장음표시 사용
171쪽
Da Iume. VERIT. CERTIT. 1εν Co Roxx. T. Evidentia igitur supponit certituadinem , eique suo quasi modo superadditur ;atque inde omne judicium , aut propositio e videns est quoque certa; at non vicissim omnis certa est evidens. COROLL. 2. Cani evidentia certitudinem coamitetur , ea quoque in metaphsicam ,
eam , , moralem , ratione ipsius certii dinis habita g. 16 i. distribui debet.
SOROL. Eadem est Tullii. opinio , eum perspi-ν, cultatem illud lumen mentis appellat, , , quod ,, per se se ea, quae sint, nobis ita , ut sint. indicat. si Est nimiruin evidentia menti se re id, quod tamen solis est oculis; uti desti- . tuti lumine in tenebris versamur , ita subla evidentia caligo pienti offunditur, di sicut apertis, oculis objectam a sole illuminatum , at- . que ante eos positum necessario, modo animugmajori ad alia attentione non distrahatur , viis demus, nec nisi clausis , aut aversis ab eo oeulis id impedire possumus, ita mente ad eviis dentiam applicata necessario rapimur , nequq assensum, nisi intellectu ad alia converso, ne. gare possumus . . ' ,
CLXV. Cum mens hoc Ium ne collustrata &Veritatem perspicit, consequens est, ut eidem Convenientia, aut repugnantia praedicati cum subjecto quam clarissime reluceat : duplicii id modo contingit ; vel enim ex sola compara ἰtione , unicoque quasi intuitu patefit ideam praedicati contineri in id ea subjecti , aut ab ea excludi; ut in his judiciis: eirculus .st rotundu/ ; ens simpl/κ non vi corruptibile: tumisque habetur evidentia immediata: vel in idea
subjecti distincte perspicitur ratio , ob quam
eidem idea praedi eati certissime vel conveniae vel repugnet , ut in hoc judicio: anima humana est in eorruptibilis ; in id ea enim animas bumanae continetur simplicitas , quae est ratio
172쪽
6x . 'υφΑas II. CAp. III. lnvicta , ' cur rei competat Deorruptu;litas alumque adest evidentias OROL. Inde quoque propositio alia est mazdiate evidens, cum videlicet intellectis solum terminis clare , de distincte cognoscitur esse
vera , ut sunt omnia axiomata A e. e. totumo sua parte di alia mediate evidens ἰquae mediante quadam ratione, sive, ut aiunt, rnedio termino, evidentiam obtinet: ut haec:
anima VP ineorruptibilis , ubi ejus simplicit axέierit evicta cons. g. ras. CLXVI. Eo Idontia non reperitur in propos-mnibus falsis r Evidentia non datur , nisi 'ia propositionibus certis I. I 6 - cor. I. Certae autem propositiones nec sunt . nec um
quam possunt esse falsae . 163. schol. : igi
tur evidentia non reperitur in propositioni bus falsis
scΗti L. Veritas hujus theorematis ex eo quo ' que patet, quod falsitas, eum mera sit veritatis negatio , sive carentia , si ita loqui liceat si i 7. cor. 3 3, nihilum sit ; omne autem, quod evidenter peispicitur , necessario sit aliquid . Quid quost, si propositiones evidentes
ullo in easu falsae esse possent , saltem quandoque inter eas repugnantia deprehenderetur , qualis frequentissime inter obscuras occurrit Iat vero evidentia evidentibus semper sunt consentanea, hominumque actiones, experimenta .ec artium regulae , quae evidentia reguntur . ' constanter rite procedunt, ut quotidianae docet experientia. Brevitatem quidem, ac imbecillictatem mentis nostrae caustantur nonnulli . ea que putant esset poste , ut ab ipsa quandoque evidentia in errorem inducamur di verum inde quidem fit, ut non omnia, aut plura simul e videnter percipiamus , non tamen , ut Vel prora
173쪽
DE INDIC. VERIT. CERT1T. dcc ris prorsus nihil evidenter perspiciamus. vel ut
ea etiam falsa sint, quae evidenter percipimus, quemadmodum sere imbecilla ocalorum nostrorum ac lex in caussa est, ut valde csistantia, aut minuta nimis objecta non videamus ; non V ro'. ut nihil cernamus, aut ut de iis dubite. mus , quae , cam debit m habeant comparate ad oculum positionem , clare videmus Cum igitur praelucente evidentia Numquam erremus, necesse.esst , ut spuri , quodam lumine, salso que splendore deludantur ii, qui, quandoquii piam quam maxime perspicitum esse autumant, in errores tamen prolabuntur . Evidentiam eo casu solum avarentem adesse dicimus , quae , cum reapse nulIa sit, idoneum veritatis testem agere nequaquam potest . Contigit id Male. branchici , qui adeo . evidenter se cognovissct putavit , nos omnia in Deci videre , ut asi ruerit , malle se vocari fanaticum , quam de sententia decedere contigit id Cartesio , qui manifestam in vacuo repugnantiam evidenter
deprehendisse sibi visus est ; co 'tigit Leibnitio, ac UUolsio , dum maximam mundi hujus persectionem demonstrarunt ; contigit id denique compluribus aliis, εeteroquin doctissimis viris, iis pr*sertim qui vel de quadraturi, cias culi, vel mobili perpetuo abi se perspicue invento gloriati sunt. Verum haec nos eo abripere non debene , ut in scepticismum delaba-mψr , atque cum Academicis pronunciemus :falsa ita esse finitima veris, ut ne per e Videa-tiam quidem rite discet ni queant . min potius eo curae nostrae dirigantur , oportet , ut certos, constantesque characteres, qui omni iacasu evideatiam veram ab a πανente discer, nant, detegamus . Hanc in rem sequentes ti
roni philotapho suppeditamus. f
174쪽
, r. Vera evi entia longe vivarius nos a rit , fortiusque in rapit, ac apparens , qua- cum major perpetuo obscuritas conjunora es. Equidem non diffiteor , etiam per evidentiam veram nos non semper cognoscere objectum
omni ea claritate , qua illud in se cogno&ibile foret ; unde hoc sensu omnem evidentiam quaepiam obscuritas comitatur . At hoet non efficit , quo minus ipsam praedicati cum subjecto conveni entiam clarissime perspicaamus , mensque attenta- eo in lumine prorsus conquiescat haud aliter sere , ac ur nobis object 1 diversimode a sole illum nata conspicientibus obtingit; non enim mimis νε re cernimus objectum sole oriente, quam . eo in meridie constituto, licet tiim illud minori longe cum claritate nobis repraesentetur . Evidentia contra apparens in ipsa id earum convenientia exhibenda obscuritatem prae se fert, neque 'umq aam menti accurate rem expendenti penitus satisfacit. 1. 3 nra ευιdamἱa elaritas menti tranquilla atque ab afectionibus perpurgata semper apparet eadem I fucatus contra evidentiae apparentis splendor examen saeptiis repetitum haud sustinet a mutatur enim , minuitur, ac evanescit etiam , ubi rem frequentius , atque diverti ex parte contemplamur , non secus ac colores illi, qui pro mutato oculi versus obiectum situ aut variantur, aut prorsus disparent. 3. Evidentia vera eadem quoque est omnἰ bus doctior bus, eaque ἰn arra varsutis , si modo attentum strabeant animum. Haud quidem negavero , posse nonnumquam eamdem propositionem uni, non item alteri, esse evidentem;
sed id tum solum contingit, cum aut termi ni
175쪽
Da INDI . UEχIT. CERTIT. dcc. ni ipsi, aut rationes invictae defectu attemtionis debitae, quam praepotentes antini affectiones , praejudicia , aliaeque caussae saepius impediunt, non satis perspiciuntur 3 ubi ero requisita. adfuerit attentio, evidentia vera sanum cujusvis intellectum perstringere , atque occulta quadam vi in assensum inclinare debet. Contrarium accidit apparenti solum evidentiae; neque enim vanus i plendor comta pluribus aut potest , aut solet idem videri pid quod tanta discordia, quam ineruditorum circa res nondum evidentes judiciis quotidie
experimur . satis comprobat. 4. Evidentia vera numquam prabet fundamentum falsa eon elusionis inde legitime de . eenda; cum enim evidentia vera non detur ,
his in propositionibus veris sq. t 66. ex Vero autem falsum legitime non sequatur β. Ia S.COr. 3. , patet propositum. Quare si ex propositione, quae tibi evidens videtur, nihil ab . surdi aut a te , aut ab aliis umquam deduci posse clare, & distincte appareat , eam evidentiam verissimam putat O. CLXVII. Veritas est vel interna tantum , . Quae vel etiam externa 6.149. de utraque certitudinem, ac evidentiam consequi pollumus: ii, in. igitur necesse est , ut dentur utriusque indi- tectae, cia suffcientia . Ea proinde duplicis sunt ge- neris, alia nimirum de mera objecti possibilitate , aut ejusdem etiam intra nos exsistentia : alia de reali objecti extra nos exsistentianos certos essiciunt. S c H o L. Indicia sussicientia liniversim omnia ἰ sive, ut ajebant , omne veritatis criterium O- lim sustulerunt Academici , & qui dein erro, rem hune ad insania in usque provexerunt , Pyrrhonici, hoc unum hominibus certum esse contendentes r nihil esse eertum. At vero do-
ctrina haec adeo per se absurda ςβ ,
176쪽
P Ακs II. C a P. III. -ν- etam relantione, quam medico egere usdeatur; . quid enim r si sceptici hoc axioma: nihil ea . rum est : indubitanter ut verum assumunt; si aliarum sectarum dogmata ut, salsa coarguunt , vel habent criterium quodpiam, per quod hiesi sitatem a veritate , ibi veritatem a filii- . etate discernant , vel non si primum: . lendo criterium illud: .stabiliunt , ac prueterea manifestae contradictionis rei dienentur ; .si. alterum et impudentissimae audaciae notam haud effugiunt, cum ea praestacte jactitent, quae , ad struendi omni prorsus ratione destituuntur . Historiam scepticismi copiose, ac erudite pertractavit Gassendus . sed missis his s neque e nim logicam inaniter contentiosam ad Stoico
xum, aut Peripateticorum normami conscribendi animus est ) indicia sufficientia quaecumquq
ad haec quatuor verissime reduci. autumo i ad
videlicet intimum , natura commianem, resimonium sensuum externorum, auctoritatem denique Dia 3, hominumque , quorum primum Neritati internae reliqua vero externat in fallibilliter detegendae inser iunt rde his jam ordine agam, sequarque hac in rementem cl. P. Bussier, ex .curus praestantissi,ma de primis veritatibus doctrina in sommodum tironum i quorum egregiis hisce principiis solide imbui quam maxime interest, complura desuinain . Si quis digentire velit , atque ad inanes de verbis contentiones deflectere, Monmorabor , id solum peto , ut pacato animo . ac veritatis unice sudioso, positisque omnibus anticipatis opinionibus serio conscientiam suam
consulat, dispiciatque attente , quid illud sit ,
propter quod de aliquorum judiciorum veri . rate prorsus non dubitet Nae is semper uianum ex his indiciis, neque ullum umquani adiud , quod ad ea reduci nequeat , adeste dedilrehendet.
177쪽
kiens veritatis interna , nequit enim ullρ in
casu fallere. Per sensum quippe intimum percipimus convenientiam . sive repugnanti midearum inter se, exsistentiam, actualesque mentis nostrae affectiones ' β. 73. , atque a d eo id , quod nobis intime praesens est , dc quidem ea evidentiae claritate , ut majoris Per naturam nostram ne capaces quidem simus ; nihil enim datur , quod nos propius , certius, ac essicacius convincat de convenientia cogitationis nostrae cum suo objee o : ipsum squidem objectum , nostraque cogitatio , atque sensus hic intimus , quem de ea habe.mus, aliud reipsa non sunt, quam nosmet ipsi, qui cogitamus, exsistimus, atque intimum ejus sensum habemus. Iaha vero qui seri queat, ut in iis fallamur, quae tanto nobis splendore sese manifestant λ Est profecto id ita cujusvis menti impressum , ita per se clarum , ut quidquid in confirmationem adduci posset, non tam ad declarandum, quam ad obscurandum serviret; quaerat quispiam rem ipso solis lumine clariorem , nae is densissimis sese tenebris involvet. COROLL. Per sensum igitur intimum a nobIε
evidenter cognoscitur Veritas propositionum uinniversalium per se evidentium , seu axiomais
178쪽
nihil consideretur praetes convenientiam idea. rum , id est , actionum nostrarum . eorum item , quae in anima nostra contingunt , ut eam existere, cogitare, dolere, laetari , Iiberata te pollere dcc. Et denique eorum , quae ex his legitim 1 demonstratione . deducuntur . ut llant conclusiones pure geometricae , ac meta
physieae ; quin in his omnibus ullum respe .ctum ad realein objecti extra mentem nostram exsistentiam habeamus. Scso L. Qui nullam aliam evidentiam, praeteria quam min, quae in sensu intimo sundatur , ad
mittunt, eumque hac de caussa unicum omnis veritatis eriterium esse autumant, coguntur, si sibi concordes esse velint, omnem certitudinem evidentem eorum negare, quae nec in se experiuntur , nec ex interna experientia legi. timo ratiocinio concludunt . Jam vero sunt quam plurima praeterea quorum evidentiam nemo ullus, qui quidem sana ratione utatur , iadubium vocare queat. In vestiganda igitur nobis sunt indicia lassicientia veritatis externae , quorum nimirum ope de reali objecti extra a nos exsistentia judicia certa, ac evidentia coruformare liceat , & praecipuo quidem loco de iis , quae maxime ad nos attinent , atque ad usum, vitaeque nostrae rationes cumprimis ne cellaria sunt.
uid CLXIX. Senos natura communis est quae- sensus dam animi comparatio ipsi iis naturae habitun*tR AE cunctis hominibus indita , per quam illi ra- τψ' μ' usu a consecuti circa res qu sid/m squae non sunt objecta sensus intimi, quaeque sub omnium captum , atque intelligentiam
cadunt, commune in universum conseniatiens , atque a nullo alio principio pendens audicium ferant; ejusmodi judicia sunt : exsistunt prater me alii homines in mηηdo et omnes
179쪽
DE SENs. INL ET SENs. COMM. . 6ν-mes non conspirant ad me fallendum Aecipiendum , in iis, qua eam ordi judicio as Fundi ex fortuito partium concursu non pote με
exsurgere totum aliquod ordinatum , 'uod con
flantes , ac determinatos motus edat.
CLXX. Exsistit tensus natura communis I An ex Cum enim, , experientia .perpetua omniam sataculorum id contestanto , deprehendantur inter homines.. ceteroquin aetate, genio, tem- Peramento, educatione, affectionibus , moribusque inter se infinitis prope modis discrepantes , judicia quaedam constanter consentientia de rebus compluribus, quae sensu in. timo non percipiunt , etsi reliqua eorum judicia snt diversis ma, necesse prorsus est, uest commune .quoddam omnibus principium , , in quo ea innitantur universim enim quhvis effectus generalis generalem quoque caussanr requirit , sicut ab opposto ex diversitate- e fectuum diversitatem caussarum, &ex diverinstate judiciorum diversitatem quoque principiorum .rite coiligimus. 'Iam Vero quod potest aliud esse, vel cogitari commune omniis bus hominibus principium , nisi natura rati
natis, ob quam sunt , & dicuntur homines
Licet enim naturae diversorum hominum inquam plurimis diffetant , ut fere eorum facies, temper tamen in ementialibus, quae narituram nimirum humanam , ct rationalem conas ituunt, persecte conveniunt , ut iterum diis
versae hominiim faeses in praecipuis partibus haud discet epantino' exstat igitur principium quoddam in 4psa matura inamana, & rationali fundatum , id est, quaedam animi comparatio , seu propenso. naturalis , ex qua ejus. modi judicia omnibus communia proficisc rur . Et prosecto sae hac potior hominum pars deficientibus principiis, sive necessariis
.adjumentis nullum judicium verum , ac ceris
.ium ferre posset de rebus extra se exsistenis α*orchenau Let. H tibus,
180쪽
n7o PAR a II. C A p. Iv. tibus, quae tamen ad vitae consuetu nem ap prime sunt sirecessariae ; quod qui asserit, aia serat quoque , mecesse est , maximam hominnum rationalium partem ratione , actionum que nis .destitui,
Sc Mo L. vero 'haee naturalis animi prope sio ad rite de objectis quibusdam judicandum omnibus hominibus indicta est, non tamen a S omnibus incorrustia permanet a cum enim no mines libertate solleant, aieri potest , ut quis distoriis animi affectionibus nimium Indulgen- do rontrarios habitus contrahat , suamque na- auram ;magnopere .depraVet I atque inde fit, ut numquam sere omnes prorsus homines in Idem judicium conspirent , neque sit opinio quan-' tumcumque absurda . quae non aliquos saltem fautores nacti sutilet. At vero 'emo Iroptet sea inserat sensentiens ceterorum plurium , at. que magis proborum judicium non ege naturale sensus enim hic naturae, qui nos ad et cte juὀicandum impellit , conferri debet cum alio naturae sensu , qui nos ad amandum , ac, desiderandum incitat : prosecto quis negaverit maturalem .esse parentum in Iroles suas am rem interea tamen novimus parentes fuisse , in quibus sensus hic naturalis 'prorsus suppressus, ae exstinctus fuit Ita Jgitur non mimis commune quoque plurimor u in unum con- sentiens iudicium inter . naturalia reponi de hei, tametsi nonnulli ab eo dissentiant. Quam vis videlicet natura regulariter , de ordinate in suis operibus trocedere soleat , possunt ita men ea Auandoque deformia , δε ex parte in persecta esse ; sicut in corporibus nonnum' quam lmonstra, & abortus deprehendimus, ita Pariter monstra subinde , & animorum abortus
inveniuntur , quae tamen non tam naturae tribuenda sunt , quam iusis hominibus , qui Per verium Iibertatis uisin lsinien illud a sat