장음표시 사용
191쪽
. tivo impulsi, a communi nonnumquam iudieiis dissentientes videri volunt, factis tgmen suis , ae vitae riuonibus sese eidem aiu ceterorum normam accommodent , quo latentem in animo sensim, quaruomcumque verbis repugnent . luculenter manifestant ; sic olim sceptici, elade e sistentia eorporum sese incertos esse pamlam fimularent. non tamen propterea rebus e
ternis minus usi sunt , ae ii , qui se hertissimos de ea esse profitebantur sic illi quoque, qui libertatem humanam Linditus sublatam volunt , non propterea minus acriten injptias aialiis sibi illatas persequamur, quod facere ne qtiquam possent.K vere , seridque intra se judicarent, actionem illam, quam sibi ut injuψxiosam 1pprehendunt, cum absollata necessitate: sitisse. positam , quam ob rationem damnum ab . amente , aut bruto illatum inter injurias non. reponunt Denique nee rejiciendi sunt librias commentarii, im quibus majores nostri animi sui sensa. posteris consignata relique tis. Atque ex his, quae adhuc copiose allata sunt, cuilibet satis patere arbitror , eum , qui communem naturae rationalis sensuim in tussieten Libu . veritatis, indiciis . non, numerat, ab impuὰ denti, scepticismo , aut sanatismo non procu λabesse, quin propemodum monstram aliquod abortivum naturae rationalis esse , eos e miseriar de veni sie, ut ipsi nullum cum reliquis limininibax juietorum eommercium sis possit
siquidem mhistarum argutias , vana mentium. aberrant ilia deliria , vulgi commenta , ac dubitationes iα sola rerum possibilitatist Lmotas i, communi, atque in universum conseHiemi t
ius generis hamini 1Φdicio anteponit ia
192쪽
, Ex TERNORUM Quit Sensis externi , si ve organa sem se 'sos soria sunt exteriores illae corporis nostri p r ut res, quarum ope si nimirum in iis mutatio quaepiam accidat meΚs nostra objecta extra se posita percipit . videlicet . oculis aures, nares , patalism, di fibritu per totum corpus,
quaec sensum tactui constituunt fCHOL. Ini acceptione: hujus. vocabuli' prorsus hie non recedo. a. significatione usitata , nec aliud intelligo , quami quod omnes. vulgo, intelligum , cumi de feno=us loquun- tur : quoi vero modo fiat, ut sensuum opemens quidpiam percipiat , explicate non est
mi CLXXI L. Tostlimnii 'sensuum ferae Ernorum illis , quae occasione' mutati nos in. sensa- sensibus externix continsentis ingente no-um exin stra. excitatur
Ηo . Dicuntum nimirum ex usu rerepto sen sus, quando. ab.ubjectis, externis varie assiciuntur, trubis aliquid: deo iisdem. renuntiare , sive restari: testimonium proinde ipsorum, ipsae haec: ere annunciatio , . quae si . ccuratius, expenda ear , non ia, alio consistiti, . quam: , quod vii unxionis inter eorpus , . de animam, alio in lo--. exaonendae cum. determinata: in . sensibus as-
193쪽
CLX IOA , T simonitimi sensuum de multis An de
rabu . externis nullum datur s. etenim I .. sen
Os: nobis non. an nunciant naturam objectorum ζά internam neque: iqquo appare tes illat pro- ternis Prietates,. sive qualitates corporum consistant: datinit Percipimus quidem evidenter in corporibus exstare quidpiam seu. dispositionem quampiam , seu vim vocare placeat, unde in. nobis oria lux Iensatio: coloris, calori , . dcc. dcc. sed quid , , iillud re pse in se sit, , ope sensuum non perincipimus 2, 1 Sensus, nobis nocii an nunciant partes, mi ni mas , earumque disbositiones e iam in extima corporum superficie latentes ;q'in integrru quoque objectru vel ob, molis suae exilitatem, . vel ob nimiam a nobis distantiam acutissimam etiam. sensitum, aciendii e Tagiunt. Patet id ex telescopiis dc microscopiis ι illorum. enim ope objectae remotissima ut stellas, libero. oculo, haudi videndas , . sylis, lunaeque maculas. v. horum. minutissima , . ud miniis nios in. liquoribus. vermiculos, . in speculis eistiam politissimis cavit tes ac collieulos deqtegimus ,. quarum i omnium rerum ni ideam quidem. ante habebamus; . & quid, non. efiiceri cierent tubi , ac microscopia adhu ersecti 'ra Sensus, nos . non docent i uessionem α ambionem , quam . eadem objecta. in aliorum: hominum: sensibus efficiunt.idi si quidem
pendet, ab . ipsa org oruma consermatione , .
ruae in diversis. hominibus, ud eorum. facies , iiversissima el . Inde cibus, qui uni sapit, alteri: dissipit-; idem. liquod huin dulcis alterias rus 3 idem, odor huic gratus, alteri ingratus accidit: numquam igitust certO.mihi. con-- stare potest', . num alii. eamdem , . quam .egos. praesente, quopiam, objecto, sensationem, in se
geriantur . 4.)i Sensui non reserunt vera i
194쪽
ret PARS II. CAp. v. mutatae quandoque impressionis caussam ι euias enim, experientia teste, tam objecta ob pe petuum in partibus minimis motum , quam ipsa sensivum organa varias subeant mutationes , sola sensuum ope definiri nequit, utri
horum ea caussa, organone videlicet, an iobjecto externo attribuenda sit. COR OLL. Ex his cano a Q. Malebranchii en eb δε la nisellus fit : de rebus, quales in se sunt, ope
sensuum, cave, ne umquatit judices ; iis solum .s , utaris, ut cognoscas , quomodo res mutua rein latione sibi invicem respondeant. ScROL. Negati tamen nequit errorem hunc ense inter homines pervulgatum , nosque valgo ς. tribuere , ut advertit laudetius auctor, sensatio. δ' nes nostras objectis, quando eae mota partium oculos effugientiun, in nos agvat , non vero quando ipia , eorumque actio sub visum cadunt. Sic lueem , eolorem , sonum, odorem in objectis esse putamus , non taman dolorem in
CLXXVI. TsίmonD- sensuum quandoqNequando. bium est ι res enim frequenter non ita se Re d , habent , ut sensibus apparent: quo in casa solum eorum testimonium non omne de reali objectorum veritate dubium nobis eximere potest, sed necesse erit , ut certitudo aliun de petatur ; sic eum oculi remum integrum
immersum ut curvum , vel turrim ad remotam ut rotundam, cum tamen qua
drata sit , repraesentant, spectato solum hoc oculorum testimonio dubium utique remanet de vera, ac reali obiecti constitutione. Aa CLXXVII. Testimonitim sensutim in rebum, est renum , ac emidens. Nam ipsa aum ae e perientia teste , ac unanimi etiam , quoaevideast in communi naturae sensu fundatur , judicio testimonium sensuum ita frequenter nobis satisfacit, ut non modo omem animo iuubitatis di
195쪽
ti veritatem proponat , ut ea prorsuS c
quiescat , nec quidquam aliud , quo amplius confirmetur , indaget sic alium quempiam de rei cujusdam veritate penitus convicturi,
dicimus , nos propriis eam rem eoutis usurpaf--δε , putamusque essicacissimum , quod iis iii adjunctis possibile est , veritatis argumentum a nobis allatum fuisse; neque falli nos vel ea inde liquido patet , quod alterum respon-isone hac ; si modo nos reipsa vidisse credat, prorsus tranquillum , nec aliud quid require tem dimitamus Sed, & inductione quoque veritas praesentis theorematis demonstratur 1. sensus noxaertos reddunt de sentation actuali , de qua dissiliare. absolute impossibile est'; eni . ambig- me percipere t lemcolorem , aut talem sonum occasione hujus corporis, quod nunc meos oculos , aut aures:
determinato. quod ni modo viscit, dum id reipsa 'percipio ia a. , Sensus fideli is e semper reserunt id , quod ipsim apparet p cum enim
sint .instrumenta tantum. caussaeque necessa4mae,' neque v. prvpria , neque ex arbitrio a
gere possint, seiu solum eam , quam ab obie ctis externiς recipiunt, affectionem, sive imis pressionem menti renuncianda haec proini renuntiatio eidem affectioni, nequit non es.
conmeniens , sic cum nobis, dum provehimum portu , monteAue , urbe dis recedundi, demon
strant optici, eam reapse in oculis impressionem: fieti 3. Id , quod sensibus apparet, se re semper congruit veritati obje rum externae, ac reali, cum agitur de rebus ad vi tae usus , ae 'eo siletudinem necessariis di se sensus satis ostendunt ea objecta, quae ad co poris nutrimentum prae reliquis serviviit; quin, quo res sunt nobis magis salubres, aut noxiae , eo potissimum pluribus objiciuntur
sensibus , diversasque in nobis sensationes
196쪽
tant f aen non enim testimonio, sensuum ceristissime convincimur , hoc. corinis, esse liquidum , illud solicium I panem praebere firmum
corpori nostro nutrimenuam, aquae contra illud dilui: eertis quibusdam horis diem, aliis
raro noctem ,. quandoque aestatem alias autumnum , ver , hyemem esse, & quae sunt ejusmodi ξ eae porro, quae sensuum ope non disternimus , ad vitae usus. nequaquam 'sunc necessaria s sic adeoe necessarium non est , ut
minimos. in aqua, aceto, vino vermicul e Via deamus , . ut . hoc potius in maximum, notam cederet detrimentum. Sensuum. igituo munus
non est , . haec, & fimilia reserrae: quodsi proin inde hisce in exsibus quandoque decipiamur s. nobis ipsis, non sensibus erro e adscribendus est. Quilibet testis, verum duntaxad dicit dom, quod scientix comprehendic quod si coωgatur de rebux sbi. ignotis testimonium serre, error non ipsse sed v*ita inserenti tribuatur , Oportet. 4. Senns nos certissimos es seiunt de reali dixissorum eorporum exsistentia r etenim prinum ipso naeturae ratio imus ductu impellimur , ud judicemus impuls nes in corporae nostro. factas naturalem cum corporibux axtrae nos exsistentibuς eonnexionem habere . deinde sensatio illa, quam sensuum ope acquirimus ,. non est smplex qua dam, de nuda perceptio intima, sed amplius quid , quaedam. videlicet mentis mossificatio, quae praeter speciaelem quampiami sensus intimi vivacitatem ment, ideam rei cujuspiam exsistentis , qu1m corpus. compellamus, ingenerat ; n m Ad nosmet ipsos retacten lex ia- gens deprehendimus discrimen: inter ideam rei absentis per solam imaginationem reproductam, & inter eam , quae dependenter ab actuali sensuum assectione in nobis excitatur sic quantumcumque mihi vivaciter imaginer , ignem.
197쪽
quam igno reipsis applicato percipio . s
Sensus denique evidenter testantur: eue Pud-piam in corporibus , quod vina, vocamus ,, ac per quod eae in nos agendo. sensus inostros n C, illa ratione' afficiun , & immutant , eeli neque ejus naturam: , n 'ue internam corpo-xum constitutionem nobi v. an nuncient ... Co R O LE. Niranquam igitur, si quod res est, sa-- teamur, sensus nos sellunt ἐν ipsi nos decipimus.. occa ne eorum , quae illi nobis fideliter: -' nunciant L neque enim a sensibus exigi d ebet , ut mentem admoneant de eo , quod est , muneri e ipsi suo. satis siciunt, si ia reser m , quoa i psis apparet menti& porro erat rem uia terius investigare , atqudi dijudicare stissune ait Malebranchius : non a sensibin , tessio mente ad judicandum minis propen nox SQ Η οχ.. Veritas hujus theorematis nu' m Moe Quo -
. infringitur ex eo, , quod saltem per absolutam Dei. potentiam testimonio. 1ensuum possit sab- hibus esse Risum Eteon enim Iubens , certitudinem octuris' hanc , ae euklemiam ess e solam in ordine na turali:, physicam proinde , non me a physi. am. g. 361. ει schol ), neque vera major in cib-jecto. certitudoe eum ratione desiderari po-- test, quam ea sit , cujus ipsum pex e tiam saam capax estia Sed neque ma rem vel naru- . rst nostra admitti e , vel contatio requirit , menim sensus nobis sol in dit, sine ad praesentix- vitae usus s. satis asique serviane , si nobis res.
- eas , quae naturae nostrae vel conveniunt, veh- ' adversantur , certo, dc e fidentev eognose arupraebeant : ει quis id ab iis fidelissime praestati negabit ν are do ignis exsistentiae ambigeretaerit, qμ, jam illius vim quondam expertus in Est igitur certitado. haec tanta , ut sit securis'. . e
198쪽
188 PAR s II. CAP. v. aera actioitum nostrarum regula; tanta ut no2 in acquisitione boni , aue suga mali , quod a rebus externis in nos derivari potest , opthnae
dedueat; tanta denique , quanta Voluptas, aut - dolor, quem ex earum rerum usu percipimus,
atque inde tam parum quis de exsistentia alicia 'um entium extra se , quam de ipso illo ten- u , quo se ab iis interne assiet sentit , serio dubitare potest : ex quo patet Veram utrinisque , licet non aeque vivacem , dari evidene iam . Ceterum etsi Deus in uno veb altero easu per miraculum efficere possit, ut id quod sensibus apparet, non exsistat , ut tantem hoc constanter evenire admittat , quin hoc ipsum alia nobis ratione patefaciat, ia enim vero illius de bonitati , de sapientiae , de veriloquio - omnindi adversum esse dubitari via potestia ponunt hie alii imaginationes- phreneticorum, ac suriosorum , qui res , qMe nusquam sunt . eamquam' praesentes intuentur , indeque conia sequi putant , ut prudenter ambigi queat Inum sensatronibus nostris objecta. reapse exta sentia respondeant. At vero ejus rei ratio ia, aperto est , eaque dilucide in psychologia ex .. Planaturo Interea, quod pro praesenti sufficit,' eam clara , tam manifesta est disterentia intellideam ope imaginationis reproductam '; de eam , quae actu ope sensuum in mente exei-gatur, quam clare sentimus disserentiam , quae inter duas ideas realiter distinctas intercedit. Profecto diversissimas habemus ideas, cum de, die solem intuemur, & cum noctu de eo eoA, gitamus; cum rosam odoramur, aut rem quam-
piam dulcem gustamus, & eum praeteriti odo
ris , aut gustus solum recordamur s neque e - nim imaginatio tam vivaciter nos assicit , ne inque voluptas , εe dolor , quae potissimum sen-ι sationes: nostras comitantur , i cum id eis per pliantasiam reproductis redeunt . Eleganter hane
ua in rem ait Locrisir i, scribent nil video me
199쪽
DE TasY1M. SEM. EzτERN. Ity ,, posio hane chartam varie modificare , atque thu.ean ,, etiam praedicere , quae nova idea occasione,, earum figurar m, quas ope calami in ea de
pinxero , momento subseqllente sit in men-' . eb. Ir.
,, te excitanda : profecto si id mihi tantum ,. τ, , , imaginarer , hae sgurae in charta nusquam ,, apparerent . Igitur non est merus imagina, tionis lusas , cum deprehendam charageres secundum meam phantasiam prius soritiatos, jam non amplius ab eadem pendere, neque . . , cessare , quomodocumque mihi imaginer ita , . ,, Ios non esse, immo permanere & constanter & regulariter, atque meum , M aliorum, quiis legerint, sensum pari ratione affecturos. DAd somnia confugiunt alii, voluntque evinceres ex vigilantium ideis exsistentiam rerum actua- Iem nequaquam certo colligi posse ; quemadi modum neque ex somniantium imaginationibus
ejus generis conclusio seri potest. At istis qui dem respondere parum refert i si enim res ita habeant, objieiendo somniant , de si mera lint somnia , nulla exsistit veritas , nullaque
est cognitio 'ana proinde sunt omnia ratio. cinia; inutilia omnia argumenta , quae seu ad stabiliendam , seu ad resutandam eam rem ad
- ferri posse aviderentur . Sed tamen ne nihil dicamus : valet huc primum responsio supra data ; differentia enim immensa est inter imaginationem , quam somnians habere positim , me esse in igne , de inter actualem sensationem, quam eo in casu experirer , neque V
luptas , aut dolor ea , qua vigilantes solet , . vivacitate somniantes umqtiam afficit . Deinde . cum vigilamus, clarissime agnoscimus absurdam, quae insomniorum phantata Mis perpetuo occurrit, confusionem; somniantes vero eam non di. sterni inus ue denique cum vigilantes de Ginnio .cogitamus, optime perspicimus statum eum magnis esse tenebris involutum ; cum vero somniantibus de vigilia forte cogitatio venit, eam-den
200쪽
x Pses II. CAP. U. dem v t statum clariorem , vel saliem aeque
clarum praxipimus. . . . CLXXVIII. Testimonium sensuum exurno simois rum certis arctatum rim illius est inέ cium Dium flexis veritatis cum enim hoc te uisensuum de eompluribus rebus certum sit, ae
tim 2, evidens g. et r. , in quibusdam adjunctis
fierens . numquam fallit β. I 6 r. , ae proinde iis Te-Vςxit it currentibus infallibiliter indicat adesse ueri etatem t atqui hoc est esse indicium veritatis i
Sc Mo.L. Veritatis an externis a sensus enim ex-eterni nobis nihil annunciant de objectis intramos exsistentibus: addo, eertis arctatum limiaribus a cum enim testimonium sensuum quandoque nullum sit , etsi sortassis adesse salso ui deatur s. 17 3. , quandoque vero dubium iv i Q in , patet illud certos intra sines conis cladi debere. Verbo , ut rem brevissime absolvam sensuum ope eae nobis veritates patefiunt, suas obtinere possumus de rebus ad vitae usus .
nostrique conservationem necessariis., rutilibus, aut noxiis, quo actiones nostras columnisque vitae foetetatem regamus , ae tueamar . Deus quippe optimus , viti nobis naagnam hac in telia iure rerum ubertatem concessit ita etiam iis dem in bonum nostrum nos uti voluit:jam 'Vero si sensus vel prorsus nobis deessent , vel constanter salsum repraesentando nos Perpetuo deluderent, somnium harum rerum cognitione,, commodisque inde profluentibus destitueremur Atque inde . manifeste gon sequitur nobis homi nibus eo fine a supremo Auctore sensus datos . esse , nit uis 'in examine rerum nobis utilium ,
ἔ aut . Ioatarum,utere amr, neque iis nos constan-
teter decipr posse , nisi summa sapientia sibi .ipsi
quodam modo adversaretur, ut pste quae vellet, ut iisdem mediis quae nobis ad cognoscendas ,