Adnotatio ad institutionum Gaji commentarios, auctore C. J. Van Assen liber primus

71쪽

Sororis filiam uxorem dueere non licet. Ut is tris naturalis sic etiam adoptivi filiam duci potuisse, non licet dubitari; sed videntur suisse, qui interpretando Senatusconsultum proferrent ad sororum sitas. Igitur vetitum, ut intelligeretur SClum i vitis moribus iactum, strictae fuit interpretationis . atque huc pertinet Nervae constitutio apud Dion. Cassium LX VIII, 2. In Jure Attico et hae nuptiae usu frequentatae fuerunt. Exempla apud Demosthenem, in orat. in Spudiam p. I028 et apud alios

auctores.

Amuam et materteram uxorem Eucere non lices. Et hoc loco disjunctive accipiendum. Haec est cognata, illa etiam agnata ; nec licet, etsi adoptione tantum nobis conjunctae sunt, L. II. D. de R. N vetat honesti sensus - An soluto vinculo adoptio nis liceat, dubitamus ratione habita amitae, vid.

q. 59.

g. 63. Item eam, Dae -- -rus a s Hi gna me no perca fuit. Apud Athenienses vero tam exigua Erat vis afIi Ditatis in nuptiis , ut Callias apud Andocidem in orati. p. 67. non dubitaret repudiata uxore, matrem ejus , mupum Suam, ducere uxorem; nec dicas, apud Ciceronem in Orat. pro Cluentio c. b. Sassiam genero suo legitime nupsisse videri; nam docet Cicero, unicum hoc esse incredibilis et inauditi sceleris exemplum, nec necesse fuit, ut istiusmodi matrimonia lege vetarentur, quippe satis improbata moribus et jure pontificio, quicum omnis nuptiarum ritus Valde conjunctus suit. An lege. Papia Poppea cautum fuerit de nuptiis propter

72쪽

amnitatem vetitis, ut ex l. I h. q. ult. i de nit. Nupi consecerit Heine cius in Commentariis, dubia

tamus.

EMem Huobus nu fa esse potest. Fudere h. l. et q. 69. etiam dicitur de matrimonio jure gentium. Civis Romana etsi proprie tantum civi nubit , t men non sine poena bigamiae duos maritos per grinos aut Latinos habebit. Me ob ta in solestare. Nonne Latinitas postulat: l. 64. et ob id in potestate ejus non sunt pquales sunt ii quos mater Miago concuit. Comparantur igitur liberi ex istiusmodi nefariis nuptiis procreati cum spuriis , quamvis revera non sint spurii ; constat enim palam de patre , et aut incestuosi sunt, aut adulterini, aut injusti, sed eadem est omnium conditio quod attinci ad patriam po

testatem.

sam et patrem Mibere non intelliguntur. Displicet comparatio haec, quia de Vulgo conceptis nulla prorsus potest esse dubitatio, quin jure civili patrem non habeant, qui idem vix naturaliter demo strari queat. eertus. ob causas a Theophilo vere magis quam decenter additas, opponiturque matri, quia sempereerta est, ut ait Paulus L. 5. D. de in jus voc. Spurii a Graeca Moce. An a σπόρος Salus, ut opponantur natis ex matre , quam pater duxit ἐπὶ γνησίων παίδων αρο , ut est in sormula, vid. q. 29. 7 An in professione natalium spurii, qualem profitebaturmatar in L. 29. D. de Probat. apponebantur sigiae 8. P. Pro rine Porire , atque hinc repetenda Vocis 4 Diqili so by Corale

73쪽

origo 7 Docta est de hac voce aduotatio Q. Creuises tu Libro, Antiquitates i. 73. g. 65. Adhibuere haec GHi Verba in suos usus ordinatores Institutionum ad finem tituli de Nuptiis, Obi apposuere locum de legitiinatione liberorum naturalium , cui quaedam intercedit necessitudo cum causae probatione, essicietite utraque patriam pote

tatem.

q. M. Cisem Romanum ea cise Romana. Nam filius in matrimonio contracto ex lege .ssilia Sentia matris sequitur conditionem, idque significatur Senatu eonsulto Hadriano auctore juris gentium regulam

restituente g. 30. 76. M. Aon Hebia in potestate. Nempe quali utuntur soli cives Romani. g. 55. ωmul ergo eum in potestare habere ineisu. Latinus hic simul cum ipsa civitate acquisita etiam adquisit jus patriae potestatis in filium , qui cum sui juris esset, nune alieni juris sit g. 29.; quars licet denuo quaerere, qua fuerit interea conditio hujuscemodi filii civis Romani p debuitne mater ei

petere tutorem p an tutorem habuit legitimum patris manumissorem p suitne Spurius quamquam natus e matrimonio non quidem legitimo, Sed jure gentium tamen justo 3 Locus autem hiccst, ubi nitiddicitur, quod non Sponte sua jam Sequitur ex g. 29. , vix satis aptus est sequentibus , ubi unice sermo est de causae erroris probatione , nisi Grius certo ordine significare voluisset diversas causas , quibus patria potestas facto aliquo posteriore adquiritur. Gns. . . . Non videtur in hoc vocis Pagmento later. Disiliet oste

74쪽

Q ud consilium nec discimus ex l. 29. , causa probationem steri apud consilium. Per tenorantiam. Bis usurpatur de cive Bomano; g. M. in j. 70. per errorem, etiam apud Ulpianum Fr. VII, 4. An interest y Non videtur, quia civi, qui

Per ignorantiam duxit , permittitur causam erroris probare. Cum eam civem Romanam. Perspicuitatis causa pro quam civem, ut est in k. 69. Reregrino, g m. Ex allato exemplo apparet, aut non publicas fuisse tabulas natalicias, aut negligentius redactas.sse guttaem civis Romanus. Cons. q. 87. Ι28. Ulpian. X , 3-

Si inter patrem et matrem. Patrem intellige civem Romanum.

Ad satris conaestionem aeeessit. In l. 80. accetaere eum dativo ; in g. 56. patris conssilionem sequantur. Ex SCIO permittitur causam erroris probare. An excidit ei post permittitur p vid. q. 68. Quaeritur rex quo SCto p nempe ex eo , quod legem AEliam Sentiam amplificavit et erroris causae probationem permisit, et a SCto in I. 31 Pegaso Et Pugione con sulibus non diverso. Cons. Iaud. g. 31. EX eo ten ore. Hoc est, quando is, apud quem causa probata est , id ita esse pronuntiaverit, ut est in j. 29. Filius igitur hicce quasi agnascitur patri Suo rumpitque ejus, quod fecit, testamentum. Vid. II, I Q. Apud Ulpian. VII, 4. eae eo, Supple te OVe. Mem Iuris est, si eam per ignorantiam uxorem

Xerie, quae . Supple ex superiore locor cum eam cisem Romanam esse cretaeret. Nam si hanc, aut Diqiligod by Gorale

75쪽

peregrinam tamquam Latinam duxit, non erit locus erroris causae probationi. Nisi quod uxor non fit civis Romana. In singulari hac causa pater in potestate habet filium ex uxore natum, quae numquam civitatis Romanae fieri potest particeps. 68. Item si eisis Romana - iEem Iuris est. Non varietatis causa et Promiscue Gajus item et idem j-is usurpat : item significat identidem novam Iegis particulam; quare a g. 70. non inchoare debet, ut nobis videtur, nova Paragraphus. Permittitur ei, hoc est, civi Romanae. Et ita filius quoque et maritus. At filius nonna natus est civis ΤSi peregrino tamquam Latino- nuta sis, nempe Per errorem. Nuptiae autem civium Romanarum cum Latinis videntur satis frequentes suisSe. Quid autem juris erit, si Latino tamquam civi Romano nupserit 7 silet Gadus. An excidere verba: aut Latino ante: peregrino pDe hoe. An intelligitur : casu 2 Specialiter. Hoc est, expressis et disertis verbis

hunc providet casum , nimirum, de erroris causae probatione nato anniculo ex patre peregrino Latinove, quem mater Civis crediderat esse civem. Aliquatenus. Hoc additur, quia maritus hicce numquam ut in superiore exemplo peregrinus aut Latinus evadere potest Civis. quoes scilicet. Ingrata enunciatio ; scιLcet superfluum est. Vid. 67. in fine. Eι itaeo filius , quamvis fiat civis. At natus est

76쪽

iid hic opus fuerit causae erroris probatione cum neminis conditio melior fiaty An ea fuit probationis efficacitas, ut filius veluti legitimatus in jura familiae

Si Latino peregrino, quem Latinuim esse credere - g. 69. teu - flio niato, causam erroris probare. In hujusmodi causa diligenti profecto opus erat cognitione et gravibus argumentis, quare crediderit; ne fraus fieret legi et peregrini dolose irreperent in ius civitatis. Cretaere autem in omni hoc loco significat salsa opinione et errore inductum fidem habere. Latinus Latina, semper sunt h. l. Latini Juniani. Error est

error facti.

Filio nato. In superiore loco in k. 68. pr. et itastius quoque et in fine ejusdem loci: et ideo flius,

de quibus natis ex isto coitu nullus fuerat sermo. In omni autem causae et errori s causae pmhatione haec est conditio plane necessaria, ut natus sit filius siliave . Cernitur ubivis summus favor honestorum matrimoniorum civitatis praemio excitandorum et studium amplificandi civium numeri ut vexatae hellis civilibus reipublicae succurratur. Cisis Rom. qui se creaedisset Latinum. In hoc g. II. errore versari potuit servus triginta annis minor, manumissus testamento domini obaerati, nescius Ιε-gem Hliam Sentiam tu honorem defuncto debitum et in gratiam onerum ab herede necessario Suscipiendorum sibi tribuisse jus civitatis. Tamquam si ex lege AElia uxorem Euxasset. At Cum credebat se esse Latinum, profecto duxerat ex

lege AElia Sentia. Itaque non video, qui hic oPua

77쪽

- 72 - .suerit fictione benevola legis, ac si duxisset ex Iege IElia Sentia. Quamquam Don placet illud tabuiam si ,

valde tamen usurpat Gajus. Viai - cives Roman Peregrinos se esse cre idissent. Veluti natus e patre cive Romano et matre peregrina est peregrinus, donec causa probetur , illum

latuisse patrem Suum.

Ex Senatusconsulto. Vid. ζ. 67. q. 3I. g. 72. si ecunque tae filio - et tae fila intelligemus. Interpretati orae adjuvat JCtus legitimum verbum flius. Cons. q. 45. add. g. 74. in s n. g. 73. quantum aes erroris causam - nihil in erest cujus aetatis filius fise sita sit. SCtum igitur hic secus ac lex AElia Sentia , quae

tantum cavit de causae probatione, non exigit, ut insans jam ultigerit aetatem unius anni. Fec me praeserit. Verba haec argumento Esse videntur, Gajum impugnasse opinionem eorum, qui rescriptum quoddam Hadriani objicerent sententiae suae de causae erroris probatione; ac si et haec aeque ac cauSae probatio a Latino in s. 29. facienda, non pilus emcax esset, quam silio anniculo nato , nisi dicat aliquis interesse , uter errans Latinus Latinave, an civis Romanus Romanave sit; in Latino requiri anniculum, ne erroris cauSue probatio magis prodesset et , quam ipsa Causae

probatio in si 29.

Tamquam, id est, ac Si. Item Peregrino. Nova particula; vis Scti per rescriptum Antonini prolata ad ipsum peregrinum, cui permissum in singulari casu erroris causam

78쪽

prvbare, quod ceteroquin solis civibus et Latinis licuit.

Uxorem duxisset. Nempe eiVem Bomanam, quas PeRgnorantiam se peregrinam es Se crediderat et viarum in errorem induxerat. . Filio nato. Cive Romano, nam ejusdem condiationis est ac mater. linias, hoc est, alia quadam via ac ratione. Cum quaereretur. Dubitabatur, an novus hicce hi vis pater filii peregrini nati e matre cive Romana , quae in conditione Sua errasset, eRUSam probare posset; dubitubatur propterea , quia cauSae Probationis beneficium solis civibus concedebatur, neque in errore suerat peregrinus, sed uxor, quae, ut conjicere licet, morte impedita erat, quominus uter tur in gratiam mariti et filii jure q. 68. H Rescrino it Lm erator Antoninus. Nempe Pius florens, ut videtur, cum GHus in hisce Commentariis occupatus erat vid. 53. Perintae - atque si. Videntur suisse Verba re- g. 74.

scripti; atque est solentae. Eum. Nempe hunc recenter civem iactum uxore, quae in errore suerat, jam antea mortua et superstite silio ob non probatam neque a matre neque post ejus obitum, ut licuerat, a patre erroris CauSam peregrino relicto, nec simul cum patre civitatem con

secuto.

Ex quo. Bescripto pEtiam Peregrinum. Nempe in singulari causa modo significata. Contrahere videtur Gajus singulari diligentia, l. 75. Dissiligod by Gorale

79쪽

in repetitis verbis quae saePisa diximus conspicua , ea quae copiose docuit de erroris prohatione et ad goneralem l ansi regulam remeare, nimirum t matrimonia inter cives Romanos et Peregrinos, quibuscuin non Sit jus connubii neque error intervenerit, contracta id essicere, ut liberi nascantur peregrini et deteriorem sequantur conditionem; sin vero probari posset, alterum in alterius conditione errasse , Probationem causae erroris admitti et contrahentes cum liberis in ciritatem recipi jusque Patriae potestatis nancisci.

q. 76. Uxorem aerit. Nempe civis Romanus eam, cui ipsi est jus connubii. Vid. q. 56. Iustum incis imonium. Cons. Ulpian. V , 2. Synon. sunt Iuatae nutiae in j. bb. I. I. Si civis Romano peregrino. Nempe ei, cui est jus connubii, quo essicitur, ut filius ad patris conditionem accedens Nascatur PeregrinuS.

Iustus stitis. Vox igitur juratis h. l. latius Patet et significat etiam eum, qui jure summo civili in-

historiam iuris hujus loci. Natus e patre Peregrino et matre Cive Romana, connithio non interveuiente , Sequebatur conditionem matris secundum juris gentium regulam g. M. et L. 24. D. de stat. hom. idque etiam juris erat in silio nato e patre Latiuo et matre cive Romana, vid. q. M., praecipiente Scio. Conversum hoc jus lege NenSia , qua cautum, ut ex alterutro peregrino sive. Patre Sive matre natus deterioris parentis conditionem Disit letoo by Goc sic

80쪽

sequeretur et injustus ac vulgo coneeptus haberetuet ratione matris. Voluit Plebisciti auctor, ut videtur, intra certos fines reVocare ius civitatis, ne temero peregrinorum filiis patri faventibus tribueretur. Mitiagatum legis Mensiae praescriptum hoc Scio ac cautum, ut natus peregrinus quidem esset, sed justus parentum filius haberetur, utpote progenitus ex matrimonio, quod careret quidem jure connubii sed

tamen secundum leges moresque peregrinorum esset

justum. Add. q. 92. Quod voluit Hadrianus hujusmodi filium fore δε

tum , non potuit hac in re favere peregrino, ad quem vis ejus Scti non pertinebat, sed matrem ta tum Spectare, quare quaerere licet, quid filii in terfuerit, habita ratione matris, utrum, quum eareret omnimodo jure civitatis, justus an injustus diceretur 7 An consuluit fortasse mulieribus, ne

videantur vulgo concepisse 7 vid. q. 92. 80. 31. Attingi videtur h. l. mens ac sententia legis q. 78. Mensiae , quam diserte laudat Ulpianus V, 8. eterius necessitatem hic demonstrare voluit Gajus. Mae e iam qui Latini nominantur. Significare vi- q. 79.

datur Gajus, vim legis Mensiae non tantum pertianuisse ad peregrinos populos universe, sed etiam ad Latinos; ne vero Voce Latini in errorem inducer mur ac crederemus eos etiam intelligi, de quibuseavit Sctum in g. 30, additi Sed aes alios Latinos, qui pro rios PMMD3 P prictaque eisitates halbebant. Intelligit Gaius historiam juris publici ante legem Iuliam respiciens priscos populos Latii Latinos dictos, qui peregrini