장음표시 사용
81쪽
furfurum, vel squamarum speciem, decidunt, conia
III. Febris securiatina. In hac exanthemata morbillis, in maculas latiores diffusis, similia sunt, sed neque tussis , neque alia symptomata catarrhalia, accedunt.
IV. Febris ordi sipelat Ua. In hac summa cutis in
instam matione eli, cui saepe numero papulae ardentes, vel vesiculae parvae, cutisque eXUlcerationeS, succedunt. Exanthema hoc non , nisi singulas partes, maximeque faciem, OCCUPal. V. Febris miliaris. In hac cuticula in innumeras densistimasque vesiculas exiguas, milii semina fere magnitudine non eXCedenteS, eleVatur, qVae, interdum albae, tantum limpha pellucida repletae sunt, alias rubrae, serum tinctum continent. VI. Febris aphth sit. In hac febre , quae miliari non raro supervenit, interdum autem per se existit, os internum pustulis albidis obsessum est, quibus saepe faucium ulcera, uVam toni illasque in festantia , acce
VII. Febris υ sicularis. In hac, una cum febris putridae malignissimae sympto mali buS , plurim e vesicae, nucis avellanae magnitudinem 2eqnante S , vel superantes, sero acerrimo plenae, in Vari S corporis partibus pror UmPUnt.
VIII. Pestilentia, peculiaris sebris cXanthematicae species , in qua aeger nonnunquam vehementissimo maximeque perniciali symptomatum concursu rele-VIt Ur, materia morbifica ad cutem ejecta, ibique in glandulis limphaticis, nominatim inguinalibus, axillaribus , atque parotidibus , deposita. Octo has febris exanthematicae species primum singulatim describemus, tum uniuscujusque curatio-Dem probatissimam proponemus, varietates denique notatu digniores subjicientii S.
82쪽
Variolarum descriptio G curario.
ARIOLAE, sicut pleraeque febres, ab horrore nimiique frigoris scias u , magna praecordiorum oppressione , ac nausea , vel Von .stu, incipiunt. Paulo pol calor immodicus, capitis dorsique dolor, praecordio serum strictura, magna ad somnum proclivitas, vel nonnunquam delirium, atque in tenerioribus spasmi, accedunt. pulsus hoc tempore, si aegri robustiores sunt, & sanguine abundant, frequens, plenUS, JIIus, est. Oculi rubent ac splenderit. Cutis humidad que mollis est Hic fere rerum status per dUos, tres, quatUOr, vel, si gravior aliquis dolor accessit, per pix res etiam
dies , manet. Plerumqtie autem tertio die exiguae maculae rubrae, iis, quae ex pulicum morsiunculi nascuntur, similes, primum in facie, mox in m ni-hus & primoribus brachiis, tum in cer VicibUS, Rς superiore pectoris parte , Rpparent. Quas si digitis premas, cutis duritia quIedam sentitur, variolas ab aliis eXanthematibus , nominatim a moxb illis distinguen S, Ut qui raro inter initia digitis tangentibus duritiae sensum imprimant, cUticulam quippe non
In morbo mitiori & benigniori, simul atque exanthemata prodire incipiunt, symptomata molesta , dolor, nausea, praecordiorum Oppresso, statim levantur. ac post unum alterlimVe diem ex toto desinunt: inter haec autem cutis c9lida & hUmida manet, exanthemata iis in locis, in quibus primum eruperunt, in horas multiplicantur, noVaque in dorso , lateribus,
83쪽
ventre, se moribus. cruribus, pedibuS, nec nunquam
in ipsis plantis, subolesstunt. Ex levatis, vel desinentibus, his symptomatibus
febrilibus potius , quam Ux numero eXanthemathim , de futuro morbi exitu judicandum e st. Quod si enim. facti eruptione , praecordiorum oppressio , dolor, agrypnia, sitis, nausea, parum tantum, vel nihil prOTI US , minuuntur, summum laboranti periculum jure metuimus. Liquido enim hinc patet, materiam morbificam non satis idoneam cile, quae ab humorum universitate separetur. Ex quo necessario consequitur, ut cum hac permiXta maneat, atque ita irritationem & stricturam spasmodicam foveat. At si post eruptionem febris magna ex parte, Vel eX toto, conquiescit, quamvis numeros e pustulae, quominus felicem morbi exitum sperare liceat, non prohibent A sexto fere die, quam morbus primum accessit , pustulae intumescere, incalescere, atque indolescere incipiunt, &, quae circum cas cutis est, floridum ruborem exhibet. Ρaulo post universa facies, praecipueque palpebrae , turgescunt, sic , ut oculi saepe claudantur, totusque vultus ita mutetur atque infleatur, Ut Vix ulla cum lineamentis naturalibus similitudo relinqURtur. Ρer hoc inflammationis stadium symptomata febrilia, calor immodicus, sitis, agrypnia, recrudescunt, atque ad nonum usque, decimum, vel undecimum diem, prout morbus levior graViorve, numerusque
cXanthematum minor majorve est, continenter ii crescUnt.
PUstulae, quarum εomplures in pisi magnitudinem
assurreXerunt, plenamque maturitat om affectitae, M pure subflavo refertae sunt, nunc colorem Obscurum induere, ' primumque in facie, proxime in cervice, pectore, ac corporis trunco, novissime in manibus
pedibusque, exsiccari incipiunt.
84쪽
Tumor faciei, prout pustulae exsiccantur, minu1tur. Sed , facie detumescente, pedes manusque intumescunt, nec ante quartum decimum diem penitus subsidunt: quo tempore decursus morbi plerumque absolutus est. Hic consuetus variolarum legitimarum & benigna-Tum progreisus est. At in iis, quorum universa cutis quodam modo pustulis contecta est, si in crustam continuam hae indurescunt, sanguinem, partim expiare resorpto , partim ex saburra, in primis viis subsistente , partim ex materia perspirationiS, exitu percutis poros prohibita, iterum acrimonia quadam mor-hifica infici apparet, Unde nova febris accenditur, quae saepe omnibus remediis, ad propulsandum periculum adhibitis, valentior, aegrum interimit. Videmus itaque, quatuor est e. Variolarum stadia , quae conitanti lege inter se succedant. Primum febris primae, lave eruptionis, stadiu in est, quod fere ad tres, vel quinque dieS, excurrit. Alterum remissionis stadium est, in quo aeger, propter materiam mor-hificam separatam atque expulsam , symptomatibus molestioribus relevatur, & omnia tranquillantur. Hoc
plerumque ad triduum producitur. Tertium suppurationis stadium est, in quo pustulae maturescunt , quod in variolis benignis ultra decimum, vel undecimum diem , non prorogatur. Quartum febris secundae stadium est quae febris sagi ius pullularum exsiccationi succedit, ac, nisi mortifera est, brevi ad remis
Exhibita ha ctenus est variolarum descriptio. Nunc
ad curationem veniemus. Cujus quidem perpetua constansque ratio proponi non potest, quum in nullo morbo earumdem causarum morbificarum , diversa corpora allicientium, essectus magis luculente inter
se discrepent, quam in VarioliS. Quum febres exanthematicae in universum. variO-
85쪽
heque nominatim, eodem modo , quo febreS, quibus nulla junguntur eXanthemata, incipiant, manifestum est, nullum dari posse signum , ex quo inter
initia certo praedicere liceat, utrum morbus in Vario-
as, an in aliam quam febrem, evasurus sit. Verum quidem est, aegros de insigni quadam praecoratorum oppressione ac strictura conqueri: sed prius tamen , qtiam eXanthemata prodierint, illos infectos esse .
probabiliter suspicari non possumus, nisi si variolae
forte eodem tempore frequentes grassantur, atque in vicinis domibus sunt, qui ex iis decumbant. Quam ob rem in primo morbi stadio curatio semper ad naturam & vehementiam symptomatum febribum accommodanda est, quae, propter corporum differentiam , non in omnibus eadem sunt, saepiusque alia quaedam, febribus tunc epidemicis propria, admixta habent. Igitur tempestatis antecedentis ac praesentis ratio habeatur , necesse est. Ubi enim aer diu frigidus ii ccusaque fuit, qui tonum fibrarum auget, sanguinemque densum ac glutinosum efficit, laborantes sanguinis missionem facilius sustinent, & magis etiam desiderant, quam ubi aer calidus humidusque est, qui partes solidas relaxat. Iidemque, priore tempestate, potionibus, cibis, in dicamentis, diluentibus, emollientibus, antiphlogisticis : posteriore contra cardia cis, leviter adstringentibus, anti septicis, potius 1Π-digent. Variolae interdum tam mites sunt, febrisque a prima accessione tam parum terret, ut Medici auxilium neque necessiarium sit, neque petatur, ni si sorte lub finem morbi: quo tempore alvum semel iterumve purgare, alienum non est ut materiae acris & noXiae, quae per morbi decursum in canali cibali accumulari potuit, reliquiae ex corpore eliminentur. Alias u diverso siepe accidit, ut variolae in morbum longe periculo sillinium evadant, tantaque symp-
86쪽
tomatum Varietate stipentur, quae Medicum, summa solertia acerrimoque judicio praeditum , requirat. Primum enim, si morbus hominem, cujus vas a robusta, ac sanguine densio , particulisque rubris divite, repleta sistat, corripit, febris facile eo usque increscit, ut cerebrum, Vel faUces, vel pulmones,
afficiat, atque illic delirium, isthic strangulationem. bic magnam spiritus difficultatem, pariat. Quo in statu , si pulsus velox , plenus , durus , respiratio
fervens, brevis, laboriosa, calor immoderatus, sitis ingens, urina valde tincta, capitis, dor si , vel lun bortam, dolor peracutus est, larga sanguinis detractio instituenda, &, si symptomatum vehementia
nihil ab ea minuatur, iteranda est. Eodemque tem pore minutas tartari emetici portioneS, cum nitro, ac potionibus refrigerantibus subacidis, exhiberi, alvumque duci oportet. Tantum enim abest, ut sanguis missus nec si riam exanthematum eruptionem hic impediat, ut contra, motuum Vitalium moderationem & libertatem quodammodo restituens, naturali materiae morbificae separationi expulsionique tempuS atque opportunitatem praebeat. Qua in re quantum momenti situm sit, nemo ignorare potest, qui, constans morbi levamentum non aliunde, nisi
ab expulsione illa, exspectari posse, cognoverit. Ubi
caput vehementer assectum esse apparet, commodissimum est, sanguinem e pedis Vena mittere, qUUm hae ratione luculentesima a superioribus corporis partibus derivatio fiat. Eodemque Utile est, crura aqUae
calidae immergere, pedesque pultibus calidis involvere. Saepe enim his auxiliis effectum est , ut delirium
imminueretur, pectusque levaretur, si quidem numerum cxanthematum in artubus inferioribus augere, in facie autem y thoraco diminUere dicuntur. At si variolae homines, contraria corporis temperatura praeditos, invadunt, qui morbis proegressis
87쪽
e&hausti sunt, vel fibras debiles & laxas cum sanguine vappido ac tenui habent, morbus es e lente, febris nerVosae more, progreditur; si vultus palidus, pulsus languidus & tremulus, urina cruda, aquosa , sitis
nulla , calor pereXiguus, continua vertigo, capitisque graVitaS, ac perpetria nausea , cum summa deos itate,
animique abiectione, est : in hoc statu Medici eit,
operam dare, ut motus animales torpidos excitet,
potui dando vinum calidum, vel sexum lactis vino sum meracius, sic, ut in singulas potiunei aliquot spiritus volatilis aromatici: guttae iustillat sint. Maximopere autem cavere debet, ne qua ratione induci se patiatur, ut de sanguinis copia aliqvjd detrahat, aut alvi dejectiora es moliatur. Commode tamen te e alia quod Vomitorium exhibetur, ut quod non so humeruptionem promo Veat, sed etiana, eXOAcrando Ventriculo , gravem illam nauseam tollere, atque an XJ t tem , sive praecordiorum oppressa onem, levare pOT .
Isque aliena est sanguinis missio, ubi humores in
putredinem ruere, vel febrem putridam clim Variolarum materia conjunctam esse , deprehendimus. Ubicumque variolae tam consertae atque constipata sunt, Ut, occlusis cutis meatibus , perspirationem impediant, humores , quoS hac Via ex corpore eliminari oportebat, in morbi vigore, alia itinera ingredi coacti, Vel largo urinae profluvio, vel copiosis aquae dejectionibus, vel profuso salivae fluxu, cxcernuntur : inter quae magna illorum pars in artuum tela cellulosa deponitur, sic, ut manus pedes Ue, tamquam in hydrope, intumescant. Ad quas partes levan duS magnum in eo momentum positum cit, ut peihoc temporis spatium urinae excretio promo Vcat Uri Quam ob rem, inde a consummata eruptione Us Uendi morbi decrementum, spiritus nitri dulcis subinde parva portione e chibendus est, qui, qUUm Urinam citet, ea ipso partes illa , quae ab aquae, in corpore
88쪽
subsistentis, onere opprimi possent, liberat. Quam excretionem si quando supprimi videas, nec manus pedesque ita intumescant, ut, aquam superfluentem
ab iis receptam esse, appareat. aegrum tantum non1n perditis ac desperatis habere licet. Unicum, quod aliquam saltilis speculam ostendat, auxilium est, humores astos per Vesicatoria e Vacuare. Quae quidem aptius hic in epithemate, quam in emplastro, adhibentur. Danda autem sunt super carpos & talos, ut, si fieri possi, cursus humorum ad partes eXtremaSinvitetur, atque ab organis Vitalibus devertatur. Variolae, ad suppurationis stadium progredientes, in dies magis indolescunt, somnus exsulat, neque talium symptoma febrile non ingravescit. Igitur per hoc temporis spatium quotidie vesperi optum dari, necesse est, quod corporum varietati, differentiaeque
aetatum & sexuum, accommodari, ac minimo pondere lingulis horis ad eum finem ingeri debet, quoad
conspicuum estectum eXhibeat. Frequens etiam in hoc morbi stadio est alvus adstricta, quam diutius durare perpetiendum non est. Alvus itaque aperta servetur blandioribus catharticis, ex potione datis, Vel clysiamatibus emollientibus vulgaribus, semel minimum in die immiis s. usque ad summum morbi vigorem quum pustulae exarescere incipiunt, faciesque crusta quadam obducitur. Crusta hac nata, lene aliquod catharticum exhibendum est, quod alvum bis terve dejiciat, siquidem fieri potest, ut hac ratione febri secundae Occurratur. Hoc tempore lintea quoque mutari debent, quorum sordes resorptae Vel per se novae sympto ma- tum febrilium turbae arcessendae susticere possunt. At si sebris secunda nihilominu S moveatur, AtqUO invalescat, cum acri capitiS dolore, magna praecordiorum oppressione, spiritusque dissicultate, illico aliquot sanguinis uncias detrahi oportet, ut, si fieri
89쪽
possit, remissio afferatur. Quam ut primum consecuti sumus, morbus ita, ut febriS remittens, curandus est, sic, ut cortici S peruviani tantum ingeramus, quantum laborantis aetas, caeteraeque reS adiunctae. postulabunt. In variolis legitimis, inde ab eruptionis tempore usque ad pustularum exsiccationem, alii S , quam quae diximus , remediis non egemus. Victum leviorem esse oportet, & qui calorem non moVeat. Aer cubiculorum, in quibus aeger jacet, frigidus servari, crebroque mutari debet. Neque continens in lecto decubitus indulgendus, sed cubantes, si vires patiuntur, singulis diebus per aliquot minimum horas illo abstinendi sunt. Morbo exantiato , alvum semel ite-TUmque purgari oportet, Ut, fi quid humoris vitiosi
in corpore resideat, eXpellatur.
EX iis, quae de variolis generatim atque Universe
diximus, facile apparet, quam necessarium sit, ut Varietates illarum Obser UemUS.
Commodissimum est, eas hac ratione distinguere, ut variolae , Vel tamquam 1implices, Vel tamquam cum alia quadam febris specie complicata, spectentur. Variolarum simplicium varietates sunt :I. Variolae simplices discretae. Quamvis symptomata febrilia ante eruptionem saepe gravissima sint, ipsaeque con Vulsiones, quae in hoc morbi stadio nihil periculi portendere censentur , nonnunquam prT- cedant : simul tamen , atque eruptio facta est, vel insigniter levantur, vel ex toto desinunt. Pullulae
90쪽
inflammationis stadium legitime decurrunt, placide
iii puS Vertuntur, grandes & pro minutae Hriat, pure flavo refertae. Nusquam, si faciei, in qua semper ma-Σimus exanthematum numeruS prodit, locum tinum
alterumque excipias , confluunt, sed aliae ab aliis sejiunctae ac diveris , tamquam totidem parvi ablucelsus, ex stunt. Ex siccat ae stigmata non relinquunt. Febre secunda vacant. Nullo indigent medicamento, nisi sorte, qui per suppurationis stadium urgent dolores, an Odynum aliquod, quo laboranti quies concilietur , desidere 4 t. II. Variola Duplices confluentes. Haec varietas a priore solo eXanthematum numero differt, qui si magnus est, pullulae necessario confluunt. Sed si psit
eruptionem pulsus validus atque aequabilis manet, nec insignis quaedam virium jactura, aut nausea Continua, aut ponderiS opprimentis sensus est, quant Umvis numerosae confluentes pullulae terrere neminem debent. Dolorem atque agrypniam in suppurationis progressu exiguorum abscessuum ardentium numero respondere oportet. Liberalis igitur opii usus per universum hoc stadium requiritur, quod minimum a lundecimum diem excurrit, quo demum omnes pus tui Ce plenam maturitatem assecutae sinit.
ΙΙΙ. Variolae simplices crasallinae, quarum pustulas,
puris loco, serum replet. Morbum, qui dari ella, mariolae voleticae , ab Anglis lingua vernaci in chicheimpoch, appellatur, scriptores, nominatim MORΤON Us& SAUVASE si Us , perperam ad variolarum Varietates reserunt, siquidem hi, qui eum eXperti sunt averis variolis corripi consuerunt. Nihilo tamen minus hic commemorari potest , etiamsi medentis auxilio rarissime indigeat. Febris enim . eruptionem pr32cedens, fere tantilla est, ut perparum molostiae afferat,
pustulaeque circiter septimum diem subsidunt atque exarescunt, sine subsequente praecordiorum oppres