장음표시 사용
181쪽
DE SENs. INT. ET SENs. CoΜΜ. Tyrra insitum exstinguunt , ac frena pravis affectionibus laxando propria culpa in monstra dein generant. Porro depravationis hujus praecipuot fontes detegere non erit inutile. . Fontes eorrupti Communis natura Sensus .
ac justos ultra dimites provecta, irrue nos impellit , ut curiosius ea perscrutemur , quae mentis humanae captum longe excedunt i unde consequitur , ut tenebris , . ac obscuritati
bus involuti , omnisque ductu luminis privatirin gravissimos errores caecorum instar prolati
ria studium , quo fit , ut ab aliis , ac praecispuo quidem ab indocto Nulgo discerni cupiamus : inde a judiciis communius Teceptis discessionem facimus aliterque de Tebus omininium captui expositis , quam vulgus soleat ,
pronunciamus , smul vero, dum elatione ani imi aliorum ensa rejicimus , communem naturae sensum repudiamus. 3. Insita quadam jam a s e. menti opinio δ& fortuita quassi adhaesio ad sectam quam, Piam , quae se novitate , falsoque doctrinae , ac , veritatis splendore aliquo tempore commmendat s cujus rei exemplo Academici olim dre Sceptici fuerunt. Cum enim se setos κuli sui eruditos, ceterorumque magistros jam ctarent, omnes ab ea doctrina alienos superinbe prae se despiciebant, dc quasi commiseratione dignos intuebantur, ab iisdem ipsis inis
terea iure merito derisi. .) Studium proprii τommodi , quod frequenter , repudiato communi naturae sensu , nos Te perturos speramus; sunt nimirum veritates quaedam in . sensu naturae sundatae hominibus
voluptatum studiose per quam molestae , pro-
182쪽
I 2 P Alla II. CAp. IV.pterea quod , si iis lem assentirentur . ex ea rum prpe scripto vitae suae rationes instituere, moretque etiam suos ad eas consormare cogerentur quaere, ut gravissimum hoc ab humeris suis jugum avertant , veritatem etiam clarissimam contra communem omnium sera hominum consensonem agnoscere nolunt. Ita X e Epicureus ille apud Tullium adversus Dei providentiam depugna vit : is Imposuistis es in cervicibus nostris sempiterrum dominum, quem dies , & noctes timeremus. ,, Habet quippe voluntas ingens in intellectum imperium, eoque frequenter efficit, ut rejectis veritatibus evidentissimis opiniones quam maxime absurdas, praesertim si suavem sensui voluptatem polliceantur, ambabus quasi ulnis amplectatur.
Ah um'. CLXXI. Sensus natura communis numqv mi,illi 3 cum enim haec animi comparatio , seu propenso ad judicandum de rebus quibusdam, quando eae menti debite proponuntur , fundetur in natura rationali, si ea umquam fal. leret , ipsa natura rationalis nos per sese io errorem induceret atqui hoc fieri nequaquam potest : foret quippe eo in casu natura rationatis, eodemque tempore non rationalis, quod contradictionem implicat; rationalis quidem est namque natura humana, quam qui ratione expoliat , hominem belluis aequiparat : non
rationalis veros cum enim error ratio i, ratioque errori adversetur, necesse est, ut ea ,
quae nos per sese in falsum judicium impellit , natura ratione careat . Est haec veritas omnium fere antiquorum philosophorum suf- u. fragio confrmata ; audi Tullium , omni au- Ic. I. r. tem in re consensus omnium gentium lex naturae putanda est. D Multa dare selemus. in . Ep. 1 .m quit Seneca , praesumtionI omnium homi-M hum: apud nos veritatis argumentum est , , aliquid omnibus videri. o
183쪽
DE Saras. INT. Ee SEΝs. COMM. COROLL. Nullum igitur judietum , ad quia Armandum a sensu communi inducimur , ullo in casu potest esse salsum, atque adeo fieti nequit , ut quis vere judicet de re , qua sub
omnium intelligentiam aequaliter cadit, quan- do a communi plurimorum sana ratione uten- tium judicio dissentis; aut eomprobet, necinu
est , in se solum , ae in parvo ipsi similium' manipulo residere naturam rationalem, reliquis' vero omnibus, ac proinde toti fere generi humano eamdem deesse. 'FQΗo L. I. Profecto ut tanta in diversis homi nibus circa res quam plurimas judiciorum diis verssitas non potest non esse evideris salsitatis eharacter; ita ab opposito rn ipsa hac ingenio. rum, affectionumque diversitate perpetuus omnium, aut sere omnium in idem judicium consensus summa eum ratione pro certissima veritatis nota accipiendus est , quique eam reis spuit , ab insania procul abelle non potest. Veritati huic , posita jam Dei, exsistentis demo nstratisne , maximum inde robur accedit, quod haes naturalis animi eo aratio non provenire queat, nisi ab ipso naturae auctore, cu ins verit loquio, providentiae, & bonitati nullo pacto congruit , ut eas nobiτ saeuitates naturales indat, quibus etiam bene ut ni est directe in errorem impellamur ; talis enim erroqin ipsum redundaret, ipse que nos fallere di-eendus foret , quod vel cogitare absurdissimum est . Ex hie manifeste conficitur , judicia ex sensu communi prosem non miniis certa esse, atque ea , quae ex sensa intimo' seri intur : est tamen inter illa nonnullum evidentiae distri , men ; haec quippe evidentist elaritatis maximaei pollent c*. 168.3, ut ne umbram quidem du-rbii admittant , quod de illis ex vero dici nequiti eum enim judicia in sensu communi lan. data respiciant, objecta extra nos exsistentis
184쪽
1ν4 PARs II. Cas. IV.nem ess e ere, ut illa, quorum objectum ipsum
intra nos exiistit .. Inde tamen nemo inserat , udisia sensus communis. non esse. vero sensa evidenti : iam aeque naturaliter , insallibili-eet , de neeessario intellectum a1 consensum determinanu, minorque ejusdem luminis vivavit axi essici solum , ut objectum minus clare
soni autem, ut minus. vere, ac realiter cerna
tur AEque proindo insipientium in numero . collocari meretur , qui judicia. sensu& commuis, nis serio negare , aut in dubium trahere ten- . 'at, atque is , .qui judiciis, e senta intimo pro-s ct is assensum abnuere praesumte hoe sollim, disi imine; quod hic a se ipso quodam modoe
iscedere L ille vero rationi , ipsique naturae . rationali renunciare censendus seret. Ost , Se HOL. 2. Verum adhuc disputatα non omninmodo bus omnino. probantur contetndunu enim nonnulli complura judieta omnibus sere homini. hus oe. bus communia Llsa fuisse ac erronem; cujus, curem . modi suerunt de polythei ειγ, i . quem om dym h nex olim, nationes excepta solum Iudaici conspirarunt: de motu soli annuo circa tellurem; de non exsistentia antipodum: α dentia . que, nonne ajunu, commune fere omnium hoaminum judicium est solis diametrum vix duos. lPedeλ aequare , ac nisi, a philosophis; conu rium evidenter demonstraretur , Omnes ad uia. num homines sibi relicti id frmissime judiem xent λ Ae vero haec, εc similia judicia ex sensa naturae communi prosectae: esse vehementer, nego ;. nam ut ab eo , quod postremunti est exordiar , hunc elidi sensuini communem e irum qui , ut de magnitudina soli j ichimserane , idonei senti, aperist falsum est. Et enim quis, est etiam de rudissima plebst,. qui hae in re non philosophorum potius, m astro-nsmorum, quam suorum occulorum eostimonio,
185쪽
rem: in non uno quasi momento. errorem de
doceri potuisset pro locando a1 expetieritiam , qua certissimae eon me , quodcvinque pro ratione majoris distantiae minus, apparere Prosecto veli imperitissimus, novit plerumqRe - suis se oculis de vera rerum magnitudiner decipi quare quγ tempore absque consideratione censet solis diametrum, duom duntaxat pedes complecti , ita simul comparatux est 'gnimo, ut tantilla attentione accedente in contrariami partem judicando abeat , priusquσ judicium erroriris eondemnee: illud igitur primum: judicitin 'non, proficiscitur ex sensae naturae comurunt , eum evidenter erroris, comine tur, pedi immeommunem de puriorem mast nauidim rationalis sensain , qai per attentione φ1ulla curatiorem obtinetur .. Atque idem sentiendum est de reliquiy erroribus populari si qui ratiocinii non adeo, sublimis , auu not alioqui oeexperientiae ope nullo, prorsus negotia i relata afitiir , ut polytheismoe contingit , qui longe Ha-xiori , ac evidentiori, ratio ae ad, rudium etiami captum refellu potest; quamquam ω is non asbique receptus fuerit , εα ubi vi uit , consectis tus erat. eum aliqua notitia' unldisi, supremi ει praepotentis mi , Deorum, hominumque: parentis,. ut sua loco in metaphysica demons hiatur .. . . ' Addunt deinde xxioma pervulgatum ver cis. do non esse in multirudine quarandam ἱδ
cum Cotta νεν isque axiomaist occurri potest se videlicet d Hae . 1 . .
potiti z. vox Dei. II: igitur superiori dicto sua
constet veritas , ia sex accipiendum est, ue intelligatur ea veritas, ad cujus, investigatio in singulatis attentio , major ingenii: . divitialius ratiocinium, aut exquisita experimenta .r nuiruntur , quae omnia utique frustra .in- mul-
186쪽
PARs 11. CAP. IV. itudine desiderantur . At Veritas , quin sola. mentis applieatione, absque longiori ratioci 4ώtione cognosci potest , aeque in vulgo , ianaturae ductum sequatur , quam in sapientissi. nio quovis philosopho residere potest : judicia proinde vulgi in sensu naturae sundata nequa.. quam inter stultorum opiniones, ut disputa. ionis gratia contendit Cotta, referri possi int . Denique , ut suntlibus objectis penitus satis fiam , rite Uvertendum est, non agi hie de - quacumque hominum singularium, sed de ipsa
naturae humanae, ac rationalis auctoritate, ne is
que hane per qualemcumque inajoris hominum partis in aliquod judicium consensionem sed . per eam solum , quae ex ipsa naturali propensione omnibus. indita, proficiscitur , constitui r. quare philosophi quam maxime interest, nosse ea, quorum ope duplicem hanc hominum con sensionem accurate discernere queat s eam in rem sequentes ei suppeditamus .sharacteres Consensionis in sensu natura
Consensio ex sensu naturae communi proficiscitur ,si nullam habeat aliam originem, quao quo est ipsius natura , ac sponte proresius, naturaliter , sine ulla inititutione, ac doctrina in hominum animis exoriatur , sica ei exsistentia , religionisque naturalis nullam caussam, nisi naturam, nullum initium, nisin turae origi hem deprehendimus : is noc e-
, PII. collocutio hominum, aut consensus .. , . ' efficit, non inritutis opinio est confirma M ta , non legibus is contra pol thei i , d υλ
nationis caustas , initia , ' progressus obscure saltem novimus; movimus item, ex quo Principio orta sint filia judicia: folem motu annuocirca. tri rem moveri s non dari antipodes: illud. nempe ex sensiaum apparentia , . quae, nisi K. P: spe-
187쪽
Da-INT. ET SEus. COMM. Deciali animi attentione vulgi eaptum potis simum superante corrigatur , frequenter imerrorem inducit, hoet quod praejudicio quodam abrepti intelligere non potuerint , quo modo homines, qui ob gravitatem suam constanter deorsum tendunt, in inferiore teli ris parte haerere, & ambulare possint. 1. ) Si ea consensio sit universalis , o per
omnes omnino nationes diffusa , non obstante temporum, ac locorum diversitate , ingenioes Tum , ac morum repugnantia , propriorum tiam commodorum oppositione I unde Cice-L. αμ: firmissimum hoc argumentum affert viis S, detur, cur Deos esse credamus, quod nul-ri la gens tam sera , nemo omnium tam sitis immanis, cujus mentem non imbuerit De D.rum opinio. Item, nulla gens est, neque D. ,, tam immansueta , neque tam fera , quae t. . . 31M non, etiamsi ignoret qualem Deum habere,, deceat, tamen habendum sciat. H Id si ob, tineat , haud oberit , si in quavis etiam naritione nonnulli dissentiant , si modo ii , quereliquos adit doli trinae praestantia, aut morum 'probitate antecellunt, prae reliquis quoque eidem judicio firmius adhaereant ', quid enim natura doceat, ex ea desumi debet, quae minimum a naturali sua persectione recessit. 3. Si judietum eommuni eonsensione fueris Fecenum , retentum sne speetali secta,usdam commodo , neque impugnatum , nisi ab eo , qui palom praejudicatis opinionibus , ac sinistris affectionibus agitur , aut principia alias jam a se stabilitae , quibuscumque timilis
hus, pertinaciter defendere constituit, opposnentibus sese illi eo omni ex parte melioris notae sapientibus. . si fansus ille se connexus eum aIAsputatibus certis , ac ab ipsa nasura dictatis . tamque alte animo infixus , ut nulla vel industria, vel violentia prorsus exstirpari queat,
188쪽
PARS. CA .. I R. qui lentiaenii etiam, inviso. redete ,, acti nesque hominis quotidianasi , cessante saltem, affectionum tumultu ,, clam. diris i ,, ac gum
roboratur ampliusque interi homines dissun itur Mne M t. verissimum enim est: id ,, quoci aidi Tullius. M. R is id nisi co&nitum, comprthensumque animi '' is haberemus , non . tam stabilis opinio, permam ,,. neret, . nec confirmareturi diuturnitate tena. si pseris- , . nec un cum, saeculis, .aetatibusque ri hominum inveterare potuisset .. Etenim viri demus ceteras. opiniones; fictas , . Atque Va, M. nas di turnitλte extabuisse . quiaVnim. hyp--α, pocent urdum sui te , aud chimaeram putat , ,, opinionum enim commenta, dei L dies, na- 1a,turae judicia, confirmat , CLXXII. Se in Matuσα, communi si indi a muni, um: fu c enn veritarit externa. Etenim, senia
in diei- sus hic numquam fallit r i. in s. ejusmodiium 'e' vero indiciam. veritatis esti suffciens i6e. sis i. igituri senius. naturae communis, est indicium
S C voL . I. Sensum. noturat eo inmunem dico: inῶ.dicium sufficiens. veritatis. externari non enimi exsistentia: alicujus. objecti extra . nos satis. demonstratur, per Alam: idearum, quae intra nos sindi, convenientiam, si vae perr nudam. rasiaendii possibilitatem. sensu intimo. cognitam. sessi solum. legitime concludituri ex sensu. , quemanatura omnibus hominibus. indidit, aes serman, dum. talo circR. eam. judicium, . Ate quaeret ali. quis . omnesne, ergo. Veritates, exsernat sensa,c'mmuni decidendae erunt D Cui respondemur,. Viderii qui jem, omnes, ultimo, adi eum. tandem reducendas esse , . cum, ipsam. sensuum externo φ m. rastiuis nium L homnumquq auctoritas , dela
189쪽
DE SENs. INT. ET .sENf. COMMA I79 quibas paullo post agetur, omne suum robur,. ac pondus, ab eo mutuentur ; interea tamen illa solum proprie dicuntur sensus comis munis, quae nos natura instituit, lumini que suo dijudicanda proxime dirigit. Sunt nimirum veriEates, quaepiam, externae ita alte a- Ii inroi impressae , ut citra maximam mentis abis errationem negari a nobis, aut ita controversiami vocari nequeant; quae, licet per sensumi intimum non reluceant, adeo tamen obvln. sunt , ut nullo prorsus sublimi ratiocinio eis Mant , sed prona plane conclusione at quoVis etiam rudiori, modo sana utatur ratione', facillime formandat deprehendantur quae deni ique a1 humanaee vitae usum Sci consuetudinem ad morum quoque honestatem vel ap i, prime necessariae sunt , . vel saltem proximam,
cum iis connexionem habent Ejusniodi judicia sunt: damur prater me in mundo aliaria , is praeipua hominea , qualis ego fum '. exsistit aliquod ens Lupremum, , cu us providentia tota fastraa m uniυersitas sapientis
me gubernatur a. Numem supremum. Atiqua ra-ligiona eoli debeι r datur ps hanc vitam uia. lia. , in qua justa erit reprasentatio pram ιον tim se pocnarum &c. 8cc. oeae talia non sunt, quaeque , quod sublimiorem exigunt ratiocinaritionem s. inter ea reserri -nequeunt , ad quae proxime a natura ordinamur , sensu communiciijudicari noni possunt s qualia sunt ea , quae supra attulimus de motu , ae magnitudin/ δε- lis s, de incolis in America, & his similia .
SCHOL. 2. Restat ad ea tremum eximendus urupulus iis , qui; sensum naturae communem de modo subsellio indiciorum. veritatis sufficientium id- sensus eo solum deturbant , quod putent , poste , ut iis, umquaini certo , . ac. insallibiliter i. αεα detegatur qui enim , ajunt . . fieri potest , ut dust sciamus , quid circa objectum quoddami deterriminalgmi omnes, homines senserint . cam M.
190쪽
nam pars extra nostrum commercium: posita
siti At vero, etsi omnes homines, eorumque interna sensa nota pemoscamus , sine erroru tamen formidine concludimus- eos habere quo que animam rationalem , propriae selieitatis desiderio' teneri; alimentis ad . vitam suste -tandam secundum naturae cursu'. indigere , dat quae sunt similia. Ita prorsus de sensu communi discurrendiim : non eget ille anxia in quisitione, ut detegatur, se ipsum cuilibet a.
nimum advertenti mani jestat s est enim adeo. evidens , atque in quovis r 'eritur homine- , ut ii , qui dissentiunt, rationem exuisse vi--deantur Sunt. nempe quaedam quasi a naturi -nobis, insculpta , quibus repugnare neqyaqua possumus , di quidem eo. mimis , quo magis .constanti experientia confirmautud., quin ea a quopiam sanae mentis in dubium vocari, aut impugnari intelligamus . . Adjumentum igitur Praecipuum , latentem circa, nonnulla objecta.
. aliorum sensum pernoscendi est ipsa propensta- naturalis , cujus nobisniet ipsis conscii sumus r examinemus nostramet animi sensa , dc. positis.. omnino praejudiciis videamus , num quasi oc-Aulta quadam naturae. vi adb idem de hoc, vel
illa objecto judicisim semper serendum imper stimur; hanc animi comparationem si in nobis deprehenderimur , jure eam in aliis quoque Messς persuasum animo habebimus , eum λ ii
eamdem nobiscum naturam humanam, de ratio is
inalem sortiti sint: ita desiderium verae felicita iacis, quod in nobis sentimus, o innibus aliis h minibus , etiam quos numquam, ividimus, de quibus nihil legimus , absque ulla haesitatione-tattribuimus. Aliud non minus etficax suppedi- at ipsa aliorum vivendi ratio exterius manifestata , sensus enim naturalis vel invitis nobis. actiones nostr/s ex ernas moderari solet : isdeus u qui quo demum. cumque m uxo