C. Plini Secundi Naturalis historiae libri XXXVII

181쪽

FRE 1 ΝΑΤ. HIST. II 26-33 25 33) 16 Icapessendum. 29. existunt eaedem coronae circa lunam et circa nobilia astra caeloque inhaerentia. 29) cirea solem arcus adparuit L. Opimio Q. Fabio cos. , orbis C. Porcio M'. Acilio, circulus rubri coloris L. Iulios P. Rutilio cOS.

3ο. 30) Fiunt prodigiosi et longiores solis desectus,

qualis occiso dictatore Caesare et Antoniano bello totius paene anni pallore continuo. 31. 31) et rursus soles 99 plures simul cernuntur, nec supra ipsum nec infra, sed 14 ex Obliquo, numquam iuxta nec contra terram nec noctu, sed aut Oriente aut occidente. semel et meridie conspecti in Bosporo produntur, qui si matutino tempore duraverunt in occasum. trinos Soles et antiqui saepius videre, sicut Sp. Postumio Q. Mucio et Q. Marcio M. Porcio et M. Anis tonio P. Dolabella et M. Lepido L. Planco cos., et nostra aetas vidit Divo Claudio principe, consulatu eius Cornelio Orfito collega. plures quam tres simul visi ad hoc aevi numquam produntur.

32. 32) Lunae quoque trinae, ut Cn. Domitio C. Fan-

m nio consulibus, apparuere.

33. 33) Quod plerique appellaverunt soles nocturnos, 100

lumen de caelo noctu visum est C. Caecilio Cn. Papirio eonsulibus et saepe alias, ut diei species nocte luceret. g 99: Aristot. meteor. IV 2 p. 372 , 10. Sen. NQ Ι 11, 2.

182쪽

C. PLINI SECUNDI

34. 34) Clipeus ardens ab occasu ad ortum scintillans transcucurrit solis occasu L. Valerio C. Mario consulibus. 35. 35) Scintillam visam e stella cadere et augeri terrae adpropinquantem ac, postquam lunae magnitudine ssacta sit, inluxisse ceu nubilo die, dein, cum iu caelum se reciperet, lampadem factam semel umquam proditur Cn. Octavio C. Scribonio consulibus. vidit id Silanus proconsul cum comitatu suo. 36. 36) Fieri videntur et discursus stellarum num- xo quam temere, ut non ex ea parte truces venti coori

antur.

101 37. 37) Existunt stellae et in mari terrisque. vidi nocturnis militum vigiliis inhaerere pilis pro vallo fulgorem

effigie ea; et antemnis navigantium aliisque navium partibus 15 ceu vocali quodam sono insistunt, ut volucres sedem ex Sede mutantes, graves, cum solitariae venere, mergentesque navigia et, si in carinae ima deciderint, exurentes, geminae autem salutares et prosperi cursus nuntiae, quarum adventu sugari diram illam ac minacem appellatamque Helenam soferunt et ob id Polluci ac Castori id numen adsignanteosque in mari invocant. hominum quoque capita vespertinis magno praesagio circumfulgent. omnia incerta ratione et in naturae maiestate abdita.

183쪽

38. 38) Hactenus de mundo ipso sideribusque: 102

nunc reliqua caeli memorabilia. namque et hoc caelum appellavere maiores quod alio nomine aera, omne quod inani simile vitalem hunc spiritum landit. infra lunam 5 haec sedes multoque inferior, ut animadverto propemodum cOHAtare, infiinitum ex superiore natura aeris, infinitum terreni halitus miscens utraque sorte confunditur. hinc nubila, tonitrua et alia fulmina, hinc grandines, pruinae, imbres, procellae, turbines, hinc plurima mortalium mala 1o et rerum naturae pugna secum. terrena in caelum ten- 103dentia deprimit siderum vis eademque quae Sponte non subeant ad se trahit. decidunt imbres, nebulae Subeunt, Siccantur amnes, ruunt grandines. torrent radii et terram in medium undi lue inpellunt, iidem infracti resiliunt et ab quae potuere auserunt Secum. vapor ex alto cadit rursusque in altum redit. venti ingruunt inanes iidem lue cum rapina remeant. iot animalium haustus spiritum e sublimi trabit, at ille contra nilitur, tellusque ut inani caelo spiritum landit. sic ultro citro commeante natura ut 104 Eo tormento alitio mundi celeritate discordia accenditur. nec stare pugnae licet, sed adsidue rapta convolvitur et circa terram inmenso rerum causas globo ostendit, subinde per nubes caelum aliud obtexens. Ventorum hoc regnum. itaque praecipua eorum natura ibi et serme reliquas com-25 pleXa eas causas, quoniam tonitruum et fulminum iactus

g 102: 3. 4) Beda n. r. 25. - D. Aristot. de mundo II p. 392'. 6. 3 aere F . -re F . aethera p 5 hec ec in ras.) Ro. hoc p. huic D l animo aduerto F 6 infinitum uidetur F l aetheris D . e D. M S l infinitum et R d x. om. p. et v 6 terrenis alitusFEap 8 et tonitrua 12 subeunt E 3 G l trahunt

184쪽

C. PLINI SECUNDI

liorum violentiae plerique adsignant, quin et ideo lapidibus pluere interim, quia vento sint rapti, et multa similiter. quam ob rem simul plura dicenda sunt

105 39. 39) Tempestatum imbriumque quasdam stataSesSe causas, quasdam vero fortuitas aut adhuc rationis sinconpertae, manifestum est. quis enim aestates et

hiemes quaeque in temporibus annua vice intelleguntur siderum motu fieri dubitet γ ergo ut solis natura temperando intellegitur anno, Sic reliquorum quoque siderum propria est cuiusque vis et ad suam cuique naturam sertilis. 16 alia sunt in liquorem soluti umoris secunda, alia concreti in pruinas aut coacti in nives aut glaciati in grandines, alia status, teporis alia aut vaporis, alia roris, alia rigoris.

nec vero haec tanta debent exiStimari, quanta cernuntur, cum esse eorum nullum minus luna tam inmensae alti- 1ε106 tudinis ratio declaret. igitur in suo quaeque motu naturam suam exercent, quod manifestum Saturni maxime transitus imbribus laciunt. nec meantium modo siderum haec vis est, sed multorum etiam adhaerentium caelo, quotiens errantium accessu inpulsa aut coniectu radioriam exsti- ad mutata sunt, qualiter in suculis sentimus accidere, quas Graeci ob id pluvio nomine appellant. quin et Sua Sponte quaedam statisque temporibus, ut haedorum exortus.

185쪽

FRE 3 NAT. HIST. II 38-41 38-41ὶ 165 arcturi vero sidus non serme sine procellosa grandine

emergit.

40. 40) Nam caniculae exortu accendi solis vapores 107quis ignorat γ cuius sideris essectus amplissimi in terras sentiuntur: servent maria exoriente eo, fluctuant in cellis vina, moventur St3gna. orygem appellat Aegyptus seram, quam in exortu eius contra stare et contueri tradit ac velut adorare, cum Sternuerit. canes quidem toto eo spatio maxime in rabiem agi non est dubium.

16 41. 41) Quin partibus quoque signorum quorundam 108

sua vis inest, ut autumnali aequinoctio brumaeque, cum tempestatibus confici sidus intellegimus, nec imbribus tantum tempestatibusque, Sed multis et corporum et ruris experimentis. adflantur alii sidere, alii commoventur statis ab temporibus alvo, nervis, capite, mente. olea et populus alba et salices solstitio solia circumagunt. floret ipso brumali die suspensi in tectis arentis herba putei. rum- 109puntur intentae spiritu membranae. miretur hoc qui non observet cotidiano experimento, herbam unam, quae vocatur eo heliotropium, abeuntem solem intueri semper omnibusque

s agit FR d. mittit y l nulli dubium est op x 10 quin F m

rumpuntur - membranae del. vult D 18 intente uel nitentest op . intento styT 19 observat E ad p

186쪽

C. PLINI SECUNDI

horis cum eo Verti, Vel nubilo obumbrante. iam quidem lunari potestate ostrearum conchyliorumque et concharum Omnium corpora augeri ac rursus minui, quin et soricum si bras respondere numero lunae exquisivere diligentiores, minimumque animal, larmicam, sentire vires sideris inter- s110 iunio semper cessantem. quo turpior linmini inscitia est fatenti praecipue iumentorum quorundam in oculis morbos cum luna increscere ac minui. patrocinatur Vastitas rei,

inmensa discreta altitudine in duo atque septuaginta signa, hoc est rei iam aut animantium estigies, in quas digessere 16 caelum periti. in ris quidem MDC adnotavere stellas, insignes scilicet essectu visuve, exempli gratia in cauda tauri septem quas appellaVere Vergilias, in fronte suculas, booten,

quae sequitur septem trioneS.

111 42. 42 Extra has causas non negaverim exsistere 15

imbres Ventosque, quoniam umidam a terra, alias vero propter Vaporem sumidam exhalari caliginem certum est nubesque liquore egresso in sublime aut ex aere coacto in liquorem gigni. densitas earum corpusque haut dubio coniectatur argumento, cum solem obumbrent, perSpicuum alias etiam murinantibus in quamlibet profundam aquarum altitudinem.

112 43. 43) Igitur non eam insitias posse in has et

187쪽

cernimus, quorum ictu concuti aera Verum est, quando et tela vibrata stridunt, cum Vero in nubem perveniunt, vaporem dissonum gigni, ut candente serro in aquam demerso, et sumidum verticem volvi. hinc nasci procellas s et, si in nube luctetur status aut vapor, tonitrua edi; si erumpat ardens, fulmina; si longiore tractu nitatur, sulgetras. his sindi nubem, illis perrumpi, et esse tonitrua inpactorum ignium plagas, ideoque protinus coruscare igneas nubium rimas. posse et repulsu siderum depressum qui a terra 11310 meaverit spiritum nube cohibitum tonare, natura strangulante sonitum, dum rixetur, edito fragore, cum erumpat, ut in membrana spiritu intenta. posse et attritu, dum praeceps seratur, illum, quisquis est, spiritum accendi. posse et conflictu nubium elidi, ut duorum lapidum, is scintillantibus fulgetris. sed haec omnia esse fortuita. hinc bruta fulmina et vana, ut quae nullam habeant rationem naturae. his percuti montes, his maria, omeS-que alios inritos iactus. illa vero satidica ex alto statisque de causis et ex suis venire sideribus.

εο 44) Simili modo ventos vel potius natus posse et 114

188쪽

C. PLINI SECUNDI

arido siccoque anhelitu terrae gigni non negaverim, posse et aquis aera exspirantibus, qui neque in nebulam densetur nec crassescat in nubes, posse et Solis inpulsu agi, quoniam ventus haut aliud intellegatur quam fluctus aeris, pluribusque etiam modis. namque et e numinibus ac nivibus set e mari videmus, et quidem tranquillo, et alios, quos

vocant altanos, e terra consurgere. qui, cum e mari

redeunt, tropaei vocantur, si pergunt, apogei. 115 44. Montium vero nexus crebrique vertices et connexa cubito aut confracta in umeros iuga, concavi Vallium io, sinus, scindentes inaequalitate ideo resultantem aera quae causa etiam voces multis in locis reciprocas facit -, sine sine Ventos generant. 45. iam quidem et Specus,

qualis in Dalmatia ore vasto, praeceps hiatu, in quem deiecto levi pondere quamvis tranquillo die turbini similis 1semicat procella; nomen loco est Senta. quin et in Cyrenaica

provincia rupes quaedam austro traditur sacra, quam prosanum sit altrectari hominis manu, confestim austro volvente harenas. in domibus etiam multis madefactag 116: Theophr. l. l. 26. Sen. NQ V 7, 1. 14, 1. - 16-19ὶ Mela I 39.

Om. d T. nihil ν. non v l intellegitur FG l flatus opa 6 nivibus

189쪽

inclusa opacitate conceptacula auras suas liabent. adeo Pausa non deest.

4b) Sed plurimum interest, natus sit an Ventus. 116

illos statos atque perspirantes, quos non tractus aliquis, 5 verum terrae sentiunt, qui non aura, non procella, sed, mares appellatione quoque ipsa, venti sunt, sive adsiduo mundi motu et contrario siderum occursu nascuntur, SiVehic est ille generabilis rerum naturae spiritus huc illuctamquam in utem aliquo vagus, sive disparili errantium 10 siderum ictu radiorumque multiformi iactu flagellatus aer, siVe a suis sideribus exeunt his propioribus sive ab illis caelo adfixis cadunt, palam est illos quoque legem habere naturae non ignotam, etiamsi nondum percognitam. 46. viginti amplius auctores Graeci veteres prodidere de his 117 15 observationes. quo magis miror orbe discordi et in regna, hoc est in membra, diviso tot viris curae suisse tam ardua inventu, inter bella praesertim et insida hospitia, piratis etiam, omnium mortalium hostibus, transituros fama terrentibus, ut hodie quaedam in suo quisque tractu ex 20 eorum commentariis, qui numquam eo accessere, Verius noscat quam indigenarum scientia, nunc vero pace tam festa, tam gaudente proventu rerum artiumque principe, omnino nihil addisci nova inquisitione, immo ne velerum luidem inventa perdisci. non erant maiora praemia, in 11825 multos dispersa sortunae magnitudine, et ista plures sine

190쪽

C. PLINI SECUNDI

praemio alio ituam posteros iuvandi eruerunt. namque mores hominum Senuere, non fructus, et inmensa multitudo aperto, quodcumque est, mari hospitalique litorum omnium adpulsu navigat, Sed lucri, non Scientiae, gratia. nec reputat caeca mens et tantum avaritiae intenta id sipsum scientia posse tutius fieri. quapropter Scrupulosius, quam instituto fortassis conveniat operi, tractabo ventos, tot milia navigantium cernens. 11s 47. 46) Veteres quattuor omnino servavere per totidem mundi partes - ideo nec Homerus plures nominat 1 o- hebeti, ut mox iudicatum est, ratione; secuta aetas octo addidit nimis subtili atque concisa. proximis interutramque media placuit, ad brevem ex numerosa additis Imattuor. sunt ergo bini in quattuor caeli partibus, ab oriente aequinoctiali subsolanus, ab Oriente brumali vul- istumus. illum apelioten, hunc Graeci eurum appellant. a meridie auster et ab occasu brumali Asricus; notum et Liba nominant. ab occasu aequinoctiali favonius, ab occasu solstitiali corus; Zephyrum et argesten vocant. a septentrionibus septentrio, interque eum et exortum 20120 solstitialem aquilo, aparemias et boreas dicti. numerosior

9 119: Homer. ε 295. - η 119. 120r Aristot. de mundo 4 P. 394 , 19sqq.; meteor. II 6 p. 363 11sqq. Agathem. 2 GGm II p. 472). Varro ap. Sen. NQ V 16, 3-6. Vitae. I 6, 4. 10. Ged. II22, 16. Veget. r. mil. IV 38. Ampel. 5. Beda n. r. 27. Isid. n. r. 37; or. J II 11, 2. 3. - g 120: 171, 9 sqq.) Sen. NQ V 17, 5. Gell. II 22, 19. Aristot. meteor. II 6 p. 363', 24. 25. Τheophr.