiti) praecipue prospiciendum, cum ab ea potissimum parte excrementa hin ipsa descendere soleant. Huic uero ut prospiciatur, & uacuanda erunt in quae in ipso excrementa consistunt, ne amplius ad oculos ea transmittat:& robur parti addendum,natiuat temperies seruanda. Laudarem igitur semel in anno uenam humerariam, cephalicam dictam, e brachio oculo assecto respondente, secari: extrahis tantum sanguinis uncias quatuor. Nam oculorum doloribus haec uenae sectio ab Hippocrate miris Iaudiabus commendatur. Quod si ea,occasione aliqua fieri minime possit,illius Ioco scapulis cucurbitulae duae admouendae erunt, leuiterq; incidendae, ut tum reuellatur, tum ad proxima derivetur, qui ad oculos influit huimor. Sunt enim cucurbitulae in eum praecipue usum repertae, ut ait Gas 3. de Locaseunus) ut influentem humorem ad se reuocent. Quod sane auxilii genus,m quantu in oculi fluxionibus leuandis conferat, maxime iis quae iam cons, iterunt, ille Galeni locus declarat, quo assirmat, cucurbitulam occipiti admotam ad oculorum fluxiones praesentaneum esse remedium. anas obrem ρ re tuaesie ducerem, non semel modo in anno, sed per singulos menses post pleniluuium has admoueri quo ad finita uideretur quae ad oculos ruit fluxio. Vere 3cautumno post missum sanguinem, uel admostas cucurbitulas, purgandum quicquid uitiosi in toto redundat excres menti: paratis tamen prius sequenti potione humoribus. Praeparatio ad uer accipit. Herbae seniculi, seasiae,sampsuci, tonicae,cuius manipu/lum: rosarum rubr. pugillum unum, uuarum patiarum pinguium un=m ciam unam: granorum seniculi drach. unam, florum Recadis uiolarum& buglossi, cuiusque pugillum unum: omnia arte incoquantur fontana aqua, ad lib. unam & dimidiami decocti unciae quin mane sumantur, adie stis sirupis ex stecade & oxymelite ad uncias duas. Sumpta potione per sex continuos dies, purgatio catapotins sequentis hus molienda erit: quae accipit pillularum sine quibus,& lucis maiorumana. 3 agarici in pastillos redacti Θ. unum, nucis myristicae grana tria, diagridi j granum unum ex strupo rosiaceo infusionis rosarum pillulae
conficiantur, quassumat in aurora,congrua adhibita uietus ratione. Possiridie sumat mitridati electit conseruae rosarum ana.F. unam ex Taccaro conficiatur. Reliquo intermedio tempore a uere ad autumnum,nisi quando aestus magnitudo impediet, hisce catapotris utendum consulo. Aloes selecti, & aqua feniculi temperati, uel eiusdem succo drach. duas: rhinarshari elec hi, & uino albo macerati drach. unam, agarici in trochiscos tacimati scrup. quatuor. corticis myrabolanorum citrinorum & chebulo rum,cum oleo amygdalarum dulcium confricatorum, cuiuscp drachmar