장음표시 사용
81쪽
non amplecterente ipsum.&quando debilitatur virtus in stomaeho, sequitiir ere rare cessitate s gritudo, quς dicitur indigestio stomachi. et causa istius sunt dus res, aut maela eompleNio calida & sicca fiκa in substantia radicati stomachi, quae
si prolongatur, indψcu eibicam: aut malλ comple Nio frisida & sicca,qus indu ET virtutis retentiui quando diminuitur operatio. sequitur inflatio Ad v
tositas.& aliquando eκit cibus indetestus. Et causa huius est mala compleκio frigida Sc humida:& aliquando solum frigida non materialis,eι in materialis .et quando hςς operatio appropinquabit pruiationi sui, fietcgritudo lubricitatis intestinorum. Sed quando hic virtus retinebit cibum mala
vetentione, adueniet stomacho ut sit tremulosus: eo v virtus retentiva coniungetur cum fece cibi. Et hoc accidens apparet in stomacho plus tempore satietatis superflus,q0 ndo impletur stomachus, nec potest regere cibum . Ad hoc accidit Propter unam malam complexionem materi lem, auι non materialem,
De aecidentibus virtuti Expupuae superueniantibuti cap. XVIII.
V Irtutis eκpulsius operatio aut diminuitur. aut priuatur. Ad diminuti
nein vero ipsius accidit ut remaneat de retineatur cibus in stomacho mala retentione,ita.ut putrefiat. Sed a priuatione ipsius accidit fgritudo,quς dicitur colica.Et huius causa est compleκio mala fi igida mate rialis, vel non materialis. & hic est substantialis causa priuationis ipsius.Et aliquando priuatur propter oppilationem.qus fit in intestinis . sicut accidit in coli ca.& hsc priuatio est accidentalis. Sed superflua expulsio, quς superuenit ope. rationi istius virtutis lacit vitam eκ speciebus lubricitatis intestinorum. Et liscest fortior illa,qus fit propter priuationem retentius. quia hoc fit .ppter alia rri. Mus mouet hanc virtute ad expellendu nimis, sicut sunt humores vicerativi, ut cholera, aut phlegma salsum,& melancholia acetosa.Et etiam pol fieri propter apostema generatum in orificio uel porta stomachi, aut propter cibos corruptos permutatos ad tales humores, sicut accidit in fortissimo fluκu. Et aliquando re motis his omnibus causis, virtus eκ pulsiva mouebitur hoc malo motu: α etiam propter aliquam leuem causam eidem adueniemem.& hoc propter errorem Virtutis illius membri, propterea quia hse mala dispositio est reuersa in habitudine Estabilem.& propterea curant Medici hanc fgritudinem cum me dieinis,su quihus curant vertiginem,& melancholiam, ut remoueatur error iste, Ac sensibiliotas mala. Et adhuc declarabo melius in libro de Ingenio sanitatis.& potest esse ut hoc fiat propter apostem a factum in superficie stomachi. Adhuc et isti virtuoti attribuitur malum accidens,quod dicitur sinsultus: quod accidit propter rem. quc Isdit .ppter qualitatem calidam aut frigida.& qusdam species fit .ppter malam cople Rionem calidam 8c siccam fiκam in substantia stomachi, ita genexatur in ipso una species spasmi,cuius sanatio aut est difficilis, aut impossibilis de aliquando fit spasmus propter multam humiditatem,qus est in siibstantia nexuosa stomachi, scdm ' dictum est in causis spasmi. Et vomitus appropriatur mais operationi istius virtutis: sed non est ita substantialis ipsi. sicut eκ pulsio, ql fit
per inferiores partes. Et ca vomitus est propter causam natantE in ore stomachi ex multa humiditate cholerica, aut pblegmatica, quia qu isti humores erunt in Partibus superipi ibus stomachi, mouent vomitu, dc qia erunt in partibus inferioribus stomachi, mouent eu Mum. Et ali in sparguntur ad stomachum ab aliis me hris, sicut ab hepater ut videmus in mulsis,quibus aduenit labrile frigus, Ac cum Vomunt, curantur.& hoc accidit proprie ab humoribus cholericis,& aliquando
De ae identibus superuenientibus uirtuti Rete ti . cap. XV ι I.
82쪽
Da aeeidentibus supernententibus virtuti Attractivae
Audi impedimenti attractivi stomachi eadem est eum caula, qui hoe facit in oesophago. Sed diminutionem appetitus, & augmentum ipsius in stomacho dicemus,quando tractabimus de accidentibus , que adue niunt virtuti sensibili.
De accidentibus , quae superuaniunt virtuti Nutritiuae intectinorum. cap. XX. ΗVςu': diκimus de aecidentibus qui fiunt in operationibus, s manufestatur in stomacho: deinceps volumus dicere de accidentibus, superueniunt virtutibus nutriti uis intestinorem. Et dicimus Q manifestior virtus,qus est in eis, est virtus eκpulsiva.& post illam retentiva. Acci dentia,que superueniunt ipsis, sunt secundum corruptionem istarum duarum virtutum . Et quando priuatur operatio virtutis expulsius, aut diminuitur, tunc fitcgritudo,qus dicitur colica. Et priuationis causa istius virtutis stat propter m Iam compleκionem cholericam materialem, aut non materialem . Et priuatio. qus prouenit a mala comple Nione frigida est pluribus manifesta, propterea ua Digiditas est contraria calori naturali propter suam qualitatem,& impedit spiri eum in omnibus Dis operationibus. Sed quando prouenit a caliditate . non est admirandum: propterea quia multa membra non agunt nςc patiuntur, nisi Pr pter calorem temperatum mensuratum unicuiq: membro.& quando calor egroditur multum e Nira naturam in aliqua duarum qualitatum , tunc priuantur eorἄoperationes propter calidum,aut frigidum . Sed quando distemperantur parum in calore, tunc erit operatio mala, sicut calor stomachi, qui permutat cibos in famositates. Et aliquando priuatur operatio istius virtutis in intestinis prepter oppilationes,qus in eis fiunt. Et ills fiunt aut propter stercus durum aut viscosum. aut humorem grossum & viscosum, aut propter apostema ventosum . quamuisissio, quς prouenit ab apostematibus in hae operatione, fit duabus de causis: Vna,quia acquirunt intestina malam compleκionem materialem et & alia . proin Pterea quia claudit vias. Et ventositas ei iam claudit intestina propter duas res: Vna,quia prsponit se stercori, sicut accidit canalibus subterraneis , unde fluunt a lus: alia, quia torquentur intestina, donec claudantur. Item fit oppilatio pro pter lumbricos. Se accidit in intestinis propter corruptionem istius virtutis eκ- pulsius, quς fit propter oppilationem, v facit operationes non naturales: eo. eκpellit superfluitatem per partem superiorem, quam debet erepetere per partem inferiorem,& tunc evomit stercus. Et aliquando debilitatur virtus eκ- p ua propter oppilatione vir a c v siti fellis ad intestina: quia tunc non p5t peruenire ad intestina eκ cholera illud, quod adiuuet ad stercoris e Npulsione. Sed si hec operatio permutata fuerit ad mala cotrarium, tuc mala faciet operatione. α net aliquo modo fiuκus: eo q, stercus non trahit in intestinis moram conue nientem propter augmentum istius virtutis. Et ca augmenti istius virtutis est .p-pter humores mordicativos,qui sparsi sunt ad intestina ab hepate . 8ί venis, M tomacho, aut selle,aut ab alijs membris:& aliquando proueniunt a capite. Et uando humores mordent intestina, multum ulcerant ea , dc fit fgritudo, quae icitur ulceratio intestinorum,qus dysenteria nominatur. Item accidit istud isti virtuti propter qualitate ciborum, qui sunt eκtra naturam: quia aliquando stois Maachus eκ pellit ad intestina cibum, antequam digeratur. & aliquando fit proopter multam cibi quantitatem,quando est superflua. Et aliquando accidit pro. Pter oppilationem meatus,qui est inter hepar de intestina : de tunc non transit cibus ad hepar.& cibus aggravat virtutem eκpulsivam,& propterea ipsuin e κPellit. Et aliqu causa, qui prohibet penetrationem cibi ad hepar . est grossities ciboili, dc grossities cibi est,aut propter uaturam ipsius eiusdem cibi, ut .Ppter
83쪽
debilem operationem stomaehi in ipsum, aut propter utrunque. Et aliquando D
non trasit cibus ad hepar propter debilitatem virtutis attractius in ipso, sicut accidit in aegritudinibus hepatis. Et quando debilitatur virtus retentiva, fit una species fluta iis,quae nominatur elicalia. & hoc prouenit necessario proptςr malam compleκionem materialem.& nou materialem. Et quando priuatur ipsa operatio, ni alia species fluκus,qus dicitur lubricitas intestinorum. & operationes e,etremitates intestim longationis impediuntur, aut propter ulcerationem factam aduritie stercoris, aut propter haemorrhoidas ibi natas. & aliutiundo venis ipsius apertis, fluet inde sanguis. M aliquando fluet san suis iste per viam naturalis
purgationis x laudabilis, & hoc est,quod dicit Aristote. malus sanguis discurorita naso, &allo. . . .
De accidentibus superuenientibus υἰrtinisus Hepatis. cap. XXI.
QVia hepar habet quinque virtutes. ideo accidentia ei adueniEtla totidem
sunt. quia quando diminuitur in ipso virtus digestiua . sanguis suus erit phlematicus,& membra, qus nutrientur logo tempore e re tali sanguine. conuertentur secundum suam compleκionem ad naturam istius humoris, S po terit fieri sgritudo, que dicitur hydrops hypocirca. Et hoc accidens euenit pro mpter malam comple Nionem frigidam materialem. Et aliquando fiet propter qualitatem cibi. aut malitiam sui ordinis. Et aliquando fiet propter res eretrinsecas.
& potest fieri ab omnibus caulis, quae inducunt frigiditatem comple Nionis. Et aliquando propter colligantiam membrorum seruientium hepati cum ipso, sicut stomachus.quia quando diminuitur operatio stomachi in digerendo chylum, Mmittit ipsum non coctum hepati.& quando in hoc fit perseuerantia, conuertitue natura hepatitis ad comple Nionen, frigidam . Et splen quando debilitatur , Mnon niundificat, sicut debet, tunc remanet pars frigida & licca in hepate, & conuertit ipsum ad compleκionem stigidam. & quando etiam intestina gracilia ac quirunt malam comple Nionem,& sic tunc laeditur hepar propter colligantiam. que est inter ipsam & hepar. Et aliquando acquirit hepar malam compleNio nem propter apostema: sed apostema non erit causa pro maiori parte istius egritudinis, nisi induretur,& fiat lapideum. Et aliquando erit causa aegritudinis heis patis sgritudo officialis, sicut sunt oppilationes, ius fiunt in ipso:eou, oppilatio habet eκ tinguere calorem intrinsecum: & ma Mime quando humor faciens hoaest frigidus. Sed quai po operario virtutis digestiuae acquisiverit maNimum eo rorem, tunc accidet unum eN duobus squia aut hydrops tympanites . aut aliae aegritudines calidς. Et tu debes scire sp membra non agunt, de patiuntur nisi caquodam calore temperato e N frigiditate proportionata ei: ideo quia ostesum est FCur higidi, in Naturali philosophia frigiditas est in corpore, sicut instrumentum tempotas est in cor rans calorem naturalem, qui est primum agens & substantiale. ergo quodlibet
pore. membrum operatur suam actionem per istum calorem corre 'si cum isto instruis mento conueniente el. Et quando frigiditas aduenit membro multa,ita v calor' non egreditur ad suam formam naturalem multum, tunc diminuitur operatio mεhri, sicut in cibis, qui acescunt in stomacho, & sicut in sanguine phlegmatico. qui generatur in hepate frigido. Et quando augmentatur calor agens breui augmento quod tamen tunc non trahircalorem asentem a sua forma naturali, tunc
fit mala augmentatio in operatione membri, sicut in stoniacho generante sum sitatem eN cibis,& sicut in hepate generante multam choleram. Sed quando fit magnum augmentum in caliditate vel frigiditate, ita v calor membri eκeat a sua forma naturali, tunc faciet membrum operationem cotrariam operationi naturali: sicut stomachus,qui corrumpit cibos. ergo caust istarum s srmidinu fiunt aeque a mala compleκione calida, sicut frigida. Et postquam assignauimus causam communem Omnibus membris, Volumus reueris ad locum, unde separati fuimus,& assignare causas proprie in hepate. Et dicimus, quia quando accidit hepati mala compleNio calida parum eκcedens, sicut diκimus . tunc acquiret
inultam amaritudinem, Sed quando auamentabitur hsc mala copleκio calida,
84쪽
Ita m egrediatur a sua forma natural i, tune erit operatio Ipsius hepatis operatim non naturalis, tunc erit operatio ipsius hepatis operatio non naturalis,& prouem et illa operatio solum a calore, in eo sp est calor, δί non in eo ip talis Ai . ergo quae proueniet ab isto calore, in eo v calor simpliciter. inducet partentauit ea in , quam inueniet ad fumum.& faciet eκ eo ventositatem . Se proueniete κ hoc tympanitis hydrops, aut simile. 6c si fuerit causa remotionis naturalis caloris aegritudo calida, attribuetur illa remotio aegritudini calidae. de si fuerit frigida, attribuetur hipidae. Et propterea multum laborant Madici, ut det cauosam bene istius speciei: eo aequae fit a calore, sicut a frigore.Et propterea hse species difficilior est caeteris ad curandum . Sed causa acquirendi malam como Tum panitis pleκionem uniuersaliter sunt causae calidae materiales, & non materiales. Et est difncilior causa, quae magis est propria in hac laesione, est quando cystis fellis suam ope. aliis spebus. rationem non facit.&hoc accidit aut Propter oppilationem, quae est in meatu, Oppo. a Raqui est inter eystin & he ,aut propter debilitatem virtutis attractivae in ipsa si. o. Almanis cysti, aut propter oppilationem meatus,qui transit a cysti ad intestina , aut pro- so .& ab Auipter debilitatem virtutis e N pulsivae,quae est in ipso felle.quod est, quia quando ci. 14. tertii clauditur ille meatus. tunc accidit eidem illud accidens, quod aduenit habenti tractin. c.4. 'clausa intestina, hoc est quia non petit cibum, nec desiderat. Et accidit hoc pro, ' ' '
pterea quia virtus attractiva est in quolibet membro propter nutriri uam: & virtus nutritiua complet suas operationes propter quatuor has virtutes. 8d quandopriintur una istarum priuantur omnes:& sic accidit hepati propter fel. Et accidens,quod dicitur tineritia, fit e re necessitate propter ν nam duarum rerum, aut propter priuationem operationis sellis, aut propter diminutionem: quia tunc reo manet amaritudo permiκta sanguini, δί virtus eκpulsiva mittit eam ab omniis hus membris,& eκpellit eam ad superficiem corporis per modum curationis. sicut eκpelluntur aliae superfluitates.& haec species non est timorosa et aut quia hepar, aut quia membra acquistiterunt malam compleκionem calidam, sicut a cocidi t, quando generantua apostemata calida in eis, aut propter venena calidae hibita, quia tunc dominatur multa quantitas cholerae in corpore, & spargitur ad cutim. Et hoc manifestatur propter Quantitatem supeνflnam.& malam qualiotatem.& non per viam mundificationis. 8c propterea haec species est periculosa. Quando debilitatur virtus discretiua in hepate, tunc debilitantur operatio nes ipsius, & sparguntur per totum corpus humores hi cum sanguine, dc fiunt propter hoc multae aegritudines sicut hydrops quae dicitur ascites. quia nisi haec virtus cognoscat aut separet aquositatem, quae est in chylo, tunc spargitur in sanguine,& natura pellit ipsam ad concauitatem ventris. Et quidam dicunt non eκ pellit ad hunc locum niti per venas umbilici: propterea quia istae venae cono tinuantur cum hepate,& per istas eNit superfluitas aquosa, quae est in embryo-C ne, quando est in corpore matris. Et aliunando fit hoc accidens propter debilutatem virtutis arrractivae,quae est in renibus,aut propter oppilationem, aut proopter stricturam illius meatus. Et quando debilitatur virtus' retentiva in hoc meo hro, est causa, Vt eκeat sanguis eκ eo crudus, aut non coetus. Et quando virtus eκpulsiva erit permutata ad malum in hoc membro tunc reuertitur sanguis ad intestina per meatus, per quos cibus transit, & fiet fluκus sanguinis. & hoc est aut propter acumen sanguinis, aut propter malitiam compleκionis. Quando deo hilitatur. aut priuatur operatio virtutis attractivae, etiam eκ hac prouenit malus suκus. Et causa uniuersalis laesionis harum virtutum est propter aegritudines appropriatas membris officialibus aut consimilibus. sed officialis est causa per accidens, quia mediante aegritudine compleκionali, quae est appropriata consio milibus . E t istae duae species aegritudinis laedunt membrum duobus modis, aut in eomest in ipso membro,aut in eo est in membro communicante cum eo. Et propterea si aliquis quaereret a nobis in hunc modum, postquam Una rerum, per quam laeduntur operationes membrorum, est per communicationem Vei coi in his ligantiam,& eor est illud, quod dat calorem hepati, per quem facit suas opera- Heiones, laedentur operationes liaeparis propter passiones cordis, aut non Respa
demus, . Postquam cor est dominans membrum super omnia en toto, impost, Coll. Aper, E. a. . attractivas
85쪽
hile est ut in eo genemur tetitudines sensibiles tales,quς possint Iidere hepati l
t alia membra,stante homine vivo. & hoc si accidit, accidet per viam eri tra meitatis. Que fit in rebus naturalibus. θί hoc fit valde raro. Sed maior pars fgritudinu.que fiunt in corde,remanete homine vivo per comparatione fit ad me nahra insensibilia: quamuis n5 sit impossibile ut cordi adueniant fgritudines ocinculte Dpter malam complereionem .Et qii sunt sensibiles lesiones operationis hepatis.tfic sunt fortissinas. sicut tu vides, v Pp paruu motu, Vel Npter paruum remum aduenientd gubernatori magnς nauis fit magnus motus in parte priori. nauis: se et habet se quilibet dispositio cordis ad ola mebra principalia. Ur uterea un medicabimur hepar, non debemus negligere cordis dispositione: imismo ante oculos pr ferendum vel Pr ponendum.Et adhuc melius declarabimur
in Ingenio sanitalis. De areidentibus superuenientibus ut nuti Dige riuae ue- m, metrum. cap. XXII.
ACcidentia qui veniunt digestioni venarum, sequuntur pro maiori parte cirritudines hepatis: sed habent fgritudinem propriam eis, hoc est fluκu sanguinis. Et in s gritudinibus fit hoc po fortitudin f virtutis eκ pulsive . Ω maMime I crisi laudabili. Sed illud. qa est accides absolutu. F. pd sanguinE mordicatiuu,& acutu.& propterea ditatuit c5tinuitate orifici eum earE aut dipter subtilitatem, sicut videmus in sgritudina,quq ds clauior: seut tu vides is accidit in viribus olei: aut accidit po multitudine sanguinis, qua
vene continere no possunt.&aliun accidit propter debilitate substantie venais eum ciue preparate sunt scissioni, aut quia sunt subtiles nimis, aut nimis durς. Et res.Que scindunt venas cito, sunt multitudo sanguinis, & res eκtrinsecς, sicui casus'& percussio. Propter passiones horum membroru,& hepatis multa accidat
accidentia in viis urinalibus.& in libro Signorum hoc declarabo.
De aecidentibus superuenientibus virtuti Nutritiuae membrorum. cap. XXIII. SEd aeeidelia,quae aecidsit ultimae digestioni,quae est in inbris, sunt tria.
sicut in aliis: aut quia priuatur operatio virtutis nutritiuae in ipsa. sicut fit in ethicis: aut quia diminnitur. sic ut accidit in macie appellata alchaul: aut permutatur, sicut in lepra,& morphea .Et causa horum accidetium est auevropter malam coplevione ipsora membrora:aut propter coicationem aliors, pcut in lepra,quae fit propter duas res: aut propter debilitatem Virtutis di estitiae.tiuae est in membro: aut Pp malam materia eidem ab alio tra sinissam. Et maiicia materiae est aut propter seipsam, aut propter debilitate hepatis & venatu. Et causa morphee est pro maiori parte .ppter debilitate virtutis discretiuae heis Datis aut propter debilitate attractivae in splene. Et aliqn accidit propter mala. eo moleκionem acquisitam in substantia membrorum, εc aliquando propter cis hos. Et tu debes scire, quando enumeramus causas istorum accidentina, tsic non dicimus res contrarias ad inuicem, aut 'ipsa etiam accidentia aliquand
non possunt esse simul. sed pluries haec accidentia sunt per plures causas una:ὼς
posset etiam eue,ut omnes adessent.
De Meldentibus impedientibus digestionem cerebri cap. XXIIII.
T operatio virtutis digestius in cerebro aut diminuetur, aut corrΞpetur. Et ab hoe ruenit fureus, Vel cursua superfluitatu n5 coctaru a cerebro per nares. dc Palata α Dc accides areellatur nassia α accidit a rebus
86쪽
stigidis eretrinseeis. Et aliquando fit propter res calidas, & volumus dleereri,
fiat a calidis. Et dicimus, ν propterea m haec superfluitas est non eoeri,dicimus Q causa efficiens hanc aearitudinem est debilitas virtutis digestiuae, quae est ineereliro propter malam complere ionem dominantem eκ frigiditate. Et hoc heis ne potest ast ignari in reumatibus eκ causa frigida eκtrinseca. Sed reuna ala,quς fiunt a causis calidis eκtrinsecis recipiunt perscrutationem: qualiter fiant per viam debilitatis virtutis digestiuae. propterea dicimus v debilitas virtutis dige siluae hoc facit per accidens , hoc est propter multam quantitatem materiae , dc ipsius fluκum: propterea quia calor facit fluere res congelatas, dissoluendo eas. Insuper attrahit cerebrum a toro corpore ad caput. & propter istam multam malam materiam, quae in cerebro colligitur, prouenit accidens praenarratum : quia refrigerabitur,& virtus disestiua impedietur,& fatigabitur circa cerebra proopter reparationem tantae quantitatis superfluae. Ista est causa quantitativa, pro pier quam debilitatur virtus digestiua cerebri propter causas eκtrinsecas. Cauissa vero qualitativa est, quod calor e X traneus e Nirinsecus habet per sui naturam refrigerare calorem intrinsecum, sicut Sol refrigerat inem.& etiam aliae cauis De sunt, quae non indigent prolongatione sermonis . At haec verba habent lois eum in omni bos tribus digestionibus, si vis eas ponere tantum tres, sicut fecit Galenus, aut quatuor secundum dictum hominis. quem tu scis. Sed mihi melius videtur, ut in Veni, non ponatur tertia digestio, propterea quia sanguis in eis n5 n uene. etiansit ad aliam formam, sicut fit in stomacho, hepate, Sc aliis membris: quia sto rt machus conuertit cibum ad chylum, hepar ad sannuinem, membra alia conuero iunt ad sperma album. Sed venae non faciunt transire ad aliam formam, quam uis nutriantur e N eo aliquo modo eκ necessitate.
De accidentibus seuperuenientibus uirtuti nutritiuae cordis. cap. XXV. DEinceps volumus enarrare de accidentibus superuenientibus memobro principi virtutis digestiuae: & hoc est cor. 5c postea narrabimus accidentia, iliae superueniunt membris spermatis,& urinae: δc postea erit completus sermo accidentium, quae superueniunt virtuti nutritiouae. Et dicimus t accidentia, quae superueniunt cordi. sunt sicut syncope cardia- ea,&tremor, Se uniuersaliter quando eκ eunt virtutes pulsatiles a sua natura. Et horii causa aut est intrinseca, aut e X trinseca. Eκtrinsecae causae sunt accide tia animae, quae ealefaciunt complere ionem cordis, sicut ira, dc furor: 8d causae. C propter quas occultatur interius calor, sicut eκ ira, Sc his similibus. quia quando prouocantur suae virtutes interius,& calefit ni in is, tuc fortificatur suus motus pulsatilis, ut teperet suam compleri ionem, attrahendo aere. 8c e N pelle do em te rius. Et caust intrinsecae sint mala compleκio, aut ut sit in eo. aut in metiris sibi colligatis. Et aliquando erit compleκio cordis non materialis, sicut in febre ethica,& quandoque materialis, quando recipit sanguis, qui est in eo, aliquam permutationem. Sed apostem a non potest tolerare in sui substatia, eo q, prius infirmus deficit. Et medici dicunt . potest generari in ipsius panniculo.& si Medicus accelerat cura ipsius, pol curari. & si no, moritur. Et dicit Galenus Q cor lactinet aegritudin E materiale, Videlicet quandam humiditatem aquosam, quae generatur in ipsus panniculo, a qua prouenit aegritudo, quae vocatur ron ol, dc so nat liquae layio totius corporis. Et aliquando nascuntur super panniculo eminEriae dure.& uniuersaliter dico . non est impossibile, ut super ipsum non adu niat omnis mala copleκlo,eκcepto ut n5 sit cit apostemate, aut non ultimetur. quia qua do ultimabitur, aut superflue fiet syncope, aut simile. Et syncope est reis uocatio subita ea loris naturalis ab omnibus partibus corporis ad cor, ua ην meo Bra regi non possunt.& hoc accidit aut propter Paucitatem caloris, aut pro Pter ipsius nimiam di Solutionem,& propter alias causas. Et membra, quae laeduntur
Propter ipsius cominunicaturam,suiu membra principuta. Et membrum, quod
87쪽
mavime eum eo communicat, est os stomachi.&ptopterea nominatur lignan di, quia co r nominatur lagat. & propter hoc segnandi dicitur paruum cor. Et . accidit syncope propter dolorem stomachi pluries.& accidentia virtutum pulsatillum.& causae illorum.& quod potest comprehendi ab eis, melius est enarrare in lib. Siguorum.& ibi dicam.
De quibusdam accidentibus Silenis. cap. XXVI.
IAm diκimus m membra. quae seruiunt hepati, sunt saceus sellis, splen, Ac
vesica,& renes. Er iam diκimus accidentia, quae veniunt propter priuationem fellis operationis, quando diκimus accidentia hepatis,& locuti suimus de splene,& adhuc dicemus de eodem. Quando corrumpitur operatio virtutis attractivae splenis tune diffunditur cholera nigra cum sanguine. & aliquando e Apellit ipsam natura ad cutim & fit morphea nigra: & uniuersaliter proopter hoc accidens fiunt omnes aegritudines melancholicae. Et quando dominais tur superflue ipsius virtus erepulsiua,tunc infirmatur stomachus, ita ιν aliquando oti hoc accidit fluκus melancholicus. Et spis ni adueniunt omnes species aegri tudinis coinpleNionalis, officialis,& coua munis, siciit in apreatibus. Et propte rea quia cibus, eκ quo nutritur istud membrum, est grossus,& viplurima aegrita radines, quae in eo fiunt,sunt grossae substantiae .
De accidentibus superuenientibus uirtutibus Renum. cap. XXVII. R Pης h bent quinque virtutes, sicut alia membra. & quando priuatur
virtus discretiua quae est in renibus, aut digestiua, aut retentiua,tnc funis ditur sanguis in urinarpropterea quia aquositas sanguinea, qtiae mittiturcis ab hepate ut nutriatatur, tunc ab eis immutari non potest. Et quando priuatur eorum virtus attractiva, tunc sit hydrops ascites, sicut dictum est. Et quaugmentabitur multum, tunc fiet fluκus urinae cum forti siti.& haec aegritudo dicitur diabetica.Et quando dominante virtute attractiva debilitatur retentiva. Mdigestiua eorum omnino.& propterea in hac aegritudine eκit urina non cocis. Et causa huius accidentis est iterum propter malam complereionem, aut aegrit dinem officialem, aut communem. 8e corvieniens est appropriare hanc aegritudinem malae comple Rioni calidae,propterea quia attraetio fit propter calidum. Et non est impossibile attractivam augmentari propter debilitatem retentius. quod est, quia quando debilitatur retentiva, non nutriuntur renes in aquositate conue snteo ter Propter paucam moram, quam habet aquositas, & tunc conatur virtus Fattraotiua ad trahendu plusquam conueniens fit.& ob hoc accidit, v urina parum manet in Vesica,quamuis non sit plena. Virtus eκpulsiva impeditur in hi membris propter oppilationem, quae fit in his eκ corporibus lapideis generatis in humiditatibus grossis cum calore dusiccativo.& recipit duriciem, sicut later.& terra. Et maior pars istorum fit in substantia renum,& uon in concauitate.α uic fgritudo nominatur hastac.
De accidentibus impediantibus opera Vestae . cap. XXVIII. V Irtus expulsiva impeditur in vesica propter oppillationem quae fit in
ea, sicut eκ apostemate aut humiditate grossa, aut a sanguine coagul to aut a lapide, & tunc constringitur urina. Et aliquando constringi tur urina propter impedimentum virtutis expulsiuae. Et aliquario fluit urina propter dominationem virtutis eNpulsivae. & hoc accidit propter ulcerationem iptius vesicae,quae sit propter qualitatem mordicatiuam, quae est in ipsavrui Et aliquando accidit-vrina enit sine voluntate, M sine dolore. & hoe
88쪽
A accidit,quando paralyticatur musculus qui est in collo vesicae. Et de hoe loquemur, quando narrabimus accidentia, quae accidunt virtuti voluntariae mobili. Et maior pars accidentium,quae adueniunt istis duobus membris, deuenit vitiis mo ad ulcerationem:& in principio sui aduentus nominatur scabies.quae tit propter malam complere ionem materialem propter malos humores, qui sparguntur
ad ipsam. Et debet hoc accidere ei, eo quod est via & receptaculum superflui. datum corporis,& hypostasis ipsius.
De accidentibus superuenientibus membris generarionis, sicut Tecticulis, Virgae, O tuae . cap. XXIX. QVando virtus digestiua priuatur in testiculis,aut diminuitur,tune na
faciunt sperma aptum ad generationem. Et hoc accidit ab una spe cierum malae compIeκionis. quia quando dominatur multum in calcire & siccitate, tunc comburitur sperma. Et similiter u dominatur in frigiditate,& siccitate, aut humiditate per se, aut in frigiditate per se, non decoisquitur sperma, sed remanet subtile aqueum .Et quaedam eκ istis complexioniis hus sunt tales a principio generationis, & non recipiunt correctionem. & quo in dam sunt per accidens,& corriguntur. Et quandoque priuantur operationes ista tum mebrorum propter apostemata, aut incisionem suspensoriorum suorum, aut propter malitiam, quae in eis superuenit in mensura, aut in passione, sicut est in laetitiosis. Et hoc accidit propter largitatem neruorum,ad quos suspensi sunt te, stieuli propter humiditatem superfluam,& relaκantur illi uerui, & descendunt intestina ad bursam testium. Et potest esse ut descendat ad bursam ventositas. aut aquositas. Et aliqn accidit haec aegritudo propter rupturam,uus aduenit huic foramini.& haee est deterior, δί multae aliae maneries inueniuntur in libris praocticorurn. Sed virtus expulsiva priuatur in virga propter oppilationem suorum meatuum, aut .ppter debilitate, aut la Nitatem, aut quia accidit in eius forma ma Ia figura quando induratur. 8c hoc accidit,qn is sa est chorda, quae sustentat ereis Hionem ipsius, aut propter multam siccitatem, aut quia ingrossata est eκ apost male simili lapidi.Quoniam vulva fuit creata Opter gnationem, & quia est via superfluitatum secundae digestionis: ideo accidentia, quae huic mehro adueni ut, istis operationibus adaptantur. Et in vulva sunt quatuor virtutes, Lattractiva. reientiva digestiua,& erepulsiva. sed loco digestiuae debet poni conservativa. 8c hoc est conueniens, quia propria virtus est conseruatio embrTonis. Sed operatio virtutis discretiuae non est manifesta in ipsa: quia non est credendum, ut nutria. tur eκ eo quod colligitur in ipsa.Et quamuis hic cadat magnum dubium hic noC soluetur, sed hoc relinquetur libro de Animalibus. Sed attractiva, de retenti ita, α eκpulsiva sunt manifestae tu ipsa.& propterea volumus narrare accidentia, quae superueniunt unicuique earum. Et dicimus, P quando debilitatur, vel priuatur virtus conseruatiua,quam diκimus esse propriam sibi virtutem, tunc minue tur,aut priuahitur conceptio.& hoc accidet aut propter malam compleκionem materialem,aut non materialem. Et quae est non materialis quaedam est,quae est
a principio generationis, & illa nominatur sterilitas:& quaedam est,qus est per accidens. Et quidam diNerunt hoc fit propter dispositionem corporum coele stium .sed hoc ego non video nec affirmo. Sed via,qua ledunt istae malae comis plexiones spernia in vulva, est eadem cum illa,qua mala compleκio resticulo. rum laedit spernia in eis. quod est.quia quando ista membra erunt calida & sie ca, tunc comburetur in eis sperma: & quando erunt frigida, tunc in frigidabitur. α fiet aquolatii cursibile. Et quando impeditur virtus retentiva matricis, aut deo hilitatur, tunc erit causa abortiendi .cu causa impedimeti illius virtutis est humiditas lubricativa pro maiori parte. Et qn debilitatur virtus eκ pulsiva illius. hχ-hebit difficilem partum, que admodum superfluitas eκ pulsius est causa ahortionis. Et qli virtus attra et tua diminuitur, aut priuatur in ip sa. est causa diminutio nis, aut priuationis coceptus. Et aliquaedatur oes istae operationes in vulva
89쪽
aecns moueteollecta in eis, fit PP. Non est imis
dicos scam. Cotra Medi eos de rigoris caula.
latur. Et Ista aegritudo non laedit solum operationes matricis, sed etiam opera.
tiones me misorum tot fus corporis: eo Π, haec aegritudo fit in hoc membro e κhumore simili veneno,& facit sumum, qui resistit propter malam suam sormam calori naturali, sicut faciunt venena.& fit ab hoc priuatio omnium priuationum viis. Ec fere cor pulsatione priuatur. Propterea quia hoc accidens accidit ut pliarimu mulieribus,qus remotς sunt a coltu, ' operatur ad hoc putrefactio, quς hoc accidens mouet collecta in eis. Ac fit pd corruptionem spermatis, propterea quia illarum sperina prς paratu est illi eorruptioni. Et ego dico, que no e it impossibile ut generetur in malis corporibus. 8c eorum sui, stantia Unus humor similis veneno, Sc ma Nime in hoc membro: eo P locus est. Sc receptaculum stiperfluitatum corporis,quae prs paratae sunt recipere corriiptionem . de aliquando incarceran tur ita. non recipiunt correctionem,& sinationem. Sc.si ceciderit ad manus perfecti Medici. recipiet sanationem. Et huic me in bro accidunt aegritudines positionis, ita in priuantur ab eo omnes sue operationes et quia paralyticatur. aut egreditur de loco suo. Sc suspenditur. 8c aliquando est causa istius aegritudinis saltus, aut percussio, δί aliquando est humiditas lubricativa. Et e V rebus, lus reos stitiat matricis naturae, Ut non concipiat, est aegritudo nominata mola. Ec ista aegritudo fit propter defeeium virtutis informatius in spermatc. dc hoc accidit aut propter corruption E membri, aut Pp corruptionem materiae. Et tunc genera. tur in vulva quoddam frustum fimile frusto carnis. & venter mulieris sinii laturvemri praegnantis donec abortit. & aliquando accidit ut natura ipsam digerat,& eonuertat ipsam in humiditate, aut ventositatem. Sed accidentia, quς 4 due . niunt sanguini menstruo sunt eadem accidentia, quς accidunt digestioni vena rii. Sc propterea superfluitas fluκus sanguinis fit propter una duarum rerum, aut propter debilitatem virtutis retentiu ς in venis, aut propter augmentum erepulsi. ος, aut propter ambo simul. Sed defectus virtutis retentius prouenit ab una e κspeciebus mals compleri ionis. Sc augmentum virtutis erepullἰus fit aut propter mordicationem humorum, aut propter quantitatem eorum. Et caula constri filo istiis sanguinis sinu opposits causis supradictis: saluo q= eκ rebus una, que debili, eat virtutem e Apulsivam, aut ipsam priuat, sunt oppilationes, qus fiunt In venis propter grossiciem sanguinis, aut propter suam viscositate. Et tempus naturalis
purgationis me strui breue est unius diei,& loga est septe die ru. Et te pus breue anterpolationis me strualis est viginti dieru, longum est tringinta dierum.
D. Expulsiva plurium membrorum. cap. XXX. ET aliquando adueniunt accidentia virtutis eκ pulsius uni membro AIS.& aliqua do toti corpori.& quae adueniat toti corpori, sunt sic iit tremor, rigor.& alices,& similia. Et accidentia quς adueniunt uni membro se ii sunt sicut tussis pulmoni, dc sternutatio cerebro,& oscitationes ori. Scructus, Sc singultus stomacho. Et nos narrabimus causam uniuscuiusque istorss. Et nos non appropriamus h sc accidentia animς nutririue . nisi propterea non sunt voluntaria. qua inuis voluntas habeat in aliquibus earum aliquam inuentionem. Et dicimus qν tremor, Sc rigor sunt motus virtutis eκ pulsius in muscu Ioeropter eκ pulsionem humoris isdentis, caliditate sua, vel frigiditate . Et . ita fit, nobis ostenditur. quia tales tremores adueniunt corpori propter res eretriniso
eas: sicut si subito super corpus spargatur aqua calidissima: quia e re hac prouonit rigor. Et aliquando accidit horrripilatio, aut tremor. Ac hoc accidit propter aerem frigidu,& aquam frigidam. dc cum istς causς erunt debiles, tunc fiet ri apor: Zc in maiori parte tunc accidit in febribus. Sc quando erunt fortes, tunc aeocidet tremor,& m non potest fieri tremor, nisi precedat rigor: δί ma Nime qui siepropter humores calidos in febribus. Sed qui tit e X humoribus frigidis phlegismaticis, aliquando accidit, sicut dicit, tremor absque putredine. dc hoc accidia
solum in speciebus vitrei phlegmatis. Et Medici dicunt v illa, qui fit ab huis moribus calidis est sortior, quia humor est magis mordicatiuus. de qui fit a frigommm mordicaἔluus, Et nos videmus quod fit coatrarium Milla in rebus
90쪽
d n evtrinsecis quia aer frigidus dat hoc accidens vehementer, x aer ealidas nihili
sed horripilationem hene facit. propterea dicitur . fortis tremoris causa est eci clusio caloris naturalis in partibus intrinsecis,& infrigidatio membrorum e Xreos torum: quia tunc mouetur natura ad eκ pellendum illud quod est suum contra 'xium, siue calidum, siue frigidum. sed frigidum est plus contrarium. Sed tremor. qui fit in hora mortis,est motus virtutis eκ pulsius propter impotentiam sustenotandi membra.& propterea eκtinguitur calor intrinsecus.& eκ toto resoIuitur.& assimilatur ille motus motui, qui non habet principium, nec finem, nec cara cam, sed solum desectum: sicut ur in motu flamnis candelet . 6c in casu foliorum arborum propter consumption . Et propterea, quando aduenit aliquid naturς ab eκtrinseco, quod sit mortiferum , ipsa e repellit tunc corporis superfluitates pro o Pter terrorem: sicut accidit illis , qui decapitantur. Sed tussis est motus virtutis e N pulsius in pulmone propter eκ pulsionem rerum,qus I dunt instrumeta anheIitus cum aere, qui egreditur secum, et propter adiutorium pectoris. Et ob hoc Pa . ter. vi virtus voluntaria habeat aliquam inuentionem in hac re: quamuis natura i ipsa violentia inferat. Et efficies causa tussis est una ere speciebus compleni nis malς materialis, vel non materialis. Sed materialis fit propter humorem,qui stillat a cerebro, licui accidit a reumatibus: aut a re, quς Nuenit a pectore ad pulmonem: aut a sponditis, sicut propter apostemata, quς sunt in ipso pectore: aut propter rem qui generatur in ipso pulmone, sicut apostemata aut ulcerationes: aut propter sanguine, qui egreditur ab eo,& eκit sanguis ab eo propter venam fi Ram in eo. & hoc est periculosum. Et ali in eNit sanguis a pulmone per viam resudationis, eo q, istud in phrum est vaporosum.& aliquando currit sanguis ad Pulmonem a parietibus pectoris. Et Medici diκerunt, v cuidam homini accidie fortissima tussis.& cum tussi proiecit unum lapidem.& incontinenti suit inde Ilheratus. Et adhuc dic ut v est una species tussis,qus fit .ppter mucillagines,qus nascuntur in pulmone.Et aliqn res eκtrinsecs mouet tussim, sicut puluis, α suo mus, de lana spinaru qus dicitur lana canina, halicacatius. Et Et complexiones Non materiales mouent hoc accides. saluo . virtus erepulsiua non est nata labovare pro illis. sicut pro materialibus: sed mouetur hoc motu P accidens. Et PPea Quia illud, qaqus ritur a pulmone, est ut moueatur ad eNpellendum illud, quod iPsi nocer, concelsa fuit ei a natura bona virtus sentiendi. Et quando sentit remis dentem tangendo i plum, tunc mouetur virtus erepulsiva, que est in illo. Et si
cut mouetur puImo ad hoc propter comple Rionem materialem. sic etiam mou tur propter complere ionem non materialE:quia no habet a sui natura facere nisi hoc.quia res, qui fiunt a natura, fiunt duobus modis,aut necessitate,aut inuam ero. Sed accidit tili raro,ut hoc accidens fiat a rebus eκ triniscis, qus non sequuntur Viam naturς. sicut dictum est, . Unus homo habebat sortissimam tussi tu, ac Vnus Medicus eκ eΜperimentalibus prscepit ei ut clauderet os, & incontinen si fuit liberatus .iu in alio pri cepit ut stringeretur collum, & fecit, Bd liberatus fuit. Et qnq; accidit tussis po coinpressionem, quς fit pulmoni ab alijs inebris, licui fit in apostemate hepatis: aut propter nimiam vel superfluam satietatem. Et sernutatio est motus virtutis eκ pullius in cerebro propter mundificationem in perauitatum, quς fiunt in eo. propter hoc aliquando mudificantur superfluitatos corporis,& pectoris, tu pulmonis. & aliqn eκ sternutatione eκ pellutur aliqusaeN superfiuitatibus, qui sunt in ore stomachi.& propterea fortis sternutatio aliis
quando mouet vomitum.& hunc motum aliquado facit virtus eκ pulliua,qn h mor sui qualitate mordet meatus narium . propter hoc res apposits naribus acuo εἴ Prouocant stermitationem. Et si tu Rusreres,si hsc superfluitas prouenita celo Iulis cerebri ad nares,& mouet sternutationem: Respondemus in hoc raro con- Dub.
tingere mi. Et ructus propter eκpulsionem fit ventositatis, qus est in Romacho Sol a virtute erepulsiva. Et a lyces fiunt Pp motum virtutis e N pulsiue in m ebris proopter erepulsionem superfluitatis fumost,qus est in membris. Similiter oscitiaio Cur os ι est eκ tensio musculorum mandibularum propter e uisionem superfluitatum tis. fumosarum. Ista sunt accidentia,qes superuentilat operationibus virtutis nutriti