장음표시 사용
421쪽
o ENAR. MEDICINALIUM no existimarit , aegro prodat. si uero timidum, ut plerique omnes, qui
Philosophiae praesid is instituti non sunt, esse solent) tum prosector diici,
mulare multa ac tegere, ne animum despondeat oportebit. ita enim ei fi ciendum iubet ηs uerbis Galenus. coment .i.in Si prudentem hominem aegrum, eundemo non timidum esse cogit Pφρου ueris, uera ipsi dicere conaberis, nihil eorum quae in morbo futura sunt
subtrahens, neΦ dissimulans: at si stultum at* timidum, omnia ea qui bus ipse meliore animo futurus sit, dicito, Ne tamen magnopere mens tiaris. Quod si interdum ob extremam laborantis formidinem, ipse ceritam salutem polliceri coactus fueris, egressus saltem eius curam habenti, Nbus, uera dicito. Ipsis quo P laborantibus, non ut aperi P mentientes fa ciunt, salutem polliceri tentato, nisi illud addideris in primis, sanitatem quidem affuturam,omnia ipse redie agente,& medicorum praeceptis obitemperante: ita enim neo ille animum despondebit, & tu plerun*ucra retuleris . tuam plurimi ex periculosis morbis aegrotos haud medicis moerem gerentes necant, quandoquidem perpauci admodum alioqui prorisus mortiferi sunt, si neq; aliud quicquam extrinsecum fortuito noxium incidat, neo aegrotus erret, neq; ministri. Quicunq; enim in periculosis morbis plusquam deceat aegrotantes, hilares & bonae spei plenos resdunt, in multa ipsos mala coni jciunt: in tristitiam sequentibus diebus, lacum aut in peius morbus cecidisse uidetur, aut ultra medicorum promissionem producitur. Quinetiam plures homines confisi perinde ac sine poriculo aegrotent, medicis non obtemperenti
Vt se gerere debeat aduersus aegrotos medicus pulchre hac serie nos Loci Galerii docuit Galenus: ostendens mentiendum quidem quando salutis aegri
V cause medico esse, non tamen magnopere mentiendum. Quod ut re
citissime di tum mihi uidetur, sic illud sane non omnino probatur, Ni leorum quae in morbo futura sunt subtrahenduin, ne* dissimulandum aegro, si prudentem eum atq; minimὰ timidum naisti simus. Nam prose isto ut ego quidem sentio etsi in optinad constitutum animo , NPhilos 1
sophiae praeceptis aegrotum incidamus, morburnq; in infelicem omnino exitum pro eiurum cernamus, huic si ista nuntiauerimus, an non ma gnopere & animo consternabimus, Sc in totum perdemus Tegenda ego certe quidem , quae aegrum conturbatura sunt censeo , sic enim Celsis iudicauit. Lib. i. eup.1. Cum uod semper ait aegros securos agere conueniat, ut corpore tantum, non etiam animo laborent: tum praecipue, ubi cibum sumpscrunt. I taq; si qua sunt quae exasperatura eorum animos sunt, optimum est, ea Lb 1 ς μαε, dem aegrotantium notitiae subtrahere. Et alio loco, Ubi grauis metus sine certa tamen despcratione est, indicare necessariis periclitantis in dista ocili rem esse, ne si uicta ars malo sucrit, uel ignorasse uel fefellities euidea itur. Sed ut haec subdio prudenti uiro conueniunt, sic rursus histrionis est, parua rem attollere,quo plus praestitisse uideatur. Obligarii aequum est consessione promptae rei: quoi curiosius etiam circumspiciat, ne quod per se exiguum est, maius curantis negligentia fiat.
422쪽
LIBER SEXTUS. sollConstans igitur assertio sit, licere medico pleracp salutis aegroti causa fingere, pleraque dissimulare, polliceri etiam multa, quae animum in bo/nam spem deducere ipsa possint: nec id mendacii turpitudinis loco, aut uiti j uspiam habendum est. Nam Sc si, quod Plato inquit, mendacium has a. de Remb.
bere in animo summopere omnes oderunt: idem tamen autor, publicis
medicis & rerii publicaria rectoribus,& ducibus, mentiri licere assirmat. 3 ω pin Dijs inquit inutile est mendacium: hominibus autem pro medicas mento est utile. Quare subdit publicis medicis concedendum, priuatis autem hominibus minimὸ attingendum. Igitur rempublicam adminisso strantibus, praecipue si quibus alijs, mentiri licet, uel hostium, uel ciuium
causa ad communem ciuitatis utilitatem. Reliquis autem a mendacio abs stinendum est. .
Nec sane chimita uerum dissimulatur, cium fingitur quicquam, doli mali id est. Nam non ad circumueniendum, sallendum, decipiendum i adhibetur, quod doli mali esse iurisperiti uolunt sed magis ad bene agendum, ad seruadum aegrotum, ad rempublicam liberandam isthaec fiunt. Dolum enim malum Ulpianus de Seruq sententia. T de dolo malo.lib. . Dila in bumachinationem quandam definiuit, alterius decipiendi causa, cum aliud agitur & aliud simulatur. Labeo autem dolum malum dixit esse, omnemo calliditatem, fallaciam, machinationem, ad circuueniendum,fallendum, decipiendum alterum adhibitam. Nec fuit contentus praetor dolum discere, sed adiecit malum: quoniam ueteres esse bonum dolum dicebant,& Dolvi bonan pro solertia hoc nomen accipiebant, maxime si aduersus hostem, latros nem ue quis machinetur. Hactenus de iurisprudentum sententia, quid dos Ius malus, quid bonus sit explicauimus. Ita* bonus dolus est,hoc est sostertia quaedam Sc prudentia, ato cautio, cum medicus reluctante aegrum,& inuitum nihilo tale cogitantem, uel secat, uel urit, uel medicamento dato purgat. Ars est mitioribus aspera interdum medicamenta admisces re,cum leuioribus sanari nequicquam morbus potest. Rectum est prose/3o cto mendacium,ex quo uel aegro priuatim, uel in uniuersum reipublicae salus paratur. Nos igitur ista seeliciter obeuntes, unam tantum aegri fas Iutem & bonam de seipso spem attendentes , interdum pleraque ad aegri
commodum fingamus, multa taciti praetereamus, in reliquis ueritatem secundum Deum colamus,nos p ipsos ab omni prauitate, mendacio, labe purissimos innoxioSU seruemus.
Vinum nouum quale,oe quasi aetate tale iudicandumsu. Et uinum medium inter urem nouum quale Valeno sit usum.
v' M vindemiae tempore de uinis condendis atq; seruandis, deq; uini nouelli natura ac uiribus sermo inter amicos alisl quot similiares meos, quos ad coenam inuitaueram oborsi tus esset, Scame illi ualde contendissent, ut quale id nostris I medicis, ac Galeno praesertim uideretur: qua item sui aeta/te nouum dicendum esset, explicare uellem: non potui eis in eo operam
423쪽
Φos ENAR. MEDICINALIUMmeam negare, in quo me aliquid praestare poste sibi illi de me persuasistiant. Itaque incunctanter respondi, Novella quidem uina non sic Galeno probari, ut quae tum Sc excrementosa sint, aegre* concoquantur, & im becilliora quam ut uino conueniat: N aquosiora habenda censuerit. Ad quam uero usq; artatem noua essent habenda, nihil habere me dixi quod uel ex Galeni, uel Arabum stliola expromptum adferre in medium positem. cum ea de re nihil quicquam esset ab illis proditum. Verium id iam tum mihi uideri longe aliter de uinis nouis. dcq; antiquis priscos olim quam nunc nos iudicauisse. cum illi plurium annorum uina aliqua, uel
pro nouis habenda, uel mediis inter noua& uetera existimarint. Nos, in unius tantum anni, imo inensium sex, uina nouella appellamus. necus
quam apud nos uiua illa uetera ac generosa quorum magnus erat apud priscos usus inueniri. Haec ut in buccam uenerunt inter pocula & dapes amicis ut fatisfacerem, non meditator sed magis ex tempore attuli, data si de , me ea tota de re uberiore & accuratiore tractatione, cum priscorum mentem, tum meam etiam elucidaturum, quod hac enarratione facere in stitui. Itaq; quale novellu uinum de Galeni sententia habendum sit, haud sane dissicile fuerit explorare. Is nanco tum V M. cili. medendi, tum lib.
de Boni & mali succi cibis, abunde id explicauit: si quidem postremo hoc
loco nimis recentia uina nec commode per aluum transire, nec digeri per i corpus, nec urinam mouere, nec sanguinis consectioni, nutritionici; ido nea esse tape etiam ut aquam suspensa in uentre manere, ac facillimὰ coocescere amrmauit V I I. uero Metho.& aegre apsa concoqui,& excremenren 1.primi. tosa esle,fluctuationesi facere dixit. Avicenna, cui inter Arabes primas β p merito omnes tribuunt,ita de re hac ex prosesso disseruit. 'Et tu quidem scias inquit) quod uinum uetus est ueluti medicamenitum, paucit existit nutrimenti. Nouum uero uinum, hepar impedit,&ad hepaticam perducit dysenteriam, quδd N accendat humores, S uenstrem solvat. Ex uinis autem illud melius est, quod inter uetustatem & noluitatem medium est,ati pellucidum,de ad rubedinem inclinans, boni os 3 doris iucundi Q saporis, quod neci' acre est neq; dulce. Rectissime autem Avicenna uinum uetus instar medicamenti esse dixit, quod corpus imi
modica sui caliditate alterare magis quam alere natum sit. Medicamentii.des p R. autem in eo maxime posita ratio est, autore Galeno ut alterare nostri cor, poris substantiam possit, uti alimentum augere, acquirere autem uina uestustate calorem, millies a Galeno dictum est : magis itaq; calefaciendo exiccandoq; alterare, quam corporis substantiam alendo augere certum rigui is est: ob id pauciapsum cile alimenti dixit. Sed cur nouum hepar obstruat, nae explic/- hepaticam di senteriam pariat, humores accendat, α uentrem lubricet, in
promptu causa est, quod nondum de catum, multitudine iacis quam Onondum residem sed toti substatiar admixtam continet, ob idci crassius, Spermeatu dissicilius redditum, hepar merito obstruit&impedit. Ac. cendit aute humores, quod nondum integre deferbuerit, uina enim cum mustea & in infantia sunt, plurimu seruere solenimaliuo uini calore licte rogenias & superfluas partes sequestrantς, hepaticam autem dysenteriam parit,
424쪽
succos uehementer agitando ac conturbando: uentrem autem mouet,
uiscera suae tacis potentia ac nitrositate abstergendo, at P stimulando, ad excretionem ea proritat, tum fatuum N pituitae generatione, lubrica do item soluit, eo in motu humores conturbans accendere ipsos solet. Dios scorides lib. v. haec de uino tum nouo tum antiquo seripsit. Vinum ansnosum neruis & sensibus caeteris officiens quanquam iocundum gustu damnatur aegrotantibus quibus aliquid affectum intus lacesiit unaue sit: innocens iano, si modicum & dilutum sumatur. Novitium inflat, diffici, te coquitur,somnos graues iacit, urinas pellit. Media aetas Sc hoc N illud . incommodum uitabit, ideoq; ad ualetudinem utran in pertinet. Ha stentis Diostorides, qui uini potestatem aio ex aetate dissierentias pulchrὰ hac serie demonstrauit, qui in tres ipsum aetates disiunxit: ut sit quoddam ans . dinosum & uetus, quoddam nouitium seu nouum, aliud inter haec aetate medium. In easdem ipses differentias, & Galenus quoque uina deduxit IIII. de Compositione medicamentorum secundum genera. Nouum uinum inquit non ingreditur profundum corporis : antiquum uero acre & mordax est: praestantius igitur quod aetate medium : est autem omnino medium, quod plurimum intra quino& decem annos consissiit. Tres igitur in uino aetates considerandas esse ii autores costituerunt, vinum m ueterem, nouam, mediam, ut rursus item Galenus commentario suo ad μ' tertium de Ratione uictus acui. circa initium et sed eas tamen temporum& annorum spatijs proprηs non distinxerunt: ad quod enim tempus nouum dici debet uinum, nuspiam expressit Galenus: tantum medium id uinum inter uetus nouumin esse statuit, quod intra quinq; & decem annos consisteret, uti ex paulo ante citato III I. de Compositione media camentorum secundum genera loco probauimus: ut illud uoluilia Lia, lenus sit uisus, medium quidem id censendum uinum, quod intra decem annos sit: uetus quod a decimo ad multos insequentes annos sit duratus rum. Uina enim nonnulla ducentorum annorum uise Lisic Plinius astes Uxia. mitierat. At uerό etsi de nouo nihil quicquam conceptis uerbis dixerit Gaalenus, ex hoc tamen loco quae illius ea de re mens fuerit colligi non ine piissi tria potest. Nam cum medium id esse dixerit, quod intra quinq; dc decem annos sit: aperte item constare puto, id quod intra quinquennale fuerit, nouum ab eo dici: ut ea vina quae a primo anno in quartum quin tum ue desinunt, noua esse dicenda existimarit:de quo pronuntiare qui
quam, multo p minus, assirmare certe non audeo. Permirum enim mihi uidetur, ea uina quae tot iam annos alui ortu abscesserunt, noua esse cena Nouam quidsenda: cum nouum id proprie dicatur, quod parum a suo initio distat, nec a suo ipsius ortu plurimum diseessit. ut nouellas plantas, noua arbusta, nouos fructus dicimus, qui a suo ipsorum prouentu haud ita multum dissi ant, nec diutino tempore constiterunt, ex acitam persessitionem assiecuti. Sic sane nos uinum illud merito nouum seu recens at* nouitium esse stas vim murum tuemus, quod a suo ortu haud multum abest, dc musteam illam suam ad huc dulcedinem seruat,nec acrimoniam adhuc nactum est. amobrem
425쪽
cum N uina illa annorum quinq;,nec suae ipsorum origini proxima sint, R dulcedinem illam musteam iam diu amiserint, acria Φ & mordentia apipareant, ut noua dicantur mihi plane persuaderi non potest. Qua sane in Aloisivi m re minimὰ Aloisio Mundellae uiro alioqui cum docto in primis, tum ueturiae muli aew lectionis, magnaΦ uirtute insigniter ornato, assentiri possum , qui libro Epistolarum medicinalium, epistola X I III. sex anno
rum uina pro nouis ex mente Galeni habenda dixerit: cum tamen constet ex praecitato Galeni loco ea uina quae supra annos quinque excesierint, media esie inter uetera & noua: quod si media sunt, uti reuera sunt, noua plane esse non posiunt. Et si scio ex uinis alia ali js citius inueterari. Est iovinarito in- autem intelligere uina cito inueterari autore Galeno I. de Antidotis, ante i i tempus antiqui uini conditiones assiimere: sunt autem eae, acrimonia& Generosi uia amaritudo. Nostratia prosecto uina, praesertim quae generosa 5c nobilia
sunt, quale Arelatense&Castrinoui uocati, qualia item pleracpex Allobrogicis 8c Galliae Narbonensis orae, quae ad occasum spe fiat intra aninum conditiones has assiimunt, & uetera nobis dicuntur. Quin sex exa cstis a vindemia mensibus, nostratia uina generosa, acuta, ac gustiti ualde grata fieri solent: & ex rjs quaedam intra trimestre dulcedinem musteam omnem, faece Φ deponunt, tenuia ac pellucida fiunt, acrimoniam quandam sibi asciscunt. Ita ego nostro & ab omnibus iam obseruato more Ioquendo, semestre uinum quod clarum, & acutum & generosum esset, non dulce aut faece sua infiiscatu, dicere antiquum non uererer: non quidem Galeni & priscorum more , sed nostro. Non enim tam insciens sum,quin illud a Galeni sensis alienum non sciam, qui ea tum primum ui na uetera dicenda censuerit, quae decimum excesserint annum. Nos hoc nostro seculo, tam longis annorum spaciis uina nostratia non metimur: ut qui bibacissimi cum simus, quicquid prouentus e umifera vite nobis accesserit etsi copiosus is saepe seracissimusΦ habeatur intra annum ita
men aut paulo plus absumamus: ut in nostra hac ora, neq; ut arbitror in Italia, aut Hispania, trium, quatuor, decem ue annorum uina, sed unius satantum, duo rurisve sit reperire. Quamobrem si de uino nouo aegro cui
piam dando, ut minus a uino calefiat siquidem uina donec recentia sunt, Us., fit nullatenus calefaciunt, uel Galeni testimonio) mentio incidat, ego sane
Onialibum more nostro, trium aut quatuor sex ue ad summum mensium uinum,pro
nouo dare haudquaquam uerebor: non Galeni more,quatuor quin ueannorum. Quae ego, tantum abest ut pro nouis habenda censeam, ut uestera maxime statuenda esse iudicem: quod Sc annoru multitudine, longe a suo ortu absint:& acrimoniam iam gustu contraxisse appareat, quae ue , de Aa iam teris uini conditiones a Galeno pronuntiatae sunt. etsi uetustas non aequiuinis omnibus tribuitur. Nam Phalernum, cui prima umorum Italia: p. α,.sui nobilitas, tardius caeteris uetustate concipit: prima eius aetas ut Hermo corollarib laus notauit a decimo, media, a quintodecimo anno incipit, i uisen mo prae uetustate capiti & neruis noxium. Surrentinum uinum eodem Hermolao autore, a vigesimoquinto anno poculentii essicitur, quoniam macilentum N aridum cum sit, aegre concoquitur, nec nisi uetustate cani gatum
426쪽
LIBER SENT V s. Iagatum utentibus prodest. E Campania prope Cunas Quanu commen datur, quinto demum anno poculentum & leue. Sabini usum a septimo ad quintumdecimum aetatis annum probabant. Nomentanum a quinto poculentum fieri incipit. His temporum spaci js poculenta fieri uina, Ruel uiueterascere, uel noua dici uoluit suo in corollario Hermolaus. Nos tam exquisitam ut antea dixi distinctionem non adhibemus, quὀd in tali, tam aetatem uina non seruemus, & pro regionis quam incolimus natura ac more, sic uina aut uetera aut noua dicenda censemus. Vetera quidem, ubi dulcedinem, feruorem, fuculentiam amiserint, & pro his acrimosvo niam, claritate cum grato sapore acquisiverint: Noua uero, ubi mustea dulcia, impura, fuculenta ,seruentia pextiterint, quae omnino non aegriS modo, sed & sanis quo sunt uel Galeni consilio fugienda. γ -ket in Explicatio cuiusdam loci cauicenme Fen sexta Quarti, de morsu uiperae.
V M de reptilium morsu nonnulla tacitus meditarer, quae postea in lucem dare bene culta postem : in idq; multorum qui ea do scripserunt sensia pervestigarem, in eum tandem incidi Avicennae locum, qui uel deprauatus, uel certe di issiocillimus mihi sit uisus. Is locus est, Fen sexta quarti, tracta
tus tertη,cap. XX X II I. de curatione morsus viperarum. a mille meo
thodum trachans, scrupum Iecstoribus magnum iniecisse,uel quod magis suspicor, illius interpres cimmerias tenebras nobis offudisse uidetur: sic enim inquit:
Considera radices communes in curatione: deinde fortior curatio est properare ad theriacam de viperis. Ιit cum tardatur tunc possibile est ut conferat theriaca multo t iens, S possibile est ut non conferat. Nocumenν tum autem instrumenti ueneni non est malum, quoniam natura est quae 3o utitur instrumentis. Rei uero extraneae non est possibile ut utatur eis, nisi accidat commotio amborum simul. Haec Avicennae series quae dissicultatem in se aut obscuritatem potius quandam continere mihi uidetur : hanc nos pro uiribus elucidare conas bimur.Considerandas porro esse in curatione morsus viperarum radices communes, id quidem ut uerissimum, sic sane intellectu facillimum, sunt autem communia in omni ueneno epoto,seu plantarum,seu mineralium, seu tandem animantiu uirus eiaculantium sit, ut confestim uomitus proscuretur,aqua tepida, oleo, butyro ue multo ingesto, lactis deinde haustu, ueneni acrimoniam retundere. Clysteri js item & soluentibus medicamen tis excretoriam facultatem proritare, Antidota mox exhibere, uigiliam motumo potius quam somnum & quietem imperare, hisce enim auxiliis ueneni quicquid conceptum est foras exhauritur, priusquam inualescat. Aduersus autem omnem animalis ictium quod uenenum vibrat, oris susctio conuenit,cucurbitularum cum cutis scarificatione admotio. Haec uenenorum in commune remedia a Galeno, Paulo, Dioscoride atq; medii M cis
Galen. M. Theria ciria Antidotis patitu lib.I.
427쪽
i3 E N A R. ME DICINALIUM cis omnibus deprompta, quae hie Avicenna radices in curatione ueneni communes uocat, easq; obseruandas iubet: praesertim quae de uomitu Scsoluta aluo dicta sunt. Dein ad antidotum ex uiperis , quam theriacem
nuncupamus propcrandum consulit, quod haec carteris ad omnem uenes
ni uim maxime praeitet: si uera sunt quae de ea Galenus libris ad Pisonem N Pamphilianum scriptis, libro item de antidotis secundo prodidit: morito igitur a citato uomitu ad theriacem properandum censuit. Cura tem properandum et quod si mora fiat, inualdicatq; uenenum, nihil qui
quam sit profuturus illius usus. Ob id recte dixit, fieri poste ut conserat
tardius exhibita: fieri item posse ut non conserat. Si enim & laborantis vi imbecilla natura,&ueneni uis magna,& auctior hausta quantitas fuerit: parum profecto commodi sit theriaces antidotum allaturum, etiam in tempore datum. At ubi contra se habuerint onmia, ut ueneni uis imbecibia, hominis uero facultas ualida Lerit, prodesse tum certe etiam tardius exhibitum poterit. Sed quod sequitur implicatius est, quam ut enodari commode possit. Nocumentum inquit instrumenti ueneni non est masIum, quoniam natura est quae utitur instruinentis. Quid instrumentum ueneni hac parte Avicennae interpres uocet, si recte pars haec uersa ab eo
dem sit, difficile est diuinare. Non enim instrum et o ullo uenenum ad sui noxam inserendam, sed semetipso utitur : sed quantum quidem mihi pes ianitius haec contemplanti, coniectura asi equi datur, existimo hic instru menti uoce qualitatem unam quampiam, non abditam quidem illam &occultam, sed elementariam Sc patentem intelligi: nempe caliditatem, aut frigiditatem,quibus ceu instrumentis uenenum suam in corpore celerius, aut tardius exercet noxam: ac proinde rectissime dixisse hoc loco Aui, centia mihi est uisus, Nocumentum instrumenti ueneni non esse malum: hoc est, eam noxa quae a caliditate uel frigiditate ueneno coniuncta proscedit, si ad eam quae a tota ipsius substantia prouenit conseratur, malam perinde ut haec est, non esse habendam. Alterare quidem caliditas aut sitis giditas ueneno contuli ta suapte natura potest,& interdum etiam ubi e trema fuerit, necare: uerum tota uiato substantia corpori aduersa peris mere non potest, sed tantum qualitatis excessu, ac proinde malam aeque non esse atq; illam. Est enim caliditas ueluti uehiculum quoddam quo cesterius se uis ueneni in corpus insinuet: frigiditas uero,& si uehiculum di ci iure non potest, certe ut concrescat in corpore sanguis, ut extinguatur cito nativus calor ac praefocetur ipsa efficit: ac proinde instrumenta quas quaedam ueneni iure haec dici pollunt: hoc est, adminicula quaedam,qui bus ueneni uis sese exerat ipsa. Ostendere autem uolens instrumenta haec mala non esse, a naturae ductu ostensione suam assumit, Natura inquit instrumentis utitur: hoc est, quemadmodum naturam functiones suas Oobire instrumentorum adminiculo videmus, sic Ruenena: ut enim Par res quibuS munia corporis exercentur, instrumenta vocamus: est enim
definiente. i. Meth. Galeno, instrumentum animalis pars quae perseciam edere actionem ipsa possit sic qualitates cas, quibus uenenum uim suam exerit, instrumenta similitudine quadam dicere poterimus. Reliquum
428쪽
LIBER SENT V s. si porro sermonis excutiamus. Rei ueror extranear subdit non est possibi, te ut utatur eis, nisi accidat commotio amboru simul. Aenigma plane postius quam medica oratio haec esse uidetur.Cur enim res extraneae, hoc est, quae a natura diuersae sunt, ut ars, 8c quae a uoluntate prodeunt instru/mentis perinde ac natura non utantur ars quidem perpetuor: Zc quae item
delectu fiunt, omnia med is quibusidam ad finem ducentibus quae instr mentorum uice sint) exercentur. Sed huius partis abditior est sensus, &ad rem medicam pertinens magis: nempe rem quamlibet a natura alies nam, siue ea res medicamentum, siue uenenum, seu etiam alimentum sit,
i, suis instrumentis uti non posse, nisi commotione amborum simul, hoc est, naturae, 8c rei a natura alienae. Nunquam enim uel medicamentum corpus alterabit, qualitatibus alteratricibus suis, uel uenenum corporis substantiam euertet, uel alimentum augebit, priusquam isthaec vi naturae fuerint exagitata,commota,& in actum deducta: nisi enim piper a natus ra in actum ducatur,ab ea calfactionis suae principium ducens,nunquam hercia calefaciet corpus: nisi item cicuta in partes minimas ut naturae desducta in corpus seratur, uim nunquam suam lethalem exeret: nec panis, aliudue alimenti genus corpus fouebit: ambo itaque haec, naturam insquam,& rem alienam,hoc est medicamentum, uenenum, aut alimentum o concurrere oportet, ut actio abiis manans proferatur. ut fusissime Gale,
nus o I. de Simplicium facultatibus capitibus X VII. Sc XIX. expreost. Atin hunc ego partis huius germanum esse sensum ex istimo, nisi quis acutius perspiciens subtiliorem inueniat. Difficultatis porro huius culspam non tam in autorem,quam in autoris interpretem retorquere opor
tet: qui quae ille pure ac luculenter sua lingua loquens scripsit, hic ut quisdem redia coni j ciendum est uel punicae linguae imperitia, ὰ qua haec
transtulit, uel ignoratione designatarum rerum, tortuosὰ, perplexὸ , obsscureo haec sit interpretatus.Quo sane uitio laborare pleri'; in locis ceranitur.ut de eo quem interpretatur autore,malam pleri sep dedisse opinio/,o nem, calumniandi ansam sit uisus. Sed hic imperitorum interpretum mos est. Nos ueror autoris sensa ac dignitatem magis, quam interpretum institiam spectemus. in nephretico dolore γ lapidis aut uesicae aut renum curatione, cum so
uentitas medicamentis, quia nonnulli facere solent , sint admistenda uretiaca, O lapidem stangentia.
ENARRATIO IN. vos DAM non dilutae autoritatis ac famae medicos antimaduerti, in curatione at* etiam praecautione nephritici morbi, medicamenta soluentia languentibus dare, quibus
cum deductionis ad assectum locum gratia, ut ipsi quidem
sentiunt, uretica multa,& lapidem etiam frangentia sint ad mixta, ut eadem opera, & aluo deduci noxi j humores, Sc lotium proristari,& comminui calculus positi. Quamobrem longas 8c ex multis comis
429쪽
positas medicamentorum descriptiones contexunt, nihil non simplicium ingerentes. Medicamentum enim quoddam in id principi cuidam uiro conscriptum a medico uidi,in quo una cum agarico, scammonio, rliaco mate, & cuico, semina uretica fere omnia, & lapidem frangentia confusa erant, atq3 immisita. lnerat enim ex seminibus datici, apii, smyrni j,anesi, listho ermi, saxifragiae,& quae frigida maiora uocatur semina ex lapidem comminuentibus non pauca,nempe lapis spongiae, Κ qui puluis ducis,&Iiton tripona medicinam factitantibus in id parantur: silhaec omnia ex
zaccaro liquato excepta in eleetu arri formam composita erant, ex quo laborantem per menses singulos, ad praecautionem ad semunciam sumere
iubebat. Quae sanὸ medendi ratio cum & priscorum placitis ualde mihi
aduersia est et uisa, ac ideo mihi minus probata, & aegrotis noxiam eii arbitratus, facere non potui quin ea de re consultus non recta resipondes rem: eal de scripto traderem, quae 5c ueterum sententqs maxime consgruentia,& morbo aut curando, aut praecauedo ualde idonea uisa eslent. Dico igitur in curando aut prscauendo nephritico morbo: eo praesertim qui a calculo proueniat, medicamenta huiusmodi nec idonea est e,sed ma/gis profecto noxia: nec ueteribus unquam medicis, seu Grycis, seu Arabis bus, seu etiam Latinis usurpata: illudi adincio, praeter rationem,contra etiam omnem methodum talia parari medicameta. Quod nos tum firmis is rationibus, tum ueteru sententias sumus ostensuri. Curando itaq; nephristico morbo eiusmodi medicamenta quae supra diximus, exsoluentibus simul Sc urinam cientibus mixta minime idonea esle,ex illo Hippocratis
praecepto euidentissim um esse puto, quo is a tentata fluxione parte quam ε.Epidemio. longissime auertere,non ad ipsam trahere oportere praecepit. Quamob/ις in rem cum renes eo in affectu multa Sc onerosa impacta materia graues in
quidem illud item ab eodem autore rectissime dictu est in renem dolor grauio fluxionem sustineant, ab eis quam longi seime auertere, non ad eos trahere humorum molem oportebit, si Hippocratis iussis sumus ob
temperaturi. At uero quae ex talibus constant ureticis M urinam cienti 'huS, uehementer attenuando, meatus reserando, fundendo etiam & scro sum sanguinem segregando, tum etiam humorum crassiciem incidendo, ad partein affectam humoru copiam trahunt: hisce autem dotibus praeidita esse oportere uretica medicamenta exactd Galenus quinti Simpli icium, cap. X I I I. monstrauit non igitur erit eorum usus aut in curandou eu quid. aut prohibendo morbo idoneus. idoneum enim id dicitur , quod in currando morbo uice auxili j est. Intercedens enim materia quaevis summos Auxiliu quid uendo morbo commoda auxilium Galeno I I. Meth. dicitur. Nam quae proficit materia, quo tempore iuuat, ea prosedio auxilii nomen meruit Quo sit, ut cum huiusmodi medicamenta in nephritico morbo seu arceim Odo seu curado adhibita, humorum copiam ad aTediam partem regerant, non ab ea repellant,& in contrarium ducant: fit inquam, ut oblint laesdantq; uehementer, non aurem prosint: quare nec auxilia dici merebun
, spumis tur, c a medicis Praescribi iure poterunt. Siquidem & illud Hippocratis rum est medicos admonetis,ne a suo ipsorum officio desint,Te inquit ad hoc
430쪽
LIBER SEXTUS. 6l sexerceto, morbis ut prosis, aut ne quid noceas. rem locum cnarrans Galenus,debere id spectare in primis medicum dixit,ut aegris commodet: sinminus, ut certe ne incommodet. Quamobrem omni sibi cautione atque
studio ante uer tendunt duxit ut si quando magnum aliquod & in ligne pes gro auxilium asterret, ante apud se perspiceret, non solum quantum prosfuturus eo auxilio ellet, sed etiam ne quid laederet. Nec quicqua unquam ita apud se instituisse, quin prius periculum secisset, ne quid si uotum non obtineret aegrum ostenderet. Haec profecitd Galeni eo loco uerba sunt. Constare igitur hac ratione puto talia medicamenta in auxiliorum albom reponenda non esie, at* ob id noxia censenda. Quod enim exhibitum homini malum assert,ex caulis fit morbificis, ut cum prodest ex senis: ita natuente XI. Meth. medendi Galeno. Adde quod Calenus libr. Quos purgare oportet, id maxime in medicamentorum soluentium mistione cauendum duxit, ut cona milia libi inuicem medicamenta consentiant,neraque ulla in re discrepent. Discrepare autem dixit, non cium hoc bili iii, iis Iud pituitam trahit: utracpenim pari modo euacuationem procurano Derum si hoc celeriter, illud tardius ab assumptione purgare incipit, Itan an subdit inaequaliter euacuatio celebratur, quamuis simul accepta sint.Cum ita* Galenus in eodem medicamenti genere discrepantiam ad xo modum uereatur, ne unum celerius, tardius aliud opus situm moliatur: cum sint tamen soluentia omnia quid de eo sit composito medicamensio existimaturus, in quo simul de totum corpus per aluum purgantia, Scurinam cientia insint ar quaeso maior uspiam discrepantia, quam sola Dentis simul Sc urinam prouocantis medicamentie alterum enim corpo/ris succos totius substantiae similitudine trahit, Sc in uenas rapit, inde excretoriar facultatis ui atq3 potentia per uentrem educit . alterum non Exs desissimilitudine substantia', sed caliditate immodica, Sc acrimonia quadam, non in uentrem, sed in rencsato uesicam pertrahit, attenuatis humori/ EX IO inimbus fuso secreto in seroso sanguine. Variis iram tum corpus iisq; maxime o contrariis motionibus agitatur, luente medicamento ad profunda cors poris: urinam ciente, ad extima humores euocante: Vnde his ambobus humores uehementer affatim p commouetibus, necessum est Sc magnam in corpore toto perturbationem, Sc in humoribus attractum, & ad paristem Mecta illapsum defluxionem Φ fieri. Quod pulchre animaduertens Avicenna, soluens medicamentum in huiusmodi affectu cauendum sum, Prat terret mopere duxit. Et non est inquit semita ad administrandum catharti cum : ipsum enim laedit Se nocet, per illud quod descendere iacit. Necp in soluendo idem autor ad sortiora quam sint ea quae leniendo Ac lubricanado non delectu attrahendo evacuant, progredi audet di siliquam tantum o Aegyptiam quam hodie cassiam fistularem dicimus ex oleo amygdalas rum dulciu exhibens. Sed nec ipse lum,uerum nec Arabum quisquam, non certὰ uasius, non Serapio, non Halyabbas, tale quid praescribere avo dent. Sed quid Arabas recenseo An Graecos medicos, a quibus recte meodendi uia ad omnes demanauit, tale quid unquam attentasse legimus Gaslenum, Paulum, Aetium, nunquam soluentibus uretica miscuisie, in neo