C. Plini Secundi Naturalis historiae libri XXXVII

191쪽

ratio quattuor his interiecerat, thrascian media regione inter septentrionem et occasum solstitialem, itemque caecian media inter aquilonem et exortum aequinoctialem ab ortu solstitiali, Phoenica media regione inter ortum s brumalem et meridiem, item inter Lilia et notum conpositum ex utroque medium inter meridiem et hibernum occidentem Lihonotum. nec sinis. alii quippe mesennomine etiamnum addidere inter borean et caecian, et inter eurum notumque euronotum. Sunt etiam quidam is peculiares quibusque gentibus venti, non ultra certum procedentes tractum, ut Atheniensibus sciron, paulo ab argeste deflexus, reliquae Graeciae ignotus. aliubi flatus idem Olympias vocatur. consuetudo omnibus his nominibus 121 argesten intellegit. caecian aliqui vocant Hellespontian, 1ε et eosdem alii aliter. item in Narbonensi provincia elarissimus ventorum est circius nec ullo omnium violentia inferior, ostiam plerumque secto Ligustico mari perserens. idem non modo in reliquis partibus caeli ignotus est, sed ne Viennam quidem eiusdem provinciae urbem attingens: is paucis ante milibus iugi modici occursu tantus ille

192쪽

C. PLINI SECUNDI

ventorum coercitust et austros in Aegyptum penetrare negat Fabianus. quo sit manilasta lex naturae, ventis etiam et tempore et sine dicto.

122 47) Ver ergo aperit navigantibus maria, cuius in principio favonii hibernum molliunt caelum sole aquarii XXV sobtinente partem. is dies sextus Februarias ante idus. conpetit serme et hoc omnibus, quos deinde ponam, per singulas intercalationes uno die anticipantibus rursusque lustro sequenti ordinem servantibus. favonium quidam a. d. VIII kalendas Martias chelidonian vocant ab hirundinis 1ovisu, nonnulli vero ornithian, uno et LXX die post brumam ab adventu avium stantem per dies VIIII. favonio 123 contrarius est quem subsolanum appellavimus. dat aestatem exortus vergiliarum in totidem partibus tauri VI diebus ante Maias idus, quod tempus austrinum est, huic Vento 1s septentrione contrario. ardentissimo autem aestatis tempore exoritur caniculae sidus sole primam partem leonis ingrediente, qui dies XV ante Augustas halendas est huius exortum diebus VIII serme aquilones antecedunt, 124 quos prodromos appellant. post biduum autem exortus rotidem aquilones constantius perstant diebus XL. quos

g 122: oh. Plin. XVIII 337. - 8. 9 Colum. XI 2, 21. Plin XVIII 222. 223. - g 123: Beda m. r. 35. Colum. XI 2, 39. - Beda n. r. 11 exfr. - 20) Τheophr. l. l. 11. Colum. l. l. 51. - g 124: ch. Plin. XVIII 335. Colum. l. l. 66. Aristot. meteor II 6 p. 361' 35 sqq. Apoll. Rhod. II 626. Oell. II 22, 25. 31. 1 uentus J euniret. Dal. l coercitus E αγ)G S. praem. est v. circius FRlo p. arcius E'. cyrei' st rc inras.). coercetur H

193쪽

etesias appellant. mollire eos creditur solis vapor geminatus ardore sideris, nec ulli ventorum magis stati sunt. post eos rursus austri frequentes usque ad sidus arcturi, quod exoritur XI diebus ante aequinoctium autumni. cum hocs comas incipiti comas autumnat; huic est contrarius vulturnus. post id aequinoctium diebus sere ΙΙΙΙ et XL 125 vergiliarum occasus hiemem inchoat, quod tempus in III idus Novembres incidere consuevit; hoc est aquilonis hiberni multumque aestivo illi dissimilis, cuius ex adverso Io est Asrieus. ante brumam autem VII diebus totidemque

post eam sternitur mare alcyonum laturae, unde nomenti dies traxere. reliquum tempus hiemat. nec tamen saevitia tempestatum concludit mare. piratae primum coegere mortis periculo in mortem ruere et hibernais experiri maria; nunc idem avaritia cogit.

48) Veniorem frigidissimi sunt quos a septentrione 126- diximus spirare et vicinus iis coriis. hi et reliquos ras conpescunt et nubes abigunt. umidi Asricus et praecipue auster Italiae. narrant et in Ponto caecian in se traherem nubes. sicci coriis et Vulturnus, praeterquam desinentes. nivales aquilo et septentrio. grandines septentrio inportat et coriis. aestuosus auster, tepidi Vulturnus et favonius. iidem subsolano sicciores, et in totum omnes a septentriones 125: 7. 8 Beda .. r. 35. - ch. Plin. XVI H 231. X 90. - 12-15ὶ cis. Sen. NQ V 6 18. - si 126: Is Aristot. meteor. II 6

194쪽

C. PLINI SECUNDI

127 et occidente sicciores quam a meridie et oriente. saluberrimus autem omnium aquilo, noxius auster et magis siccuS, fortassis quia umidus frigidior est. minus esurire eo spirante creduntur animantes. etesiae noctu desinunt sere

et a tertia diei oriuntur. in Hispania et Asia ab oriente ssatus est eorum, in Ponto ab aquilone, reliquis in pari i-bus a meridie. spirant autem et a bruma, cum Vocantur ornithiae, sed leniores et paucis diebus. permutant et duo naturam cum situ: auster Africae serenus, aquilo 128 nubilus. omnes venti Vicibus suis Spirant, maiore ex 10 parte autem ut contrarius desinenti incipiat. cum proximi cadentibus surgunt, a laevo latere in dextrum ut solambiunt. de ratione eorum menstrua quarta maxime luna decernit. isdem autem ventis in contrarium Davigatur prolatis pedibus, ut noctu plerumque adversa Vela 15 concurrant. austro maiores fluctus eduntur quam aquilone, luoniam ille inserus ex imo mari spirat, hic Summo. 129 ideoque post austros noxii praecipue terrae motus. noctu auster, interdiu aquilo vehementior, et ab ortu stantes diuturniores sunt ab occasu stantibus. septentriones inpari resere desinunt numero, quae observatio et in aliis mullis

195쪽

FRE J NΑΤ. ΗISΤ. II 47. 48 48. 49) 175 rerum naturae partibus valet; mares itaque existimantur inpares numeri. sol et auget et conprimit natus: auget exoriens, occidens, conprimit meridianus aestivis temporibus. itaque medio diei aut noctis plerumque sopiuntur, quias aut nimio frigore aut aestu solvuntur. et imbribus venti Sopiuntur. exspectantur autem maxime unde nubes discussae adaperuere caelum. omnium quidem - si libeat obseriare 130 minimos ambitus - redire easdem vices quadriennio exacto Eudoxus putat, non Ventorum modo, Verum et 16 reliquarum tempestatum magna ex parte. et est principium lustri eius semper intercalario anno caniculae ortu. degeneralibus ventis haec.

48. 49) Nunc de repentinis statibus, qui exhalante 131

terra, ut dictum est, coorti rursusque deiecti, interim 1111s obducta nubium cute, multiformes exsistunti vagi quippe et ruentes torrentium modo, ut aliquis placere ostendimus, iis tonitrua et fulgura edunt. maiore vero inlati pondere incursuque, si late siccam rupere nubem, procellam gignunt, quae voeatur a Graecis ecnephias; sin vero depresso sinum artius rotati effregerunt, sine igni, hoc est sine fulmine, verticem laciunt, qui typhon vocatur, id est Vibratus ecne-ο 131 18-21ὶ Aristot. meteor. III 1 p. 370 , 28. 371' 2.

rDαι. quia et O. quia p. de ν parum liquet 5 et estu E o

196쪽

C. PLINI SECUNDI

132 pluas. desert hic secum aliquid abruptum e nube gelida,

convolvens Versansque et ruinam suam illo pondere adgravans ac locum ex loco mutans rapida vertigine, praecipua navigantium pestis, non antemnas modo, Verum ipsa navigia contorta frangens, tenui remedio aceti in sadvenientem effusi, cui frigidissima est natura. idem inlisu ipso repercussus correpta secum in caelum refert

133 sorbetque in excelsum. b0) quod si maiore depressae

nubis eruperit specu, sed minus lais quam procella, nec sine fragore, turbinem vocant, proxima quaeque prosternentem. 10 idem ardentior accensusque, dum furit, prester Vocatur, amburens contacta pariter et proterens. 49. non fit autem aquilonius typhon, nec nivalis aut nive iacente ecnephias.

quod si simul rupit nubem exarsitque et ignem habuit, 134 non postea concepit, sulmen esti distat a prestere quo 15 flamma ab igni. hic late landitur statu, illud conglobatur impetu. vertex autem remeando distat a turbine et quo stridor a fragore, procella latitudine ab utroque, disiecta nube Verius quam rupta. sit et caligo beluae similis in

nube, dira navigantibus. vocatur et columna, cum spiSSatuS sog 133: Lucret. VI 300 sqq. Sen. NQ V 13, 3. Aristot. meteor. IV I p. 371', 4. Apul. de mundo 15 . Lyd. Ost. 44 p. 170 . 6 134: cli. Plui. plac. phil. III 3 p. 893 Cic. de div. II 49. Lucret. VI 426 sqq. Olympiod. ad Aristot. meteor. III p. 86 Idel.

197쪽

MRE J NΑΤ. HIST. II 48-51 49 52, 177 umor rigensque ipse se Sustitiei, ex eodem genere et auton, 'um veluti sistula nubes aquam trahit.

50. 51) Hieme et aestate rara fulmina contrariis 135

de causis, quoniam hieme densatus aer nubium crassiore S corio spissatur, omnisque terrariam exhalatio rigens aegelida quicquid accipit ignei vaporis exstinguit. quae

ratio inmunem Scythiam et circa rigentia a fulminum casu praestat, e diverso nimius ardor Aegyptum, Siquidem calidi siccique halitus terrae raro admodum tenuesque xo et infirmas densantur in nubes. vere autem et autumno 136 crebriora sulmina, corruptis in utroque tempore aestatis hiemisque causis, qua ratione crebra in Italia, quia mobilior aer mitiore hieme et aestate nimbosa semper quodammodo vernat vel autumnat. Italiaeque partibus iis, 15 quae a Septentrione descendunt ad teporem, qualis est urbis et Campaniae tractus, iuxta hieme et aestate fulgurat, quod non in alio situ.

51. 52) Fulminum ipsorum plura genera traduntur. 137

quae sicca Veniunt, non adurunt, sed dissipant; quae cto umida, non urunt, sed insuscant. tertium est quod clarum Vocant, mirificae maxime naturae, quo dolia exhauriuntur intactis operimentis nulloque alio vestigio relicto, aurum

PLINI NAT. HIST. I. 12

198쪽

C. PLINI SECUNDI

et aes et argentum liquatur intus, sacculis ipsis nullo modo ambustis ac ne consuso quidem signo cerae. Marcia, . . . princepS Romanorum, icta gravida partu exanimato

ipsa citra ullum aliud incommodum vixit. in Catilinianis prodigiis Pompeiano ex municipio M. Herennius decurio ssereno die fulmine ictus est. 138 52. 53) Tuscorum litterae novem. deos emittere

fulmina existimant, eaque esse undecim generum; Iovem enim trina iaculari. Romani duo tantum ex iis servavere, diurna attribuentes Iovi, nocturna Summano, rariora Sane 1o eadem de causa frigidioris caeli. Etruria erumpere terra quoque arbitratur, quae insera appellat, brumali tempore . facta saeva maxime et exsecrabilia, cum sint omnia, quae terrena existimant, non illa generalia nec a sideribus venientia, sed ex proxima atque turbidiore natura. argumen- 15 tum evidens, quod omnia superiora e caelo decidentia obliquos habent ictus, haec autem, quae Voc3nt terren3, 139 rectos. et quae ex propiore materia cadunt, ideo creduntur e terra exire, quoniam ex repulsu nulla vestigia edunt, cum sit illa ratio non inseri ictus, sed adversi. a Saturni soea sidere proficisci subtilius ista consectati putant, sicut

199쪽

cremantia a Martis, qualiter cum Volsinii, oppidum Tuscorum opulentissimum, totum concrematum est fulmine. Vocant et familiaria in totam vitam satidica, quae prima sunt familiam suam cuique indepto. ceterum existimant non b ultra decem annos portendere privata, praeterquam aut primo patrimonio facta aut natali die, publica non ultra triceSimum annum, praeterquam in deductione oppidi. 53. 54) Exstat annalium memoria sacris quibus- 140dam et precationibus vel cogi fulmina vel impetrari. Vetus 10 sama Etruriae est, impetratum Volsinios urbem depopulatis agris subeunte monstro, quod vocavere Oltam, evocatum a Porsina suo rege. et ante eum a Numa saepius hoc lactitatum in primo annalium suorum tradidit L. Piso, graViS aucior, quod imitatum parum rite Tullum Hostilium 15 ictum sulmine. lucosque et aras et sacra habemus interque Statores ac Τοnantes et Feretrios Elicium quoque accepimus Iovem. varia in hoc vitae sententia et pro 141 cuiusque animo. imperare naturae sacra audacis eSi credere, nec minus hehetis beneficiis abrogare vires, quando in 20 sulgurum quoque interpretatione eo profecit Scientia, ut Ventura alia finito die praecinat et an peremptura Sint factum aut prius alia facta quae lateant, innumerabilibus φ 140: 12) eis. Plin. XXVIII 14. Peter hist. Rom. fragm.

15 luquosque R . locosque e. lucos p. pro cormpto habet D 18 impetrare a. -ri p. imperari na. S l natura a i sRcris F. i. va. S 19 hebetis r. hab- FR. habitis r. auitis f l uene

200쪽

C. PLINI SECUNDI

in utroque publicis privatisque experimentis. quam ob rem sint ista ut rerum naturae libuit, alias certa alias dubia, aliis probata aliis damnanda: nos de cetero quae sunt in his memorabilia non omittemus.

1 12 54. bb) Fulgetrum prius cerni quam tonitrua audiri, s

cum simul fiant, certum est, nec mirum, quoniam lux sonitu velocior, ictum autem et sonitum congruere ita modulante natura, sed sonitum profecti esse fulminis, non inlati, etiamnum spiritum ociorem fulmine, ideo quati prius omne et adflari quam percuti, nec quemquam tangi 1oqui prior viderit fulmen aut tonitrua audierit. laeva prospera existimantur, quoniam laeva parte mundi ortus est. nec lam adventus spectatur quam reditus, sive abietu resilit ignis sive opere consecto aut igne consumpto 143 spiritus remeat. in sedecim partes caelum in eo spectu 15 divisere Tusci. prima est a septemtrionibus ad aequinoctialem exorium, Secunda ad meridiem, tertia ad aequinoctialem occasum, quarta obtinet quod est reliquum ab occasu ad septemtriones. has iterum in quaternas divisere partes, ex quibus octo ab exortu sinistras, totidem e contrario mappellavere dextras. ex iis maxime dirae quae septemtriones ab occasu attingunt. itaque plurimum refert unde venerint