장음표시 사용
341쪽
3a E N A R. M E D IOC I N A D 11v Mdimidium: seminum seniculi aceto rosaceo temperatorum, scrupulum: rosarum, mastiches, cuiusq; dimidium strupulum: ex succo rosarum fiat massa, ex qua formentur sex pro drachma. sumantur tres hora decubitus longe a cibo quatuor horis. Quae enim catapotia ad capitis fluxionesi, Arbo φ dantur, ea a cibo & sub noctem sumptisse uel Rasis testimonio praestat
mi , magis. Autumno haec sumenda potio ante uacuationem. Cichori borra ginis, inlybi latioris,omniit cum radicibus, cuius is manipuli dimidium: herbae seniculi & uerbenae, tantundem: solliculorum sene mundatorum unciae dimidium, fiat ex arte decoctum adiectis floribus communibus: Nancti semine,sumantur ex decocto unciae se x,cum uiolaceo strupo, uel eo inqui capillorum dicitur. o quidem diebus aliquot assumpto, sumat pilήIularum aurearum, & cochlearii ana drachmae dimidium, formentur ex rosacco lyrupo. Post congruam humorum a capite euacuationem myra bolanorum emblicorum.zaccaro conditorum usus maximoperὰ mihi probatur. Nec illud tibi mirum uideri debet, si tot vacuantibus auxilius occurrendum censui: quod diuturni assectus , ex fluxione praesertim νήει. Meth. niti, non nisi similibus auxili js tolli prorsus soleant. inquiente Galeno, diutinas oculorum fluxiones, dimissis quidem oculis, & ad capitis cura tionem conuerso, uariης uacuationuni generibus curast ei. Quod si te ab huiusmodi uacuationibus deterius habere, nec quicquam proficere affira inanes: uti nobis plane tapius confirmasti, ienatus inde magis fluxionem
excitari. Dicendum id quidem sepe fieri, attenuato & ad motum ducto. humore, qui per medicamentum agitatur: sed tamen non ob id a leuiter soluentibus medicamentis cessandum : quinimo ubi id acciderit, reaisu menda censeo quae quicquid commotum est citra uirium deiectionem auserre possint. Nam quod a tali causa in oculum defluxit, parcitate quiete, somno & leni tameto ex aqua decoctionis semigraeci discutitur ubi una. Siquidem Galenus sortes etiam & diutinas ad oculos fluxiones, ualida sequando Q purgatione uno die curasse scribitii on: mill Addam modo ea quae oculis accommodata, ne fluxionem suseipiaim iis prohibere, & robur parti addere possunt : inter quae confert post praesa tas purgationes, frontem & faciem totam niane acetoxosaceo , Sc a tu abluere, id p aestate: hyeme uino crastiore ex aqua. Item βc hoc linimen
tum defluxionem si quid aliud cohibere poterit, olibani drachmam, si iis
caenardi drach. dimidium luti armenici rite parati, sanguinis draconis. maiiiches cuiust scrupulum. excipiantur ovi albore, di seonii at in tem Poribus post uniuersales purgationes admoueantur diςbus sex aut ocincontinuis: post quos ueatur locus aqua tepida decoctionis chamem ii dc foenigraeci, ne, obstruantur externi meatus. Hyeme Oculi mane Mino ita parato abluendi. uini albi acerbi non ualdς potentis lib. unam herbae seniculi si haberi possit, manipulu : sin minu seminis eius. J . unam sampsuci manipuli dimidium, tutiae ex urina pueri pr*p ratae, unciar di in idii im: bulliant omnia simul unico seruore, postea rudi laneo panno stillent,& liquor in uast vitreo bene obturato ad ustu in struetur. Aestate aqua sit Parata, rosarum rubearum recentium partes tres : herbae seniculi
342쪽
LIBER QVINTVS. 3a partem unam, incidantur & probe misceantur,&dessissetur aqua non ad litum seplasiarius modum, sed uel in solo uapore aquae, in uase bullienistis, supra posito scilicet uase eo in quo praefatae herbae recipiuntur, uel in balneo mariae uocato: sed ita, ut in recipiente aquam uas pugillus earun/dem herbarum imponatur, adiecitis auri tenuissimis sol is numero X I Lut supra id totum stillae cadant quae ex uase manabunt. Prodest & hic puluis mirifice per hyemem praesertim & uer a cibo sumendus: qui accis Pit cinamomi ele fit. I. unam, macis. 3. Leufrasiae. I. i'. saccari electissimi. g. iiij. misce: praestantissimum id est ad uisus aciem roborandam. Quam obrem illius frequens esse poterit apud te usiis. De laqueo, uesicationis bus,& candenti ferro adhibendis, illud censeo, ni ab medicamelis his quae in eam rem parata stat, melius tibi esse agnosces: ut laqueum ad ceruicis initium imponi perita & docta manu iubeas, indeq; fluentes ichores, diu multumq, manare sinas: sic enim maxime in oculos fluens humor deris Dabitur.Quod si ne hac quidem ratione astectus curetur, tum candens caspiti adhibendum serrum, ea parte quae bregina dicitur. Nam iuxta uetus nissimi Hippocratis sensa, Quae medicamentis non curantur mala, serro AHOHRON igne curare oportet. Deus autem optimus Maximus, qui solus lans
guores sanat,adesse tibi bonitate sua dignetur. si raso tumore ex re se pituita oe atra lite inuicem mixtis, secundum imum uentrem ad ilium sinimum in utero 'o: una cum doloribus tensi uis, m acrimoniae interdum siensem inferentibus: Piritui plurimo flatu .
Trail, iquadam mssiere. ENARRATIO VI. N T E R ea quae ad medici munus pertinere omnes passim praedicant, praecipuum illud esse, & a medico omni cau. tione serua dum uetustissimus dixit Hippocrates: ut in res Lib. de Arte. fiet dignoscendis hs ad quos curandi causa accersitur moris Rμ bis, curam omnem suam Sc cogitationem ponat: confita Ytu ,ε. 'matum id habens, quos recte nouerit morbos probὸ eos a medico curastum iri. Quamobrem cum grauissimus nobis sit propositus curandus assectus idq; in principe Domina, moribus, candore, probitate, genere, imprimis ueror claris & praecellentibus animi dotibus: pietate, sile, reli. gioneΦ insigni. In eo nobis ratio omnis ponenda erit,assectum ut ipsum notis peculiaribus quam fieri poterit exactissi ilia pernostamus : cogni tum cu qua dabitur diligentia ac methodo curare tentemus. Notionis porro morbi initium,ab ipsa aegrotantis natura seu temperie, uictu, conssuetudine que petendum erit : quod uel Galeni testimonio. Quae praes Lib. is cesster naturam sunt, cognosci plene non possint, his quae secundum na/ stit. Hu O turam sunt praetermissis. Ex his igitur quae rationis indagatione, & sen h suum fide apparent, constat praestantem hanc foeminam, a iusto tenax peramenti modo ad calidum & humidum labi:humiditate tamen uincet te, quod ex totius habitu paulo pleniore succulentioreQ, ex mollicie toctu percepta, coloris suauitate, uenarum amplitudine, anguinis copia,ses
343쪽
Fen. 1 primi. c. s.cap. . . de Locis
s E N A R. MEDICIN A LI v MXu, educatione molliore, octo multo, uictu lautiore, caeterici' notis id
aperte monstrantibus colligi facillimὰ potest. Quae sane cuncta, si Ga
leno creditur & Avicennae, calidam Sc humidam totius temperaturam demonstrant. Quae etsi nunc indicia in ea non appareant omnia, quod in pallidum mutatus fit faciei & totius corporis color, mutata pulsus ratio, nec idem qui antea carnosus habitus, non ob id tamen a praefata sententia discedendum. Quippe natiuum habitum euertere pollunt animi curae, moerores, perturbationesti' uariae, corporis graues allectus, quibus san
omnibus cum diu R multum te stissima haec foemina fuerit agitata, ponec 3 obruta, nimirum si in alienum ab eo quo diximus habitum dedit, nctio facta sit. itaque cum ob perpessos multos animi angores, quos libistiorum immaturae mortes, uiri praestantissimi at in nobilissimi in aetatis fore inopinatus decessus, lites contentiones is cum suis uariae peperere,in quartanam febrim incidis let,landemo in limis tumorem, ut serὰ semper
ab huiusmodi febri feri solet, atrabitari j copiam succi ipsam collegisse iii
re censendum est. Cuius sane succi redundantis testimonium, excrementa taluo uteroq; reieeta, abunde praestant: ut in quibus 8c cras sis Sc nigris, multa eius humoris sese prodat admistio. Quin& illud animaduersione dignissimum, menses in hac praestanti Demina non secundum stata natu
rae tempora, nec tanta in copia, quanta per bonam ualetudinem prodire lasolere, ipsam* Sc continentissimam,& pudicissimam pro viduarum ino reuixisse. unde si tum fuisse putandum est, ut uterus uaria mala i intra se excrementa collegerit, quibus facultatis excretoriae imbecillitate sim sim congestis, uterum male assci consequens certe fuit. Siquidem in sium in mulieribus paucitas,uel inordinatus cursus; plenitudinis in utero morbos creare solent, uti Galeno R Avicennae uisum. Nec omittendum, quod praeter atra bilari j succi in hac laborante copiam, multum etiam crudorum succorum flatuum qi est inuenire, crassae praeserti in lentae. p pitu tae. quorum sane: generatio natiui caloris imbecillitatem , uentriculi a suo munere defeetionem sequi consueuit, uel Galeni,& omnium denique smedicorum testimonio. Talia uero in corpore subelle,excreta per clysic res e Xcrementa demonstrant, quae crassiciem miram, lentorem oc uiscidi,tatem habent: ut prorsus eius generis pituita uideri possit, quam Praxa goras vitream . quod liquato uitro similis esset nuncupauit. Mirum a tem nemini uideri debet, pituitosa modo , qualia mox diximus,atrabit Dria interdum ei ci excrementa. Nam cum quae secundum uentrem Sc intessetna consistunt excrementa, expelluntur, ea quidem cruda & pituito a uideri neces le est, uentriculo scilicet parum suo munere functo. Cuin uero in penitioribus uasis contenta, ea pro sui generis natura, crassiora de atrae bilis speciem referentia apparere consentaneum certὰ uidetur: facit enim o inaequalis&uaria in diuersis huius dominae partibus intemperies, ut alia at palia excrementa gignantur. Quorum quidem excrementorum ali qua lienis, & iocinoris, & uteri intemperie, alia uentriculi & reliquarum partium sequuntur. t d autem in hunc de humorum redundantia sermo
nem incidimus, ut perspecta omni succorum quibus haec domina abun dat
344쪽
dat natura, propius morbi enarrandi essentiam pernoseamus. Nana ut belle Hippocrates ait, nisi quibus primo constemus, quid* in corpore Li vi Vi uigeat, probe nouerimus: 'uar conferant, quin y morbum propulsent, methodo adhibere minime poterimus. Adde quo d cum ab huiusnodi succis in corpore redundantibus, morbi qui a plenitate sunt omnes origis nem ducant,eorumcl sit Hippocrati creditur causae statuantur, fieri non Us. denor posse putaui, ut eius exacta morbi notio habeatur, cuius non fuerint praes cognitae causae. unde natum illud Galeni ab Aristotele, ut puto, pro tactum arbitror, Methoc cos medicos morborum causas assignare & ins, quirere inde praesidiorum copiam coniectantes. At uerd cum uel eiusdem testimonio, principium methodi medendi morbi sit cognitio, enarranda x. Meth. nobis plenius omnis morbi natura eriuaret ipsius essentia initio sumpto. Sic enim decet eos qui cum demonstratione quidpiam sunt dicturi . GaIm.1. DNoscuntur porro interni affectus si Galeno credituo ex operationum laesionibus,accidentibus, excrementoru qualitate, tum a tumoribus praes imprester naturam, dolorum specie, coloris uitio, sede affecta, & caeteris huius, ria,
modi. Est ita pr. xcipuus in praestanti hac domina assectus, tumor qui 'mdam cirrosus, admodum durus, cum tensione ualida at* renixu: quem sanὸ tumorem flatus plurimi,doloresci', modo tensim, modo pungentes, φει' , Sc acrimoniae sensum inserentes comitantur. Subest autem duricies ea ses u iucundum imum uentrem parte suininis sinistra, inter inguen & umbili, Mira UM cum, qua parte sensui conspicuus sese prodit tumor. Unde illud constare arbitror, muliebres locos, in hac praestanti domina allectos praecipud esse, idipsum enim Ioci affecti positus indicat. Sita enim est matrix inter vini Ammitescam rectumq; intestinu, cui serὰ toti incumbit: uesicam autem iuxta si i umbilicum,ubi fundum ipsius est, magna ex parte superat, uti a uesica sescundum ceruicem ipsius superatur. Habet autem uterus & ceruicem & si odissere. fundum: hoc quidem in umbilicum,illa in pudendum accedit. Sinus item duos, in dextrum & sinistrum protensos, atΦ ab utra fundi parte ex larteribus testes in1tar masculoru duos habet, a quibus paulo inserius utrinsque procesctus apparent mamillares , ad ilia inclinantes quae cornua uoscant. Quamobrem cum pars ea suminis, quae inter inguen est & umbiliscum, tota turgida sit, dura, Sc tensa: censendum secundum fundum ina, tricis, sinu sinistro, duriciei huius magnam partem consistere. Quod nos Nota morbitis euidentissimis probari potest, quarum quidem certissimae ex sensu ta, ctus desumuntur, qui duriciem ipsam secundum quam diximus partem apprehendit: tum S urinae reddendae difficultas, crurum infirmitas, &extenuatio, ato subinde totius corporis uentris imi tumor, pectinis, cos xendicum, dorsi,& inguinum laesio. praefati allectus in utero consistentis non dubia signa praebent. inibus si crassorum humorum uti antea dis ximus in hac domina copiam, uteri* facultatum expultricis praesertim infirmitatem adiunxerimus, non est quod certiora ad morbum inuesti gandum indicia requiramus. Nec ita uelim haec accipi, quasi exquisitum scirrhum assectum hunc esse statuam: cum sit is, uel teste Galeno durus M. Meth.
quispiam 5 sine dolore tumor: quod huic conuenire minii ita potest, qui Lia dc mag
345쪽
N magnis & clamosis doloribus loca subinde uaria obsidentibus coniungatur, flatu nimirum plurimo Rcrastis exitum per angusta uasa perente. unde tensi uos gigni dolores consequens certi est: quae Galent i i de Loicis affec est sententia. Quod N ipsum declarat fatus plurimi ore factare' iectatio: fructum uocant quae cum fit, suscitatis ab eo doloribus alleva tionem non minimam praestat. Quanquam & in hac doloris cuiuspiam alterius sensus appareat, rosionis scilicet 8c mordicationis speciem resis rens:cuius ego doloris causam,acrem & crassum succum uehementer im/d Loel: pactum esse cum Galeno & Avicenna existimo. Atl his notis non tamen x primi, assectum ipsum, quam sedem assectam plene cognosci posse confido.
'φ' Sed quando non solum haec, uerum etiam causam ipsam noxam in rentem, ad rectam morbi curationem considerare oportet, ita tradentea de Loc Wis Galeno: cum uel eiusdem testimonio , curatio post essectricis causae cos
h gnitionem statim se exhibeat, reddedae nobis propius affectus huius caii cosae morbi siderunt, quo facilior sit medendi methodus. Fuerunt igitur externar &prarincipientes affectuum horum causae, iniusta 5c incauta uictus ratio: in qua non in qualitate modo, R delectu ciborum Ged & ordine, praepoι
stero usu, tempore,& mensura peccatum est: error etiam in caetera omni uita, ut neq3 potionis aut exercitationis Opportunae, nec inanitionis aut plenitatis, nec somni aut uigiliarum, congruens seruandae ualetudini ha
' bita sit ratio. Unde factum putandum est, ut multis in corpore congestis succis, crudis his quidem atq; lentis, morbo huic ansam praebuerint. Si Lib.de con- quidem omnium morborum ueluti radix si quid Galeno 3c Avicennaestu artis, creditur cruditas ipsa censenda est. Accedunt praeterea longi antea per
..h. uel pessi ab hac praestanti domina morbi, quartana sebris, lienis 8c uiscerum
licite Ionia- tumores, animi graues perturbationeS,luchus, moerores,curae, quae cuia cta tum sanguinem adurendo, tum uires labefactando, symptomatis his quibus nunc non leuiter premitur, Occasionem sane maximam praestites re. Ita P corporearum causarum praecipuae erunt, membrorum horum intemperaturae, nempe uentriculi, lienis, uteri. item & atrabitariorum succorum cum crudis redundantia atq; commixtio, quod N excrementa
utriusin humoris speciem reserentia, & ipse turgidi loci color plumbeus psae ilium cum albedine quadam indicat. Atque haec de caulis breuiter. unde illud constare puto quam sit huius assectus curatio difficilis: ut cuius origo a crassis sit & atrabitari js succis, locusq; astectus in penitioribus corporis
reconditus, excrementorum ad se transnussorum redundantiam facile eracipiens. Cuius item affectus curandi dissicultatem augent,dolores perce pii, qui cum punctionis sensum adserant, cancrum tandem futurum mi re iactiq. nari uidentur uel Avicennae sententia: tum N aegrotantis ipsius parum ira ci 4, obsequens medicorum consi as natura grauiorem in curando allecti
nem non parum reddet. Nec dubitandum, quin si perstent dolores, uel in cancrum,uel in hydropem tandem siccam morbus hic desinat: dicente id ..A'ori'. in Aphorismis Hippocrate: quae tamen & ipsa si quae debetur morbo i iis k . praecautio diligens adhibeatur, uitari sane poterunt, & laborans ipsa in meliorem habitum restitui: fici autem id, si & doctis medicorum conii,
346쪽
lijs stabit, & iustam uictiis rationem ad unguem seruauerit: tum & si ea perscribetur a medico curandi methodus, quae morbo esse quam apposittissima uideatur. Erit autem saluberrima quae mox subscribetur. Princis curatio. pio quoniam uictus ratio siue in secunda ualetudine seruanda, siue in prospulsando morbo plurimum momenti habet, ut Galeno pluribus in locis deris ib. uisum, ea instituenda erit, quae & quantitate,& qualitate,& modo usus, morbo conueniat. siquidem instituendae uictus rationisi j tres praecipui scopia Galeno proponuntur. Quod ad quantitatem igitur pertinet, ea cautio habeatur, ut quoad curatus sit morbus parum quidem alimenti, ' xo sed saepius probetq; nutrientis adseratur. Siquidem ubi laborantis uires debiles fuerint,& ea quae in corpore est dispositio, uel ex corruptione lius morum, uel desectu fuerit, parum alimenti quod probe conficiatur, sed ius exhibere oportet, ex Galeni in Aphorisinis sententia. Quia chim i. Amm α. in nostra hac aegrotante usu ueniat, quae δc morbi longitudine,& medi 'φ 'camentorum copia,& doloribus multis, & uigiliis, ciboruni l auersione
diu grauata fuit multumq; deiecta pauco quidem cibo & utili, sed cres
ius dato reficienda erit. Sit autem qualitas quae cum morbo suis quali ratibus 8c substantiae modo pugnet. Quamobrem cum ex lentis Sc cras sis, tum Sc atrabitari js succis morbus constet, deligendus is uictus erit, , qui & secandi, Sc attenuandi, tum Sc discutiendi facultatem habeat. Proeα fiant id ex cerealibus, panis ex purissimo tritico probe paratus, molliter ac summa diligentia coetus, cui es salis & sermenti plusculum, anesi uerὰ
seminum aliquantum sit admixtum: utetur uero eo dum recens est, unius
tantum aut duorum dierum, idi sublata crusta,quae crassiim N atrabit rium suco parit. Ex quadrupedii carnibus, uituli hoedi imprimis congueniunt. Inter esculentas aues,capi iuuenes, gallinacei pulli,nondum coeauntes: praesertim si pinguiusculi sint: perdicum item ac columborum, probe conueniunt. Adhaec phasiani, turtures, turdi, ficedulae, A caeterae quae in terrenis Sc saltuosis pascunt: parum enim haec recrementi in se has,o bent, facillime concoquuntur, bene alunt, Probum sanguinem generant. Quamobrem optime conuenire uidentur. Oua gallinacea recentia, sor
bilia praesertim, aqua distracita, boni succi esse probeq; alere ab omnibus est receptum. Piscium nullus certe quidem si morbum spei tes) usus con, uenit: ced quando aegri naturae es consuetudini aliquid, ut uult Hippos i. Aphori'
crates condonandum est, ea in eorum usu ratio habenda erit, ut quam i optimi optimecpparati, siue e pelago siue fluminibus sumantur raro in cisbum ueniant. Ex maritimis probantur asellus, bugiosius,aurata, mullus:
sed aurata praecipue,de qua illud recta quidam prodidit, eam inter pisces peculiari quadam dote singularem Sc saporis simul Sc salubritatis gras
o tiam obtinere: qui eas nimirum in ratione alendorum aegrorum leuios ris nutrimenti existimauit. Ex fluuialibus conueniunt trotta , luctus, Scsaxatiles omnes, tum 8c qui Leo apud Plinium,cammarus apud nos dicis tur. Pisces omnes salubritatis causa iubet Galenus in craticula subditis 2ώ, Τὸ p. milioribus prunis, oleo, sale acetocli conspergi quo facilius concoquλns tin tur. Ex leguminibus nullum prope ςonuenit. Cicerum tamen rubeorum '
347쪽
333 ENAR. MEDICINALIUM decoctum,ex adiectis petroselini sol is, uel hyssopi,salutariter exhiberi potest. Fercula , quae ex ptisana, aut pane ex iure carnis excepto parantur, utilia erunt . borragine, menta, hyssopo,petroselino, ex oleribus uti quandoq; poterit. Fructius horari j crudi praesertim, uitandi omnes illi erunt: ex his tamen uoluptatis causa modice aestate media prunis, quas pertigo Liis . nias vocamus, olim ut uult Aetius iberica dicta, tum & damascenis atq; onychinis, quas pruni dactyla in nostro orbe appellare solemus, uti potorit, adhaec ficubus uuis p exacte maturis, pyris, coctanis i in secuda menssa uti, si molliter coctia sint, Sc zaccaro uel anesi semine zaccarato respersa nihil prohibet. Inter tragemata tamen & bellaria quae secundis mensis is apponi solent, cotoneorum conditura, coriandrorum & anesi praecipuὰ
conueniunt. Aromatum quae mitiora placent, utatur itaque cinamomo, croco, chario phillis ad robur uentriculo addendum, pituitam disiecandam, idcphyeme. Uinum sit odoratum, tenue, mediocriter uinosum,non tamen acutum, dulce, aut crasium: hyeme modicὰ, aestate liberius dilii, tum. Haec in uniuersum quae in ratione ciborum potionis q3 conue niunt. . Eugiat plenitatem omnem ciborum in eadem mensa, copiam, uarietatem, apparatum, cupedias, repetitas uoluptatis causa a coena corris
potationes: Cralla, glutinosa uiscida, dura, assata, falsa, acria, flatuosa ui tet. ae ex lacte & arte pistoria parantur uitet omnia. Cibum labor, hoc est corporis congrua exercitatio praecedat, si per ualetudinem id illi liceat: sin minus, Dicitione matutina exerciti j loco utatur. A cibo nullisse aut animi aut corporis defatiget laboribus, uentrem ad satietatem nun/quam impleat: cruditatem quoad eius fieri maxime poterit ne admittat: quae si quado enascatur, inedia, clysmate, aut uomitu leuare eam omni nixu contendat. Somnus sit nocturnus septem ad summum horarum: insterdiu uigilet: frigido aeri,nubibus obducto, imbrecti madenti, ait strino dc aquilonaribus flatibus ne temerὰ se exponat: iram, moerorem, nactum, graues animi curas omnibus uiribus uitare studeat. Atque haec de uictus
Quod ad medicamenta pertinet, illud in primis animaduertendum, tus mores duros quocunci consistant, sine totius corporis ab atris seu crastis succis uacuatione curari mini posme. Nam in omnibus omnino mors bis,in quibus effectrix causa adhuc manet, ab ea inchoari curatio debet. Gul .netb. nempe quod semper causam, si Galeno creditur , abscindere prius opora H liba Nax auamobrent cum vitio succo tumores huiusmodi proueniant, ut libro de Turno. praeter natu. is autem medicamento educendum se elle indicet, ut IIII. Methodi a Galeno proditum, consequens certe est, ut . . de Compo ab ea indicatione , quam morbus suggerit, curationem omnem auspice 2 - mur . cum eX Galeni sententia,uniuerso prius corpori, quam asse Lirpati Q. ω An - ti' prospiciendit. Unde illud recte ab Avicenna dictum arbitror, Apolitot stema inquit durum de uteri apostemate loquens oportet ut medicetur& macuetur cum eo corpus, humoribus crassis Sc melancholicis. Quam
i . O Feni. sententiam idem rursus, dum durorum apostematum rationem ex pro
sesso tractat,expressit. Sed quado & uires ipsae corporis longo iam mor
348쪽
LIBER QUINTVS.ho & graui labeiactatae, & humoris crassicies at* copia, mustam aut sus
bitam fieri uacuationem prohibeant: adhibenda ea in uacuando cautio erit, ut sensim & modice, leuibusl medicamentis per certa & 1iata temopora asiumptis perficiatur: sic enim libro de Locis in homine iubet Hip pocrates: praesertim cum laborans ipsa suapte natura ad excretionem iascilis sit, & a leuissimo etiam medicamento ducatur. Nam cum uires derisciant vacuantia praesidia cuncta, uel Galeni testimonio, sicq in morbis omnibus praecipue longis quae de uiribus sumitur indicatio omnium prima ato potissima: praecu stodienda uirium substantia erit, ne crebris xo aut magnis uacuationibus distoluatur. Quamobrem ex Hippocratis lis bro de infanta consilio, remissionem potius & ueluti cestationem quanadam ad tempus concedendam esse statuo: quam ut crebris potionibus in eam aegrum ducamus debilitatem, ut a medicamentis concidat. Appotente igitur uere consentientibus uiribus, mittatur huic praestanti domis nae sanguis: ex sinistri cubiti uena media, si morbus adhuc in principio sit : sin iam inueterauerit, consulerem uel e poplitibus, uel saphena cruris sinistri mittendum. Nam siue retrahere, siue derivare a loco affecto uelismus: per coniuncta locis assectis uasa iacere id expedit, ut est Galeni sen ad alio tentia. eoq; e linistra semper parte singuinem si opuς sit detrahere opor Ut 'Τ Ο tebit, quod tumor eam partem obsideat. Sed quando iam plusculum tem poris morbus hic processit, privstiterit arbitror magis,e malleolo quam e cubito misiste. Mittatur autem pro uirium tenore ad uncias ad sum mum octo: cui tamen sanguinis missioni, nisi aluus sponte fuat, praemiistatur mollis clyster, ex decocto maluarum altheae,acanthi, betae, lino snis,furiarum,florum cameli,anesi,& aneti seminum, adiecta siliqua aegyptia & cofectione Oxyphaenici Sc oleo uiolaceo. Post mistum sanguinem fluxile reddere corpus, Ruacuationi idoneum sequentibus potionibus
paret. Accipe quini radicum communium,corticum radicum capparos rum,& myricae, omnium mundatarum,& in aceto per noctem temper
, , tarum,cuius* uncia unam: buglossi,inlybi latioris,& cichorii omnium cum radicibus cuiusq; manipulum, summitatum hyssopi, artemisiae, senticuli, melisiae, matricariae, caeterac, adianti, cuius* manipuli dimidium: 'Duarum pastarum pinguium exacinatarum, uncias duas: medullae carta mi unciam unam,seminum anesi, careos, maratri,cuiusq; drachmas duas:
thymi epithymi cuiusq; drachmam,florum uiolarum & buglossi ana pugillum unum: lento igne coquantur ad tertias & adiectis seraphs ex radi/cibus, bizantino, & ex scolopeiadria, potio paretur, quam sumat contis nitos sex dies ieiuno uentre. Post haec potio detur ex rhacomatis diluto, ad drachmas duas: agarico trochiscato ad drachmam unam, confectione , hamec ad drachmas duas: excipiantur decocto sene & modico epithymi 8c florum communium. Nec ego ad ualentiora transcenderem , quod sciam istaec leuiora commode & sine molestia ducere. a ualentioribus medicamentis terreri aegram, Sc in praua symptomata, uiriumq; desesctionem duci. in crassinum medicamenti sumendum, theriaces antidos tum ad drachmam unam ex condito buglosSi. i
349쪽
1 E N A R. MED ICINA LIVM Bis mense singulo accipiat decoctum hoc : solliculorum sene munda torum, & ex prcsibrum ex aqua hu glossi unciae dimidium: anesi semianis drachmam unam, medullae cnici sesquidrachmam : sirupi ex insustione rosarum unciam unam,potio paretur bis in singulos menses sumenida: uel si catapotia malit, sumat ex pillulis de hiera cum puluere sene, ino dico agarico,epithymo,& zinet ibere additis. Sed qua do a medicamentis per os assumptis, cuius ea cun* generis sint, male eam assici plena fide co gnouimus, horum loco suadeo, ut si commode possit, uomitum sibi proscuret,accepta post coenam aqua decoctionis raphani tepida, cum modico serapi j acidi, quod uacuationis genus in hoc affectus genere ad reuulssos ianem commodissimum existimo: uel si minus id possit, clysmate molliti uo semel per hebdomadam aut bis utatur,ut antea praescriptum est. Ad uentriculi es uiscerum intemperiem amouendam, utatur sequenti condi tura , quae accipit, Triferae sarracenicae uncias tres: consectionis alchos ines Messe ei, unciae dimidium, confessitionis de hiancrito Auicenae drach mas tres: pulueris pliris,& dia moschi dulcis, & diambrae, alia drachmam unam: pulueris ex margaritis,quem diam argariton nostri uocant, scru pulos quatuor,ex strupo corticis citrii, uel melle emblicorum, aut sirum debit glossa confecitio paretur: cuius dosis sit aureorum duorum ter in hebdomada. is Iam uero ad locum assectum propius accedendo, quoniam tumor osmnis ademptionem sui postulat: id nobis in hoc scyrroso tumore per emollientia & discutientia tentandum erit: id enim scyrrosus tumor cst Galeno, Paulo, & Aetio creditur) indicat. Sed ad recitam tumoris duri huius curationem ea habenda cautio erit, ne aut nimium emollientibus, aut sortiter discutientibus prorsus utamur: siquidem illa nihil discutiunt: haec tenuem humorem Oinnem absum ut,& quod reliquum est incrasiani R indurant. Itaq; iuxta praedictorum autorum sensa, molliatur primum durus tumor dies aliquot, dein medicamentis appositis discutiatur, ex ijs quae non ualide trahunt aut digerunt, sed quae discutiendo molliant :& inmodice excalfaciant. Quamobrem merito Avicenna id dixisse est uisus, Et oportet inquit ut ponantur curationi eius de scyrroso apostemate loquens duae reuolutiones, reuolutio resolutionis cum lenitate,cum eo quod non exiccat plurimum. Quae uerba a Galeno II. ad Glaucon. &NIII I. Meth. mutuas te uidetur. Foueatur igitur locus oleo aneti &li liorum in quibus ebisci radix incocta sit, & spongia si tresue calenti leuis terque expresio, solus fiat: a quo mox ungatur durus tumor sequenti cataplasmate. Accipe radicis alteae in oleo liliorum abiecto interiore ligno inco starlib. una, muccaginis seminis lini & semigraeci ana. I .ri. medullae ceruinae si haberi possit, ut quae omnium in hac re uel teste Galeno praestantissima sit, uel loco illius uitulinae 8 . iij. axungiae anseris& gallinae ana. I. unam, misce & a fotu utere. seruetur hic ordo dies totos quinq;: post quos apposnatur quod sequitur digerens medicamentum ex Galeno sumptum. Ams
moniaci pinguiorii. I. i. dissoluatur in accio albo & additis styrace Rbdellio
350쪽
LIBER Q V I N T V s. bdellio molliore ana. I . unam, extendatur in corio tenui, & tumori adsmoueatur biduum totum, sussiciet* semel tantum in die mutasse, postea denuo redeat ad Dium priorem: N a latu ad cataplasma, ab eo ad em, plastrum hoc. Complet item hanc ipsam intentionem, integia molliendiator discutiendi, emplastrum hoc quod accipit Ammoniaci, galbani, et 3 humidioris, cuius g. unam, dissoluantur diligenter in mortario cum oleo aneti modicol aceti acuti, postea adde muccaginis Denigrieci& seminis lini, cuiusq; unciam: caricarum pinguium numero X I I. pigstentur accurate & incorporentur simul. Vterus pessis etiam subditis , molliatur,& purgetur,ad quod praestantissimus est Avicennae pessus ad traduxitiem matricis inseriptus,in hunc modum: Diaquilonis. g .ij. medullae μ' si cerui 8c uituli, axungiae tauri, gallinae,&anatis, ana. I . unam, stercoris os Dilli, styracis utriusq;, myrrhae ana. I .Lcroci. 3. ii. olei nardini. I . unam, ii σquatis adipibus cum oleo & omnibus rita subadiis, miseeantur & ex serisco rubro excipiantur sant in pessi longitudinis digiti longioris, quos sibi subdat filo ad crus appenso. Hanc ego ex medicorum melioris notae dos ctrina,huius morbi methodum curatiuam si qua sit curandi uia esse putto: quam Deus optimus maximus in aegrotantis salutem perficiat. a. et uirium ex diuturno iram morbo infirmitatem reparandam, crurumi ad motum impotentiam proste Ab uiro Ioanne Paptina Bernar ociae Lucensi.
X his quae nobis de asse stu, uarijs que symptomatis praessiatis uiri Ioannis Baptistae Bernardini, de vi ipto medicanarratione cognita sunt, illud imprimis constat, spectabi lem hunc uirum, diuturna febri, multisq; abscessibus mensses aliquot laborasse: cuius equidem aegrotantis, & si mini 3o mὸ nobis aut aptas, aut temperamentum, totiusq; corporis nativa habitu do, uitae modus ac ratio, perspecita sunt: a quibus sand curandi indicatio nes post eam quae ab assiectu sumitur capere uel Galeni testimonio Opor hastatet: quantum tamen artificiosa uocata coniectura assequi licet, rite illud fictunia loeos aestimare possiimus, natiuum huius uiri partium robur, nati uanach conssii tutionem longe ab ea quae secundum naturam,elle debere,idcp tam uolidi diuturniψ morbi iniuria desciuisle . Est enim grauis diuturni in morubi proprium, uires corporis uniuersas statumi corporis omnem labefas ctare. Quamobrem cum & morbi longitudo & atrocitas, & curationis grauitas serro, igne, festionibus multis constans, plurimum boni humo O itas ac spirituum hauserint: a quibus uirium robur in partibus omnibus consistere selet, merito existimandum, disset utionem earum maximam factam esse. Unde minime mirum uideri debet, crura secundum sua ipso rum munia infirma atq; suo muneri obeundo inepta cuti ad nos perseri/hitur esse. QuippPRuiciatorum humorum influxu qui adeas partes ob earum positum pronus ac facilis esse solet & dolorum magnitudine,