Adnotatio ad institutionum Gaji commentarios, auctore C. J. Van Assen liber primus

41쪽

quibus modis Latini aE cisura em Romanam. Haec inscriptio necessaria est, quia nec qi 28 argumentum aptum est Superiori, nec conjunctione aliqua loca cohaerent.

q. 29. Statim. Hoc loco idem est atque ecee q. 84. Excitat exemplum nunc ex Ρluribus modis adserendum duc civitate quomodo acquiratur a Latinia ex Lege .Elia Sentiri. Minores triginta annorum manumissi et Latini

facti. Gaio appellatio ista Larini, quae ex Lege Iunia.

venerat si de omnibus usurpabatur manumissim

non eivibus iactis ob causas in g. 17. indicatas, tam familiaris et in ore suit, ut illa etiam utatur iis cis , ubi adhue totus est in explicanda antiquiore lege AElia Sentia, quae de Latinorum appellatione et conditione non cogitaverat. Vid. v. c. q. II. juncta g. 21. Nec GH o tantum, sed Ulpiano Homaeeidit. In Fragm. Tit. I. frequens mentio est Logis AEliae Sentiae et Latinorum, nulla vero LegiruJuniae, unde Iintini venerunt. In lit. vero 3- g. 3. excitat Legem Iuniam de hostipso argumento, de quo una cinit Lex .Elia Sentia ;ut GHus hie docet g. 67 et Ulpianus ipse consimat Fr. Tit. 7 , 4. Neque aliter explicanda in Disp. For. q. 10 verbαhaee . De possis servus habere libertatem, fatis esse Eebet, ut Praetor sise Proconsul liberi rem ejus. tueatur, et hoe lege Iunia cautum. Imo Lege Iunia icautum, ut Praetoria auxilio non amplius indigerent , quum certus ipsis status et nomen tribueretur. Diuitiam by Corale

42쪽

Nec mirum nam quod saepe fieri solet, ut ea quae posterior quaedam Lex in aliquo superioris

Legis capite aut confirmaverit aut amplificaverit, Promiscue ad priorem posterioremve legem resera tur; idem hic etiam usu venisse videtur. Gaius hic rectius abstinuisset a voce Latini, aut oddere debuisset verbo manumissi: et nunc Latini

Atiniani ae ei, ut infra III, 56., quamquam adjecin Verbo facti h. l. et q. 31. manumissi et Latini facti Eignificasse videtur, quid vellet.

. Ut minores si uxores Euxerint - ses cipes Romanas. De anacoluthi specie hac: ut minoresai, cons. q. . Si rem ad vivum resecare volumus, non potuit manumissus in libertate moratus uxorem ducere Romanam, cons. Plautus in Casina, Prol. S. 68, quoniam sane non connubium est ei, qui incerto usus statu et obnoxius vindicationi in Servitutem me jure Gentium quidem matrimonium recte, opulaverit; at vocabulum uxor in L. 8. C. do servis sug. de ea usurpatur , quae in contubernio est cum servo publico. Voluit Lex aelia Sentia severitatem suam in se VOS turpea manumissos et minores 30 annis q. 13.

27. I8.ὶ temperare, tum praescriptis in j. I9. et q. 2I-

tum etiam ostensa spe civitatis, si hone de ea meruerint , et quidem eo facto, quod illis temporibus ob imperii Romani et morum conditionem magni Restimabatur, nempe jungenda sibi uxore, gignend ex illa filio et ita educando, ut annum jam natus -osserri posset Magistratui tamquam futurus civitatis civis. Nec major hie domino inserebatur injuri ,

43쪽

quam deinde lege Iunia, quae, certo statu tributo et sublato jure repetendi in servitutem, multo magia excitaret Latinos suos coloniarus ad shnilatos ad matrimonia jam jure Quiritium recte contrahenda. Praeterea Valde circumscripta fuit omnis haec spes, nam qui uxorem duxisset et filium genuisset , tamen , si hic moreretur intra annum, Latinus remane bat. Denique adjuvit mox vehementer patronos Lox

Papia ΙΙΙ. 54. Vel ciso Romanas. Sic cautum Lege AElia Sentia, sed mutatum hoc est ab Hadriano , in Τ. M. Add. porro g. 65. q. 70. q. 80. Solus Latinus hic opus habet adeptione civitatis; uxor et filius jam

cives sunt.

Latinas coloniarias. Intelliguntur ii, quibus Ius Latii datum erat ductum a coloniis Latinis, ut Etiam f. II. Cons. porro g. 131. III. 56. -, Ulpianus Fragm. XIX. h. Verba sunt ipsius Legis Aelius Sentiae, ad quam ipsam appellationem Lex Junia

deludo suos Latinos conlarmavit. Musaeem conaeitionis, cujus et i si essent. Haee etiam verba videntur esse ipsius Legis. Descriabuntur ii, qui postea Latini Juniani dicti sunt; idem mox in fine hujus g. Hi igitur jus commercii h

huerunt, connubii non habuerunt. Conintio. Significat conditionem civilem, qua In civitate utebantur, quae tamen ante Legem Iuniam plane incerta erat. Itaque testati fuerint. Sive testatione interposita tquod uxorom duxerint et quidem liberorum quae undorum causa, ut Ulpiau. FG ΗΙ. 3. , qui tamen Diuitiam by Gooste

44쪽

mihil monet de numero testium in matrimonio ineundo..qui hic idem est atque in mancipatione. In ritu .confarreationis adhibentur decem. Vid. q. 113. A ibitis non minus guam sePtem tratibus. Est sormula dicendi non minus quam, ut signiscetur, non minorem sed majorem numerum posse adhiberi.

signabantur tabulae, quibus et eos continebatur et laudata solemus conjugii eausa, unde testatio ipsa eximie significat munitam testibus scaeiptuLam. Coni.

laud. Disp. Trompsi, p. I24. Et is inlitis anniatius fuerit, qui diem natalium 365 attigit. L. 132. D. M V. S. Apud Ulpianum Fr. III. 3. additur : sua. Videtur Gaius voce fili etiam filiam comprehendisse. Ratiouem legis signia scabimus infra k. 73.

Si oelint. Nam profecto non .coguntur , sed jus causae probationis filio jam plures annos nato illis integrum manere Videtur , nec tempus illi prae-εcribi. Si ex lege AElia Sentia liberorum cauaa. Autiquior formula quaesundiam est iu Ennio apud Festum voc. Quaeso. Similis est Potestas Procrean Viam, quae laudatur in I,. Ι22. de V. S. et L. 9. l. de Nupt. Urbanius vero Tacitus, Annal. II, 26. susci seu rumliberorum eausa. Misson. de Form. 6 , I22. allatis exemplis explicat hanc in nuptiis contrahendis sormulam solennem traductam ex Graeca formula sexarimili et rem etiam magis ad vivum depingente ἐπὶ παλ- -σLν Mors, de qua copiose Creueter in libris

45쪽

- 40

Schol. ad Sueton. sed . Geel p. 34. - Liberi hic eximie significantur justi ac legi

timi. Praetorem. Intelligendus nobis videtur Praetor Peregrinus , apud quem etiam agebantur causae publicae de civitate. Exemplo sunt orationes Ciceronis pro Balbo et pro Archia Poeta.

In Propinetis. Lege deinde Junia lata in Provinciis vix intelligi potuerit appellatio Latini. probari, aut adhibitis iisdem testibus, qui

in matrimonio adsuerunt, aut oblatis tabulis consignatis. Ex Lege Atilia Sentia, id est, secundum Praecepta Legis 2Eliae Sentiae matrimoDiorum tautricis et ostendentis Spem civitatis iis, qui praesentibus I testibus declaraverint, se uxorem duxisse l. q. c. Is uuae quem causa proba a. Describitur persona ejus, qui nomine Praetoris causam cognoscit: Iae ita esse pronunticiperie. Videtur solennis sommula. Praetor causa cognita et probata sententiam seri : id ita esse , et continuo cives esse jubenturo

Anniculum sui juris natum nunc redigi in patriam potestatem docetur infra g. 64. . 30. Ex n O SCIO auctore inso miniano. Videtur igitur hoc SenatusConsultum aut ex ultimis fuisso Hadriani regnantis , aut ex ejus auctoritate post obitum esse factum. Ulpian. ΙΙΙ. 3. non addit: novo , nec addere potuit, quia noruit post GHum. Add.

q. 77. 80. Ex auetorva e miniani g. 47. et ΙΙΙ. . 73. auctor fuit Sol metundi. An identidem sist

46쪽

nificatur, ad Orationem Hadriani haec SCta saeta fuisse PSCtum profligaVit perversam utriusque Legis in

terpretationem, quae usu in foro dudum obtinuerat, quasi non Iuris Naturae sive Gentium regula hie amplius valeret et jus quoddam connubii hic adesset, civisque Romanae Latino nuptae filius patris conditionem sequeretur et causae demum probationa ad civitatem perveniret. Vid. Porro g. 66. M. in- justus tamen est filius patrem jure summo civili non habens. Si uxor eisis est. Legendum videtur: sit, is Apud Ulp. Fragm. ΙΙΙ. 3. ubi complura ad verbum sere conveniunt cum hoc nostro loco legi tur si uxor civis Romana sit, partus quoque eiMis R. est. Hoc tamen jus - tamen postea. Potest hoc au g. 3Iiterum tamen tuto abesse.

- Noe jus. Nempe descripta h. l. ratio et modus adipiscendi per causae probationem juris civita

Senatusconsulto, quod Pegaso et Pusione Consulibus. Laudatur etiam, ut videtur si . 67. II. etsi nomen non additur, et II. 142. ΙΙΙ. b. 73. . Quale SCtum significaverit Ulpianus ΙΙΙ. 4. nunc discitur ex h. l. Argumentum fuisse videtur : erroris causae probatio; quare identidem cum lege Aelia Sentia conjuncta , tamquam quaedam appendix, laudatur. Accessit dein SCtum gravissimum Hadriano auctoresactum, quod novas amplificationes adjecit. Cons. . 30. 76. 80. . Distiiroo by Cooste

47쪽

Etiam masioribus' eriginta annorum. Potuerunc laque hi, cum antea confugere deberent ad iterationem , causam Probare anniculo nato. Concessum est. Eximie usurpatur de SCtis saepe

iuris Praetorii partes suscipientibus et aequitatem tuentibus; nain durum videbatur hunc prole beatum ob aetatem prohiberi a beneficio civitatis et mori

tamquam Servum

I. M. Probavis, legendum videtur probaris sive probaveris.

Mater ejus. Latina ; si civis Romana fuisset, non opus habuisset silii causam probare. Vid. q. m. Atque haec vim ita habebit in personam patris Latini, ut in morte sua civis Romauus fuisse existimetur , silio hoc suo haerede superstite. Add. III. b. Quod si uterque et mater et pater jam decesserint , tutoris , ut videtur, res agitur; nec credideris ipsi filio ius causae probationis praescriptum suisse

q. 33. Aggreditur Gaius alium modum, quo Latini potuerunt pervenire ad civitatem, sive Jus Quiritium eousequi, ut h. l. dicitur. Est autem aedificatio ejusmodi aedificii, in quo exstruendo Probare possit se patrimonii Partem Loge Praescriptam inpendisse. Cons. Ulpian. Fr. III. 1. L. I39. D. de V. S. Cavisse hac de re Legem Iuliam Pap. Poppeam,iat conjecit Cl. Goschen, veri non videtur dissimile, quamquam Vox Latini non magis a Lege P. P. quam a Lege aelia Sentia potuit scribi. IIei neccius in Comanent. ad Leg. P. P. L. 139. relaxi ad fundum dotalem.

48쪽

Pro qua sententia iacit L. I3. D. de Fundo dotali. Tractati videntur alii modi acquirendi duris Qui- q. 34. ritium ; nimirum navis, militia inter vigiles , aedia sicatio , ut sors habet Ulpianus D. III. 1. Add. Epit. I. I. g. 4. Ceterum de privilegiis concessis iis, qui pistrinum

axerceant, locus est illustris in Fragm. Vat. q. 233. ibique interpretes. LM ad hosce Latinos Junianos pertinuerit prae- mium civitatis, quod Latinis foederatis, qui reum criminis repetundarum damnassent, concessum erat

lege Servilia sadd. Cic. pro Balbo c. m. in , dub

laverim.

Si quis Micujus et in bonis et ex ju; e quiritiamsi . Hoc est pleno jure sive utroque jure. Consig. II. b4. 167. In bonis. Quid sit dilucido exemplo illustini ulpianus. Fr. I. 16. cui adde GHum g. 54. Manumissus ab eOtaem scilicet. Qui pleno jure do minus est, hic solum Pro diversa, quam adhibuerit,

manumissionis sorma servum aut Latinum ossiciet, aut civem Romanum. Vinincta. Cives fiunt manumissi majores XXX annor m et minores etiam causa apud consilium Probata. Testamento manumissi majores semper

cives ; minores XXX annorum non nisi Latini sunt. Quem porro XXX annorum majorem domunus manumiserit, inter amicos, per Epistolam, in convivio, hunc, deficiente justa forma, Latiuuin tantum faciet. Epit. I. I. g. 2. Ulpian. Fr. I. 10. Quid si dominus XX aunis major servum XXX an-

49쪽

norum minorem hoc injusto modo manumittit 7 nihil

essicit ; servus in servitute permanet. Hic autern praeter varios modos Supra laudatos etiam ipsius

domini voluntate et novo beneficio poterit nanciscidus Quiritium. Vocatur hoc beneficium iteratio sive repetitio manumissionis adhibita, quae prius ineglecta suerat solenni sorma vindictae Plin. Epp. I, 16.; aut danda in testamento libertate. - Mirum est, GHrim hoc vocabulo iterationis, quam describit Ulpianus Fr. III. 41. et Epit. I. 1. 4. et Disp. Forensis q. 14. Non uti a significat autem remti. l. et latet fortasse in lacuna. Quibus artibus Latini nominis socii liberos suos mancipio darent pacto fiduciae manumittendi et cives libertinos effieiendi docet Livius 41. 8. Quid igitur si solenniter manumittit is, qui Servum tantum in bonis habet. faciet Latinum, nam non potuit in manumissum do serra jus Quiritium, quo ipse caret. Quid, si mox acquisito nudo jure

Quiritium vult iterare 7 non potest; nam manumittens nullum sibi in servum jus reservavit. Potuitne lite accedere iteratio alterius domini sive ejus, qui

nudum retinet in istum Latinum jus Quiritium p ta potest , ntque huc spectat g. 167. Fr. Vat.

et q. 221.

Quid si servus manumittitur ab eo, cujus est ex nudo jure Quiritium, an erit essicax ista man

inissio p Dubitare licet ob g. 54. , nam non habet in potestate, nec potest corrumpere jus ejus, qui in bonis habet. Cons. Disp. Forensis q. 9.- Quid denique si ipse Latinus Junianus servum

50쪽

manumittit Erit hic profecto comtitionis ejusdem

ac manumissor.

In fraudem patroni. Add. q. 139. et L. 9. q. 2. D. q. 37.

de liberali cauSa. Ius igitur patroni non minus grave existimatullquam creditovis, quocum in g. 139 consertur. In fra em o editorum. Md. q. 47. et Grius in L. 10. D. Qui a quib. man. et in L. 57. D. de manum. testam. Vetita autem manumissio non magis spectavit manumissionem in testamento , quam inteo vivos.

Nihil agit. Synou. est nihil facit, cui opponituumale agit in L. un. q. ult. D. quando dies Usuis. qui male sipe perperam in foro agit, re ellitur e GFtione. Idem est atque in g. 47. liberi non sun ι

usurpatur de negotio, quod ab initio prorsus estinossicax. Vid. etiam II. 30. 36. Itaque non opus rescissione. Laesit jus quaesitum creditorum; nam quod debebat manumissor, hoc, quamquam nondum solverat, jam erat aes alienum sive creditorum usus erat aere , quod servo veluti inerat. Qui apud Consilium salsam prae se seri causam, fraudem quiadem facit, sed neminis jus persectum laudit; quaru non retractatur injustae causae adprobatio. Vid. g. 7. I. h. l. sitiam si seisincla a ues consilium. Variae sunt g. m. interpretum conjecturae de lectione hujus loci. Recentissima est haec IIuschkii in ed. laudata: quam si Minae ea, uuae eonsilium justa causa manumiseεionis amrobata, manumiserit. At quaeso, quid est: non manumittere Permittitur, quam si man Diqitigoo by Corale