장음표시 사용
241쪽
Co no Li. 1. Quidquid igitur sententiae eettae opponitur , nullam habet probabilitatem .a que adeo ea impugnari cam ratione non potest , sie eum certa sit naturalis anima humana immortalitas , vina sunt delirimenta , quaecumque ab hominibus Profanis contra acin
CCXIV. Propositiones eontradictoria abstiι--BT , Θ fecundum s spectata possunt simia
probabiles s at si ea inter se conferantur , omparatione instiruta major unius Aartis smul bilitas minuitur 3 minor vero alterius
probabilitas doti degenerando ad improbabilitatem . Etenim primo negari haud potest ,- fieri posse , ut utraque contradictionis pars αquam diu seorsum , & secundi ina se spectatur , polleat iis indieiis, quae saepius non fallunt secus enim nulla umquam posset dari propositio dubia . ios. γ cum agitur da semieidio a Ca3ο p trato, tiri utique possunt& pro culpa, &pro innocentia Caji ejusmodi indicia; sed id, nec quidpiam amplius ad ab, lalutam utriusque partis probabilitatem requiritur I. cit. ): ergo in aperto est, qu-
primo loco propositum fuit. Deinde vero in utriusque collatione minui probabilitatem majorem unius per probabilitatem minorem alterius, sic ostendu . 'Probabilitas pro utraque contradictionis parte aequalis in comparatio ne sese mutuo destruit ; oritur enim dubium xo . & 1o8. , in quo probabilitas exisipirat , aer. cor. et ergo etiam probabilitas minor in comparatione saltem aequalem sibi partem in probabilitate majori festruit , atque adeo ii solum relinquuntur gradus , quibus ea ab hac antea excedebatur ; sed boe
ipi. minuitur probabilitas majora ery qRοι
242쪽
. PARs III. CA . III. erat alterum. Sit pro culpa Cajinovem ad decem , seu - 2 quae nimiis Tum uno gradu. a certitudine deficiat ι fiequoq- pro innocentia Caji probabilitas ficust octo ad decem, sive quae duobus graεibus distet a certitudine et erit ibia quatuor graduum haec trium supra dubium : cum igitur inter se conseruntur, tres gradus hujur
elident tres gradin astretur atque adeo me-
manebit umeus , ct probabilitas respectiυa prin
eulpa Cas erit sicut sex ai d cam , E
distaens jam a certitudine quatuor gradibus ω Denique probabilitatem minorem prorsus em vanescere , atque aed improbabilitatem deg nerare , quod tertium est , hac fit ratione manifestum et probabilitas major ea sui parto rua minori aequatur , eam jam prorsus eli-ie , & quasi detrudit ad locum dubii; nam si effet aequalis alteri , foret dubium .ro7. rigitar ea parte, qua minorem excedit, ipsam laifra dubium deprimit; sed infra dubium jam habetur improbabilitas s f. io 7. cor. : ergo in hae collisione minoi probabilitas ad improbabilitatem degenerat . Sic im superiori exemplo cum probabilitas major sit quatuor
graduum, minor trium; tribus gradibus illius ires gradio hujus ollidentur, sicque probabilita ne minore expirante Decedea dubium ς se4 r manet adhuc unus gradus probabilitatis maψjoris, qui cum etiam agat in partem opposim tam , uno grara infra dubtam detrudet prolabilit tem misorem , eris adeo probabilitas re Apectiva pro in centia Cati, sicut quatuor ad Meem . m 1 distans a certitudine sex gra didibus, quae fractio jam exprimis improbabilia a Lem q. ari. scholvi.
243쪽
DE PROBA31L. ET OPINIDRE . CωχOxt. Cum probabilitas minor in)eoninaucum majore pereat , palam est actisnes nostras secundum eam , quae majore probabilita. te gaudet, partem moderandas elle ; qui enim sequeretur minus probabilem , sequeretue sibi' improbabilem , atque adeo imprudenter, ageret. seMox. Ηaee probabilitatis diminutio universim hae ratione detegitur . Determinetur prim absoluta probabistas utriusque partis in stactio.. nibus ejusdem denominatoris , vel ad eumdem. ducantae 3 tum distandia, a eertitudine , i best , defectus numeratoris di denominarurdi u nius stactionis addatur numeratori alterius fia-ctionis , de vieissim s denique denominatores sibi invicem addantur : fractiones , quae . inde o- rientur , determinatant probabilitatem qpropositionibus post institutam eomparationem. eonvenit. Sit probabilita, absoluta Crium eo inmisisse homicidium Si probabilitas pari,
ter absoluta , i Caium' nois eomini sisse homidiis
ret dubium , adeoquo nulla pro utraque parae probabilitets : assumo igitur maximam , quam fieri potest, probabilitatem pi contradictoria, ut st ista transeae ad' improbabilitatem , eviddenter pateat omnes reliquas , cum minores sint , in simili casu quoque transitu rex. Iam desectus numeratoris ae denominatore in x primi fractione est m 1, &in altera m addantur ergo vieissim hi desectus, . ac denominato.
ribus additis , prodibunt stacti0net 2'.
quae expriment probabilitatem ex collisione peteomparationem secta residuam, eri L nempe proin
babilitas, affirmativae, se a pro eiilpa Caji muno solum gradu distans a dubio , ineoque octo, gradibus, imam nata, tot nempe, quot priu
244쪽
2 3 PARS Πι C A p. III. habuerat plobabilitas minor : de probabilites inegativae, sive pro innocentia Casi erie ta 'uno grada depressa infra dubium , quo vitalieet antea a majori probabilitate superaqtittur , ae eonsequenter Vera improbabilitas cRatio totius operationis haec est : cum tu, : dicta , quae . pugnarat .pro assirmativa propo--sitione , intra Meem casus semel saltant , c. sus utique ciste favebit sententiae negativae si & ab opposito e duo casus, . in quibus rurissus intra deeem easis saliunt indicia, quae pugnant pro negativa favebunt; affirmativae rnine indicia pro aifirmativa spectari possunt , . ae si, intra vigiliui casus undecies non. satiant, de indicia pro negativa , ac, si intra eosdemti viginti casus novjes non saltant ', cum enim: Pro duabus propositionib*s.coat distoriis adsta. runtur indieta seorsum probabilia, in L εei:
. tum pro dijudieanda absolut veritatae proponuntur intellectui viginti casus , videlicet de .eem casus ex parte assirmativae , εc decem alii diversi ex parte nerativae: pro assirmativa pugnant novem missi' ex prioribus decem casi ibus, &:duo ex posterioribus de em casibus ;m n cunt in posterioribus decem ςasibus indi. eia dieantur inies non fallere, bis autem. sallere, asismativa debet intra hos decem p*steriores casus bis vera esse . Igitur ex viginti easibus novem ., di duo, id est , undecim p gnabunt pra . vernata propositionis assirmati-Vae , di residui , qui tantum novem esse ponsunt , stabunt pro vetitate negativae. Id tamen et in hae eomparatione instituenda notandum - eam fieri . haud . posse , nisi indicia utriusque partis ejusdem sint rationis , nimirum vel omnia ex ratione, veI omnia ex auctoritate petiis
ea; sed de his in sequentibus .
245쪽
DE PROBABIL. ET OPINIOME. CCXV. si in legitimo ratiocinio uua pars. antecedentis sit tantum probabilis , altera cer ta, etiam consequens erit folum probabile, cum in iiii enim consequens includatur in antecedente , cinio
atque propter illud verum sit I. iis. &cor. 3. , fieri nequit , ut consequens majori firmitate polleat , quam totum antecedens psed in hoc casu toti antecedenti non conve, nil certitudo : ergo neque consequenti ea competere potest , restat igitbr , ut illud probabile. Et alioquin, quando absolute cer- tum non est duo convenire cum uno tertio , nec certum esse potest ea inter se conve
COROLL. I. Igitur etiam in syllogismo ses uona praeinissarum sit probabilis , conclusio quo
Cogo xx. λ. sἱ in polysyllogismum. , quo deat monstratio confici- , irrepat Vel ana propo. sitio solum probabilis, ea vim omnem, ac ro- bur amittit , atque in probatio'em sisapliei exprobabilem degenerat cf. r97 ) . ise H o L. Eadem r1tionis conelusione conficitur , gradum probabilitatis in consequente sore Naisi ne eumdem , qui fuit in una antecedentis
CCXVI. s; is le tims p rioelato ut arua pars antecedentis sit probabilis , probabiliras consequentis ehit tanta , quanta ei Z ρ bdbili-, ceaz unius partis dun-ὸt, per fallibilifas m alterius parris I consequEns enim parricipat de fallibilitate utriusque partis nam si j1m consequens est probabile, etsi una antededentis pars se certa . praee. , utique exsistente utraque parte antecedentis tantum proribabili probabilitas conclusionis minuetur; atin qui utriusque partis fallibilitas obtinetur, cum probabilitas unius per saltibilitatem atterius minuitur: ergo consequenti convenit. pro
246쪽
paκs III. Cari IIL probabilitas unius patriis diminuta per si Ilubi Iitatem alterius. Sis probabilitas unius par hi, dira a erit fallibilitas illius , sive dista tia a certitudine zzz r. sit aster x partis probabilitas m L erit saltibilitas illius m a t
probabilitas uniur immis ta per fallus isseram adterius erit m a cujus fallibilitas est
m 3 est vero etiam summa fadlέbilitatum utrius e partis in antecedente in uitae si consequens participet I ut fieri debet, fallibilitatem utriusque partis , ejus probabitatas
COROLL. I. Igitur etiam in syllogismoe , esmclusio ex duabus praemissis probabilibus dedu- ex , habet probabilitatem unius imminutam per sellibili eatem alternis, sive quod idem est, fallibilitas, vel distantia a eertitudine ejusmodi conclusionis aequatur summae sessibilitatum , sive distantiarum a certitudine utriusque praestniissae. O Rox E. a. Quia haec fallibilitatum summisacile major evadit , ut ex inductione easuum singularium patet , talis conelusio frequentius amittit suam probabilitatem, atque vel dubia , vel prorsus improbabilis evadit. ΤSeuo L. Probabilitas sapplet desectum veritatis . I ii . quam in rebus quamplurimis etiam optimo si
uredis cultatum naturalium usu detegere non possidum 3 mus; ubi enim mens nostra veritatem non asis sequitur , attingit ea nonnumquam magnam
verisimilitudinem . atque ibidem , velut in lo- eo veritati maxime vicino, interea conquiescit. Ut vero probab litate utiliter utatur, haec sibi iro servanda sciat. l
. Io re a pure , Moratisio sere retinemidum
247쪽
Da Picos 4BIL, ET Ora modi εἰ 2,' dum est judicium, nisi probabilitas quam ma. xuna appareat s cum enim propositio quantumquemque probabilis possit esse salsa
aos. cor.), neque ulla nos in his casibus ad judicandum necessitas impellat , sana ratio , ae prudentia suadet abstinendum esse iudicio, quo erroris periculum evitetur cons. 93.lahol. J . Si tamen naturali ad judicandum propensioni sitisfacere quis velit , circa id , Iuod evidens , non vero circa id , quod ob-curum est , .eam exerceat 4 judicet nimirum stotentiam esse .probabilem, non a. tem eam. dem esse veram. a. in rebus Mero prasicis, cum necessitas agendi , vel non agendi incumbit , probabulioribus cogimur esse contenti, ut veris; nam xelate ad praxim necesse est, ut agamus; quilodeterminatus haesitaret, numqaam ageret squod perniciosissimum foret . Cum delibera. mus, nulla cura nimia est ; discutienda sunt omnia , ob quae propositio ad averitatem , diob quae eadem ad falsitatem accedere .videatur; ipsa rationum momenta accurate ponde-xanda ; examini ilabjiciendi omnes casus pos sibiles, in quibus indicia fallunt , aut non fallunt: at vero , ubi determinatio denique saeta est, necesse est, ut relate ad actionem animum obfirmemus, ipsamque propositionem,
ut Veram , icitueamur , a versis etiam mentis
nostrae oculis ab iis , quae pro ejus falsitate pugnarer viderentur. Id qui renuit, in vitium inconstantiae, &- timiditatis incidit : qui genuinus debilis , ignavaeque mentis character est . Profecto in miseraeimo statu versaretur ille , qui probabili laete majore haud contentus, scientiam in omnibus , ae demonstrationem quaereret qui enim manducare nollet , nisi ubi demonstrative cognovit cibum hunc esse ad se nutriendum sine nocumento aptum,
qui negotia sua tamdiu disserret, donec do
248쪽
xss P Rs Ill. C ap. III. . selici eorum successu evidenter convincatur , quid haberet reliqui , nis ut in quiete sua propemodum corii putre scaet , as brevissimum intra tempus' pereat, 3. Denique cum probabilitas fere omnis pendeat ex inductione casuum similium , aut ex legibus cpntingentium raro autem conis stare possit, an sit ficiens ejusmodi inductio facta sit, vel utrum omnia adjuncta ad even. tum concurrentia satis expenderimus, patet, modeste semper re sentiendum , & loquendum esse , ne nobis ipf s plus , quam oporteat tribuisse videamur.
Quid CCXVII. Indicia, quae propositionem pro P rQb3bi' babilem effetunt, vel ipsi rei, id est , subje- Vti', & praedicato iniunt , vel non : illa a
externat ratione, haec ab auctoritate petuntur. In ca
su priori probabilitas interna , in posterio,
Quando scuo L. In disciplinis , quae probabilitatis In-
lxς R. ternae capaces sunt , probabilitas externa interidea. doctorum auctoritate land ta non attenditur; da ' neque rationi addita auctoritas probabilitatis gradum auget , quamvis ratio addita rationi id praestet, uti & auctoritas addita auctoritati. externam probabilitatem majorem essicit. Ubi ergo negotium agitur probabilitatis internae , sellieite circumspicere , quot auctores pro hac sententia steterint necesse non est s ingens nam . que etiam eorum numerus majus non habebit - Pondus- , quam ipsa sit ratio , qaa impulsi in eam convenerunt opinionem : ea proinde ma gno studio investiganda erit. Id tamen qua n. doque illis praesertim, qui rationi internae in isdagandae non satis idonei sulit , usuvenit , ut prudenter praesumere possint , auctores , virosque doctos numqium tanto numero in unam
- abituros fuisse sententiam , nisi gr os pro ea rationes perspexissent , quo gilb eam Moque
249쪽
, DE FIDE. ninplecti licebit , non tam propter doctorum auctoritatem , quam propter rationem intemnam , quam ipsos pervidisse prudens persuadet praesumtio . Haec .de probabilitate generatim ;. qui pilara , desiderat, adeat priu. ara. erit. Euri sebii Amori, vel J. e Gravesande in rado ad phil. l. p. I. c. I Z.
CCXVIII. opinis latissime sumta notat quid
quamvis cognitione ita incertam, oriundam ta- opinio , men ex rationibus internis , proprie vero est cognitio interne probabilis f. praec. , judi-pihati ciumque dependenter ab ea formatum voca-vum ttur opinativum s is namque o nar; dicitur
qui propostioni interne probabili assensum praestat , ut si quis cum thagoraeis judicee
COROLL. I. Opinio igitur late accepta potest esse vel probabilis , vel dubia, vel improbabilis a COROLL. I. Cum propositio probabilis possit esse falsa g. 2os. eor. I. , judicium opinativum numquam ita firmum est , ut Nudentem de latente salsitate metum excludat, in quo a judicio certo, aut a scientifico praeter evidentiam g. I 88. differt,
CCXIX. Fides est cognitio ex loquentis quid auctoritate obtenta , assensusque ob hoc mo- fides. activum propositioni cuidam praestitus , judicium 'fidei a vel etiam frequenter fides ι ipse vero, qui ita, actata sur , creore dicitur ι sci
250쪽
credimus a Casare Gallos devictos esse. , Cice-Mmem consulatum gessis.
COROLL. Cum auctoritas Dei sit, hominum 3. 379.), quoque Vel divinam,
CCXX. Auctoritas humana ver sussicienter comprobatur, ves non : si primum: fides hi mana est moraliter certa β- 33 G rum et incerta , eaque vel probabilis , vel Ha, vel im robabilis cons. ao7. Co Rotica. Fides igitur probabilis est amasiis praestitus propositioni extrinsece probabili COROLL. 2. Ηine, quae supra de probabilitate in genere dicta sunt , huc quoque applicara
sces o L. De fide probabili hic solum agam; ramenim , quae .certitudine moerali piat et , sulius sipra exposui g. a 83. &c. 3 . De divina , quantuni ad logicam pertinet , actum est b. reliqua ad theolosiam naturalem referri debent. CCXXI. Reserri possunt vel ea , quae ad eius ob. scientias pertinent, vel quae fiunt, aut racia, a*mi sunt ; in iis auctoritatem non attendimus 9,ai . schol. : igitur fides locum duntaxat habet in rebus facti, sive historicis vel, ut 3-junt, in eredibilibus . COROLa. Facta, qua: eveniunt, singularia lane 9. 39. schol. : ergo fides est de rebus finia gularibus , ac proinde universalia non era ι-mui 3 sed vel Rimas , vel opinamur ..
CCXXII. Testis hoe loco est omnis ille οῦ doneuἰρ qui nobis aliquod factum seuore , seu scripto