장음표시 사용
411쪽
33 I E N A R. MEDICIN ALIV Mi risep corporis partibus,sed in facie magis, praesertim secundum frontem: aures acuminatae fiunt, nasus simus, labra crassa , horrendi aspeetii appa rent,&satyris quam similli mi. Hos casus Elephanti asin uocatam sequi testatur lib. de Morborum causis Galenus. Avicenna coloris in secie des prauationem addit, fit enim color ex rubeo liuens tum uocis raucitastem, ob pulmonum laesionem. Ego quidem certe, magnum a calore iussiscium sumi de Elephante censeo. Nam quum Elephantiasin Galenus II. ad Glauc. sanguinis turbidi ac crassi in uenis cotenti ad cutim uniuersam
propulsionem esse affirmet: fit prosecto, ut pro ratione sanguinis huius modi morbum inserentis, colorem efflorescere talem oporteat, quod color succorum corporis certissima nota sit. iamobrem cum qui Elei
phantem creat humor, ruber sit,turbidus ac crasius, colorem in cute ex
rubro liuentem apparere consequens quidem est. Unde Galenus libro de Atra bile, Subrubros inquit Elephantes parit ater humor qualitatibus mitis remistus , ac sanguini commixtus. Quod si uel hi spatio temporis
perdurent,nigriores redduntur. Cauliacensis Guido oculorum rotundis Trής, ε tatem addit. At haec quidem omnia ad figurae deprauatione pertinent, uti immutatus color ad qualitatem mutatam, & Elephantiasin perpetuo comitantur. Quamobrem ab illis potissimum morbi indicationes aici iudicia sumi debent. Quae enim a morbi essentia signa ducuntur, ea certam :Vnium edi declarandi morbi significationem habent 4 Huiusmodi signa Guido unit,ta. p. at voca aPPellanda centa; hoc est, morbo propria: ueluti ea quae cum Ele,
αι. phantia si conueniant, in ali js tamen itidem morbis reperiantur, aequiuo ca. Sexdecim autem huius ordinis idem autor annumerat: uerum quibus
in iudicio serendo habenda fides omnino non sit, cum praesertim alios insdicare morbos ipsa possint. Ne tamen ab his imponi nobis possit, quibus potissimum fidendum sit, quae ue affectum propius demonstrare queant, explicandum nobis de integro erit. Primum itaq; inter aequivoca protus
herationes extremorum crurumi potissimum habentur: ab hoc certius
quana ab alijssumi iudicium pote . Ex tuberationes porro has, glandus Iosas additiones Avicenna uocat. Fiunt autem ob sanguinis crassi & turshidi in parte sit bsistentiam,cum is scilicet improbe a natura elaboratus &a nutritoria facultate non recte immutatus, in carnem crassam, duram, si de is t. asperam, hiaequalein,degenerat. Nam quod Galenus ait ubi carni cibus
assimilatur, si pituita resertus sit sanguis, accidit, ut caro quo magis piis tuitosi efficiatur. Neq; enim idem est carnem esse, Sc carnem phlegmati cam esse. Neq; etiam idem est carnem esie 8c melancholicam carnem eue. Ita cum in Blephante magna nutritoriae facultatis aberratio contingat: si prosecto, ut deprauatum alimentum, quale in huiusmodi morbo accis dit, immutari, necp item assimilari a facultate queat: cuius desectu neceb sario efficitur, ut extuberet durat caro fat. ac proinde ab hoc signo ceratius de Elephante iudicium sumi possit. Secundum ex aequi uocis est cos loris, quem Guido morpheatum Ze tenebrosum uocat. hoc est eius geamorphea neris, qui in morphea morbo apparere solet. Est autem Morphea seu Albaras foedus cputis color, ex malo particulae habitu alimentum rediei assim
412쪽
LIBER's E N T V s. 3ssassimilare non potentis obortus: in quo sane affectu cutis Sc subdita in terdum etiam caro pessime assicitur crustosis pustulis , a qus bus non/nunquam squaminis piscium similia emittuntur: p sertim in ea quae nigra est, quam Avicenna Albaram nigram uocauit: Celsus tam nigram quam albam uno uitiliginis nomine comprehendit: atq; huius uaria est
nec unica tantum species, alia solam cutem inficit , carnem alia intimius permeat, ac pilos albo atroue colore inficit, atque commaculat. unde caal sectio modo modo Graecis dicitur, pro ratione coloris quo pili tinguntur: cum in album colorem inclinant, alphi dicuntur: cum in o nigrum melas. Morpheatum igitur colorem eum intelligere Guido uia detur, qui subniger sit 8c obscurus, ex rubro in nigrorem vergens. qualis
in uitiligine nigra quam uocari diximus contingit. & ab hoc item signo non leuis de morbo indicatio sumi debet. A capillorum defluuio Sc tenuium regeneratione quod tertium inter huiusmodi ligna est non tam certa sumi iudicandi ratio debet, quod in plerisque almis affectibus id eueniat: uti in Alopecia dc Ophiasi: fit autem is casus ob deprauatam,
quae in alimento pilorum fit, naturae acitionem : corrumpitur enim in
huiusmodi assieetibus pilorum materia, unde ob alimenti commodi penuriam decidere eos omnino necesse est, Sc ob partis imbecillitatem tenues ., renasci. Quartum esse uult Guido, musculorum praecipue pollicis conssiamptionem. Remotissimum mihi id lignum, Sc parum ad iudicandum aptum uidetur, cum in atrophia uocata, in tabe, in diuturni s morbis, in iis item qui se aut multis uigil is, curis, exercitationibus & laboribus, aut alioqui inedia defatigarunt: aut graui alui fluxione, unguinisque
eruptione tentantur,talem sit musculorum colafum pyionem uidere: quae si tamen cum reliquis uni uocis uocatis signis coniumsta sit,aberrationem
facultatis altricis significat. Ouintum ponitur esse itupor , abolitus' que extremarum partium in tactu si illis: quod item symptoma propriu non est, ctim Sc plarisq; neruorum affectibus conueniat: fit autem ob partis,o Distiditatem: est enim autore Galeno imperfecita quaedam neruorum res solutio,ob insignem refrigerationem proueniens,unde Se sensus& motus p -.dissicultas enascatur. Cur autem Elephanticorum extremae partes stupos re tententur,in promptu causis est: quod a crasso atrabitariol succo im plati nerui, spiritus animalis serri permearet ad ipsos prohibe tur. Uus plici istitur de causa restigerantur in Elephanticis extremae partes: altera quod seigido succo refertae sint: altera quod qui eas cateiacere debet ani malis spiritus, aditu ad eas partes prohibetur, unde merito stuporem sescui consecuens est. Sed cur pereat in illis sensus, ut etiam Pinactii olfenotiam: non pereat autem libitus baud p ri de difficile fuerit causam red o dere. uod qui ad cutim procedunt nerui affecti sint, non sic autem musiculi: ac proinde si stylo aut acu penitius pungantur, puncturam sentiunt: quod muscuIi non perinde ac cutis affecti sint, sed sicutis sola aut aliquidi subditae carnis attingatur, prorsus non sentiunt: quod cium exigui tuapte 'h
natura sensus ea pars sit, si impleri eam cratio & frigido succo contingat uti in Elephante usu uenit cum partem insigniter restiger ri, tum am/
413쪽
ENAR. MEDICINALIUMmalem spiritum aditu suo ad eam arceri plane cernemus: a quibus sin causis oriri stuporem consecueus est. Sextum Scabies. impetigines, Scgutta rosacea statuuntur: haec autem omnia cutis de foedationes quaedam sunt, a succorum prauitate, falsorum praesertim& biliosorum, una cum uirtutis altricis aserratione enatae. Quae si in Elephantico probando ap. pareant,& ex univocis aliqua adsint, magnam profecto aut impendentis mali, aut iam instantis coniecturam, eamwartificiosam, hoc est ueritati propinquam, praebent: quod & uitiosos in uenis subesse succos, Se altriicem facultatem a suo aberrare scopo de inonstrent. Septimum extuberastiones rotundae, & durae sub lingua, palpebris, auritas. De hoc diebam nantea est inter ea quae Elephantem consequebantur, certissimum esse signum. Odi auum ardores N punesturae acuum sensus instar, hoc est ulce
rosa in corpore lassitudo quaedam. Haec quidem si adsint, biliosorum inuasis redundantiam, non autem Elephantem arguunt nec huic signo crodendum censeo, quod in biliosis alioqui hominibus, & his qui ulcerosa
sal. .ci. uocata lasSitudine tenentur, saepenumero appareat. Cutis crispitudo, tim. ωS mnte star implumis anseris, nonum ponitur signum: quod ad rem, nisi multa alia in sint, parum meo quidem iudicio facere uidetur: cum in 1 js qui Pso ra, lepra, H cutaneis ali js assiectibus laborant, non raro talem sit speetare cutem, asperam , inaequalem, crisipatam ato rugosam: & in multis Elein Wphanticis eam reperire non sit, cum multos ego cute plana, aequali, leni pN alba praeditos esse sim conspicatus. Decimum, quod unctiaosi appa reant, respersi aqua, crassae quidem, & excrementorum acrium fuligine
obductae cutis indicium id est, Elephantiasis certὰ non est, Quod raro ta ricitent quὀd callidi, dolosi, furiosi sint, id commune cum pleris , qui Elephantici non sunt habere uidentur, nec ex his iudicari ullatenus de si lephante debet. Quod uerd insemiiijs grauibus & sormidolosis terrean
tur, id quidem atrabitari j succi noxam, Elephantem autem non indicat: scuti necppulsivum eorum debilitas, quae N senibus, R diuturno morbo assectis, & a morbo resurgentibus, peculiaris esse solet quare nec ex hoc νitem iudicandum. Decimum quintum signum illud est, quὀd sanguinem trum bosum, nigrum, liuentem obscuruli si habent. Ab hoc quidem nonnihil coiecturae sumi haud ineptὰ potest, talis enim sanguis Elephan tiasis prosedio materia esse censetur: ut in quo a trabitarn succci plurimum insit. Ultimum ab urina tenui, cineritia, alba petitur: sallax N incertum huiusmodi signum habendum est: tales enim plerun* in limosis, quartunari js, uiscerum obstruistionibus apparent: qui tamen omnes ab Ella A qui a ta phanticis per disdiapason distant. Ita ut a quibus certa Elephantico dis di Ei liiudicandi ratio petenda sit, compendio explicem, dico, ab is quae secui
dum moti etiantia missunt, eum. p perpetuo comitantur. iudicium feri udebere: nempe ab ipsa uultus in primis specie torua, satyris p simillima
a labiorum crassicie, & foeditate,nasi dilatatione, aurium rotunditate,& circunfle Xione quadam cum attenuatione, frontis& superciliorum extu beratione, oculorum fixo intuitu, Sc figurae in orbem deprauatione, co
lore faciei subrubro. obscuro, in nigrorem p desinente, vocis insup xl
414쪽
raucitate.Ex his prosedior certissimum de Elephantiasi iudicium sumi de, bet. ibus si reliqui corporis similis color accedat, carni Scy in toto, ina, xime uero secundum artus protuberationes, uitiligo aut lepra, impetiνgocp in uniuerso corpore, extuberationes & granula quaedam duriuscu la sub lingua, palpebris,auribus, Demum quod caput est si e parentum macula labem hanc contraxerit, ab Elephanticis uti P procreatus, si inscauta uictus ratione usus, si consuetudinem diuturnam cum hoc morbo assectis habuerit, isthaec inquam omnia si una cum prioribus signis conssenserint, Elephanticum plene declarant, & a magistratu, qui talis reperaso tus fiterit, quam longissime a coetu hominum societate v ablegandus.Cui uero pauca ex univocis aequivocis V uocatis, aut rem illa signa adfuerint quod re ste Guido monet admonendus is i medico blande erit, sui ut rationem maximam habendam ducat: summat cautione Ruitae ratio, ne praecaueat, ne indiligentia in morbum ad quem dispositus est delaba, tur. Si uero aequivoca ampliora uni uocis, sed ex his item aliquot habeat, de Guidonis quidem sententia ut non omnino segregandus, nec Elephanticus declarandus, sic certὸ grauiter comminandus, illiq; tum imperansdum,congressus hominum ac coetus ut uitet,domi se contineat,sibi quam
Elephantem ingresso prospiciat. Quod si & plurima ex iis quae secundum γ' morbi estentiam,& quae plerun* comitari solent inuenta fuerint, blandis N lenibus uerbis Elephanticiis est pronuntiandus. Atq; haec Elephantircos iudicandi prodita a neotericis nostris praesertimi Guidone ratio. A qua & si minimὰ recedendum in Elephanticis deprehendendis plerique
omnes existiment, egoq; astentiar: haud ita tamen pro oraculo habens dam, non ut ab illa uel transuersum unguem discedere liceat, censeo. Equi/dem cum priscis seculis, maiorum p nostrorum aetate, Hippocratis dico, Galeni,Pauli, Alexandri, Aeti j, Oribasq, Elephanticorum iudicia plurisma se sta Lisse exploratissimum sit, non hanc eos omnino uiam secutos
fuisse ex eorum monumentis coniicere certum est. Galenus certe ex atras
o bilarh succi in uniuersam cutem propulsione,facie 3 Satyris simillima, la, biorum crassicie,& aurium attenuatione seu acumine, nasius simitate, Elo Uul κε. phanticos iudicat, nempe a figurae deprauatione, Elephas enim figuram ' 'planc immutat, ut idem ait. Paulus ex uultus livido rubore & totius cora iacti. poris exulceratione: praesertim si extrema decidant, exactum uidetur de P M libro .. Elephante sumere iudicium. Rubros enim Elephantes mitiores esse cum Galeno affirmat. Reliquos uero qui insessiores malignius saeuiunt, tum GHEM. de corpus totum hulcerosum reddunt, tum extrema decidere faciunt: hog M ME inquam a flava bile nimium exusta oriri idem testatur. Itaque non dubiutat Paulus eum cui extrema deciderint hulcerum atrabitariorum uitio, εο totumo corpus hulceribus resertum habuerit, Elephanticum, eum* pesssimi generis iudicare. Aetius, cum morbi huius uestigia iam circa superis A .m diem apparere coeperint: tunc non gigni morbum, sed perfici iure conitendit, intus a uitaribus initio facto. Quae autem uestigia ea sint idem au tor apertissime docet: fieri enim ait ubi ad cutem progressum fuerit ina, Ium malas crassiores ato metum, florere q3 non florido, sed liuido rubo.
415쪽
oi ENAR. MEDICINALI vre. Et venulas sub lingua uaricosas apparere, eminentias in per omne sere corpus fieri. itaq; ut quod sentio ingenuὰ proferam , ex horum autorum sententia, si cuipiam plurima ex aequi uocis uocatis una cum aliquot unis uotis in facie praesertim apparentibus adfuerint , maxime uero si malum eo usq; procellerit, ut extrema exulcerata decidant, totumw corpus uitili gine leu foeda scabie .deformatum appareat, sint p in extremis partibus extuberationes, adsinti narium intus exulceratio cum strictura, foris uerd crassicies 8c dilatatio, auriurnq; attenuatio cum aliquali faciei horri
ubi supra do aspectu, hunc ego prosecto Elephanticum iure dixerim uel Pauli es
Galeni testimonio etsi in eo omnia non in sint uni uoca ligna. Plurima is nanq; ex aequivocis uocatis si adsint,ea in intensa sint: praesertim si extro morum casus sequatur, ut Paulus sentit ea ego cum uni uocis uocati subribus prope aequare non verebor: si modo una cum istis, aliquot ex uni, uocis apparuerint in facie. Nam nullis in facie apparentibus notis, iudica re Elephanticos minime possumus , ut concors est autorum medicinae Gorda . omnium sententia, confirmatin Gordonius non pessimus autor, qui in
Elephantico illo a se deprehenso cui articuli sere omnes deciderant, quod nulla apparerent in facie ligna, Elephanticum fuiste non est ausus proni tiare. Nobis uero in publico Elephanticorum apud Arelatam examine quosdam uidere contigit quibus extrema exulcerata decidissent Seliet is
duricies ac extubcratio in articulis, color morpheatuS in corpore ,. com
sumptio musculorum ingens praecipue pollicis, stupor effatu dignus, ut
etiam mucrone punisti minime noxam sentirent, scabies demum &ii Petigines uniuersum commacularent corpus: esseti pulsus debilis, san guis ater 8c plumbeus, urinae albae atq; tenues: qui tamen univoca in bacie signa non omnia haberent, nihilosecius tamen uerilsime Elephantici ei lent iudicati. Euenit enim quandoque, ut ob eius partis robur non tam ualida in facie quam in reliquo corpore signa appareant, etsi maxime Et
/phantici sint huiusmodi. At* haec, ut puto, uera Elephanticos deprchensi dendi ratio est. 34
Qxiod latu' munus ut ad medicum proprie pertinet,qui hac in re iudi cis partes sustinet: sic certe magistratus illa sunt, ut qui suspecti in ciuita te habentur, eos ad medicos deferri curet, neq; enim id medicorum mi nus est, ut qui iudicum partes subituri sunt, delatorum munus impleant. Hipp. in Iu- Praesertim si qui tantum dis positi non etiamnum Elephantici fuerint. Hip
V pocratis enim iureiurando astringimur, ut quae efferre non contulerit, curandum adhibiti, siue etiam minime adhibiti, ea quide ceu arcana coim tineamus, nec cuiquam comittamus. Ita si quis cui ad Elephantem in clinatio quaedam sit, consulturus nos adeat, eumne protinus magistratui prodere s& faiatiae periclitanti notam inurere Sc in uulgum infamare au
lebimus Absit, abisit a sancta medicorum fide ac probitate flagitium hoc
impietati sane proximum mihi uidetur, quem consilio regere, fide tucri, arte seruare potes, hunc exilii reum mendacio facere, hunc tanti mali in i mulare, hunc fama sipoliare, turpem p 8c contemptibilem uulgo propinnere. Tacite hic profecto a medico admonendus est, dc cohortandus, tibi
416쪽
LIBER SEXTUS. so e ut sapiat, medicorum dictis audiens ut sit, eorumin confisins praeceptis ppareat. Qudd si hunc iam pessi affictum, primo etiam aditu invenerit, tum deserre magistratui illum debet, tum malum significare. Nam utim, pietatis est, nondum lapsum noxae dare: sic certe proditae fidei, iam iii, quinatum, iam Elephanticii factum non prodere,non ab hominum coetu leximere,ne maiorem priuati hominis quam reipublicae quae una omnes 3 omnium propinquitates & affinitates longe superat) curam habuisse ui deri possit. Quo sane in munere obeundo uni tantu ueritati Deum praeoculis habentes, nihil quicquam amori, inuidentiae, livori, odio, ulli p,o perturbationi tribuendum ei, qui rectam sit eius persciendae rei uiam initurus consulo: & ut mihi id per omnem uitam contingat, Deum suae
medica aegrum fallere sal tiscausa siceat.
IPPOCRATIs librum Sextum de Popularibus morabis cum magna animi intentione Iegerem, ad eum tandem locum perueni, quo is auris dolorem curare methodo dos cet: est autem Aphori simus decimus tertius sectionis quina tar eius libri,qui ita Graece scriptus est. i ii A αλμη , Gων- No Oρ,--ιών. tam γ' ἰmque λον M θναν γ ἰώ ν , A vas υναι, Q δεκεν m ει ηἰνοα tetrao G πυρ ωπiam ιν Quod est: Si auris doleat lanam digito circumuoluens, unguentolmadefaciens, calidam instilla: dein lanam uolae manus imponens auri
subricito, donec tibi quid ex ille uideatur. postea in ignem proiicito,
Haec obscura sanὸ Hippocratis dictio, in quam cum ex prosesio mediν,o tarer, tacitus cogitabam, quid sibi postrema illa uox ad calcem posita, - ν, hoc est deceptio, uellet: parum enim reliquae dictioni congruere omnino mihi uidebatur. Galeni autem commentarium ad eam partem cum legissem, animaduerti de optimorum sententia interpretum, in id adiectam eam uocem, ut decipiendi aegroti causa consultor id iussisse Hipi pocratem quod in serie tota seriptum est,senseriti t. lanam inquam ubi aurri subdita esset, Reffluxionem ab aure manantem excepisset, in ignem proinciendam, ut quale esset quod effluxisset, iniectu illo deprehendere possiemus: deceptio enim haec est,dum in id lanam a medico in ignem in/iici aegroti putant, tanquam inutilem concremandam abiicientes,cum inso terim aliud medicus iniectu illo in ignem quaerat. nempe cognitionem eius qui ex aure effluxit humoris, uitiosus ne sit, & corruptus, an non osmnino malus. Si enim lana succo illo imbuta & in ignem iniecta, tetrum salidumΦ exhalet, corruptum esse auris humorem indicata in minus masle oleat, non sic uitiatum. Sic in deprehendendo tabidorum sputo iussit Aphorismoruin V. Hippocrates. Quicunq; inquit a tabe molestantur, Aphorlii
417쪽
o 3 E N A R. MEDICINALIUM si sputu quod extussiunt carbonibus iniectium grave olet,lethale. simulartione itaq3 nonnunquam utendum medico, praecipere hoc loco Hippo crates uidetur, ne scilicet aeger quae a medico agutur deprehendere queat. Cum enim suspiciosi sint suapte natura aegri ac sermidolosi, accuratius non solum uerba 8c ratiocinationes, sed N gestus, Sc nutus medicorum obseruant, a cunctis quae uel nutu, uel sermone significarit medicus motuentes. amobrem prudentis medici fuerit, quae aegro metum allatura
putarit,ea simulatione tegere, si lethalia signa, si decretoria mala, si inseli,cem morbi exitum prospexerit, ea non prodere. ab his enim si perspecita. aegro sint 8c cognita, dissicilis tolerantia, diffidentia, desiperatioci sequi iis
solent. Nec abs re cum fuerit aliud sentire& aliud loqui, ne in desperatio nem adigatur aeger. Quod prudenter admodum persentiens Damasco nus, salutem aegro perpetuo promittendam etsi de salute desperemus ipsi, in aphorismis praecepit. Oportet inquio te aegro salute promittere seni per,nec unquam eum ab spe deponere, etsi ipse desperes: complexio enim animi corporis affectui semper inhaeret. Nec sollini salutis aegri causa, si ' mulare multa ac fingere medicum oportet : sed interdum etiam menda cio uti, interdum etiam fallere, ut ijs artibus salutem consequatur aeger. . M is, Hoc se secisse olim Galenus publico testinionio astruxit, dum illustri mulieri quae herpetem patiebatur, clanculum scammonium in sero laetis is
deuorandum obtulit. cum enim grauem circa malleolum herpetem mi lier pateretur, qui serpendo ad bubones ascenderat, nec medicamenti soli iuentis ullum genus praeter serum lactis admitteret, in id scammonium tD cite iniecit, non certe ut dolo malo ageret, ut aegram falleret,ut noxam in ferret,sed ut pervicacia perire uolentem, perire non sineret. quae prosecto
nisi cautione hac at* arte delusa a Galeno fuisset, in magnum uitae discris , tria; men ingrauestente malo perducta seret. Pari solertia loannes Vigonius
eo .cap. 1. ut ad nostrae aetatis pro si res oratio conuertatur) nodum carnosum
Iuli j Secundi Potificis Maximi curasse se testatur. Nam cum omne auxit horum genus resipuere asse fius uideretur, in dies* malum longius serpei 3'ret cotumaciuSi curationi redderetur, ut in quo curando nequicquam ullis auxiliis proficeretur nouam quandam inusitatami medendi ratio nem Vigonius est meditatus,acceptis ueteribus linamentis cocerptis,adidita panis albi mica molliore, oc arsenici sublimati ex aquis rosarum Sc plantaginis excepti momento, ad tertias decoxit aeneo vase, expresseisci' aliquore linamentis N iarno tepente exiccatis, ulceriss admotis clim nulliis deinceps unguetis ad locum affectium usurum se esset professius) breui summa cum omnium admiratione Pontificem a graui as iaetu liberauit. Sic saepe puerulis 8c alioqui morosis hominibus quibusdam, morbo ten
talis, arte prospicimus,dum pro uino granatorum succum, pro aqua mes Odicatam potionem damus. Dum etiam immorigeros eos nec obsequenstes ita fit sumus, maiora etiam quam sint fingimus este mala. cur ut certae. ph ab . N e quisitae uicitus rationi imperatisq; a medico auxiliis assuescant: ut ea amen. u.s, libenter sumant, si non sponte 8c ductu suo, maioris tamen mali Di missi sti γ ν η' ne coactii: sic enim faciendum iubet Galenus, idq; utile aegris esse censet.. Magis
418쪽
LIBER SEXTUS. so Magis inquit) laudati interpretes in hanc opinionem deuenerunt, ut decipiendi aegroti causa, ad hoc agendum accessiste Hippocratem dicant: interdum etiam ex his rebus solatium capere aegrotantes, arbitrarii dis ligentiorem de se ipsis curam haberi. Atqui maiora etiam quam sint uitia laborantibus apparere, utile esse tradunt, ut ne medicis tanquam non cesseriter ea curantibus irascantur , ut o certae & exquisitae uictius rationi obteperent. Itaq; dolo bono interdu cum aegris agere non sollina medico licet ed plane necessariu tapenumero est: ut non sine magna ratione disistio haec ἀπιλν J in fine citatae a nobis ex Hippocrate sentetiae posita essexo uideatur: deceptione enim ea uox significat. Nam etsi expungendam pars .
ticulam illam Galenus sub finem commentarii eius aphorismi stas tuat. Ego certe his interpretibus, quos ille optimos fuisse Hippocratis interpretes affirmat, assentiendum magis duco, qui in id eam dictionem , sin serie Hippocratis positam esse arbitrantur, quasi illos interdum decispere utile sit, quod ex deceptione talicdmodum maius aegri consequans tur. Nee uero mihi placet quae a Euclino uiro Omnium docilissimo hac in nia uis fio
parte datur eius uocis interpretatio, cum ea Galeni eodem in commenta, ut ririo astertioni repugnet. Uult enim Euclisius, in id eam inditam uocem, ut si remedia quae auri dolenti adhibita sitiat nihil commodi aegro attulei,o rint, dolor in perstiterit, decipere sensum per medicamenta stupefactoria sensumq; obtundentia oportere. Quod remedi genus deceptionem ab Hippocrate nominari censuit. Eius uerba describam,ne quid illi salso ap/pinxit te uideri possimus. Porro ait) quod in fine ad citur, id est, deceptio: in eo certὰ interpretando Sc explicando uimium sudarunt interpretes. Sed quantum ipse iudicare postum, aliquid hic desideratur quod persectam orationem facere debeat. Erit tamen proculdubio eius particulae hic sensus. Si remedia praedicta quae auri dolenti adhibita sunt, nihil commodi aegro attules rint, dolorin perseuerauerit, tunc decipere sensum per medicamenta stua D pefactoria, sensum p obtundentia, qualia sunt Opium, mandragora, Schioscyamus conuenit: id quod Zc in colico dolore iacere solemus. Hoc genus certὸ remedi j merito Hippocrates deceptionem nominauit. Hactenus Euchsii uerba, quae ille in commentario eius Aphorismi aps pinxit bona fide retulimus. Sed quam illa uera sint, & Galeni sententiae congruentia,illius hac in parte iudicium requiro. Siquidem Galenus A phorismum illum enarrans, hanc ex professo sentetiam quae quorundam
Hippocratis interpretum ante Galeni tempora fuit, euertere in totum ijs uerbis contendit . . i
ecp enim de propositis uerbis ait illud dicendum est, quod nona .
o nulli probabiliter inuenisse se existimant, doloris mitigationem , dolum uocatum esse putantes, perinde ac non idem sit, & morbosum assectium curare,radicem ueluti eius extirpantes, Sc dolorem mitigantes obtunde/re. Porro nonnunquam idipsum, totum afleetum peiorem redait, quem' adna odum in intestini laxioris doloribus, antidota ex opio dc alterco,&madra ora Sc styrace compolita: ista nant membra circum refrigerat
419쪽
o F ENAR. MEDICINA LIVM tia, ut iterum ab insdem causis ostendantur , paratiora efiiciunt. Sed ne
ob mitigandum dolorem ut dixi) haec vox, dolus seu deceptio adscribi
potuit . aduersatur enim illi, ut aliquid ipsi exire uidebitur, eo qui ita scri psit indicante, decipiendorum aegrotantium causa ad hanc manuariam
Nihil quicquam profecto hac Galeni interpretatione explicatius, nihil apertius, nihil etiam Euch se sententia: aduersum magis dici excogitari potest , qui eorum mentem hoc loco redarguat, qui doloris per seu pela
cientia uocata sedationem , dolum ac deceptionem esse existimauerant:
. id p etiam uoce illa dolus seu deceptio , intellexisse Hippocratem sunt ara iabitrati: cum id sane ut recte Galenus tradit) deceptio non sit: siquidem ubi auris dolor admotis remed is ex lana & oleo ut iubet Hippocrates
non sedatur, plane dolus non est, sed redia curationis uia sensum obtunsco. α dentia admouille. sic enim Galenus III. de compositione medicamento
rum secundum locos saciendum praecepit. Urgente inquit dolore ne cellarium est ut sensum obtundentibus stupefacientibus p utamur, haud
aliter quam in ijs qui coli aut renum,aut in uniuersum cuiuspiam alterius partis uehementi dolore tentantur . non igitur deceptio erit, non proii
cientibus mitioribus auxit js, stupefacientibus uti : neq; id profecto uiam quam Hippocrates intellexit, ut paulo post Galenus uerissime explicat, Ndum inquit, Sed ne in ob mitigandum dolorem ut dixi haec vox dolus
seu deceptio ascribi potuit: aduersatur enim illi, ut aliquid ipsi exire ui debitur J An non rjs uerbis doctissime atque uerissimὰ Calenus, uocem eam ματν, non ut doloris mitigationem significaret, ascriptam este cen fuit quod subsequentibus in serie Hippocratis uerbis repugnaret Lut ali quid ipsi exire uidebitur J . in ineptum admodum uidetur uocem eam, deceptio, dolori non potius aegrotanti conuenire: non enim dolor deci pi usquam potest, sed qui dolore assicitur aeger. dolus enim & deceptio
nunquam in inanimata, sed in ratione praedita, aut in caetera animantia,
quae & ipsa interdum dolos machinantur, cadere potest. In id certὰ aps positam uocem eam dolus rectissime existimandum est, si tamen ea dis filo Hippocratis, non autem subdititia sit) ut ex iniectu lanae ichoribus auris imbutae in ignem, quidnam ex aure exinstet,deprehendere ex odore possemus. si enim iniectu illo in ignem male oleat quod iniectum est, prouum inde humorem ab aure manas te coniiciendum merito est: sin uod minia S male oleat, minus quo malum iudicandum. Quam nos sentenstiam N ante ex mente nostra Hippocratis fuiste expressimus,& in eo nos minime delusos aut hallucinatos arbitramur. Sed aliorum ea de re iussi cium esto. Non enim ita a me alienus sunt, ut mea a me probari magis quam ab aliis uelim: cum ea milii plane haud prius probari soleant, quam sint grauissimo dodiissimorum quorunque iudicio accensura probata. Verum iam ablo luere quod coeptum est enarrationis propositae ingre diamur: dicamusΦ sine ulla nominis ac famae laetura, sine ulla probitatis ac innocentiae macula licere interdum medico salutis aegri causa multa fingere ac dissimulare,fallere etiam ac ueritatem obtegere,ut quod salutis, aegri
420쪽
aegri causa sacere instituit, cum ueritate non possit, dolo bono& arte moliatur. nec id quicquam illius prudentiae,bonitati, sapientiae,Amae ob stare. Siquidem cum aegros plerunῬ grauibus morbis oppressos ac mea dicorum iussis parum obtemperantes nanciscamur, qui sese uel uitae in x temperantia uel medicamentorum neglectu in praeceps dedunt, dum neaque iustam uictus rationem seruare,nec praeseripta a medico in morbi Iesuationem medicamenta sumere in animum induxerunt: fit profecto, ut nisi illis sic suae saluti reluctantibus a medico arte consulatur, dolis is ins structis periclitanti aegro ablatione causae, morbi Φ ademptione obuiam xo catur, inuito etiam aegro, plerun* de uita aegri atq; salute sit omnino de sperandum. Hinc Galenus in commentario eius partis quam nunc enars ramus, maiora fingenda esse quam sint aegro tantibus uitia, utile esse masgna sane ratione astruxit: ut quos uera dicendo seruare non possis, eos minis, terriculamentis,& increpationibus, periculi li ostensione cnisi mei dico pareant serues. Verum hac in re magna mihi cautione atq; prudens tia opus esse uidetur, ne aut nimium blandiendo, mitiorem quam reuerasit morbum iactantes, eo tandem grauiore reddito, in ignominiae labem
incurramus: aut nimium seuere agendo, inani metu aegrum perterreas
mus. I taq; neo in curando,neq; in praedicendo,ne nimium sui fidens mo,ο dicus sit oportet. Siquidem quod recte Celsus dixit etiam spes inter. Lib.x. . dum frustratur, Sc moritur aliquis de quo medicus securus primo fuit. Quaeq; medendi causa reperta sunt, nonnunquam in peius aliquid con3 Dertunt. Neq; illud ignorandum tamen est,in acutis morbis quod ab Hippocrate proditum est fallaces magis notas esse & salutis es mortis. ,.M-φα Quamobrem idem ipse, nihil perinde medico conducibile merito est ar
bitratus, quam ut prudentem se praestare studeat: talem autem se tum ues τὰ praestabit, cum in ueri perspicientia mentem omnem suam fixerit atq; Iocarit, hoc est, cum de morbi natura, causis, indici js, iudicationibus ex arte disserere recte poterit: sed cautione summa adhibita, ne temere qui go quam, ne non recte prius perpensum & excogitatum proferat. Vnde illud appositissime dictum ab Hippocrate legimus, secundo de Praedictiosnibus libro: Consulo inquit ut quam prudentissime medici agant, tumin reliqua arte, tum in huiusmodi praedictionibus: illius probe memores, quod si cui successerit praedictio, is apud aegrotum intelligentia praeditum in adomiratione sucrit. Si uero quis aberrarit,supra id quod odio habetur, sorstine etiam insanire uidebitur. apropter iubeo subdit ut tum alias omnes, tum has praedictiones prudenter faciant: Ganquam sanὰ Sc au/diam Nuideam, neq; iudicare recte homines ea quae dicuntur ac fiunt in
Haec docta Hippocratis admonitio,cautiores nos, ne caluniam subeas mus,secere debet. Itaq; si prudente 8c bene tum animo tum distiplinis inus tructum aegru na sti simus, uera illi dicere haudquaqua uerebimur, ut de quo metus non sit,ut uera audi edo perterreatur. si modo modice id a me cisto,& leniter,non acerbe Sc insolenter fiat. Neq; quicquid futurii omni