Sancti Aurelii Augustini hipponensis episcopi Opera omnia

201쪽

qui sorte si ierunt vel sunt apud nos , nee qui vel fuerit ut vel stitit iiii illos in pedi aut cone ordia in no- Siram et viri ii iuui pacis, uti mei ruin celere cum c tu, quod se seu ira separaverunt l, unitatu ortii terra ruit . clim lato taberent. Si alite in utra: ite salsa Si in ,

Sive qua nu illis. Sive qu: u illi nobis objicii in vel de traditione , vel de m seculione innocentiu in nullani video lilis caiisam, nisi quia est causa ut illi se e0rrigant, qui Se sine causa Separaveruiit. Quod Si n0S vera dicimus, quo uia in Costa qu:P proserimus, et litter sini potatoris a linii in lunei primo seripserunt et Pu Sl- modum appellaverunt, Di toti iis ortiis pomi vi uites irmant iis qu: alii tu illi dieiiiii, ideo .ib a esse con- ineuntur, quia ip i te inporibus, cui ii ad in quaesito

erSaretur, Oblinere causam Suam minii ne potuerunt:

luajor in eis apparet sacrilegae alii mos italis uror et dii ii natum inuti titillii persecutio, quam Si Solus hi- Sitialis rivi in tenerentur. Et illa quidem liti muni ii On intubus, dii quibus voluerint suorum, schisma tamen erinien est Onanium P0rro si crimina traditionis ei persi culioni vera volunt esse quae objiciunt, et salsa qu: u objicituitur a nobis , nec Si purgantur aerii uine schismalis. Ad quosda in quippe illi pei linere Pos Suni, nouod universum orbem christiatium se uenisi contagione perisse arbitrantur otia illo dicere, qua in ii ulla Sancti bono pacis etiam cognita mala in homilium congregatione toleraverit ita illud dico, Sti ostendant, quum sed e0rum contagione n0n perierint quo Ssacrilegos inest latores ori Seeratae pudiciti de semina ruria inter e latere vel latuisSe , vel modo ne Sciunt vel aliquando nescierunt. Pro se ei dicturi sunt, hoc

ipSO Se Dii containinalo qu0d nescieruiit. Quomodo Urgo tanta iiii natus , orbis, qui nescit adhuc an vera sint i Sia v. u dicuntur Putentu nobi inodo pro-

hus Deseruia: ur nescientes ergo de Seruntur innocentes Det ei uti illud si mill si in erit uen illorum, hoe esse incipii scelerati Sstinum noStraim. An currere

ite benius, et D docete ii id ei inustii quid hoc Sint innocentes sitit innocente sunt etiam uni ue sciuiit. ori uitii in is l. icta liti nititum cogno Scend D, sed cogi illis toti consentii tui . de irae segnitis aut enilii in te inele judicati do , in iis Penlia in custodimus Aepi r hoc . ut dixi , innocenS St Orbi terrarum , qui iiivina tin tit, istis in quosdam dicuntur, etiamsi sera diei uitur, ignorat. Ab his nutem lino litibus qui Se ipsos se palaverunt, eodem ipSi crini in Separationis et cliis mutis iii nocentia in perdiderunt: titi otio nos docetii, vera Se dicere in tio, dam ut abiis

ii osse parent in quos non habent verari ne dicant tu . 4. Ilo eui in eis diei orbis terrarum, quod liii deni

sermone levissinium est, s d n hii Sit S simu in verila

te. Afri iii rupe inter se episcopi eo niligebant : si linire

inter se ob irtam di SSen Sion eni rinu poterant, ut sive

per concordiam compositis, sive b gradatis qui male conteiiderent, hi qui horia in caus in ahel, an in com-

nerent restabat utique ut episcopi transiliari ut, qua pars niaxima disti uid obatur celestiae catholi tu ite Arria ruin collegarum di S sensionibus judiearent, illis videli eoi instantibus inui crimen mali ordinationis aliis bjiciebant. lloc si saetum non est, culpa Oritu est a quibus fieri debuit, non orbis terrarum, qui non ad se perlata nescixit. Si autem factum est, quid peccaverunt ecclesiastici judices, qui erimina etiamsi vera et ad se delata, ibi tamen non probata, damnare nullo in illo dehobunt Νumquid eo Diali pulluere poterant, qui eis alii sestari non poterant Si alit nil tinnite, lati sunt eis, et aliqua vel segnitia vel contii ventia tale a 0mmuni 0 ne removere Oluerunt, et pervcrs iudiei pro eis etiam dixerunt clitentia SQ quid peccavit ollis terra ruin, qui causani illam malos judice nubuisse ius civit, et eos male judieaSse non credidit , de quibus iudicare non potuit Sicut enimi eoruni scelus, Si judices latuit, non eos utique eon limitia vitis sic ei judicum scelus, Si aliquod fuit, quia

Ori em erratum latuit, eum prosecto colitaminare iiDRpotuit. lis igitur innocentibit innocenter eo nuntinicamus , indie quo noscientes quoi tu ueracla Sint. Qua propter etiam Si vera esse qu. in qu sitam dici Iul. hodie didie erimit , nulla causa est cur ab iiiii Ocentibus qui hac ne si tu ut recedamus tranSeainu ade qui propterea limine seliis mulis omnes implic. ii Sunt, quia id secerunt quod nos iacere suadent, ut n0n exeniplo Apostolorum tolerentus malos, Sed exemplo luereticorun deseramus bonos. Sed .iciamus Orbem terrarum, quod si eri non potest, hodie nobis eum ad i litiuum posse cogn0scere vera es Serillorum-dani scelera , quos Sti criminantur ni unquid c hi ei ut 0eentior fieri poteris, qua in i rat antequani OSSit 3 Sicut en in eos inaculari uni polerari incogniti ui . etiamsi nil huc in hae cita es erit: ita pii j v x h. iuvit emigratiant etiam et guili muculare Iinti O, Si In l. Si ergo talis est causa nostra in verbis nostris de quorumdam eliminibus, qu:Pallerni nobis objici inus, ut tam invicta sit, etiamsi s. lsa esse Πι:e tu quos l. iii illorum diei inus, et vera esse qu: D in quo Silam n Stru in ilicunt ouiu cognoscatuus, quid alie in quodi Us priuili aut sive illa potius era sinio piae nos uicitii iis c sal, qutu dicitiit, Sive ulrai te s. it Sa Sint, Sive utra lue vera sint quando iii idem et ipsi ineunti iribi, quod solum votis uuii sui S Sibi ut credatur, ex Optant ΤCAPUT III. I. Sed, ut dicere coeperam, non aΗ- uiam iis , II. De dicis, haec dico sed audia inus, Il. De uicit Domi mis. Suii certe thri dominici , quoi liuinuciori tali iitrique consentimus, utri lite culinus utrique Ser imuM: ibi quisera inii Ecclesiam, i hi discuti anilis causam nostram. Ille sorte dicturi sunt Quid

qu:Pris in Libris quos ignibus tradidisti Ad huc re Spondeo, uid ii in s ne legantur isti Libri, si eos ab

Floriae sensis cod x, flantibus.

in editis ut 1 assim in antiquis liliris pro conniveritia:

202쪽

igi illius usi id ita Eos certe ille tradidisse credulit r. qui eis lectis non eoiiqentire eonvincitur. Aut si brie

isti Liliri ita de ignara ir: i litore in suuna, sicut deSigua -

ii noluitius ulla in legaui in ei nominatim ei Ἀ- presse vel cilianum vel ordinatores ejus, eorumdem

Librorum suturos luisse traditores, et si non eos auallieni aligavero ipse cum eis judicer tradidisse. Sedite iii nos in eis Libris invenimus Major in ordinatores designatus esse tradi inres, quamvis haec aliunde

recitentiis. usurantur ergo illa de medio, qu: od versus uti invicein, non ex divinis cau0nicis Libris sed alimide recitam iis Quod si nolint ut auseranti ir, videant quia ei Si utra lite vera sunt, nulla fuit causa separationi illoruit , u eos fugerent quos ube-haui et Si ulra lite falsa sunt, nulla sui causa separationis illi ruin, ut eos fugerent quos in ii id lacii inine reperieliant et si nostra vera, ill imui nu-le in salsa sunt, ni illa uit ausa separationis illurimi liuia potius se eorrigere atque in initate pornianere idolioliant ei Si nostra salsa sunt, et illoruin vora iiii . iii l. sui Pausa separationis illoruin , quia in

I. u.Prat s artasse aliquis, et dicat milii Cur ergoisi iis ait serri de medio , quando conuulini tua etiamsi proserantur, invicta est uitia nolo liuina iiis illicii in lili S. Sed divinis oraculis sancta in Eccle iamile inuit, tr.iri. Si erit in saneta: Scriptura iii Africa si sadesi gliaverunt Ecelesiam . ei in patiet, itoniae Culail-Pilani, et iiii tensiluis et iii donio vel pati iiii iuio

aliud proleratur, non lono ut Ecclesi .ini nisi una li-sLe. Si in paucis Maluis provinci. C. ,arcon Sis .iul

aucta Seri plura determinas adriiugalisias trausetin- liiiii est. Si in paucis Tripolitanis et I acenis eii iiivilis talis, ii ἰ ζ,ximiani l .e ad ea in per ei iei iiii Silii sistis Orientali lius inter Arianos iiiiiiiiiiiianos ei M. ic nutatio, et Si sui illi e alii sunt, requirenda est. iiiii mille in tu, inii Singilla mitasque i. roso ciiiiiiic- ue go iiiiiiii iugii l. ii uni Si nitioni Cini, si celo iacan iiii pari in Seripit iraria in il tuis Pitissiluis tosti

iiiiiiiii in nimbi is euillius designata est lii idquid hi tulerint, et undi clim iii, reci xorini qui dicit ut Ecce hic est ciuissus. ccce illic audias uti, pullus, ira e Plu Si in tu, ocelli ab trita, nostri dicentis Ao-ι it creuere iaIuith. xiv 25 . ill P qilippe iugii l. Gui nullisaeuiit, ut tibi bla si ii ii iiiveritimili': h. xea item, filia' ubique est, ii ui ubi ili. sunt invenitur. Erini in Si riplinis sane lis eam ni is ea in re iiii ramiis. M LI V. T. Tolus Chri ius caput et eoi pus e Si Caput unigeiiiiii l ei ilui, et corpus ejus Ec

25 50 ol . Gutimini de ipsi capite, at, Sciti iuris Sancti dis,ci illiini, eri auri in iiivibus ilicis iuve-

Dianii in quibus Ecclesia designata St. n in Sunt in Ecclesia. Et rursus iii ei utique de ipso capite Scripturis sanctis consei iliunt, ei initati Ecclesia non Ollit ili Dieant, non sim in celesian quia de Christi

eorpore, quod est Ecelesia , ab ipsius Christi iesii Iicatione dissenti uni verbi gratia , qui non credunt Chiis luna in carne venisse de virgine Maria ex Senii ne David, liud aperiissini Seriptura Dei loquitur aut

non in eorpore ipso resurrexisse in qu crucifixus et sepulti is est etiamsi per omnes terras inveniantur per qua est Ecclesia , non uti illic sunt in Ecclesia quia ipsum caput Ecclesiast non tenent, quod est Christus Jesus: ne in aliqua divinarum Scriptura i iim obsci triuite saltitutur, sed nolissimis et apertissimis alii in te Stillioniis contradicunt. Item, quicumque credimi itidem piod Chiis tu desiis, ita ut dictum

est, in carne veri ril se in eadem carne, in qua natus Et aSSus St, restari exerit , et ipse sit Filius Dei, Deu apiid Deitui, et uni Patre linum , t incommulat,ile verbiim .ilris , per quod laeta sunt itinia Sed tam ii pii, jus corpore , quod est Ecclesia , ita dissentituit, ill eorum communio non Si eum t0lo

si iactimque dissit ditiir, sed in liqua parte separata iiii ciliatur manifestum est eos non esse in catholica Evclesia. Quapropter , quia cum Donatistis quaestio nobis est, non de capite, sed de corpore, id St, non de ipso salvatur Jesu Cluisio, sed de ejus Ecclesia: ipsum ea pultae quo consentimus, ostendat nobis corpuS uti uirile quidissestivius, tu per jus verba amisissentire desinatiuis ille est alitem uiligentius Filius et Verbum Dei fici leo nec Prophetae sancti stral ,qui lituissent, uis ab ipsa veritate, quod Stoer-lii in Dei mauis ostiiretur ei quod dicerent . et jub retur ut dic 'rent. Proinde prioribus temporibus per

Propheius Ouuii verbium Dei deinde per se ipsuin,

cum Verbum caro factum est , et ubi turi in imbis Ioan i, 4 deinde per Apostolos , quos misi adses prcii ilic ii illi in nuti xxv m. 19, ti) iit sM i

CAP UT V. - . Soli tinnia in ii illa in litis volol, ab in dic: , iri quos volunt, et ad pios voluiii maledici plerumque convertulit, multa eliani propter exercendas rationales mentes ii gurale atque obscure posita re migmatis imagines vel ambigilitatis ancipitem s'nsmii, fallaci aliquando inter pictationi consonate et convenire credi intur, hoe etiam pra dicu ique propono ut quaque aperta et manifesta deligini iis uii. e si in Sanctis Scripturis non iuvenirentili , iiiii sociivulo esset unde aperirentur clausa et illustra iura liti obscura Verbi en in gratia, vide semitam facile

ii vel nobis in eos dicere, vel illis tu nus, quod ait

Do in iiiii Pharis. aeis : Similes estis nouumeniis deal tis fluit a foris reppureus murialibus speciosa, inliis croli leua sunt ossibus mortuorum et omni spurcitia : sic trosis oris quidem apparetis hominibus justi, i ilus autem

203쪽

Hae sive tu illos a nobis, sive ab eis in nos dicantur, uisi prius probetur ita inisestissimis documeniis qui sint, qui cu u sint injusti, uSto Se esse confing. ni. convicians magis levitate quam convincente vel taledici quis mediocriter sanus ignoret Aliter quippe ilici Dominus in Pharisaeos dicebat tanquam Dontinus.

id est cognitor cordis, ei lutinan0runa omni iii a Seere torum et testis et judex : nos autem prius debemus invenire t o tendere quid arguamus, ne ipsi potius gr.ivissi in crimine insani temeritati arguamur. Sane, si ante Miterini nos tales esse, ne Ilia qua ui recusare debemus talibus sanctarum Scripturarum verbis nos reprehendi atque coniundi. Ita si nos eos lates esse docuerimus, erit in illitur in pol e Stale no-Stra, ilibus doni inicis increpationibus j iiii demou- Stratos convictosque seriamus. 9. Sic et illa interim seponenda sunt, quae obseu repti ita et tiguramin velaminibus involuta, et secun illini nos, et Secundum illos possunt interpretati. E-t quidem aeulorum hominum dijudicare a lilii edi cernere, quis ea probabilius interpretelli se litidiimus in bas ingeniorum contenti0neS, in ea auSI. quae populos leuet , nostram di Sputationem omni it

iere. Nulli nostrum dubium est , per aream Noe, Salia rerum gestarum fide, ut deletis peccatoribu douius justi a diluvio liberaretur, eliani Ecclesiam fuisse figuratam. Quae solet humani ingenii conjectura videretur nisi linc Petrus apoStolus in epistula sua

ilicerei I et r. m 20, 2 lj. Sed quod ille ibi non di

xit, si quis nostrum dicat, rnpterea euneta animaliti in genera ibi fuisse, quia in omnibus gentibus si itura mitulinit h. itur Ecclesia, sit lasse Donalis iis aliud videatur , et aliter h0 interpretari velint. Si militer et ipsi aliquid obscure et ambigue positum si pro sua sententia inter pie lentur, si nobis pateat aliud inde dicere quod pro nobis sonat, quis erit finisi Nam quidam eoruni episcopus, eum hic apud Hipponem, Sicut audivimuS, Serm0nem in populo saceret, dixit eamdem aream Noe ideo bituminatam intrinsecuS, ne aqualia emitteret Suam ideo autem etiam extrinsecus ne admuleret alienam. Ad lio utique alere voluit hanc interpretationem, ne Baptismus vel extra Ecclesiam posse exire credatur, vel qui extradatus fuerit acceptetur. Visus est aliquid dicere, et a claniatum est ab eis qui libenter audiebant, nec diligenter de liis qu: aud erani cogitabant, ut, qui uerat Deile, adverterent fieri non posse ut extrinsecus admittat aqua in coni pago lignorum , si non emuli: intrinsecus : si auten ab a parte v. inlus est emittit con queus esse ui ab ea etiam ii. est oris

udini uai. Sed et i hoc de compacto ligno verum es iquod ille dixit, quis in prohibere de area ex utraque parte bilii in in ala Si possem aliquid aliud dicere,

ut incertum isset quid horum , et quid sit lasse alii id tertium re illa signisi Ne pie enim absiti de

dicitur aut non eliani mullo pr0babilius, per bilusne ii, quia violentum gluten et res serventi Sssima est signis calam esse cliaritatem. Unde enim dicitur tu Psalmo, agglutinata est anima mea poSt te Psal Lxii. 93, nisi ilagraulissima haritate 3 Quae, quoniam pr. P-ceptum est, ut sit nobis in invicem et in omnes. ideo et inlus et laris area bituminata Aut certe quia seriplum est, Charilas omnia tolera Cor. xiii 7 civis ipsa toleravitae tenax unitalis per hilumen signis ala est, quo ideo intus et laris arca illi laesi, quia intus et soris mali tolerandi sunt, ne pacis compago Solvatur. In hac ergo dispulali 0ne nostra pareamus talibus interpretationibus, et apertii in aliquid quo inani Stelli rEcclesia requiramuS.l0. empti scriptum est in libro judicum dirit

Gedeon ad Domini m : Quoniam tu salvum saties Israel in manu mea , quemadmodum locutus es: ecce ego onovellus uiti tu area, et si actus fuerit ros in vellere.

in omnem vero terram ieellas scium quoniam salvum

facis in manu vie Israel, sicut locutus es. Et factu iues si et diluculo rigilari Gedeon in crastin uni en pressit vellus et decucurri ros de vellere plena pelvis aqua . Et dixi Gedeon ad Dominum ou irascatur furor suus in v e, Domine et loquar adhuc semel, et te itabo Ihue semel in vellere. Dii si citos iu velleret inluni, in omnein autem terram situ ros. Et fecit liciis sic in nocte illa e sula est siccitas tu rellere lauium .s y in nem autem terram ros It ille Vi 56- 0ὶ . Non video quid lite aliud figi iratum et r. nuntiali inisil, nisi ut aream intelligamus orbeIn terrarum . O- cum auten velleris populum lsrael. Novimus enim ill .ui quondam gentem divini Saerni menti gr ilia tan- litam coeleSli rore perlusam cujus muneri per uni- ne in circuitu gente , quia e calchnlii ianquam Sterila erat. Erat alitein aliud illum populum lioenuinus in vellete , id est in velamine et pias in inis,se Secreti , quia in iiiiiiiii fuerat revelatum. Nuii cautem

videmus orbent terroruui jam revelato rore sagiuari per vati gelium Dumini nostri Jesu Cluisti, multunc in illo legmine figuraba: ur illani vero euiem amisso sacerdoti quod tabelial, quia in Seripi uiis non intelligit Christum Maia litam in si eo vellere remansisSe Noe in lalibri l. unci rei uia si guris , ita m-

vis non videam quid hic aliud i ossi intelligi volo

ilia ratiuis celeSiam. Proi Sus qu: alicujus vel talis interpretationis indigent, uteriin s ponanni : non quia salsa sunt, quae hoc inodo de talibus tanquam involuetis interpretando solvi in turri s d luia vel intersere leni quaerunt, nolo . eis nostra ingenia comparentur sed aperta veritus clamet, luceat in oblu-ral.is aures irrumpat, dissi imitantium oculos seriat ne uio in is latebris quaerat salso, suae se iue liliarii cum, o en conatuita conii auricendi ci iustanda .

imitem si mitem imi videntis elidai. CAPUT V - li. O Donalisiae, Genesim legit .

I er memetipsum jurari, dicit Dominus , Propter quous tui verbium hoc . et noti pepercisti tilio tuo Dirantis Pilariareusis e0dex, et Mim die sectici.

204쪽

ιuiiqitum arenuin qu PFeciis oram maris est et inredi- ale possidebit semen utim iri tales ulrersariorum et benedieentur in semine tuo omnes gentes terrae , quia

obari disti vocem meam Gen. xxv l6-l8ὶ Quid ad h. ae cilicitis' An Jud: eorum nobiscum perversi tale coniundi iis . ut ille aiis in solo populo nato ex earn Ahratne intelligiti dii in semen Λhraitio Sed uilosti Paliliun: postolum non legi in in Synagogis suis quein vos legitis in converiticulis vestris. Quid ergo dicat Apo-RlOlus, ait diamus. Quaerimus enim jam quemathno iiiiii iii telligendum sit semen fibralce. Fratres, inquit, secundum hominem die . a uici hominis constr-niaιum lestamentum nemo irritum sari , aut si perordia nat Abrahis dicite sunt promissiones et semini ejus.

Non diciι, ι seminibus . tanquam in mullis sed tanquam in uno in semini tuo, quod est Christus Gulat. iii l 5, 16ὶ Eece in quo semiue enedi liritur omnes pontes. Ecce iustamen luna Deici aperite aures. Ionii -

νιν es, inquit consit malum testamentum nemo irritum

facit aut superordinat duare vos irritum saetiis testam ritum Dei dicendo nec in omnibus gentibii esset inpletiun et periisse jam de gentibus in quibus erat semen Abrahae t Quare superordinatis dicendo, inni illis ieri is haeredem permanere Christum . nisi ubi potuit coli stredem liabere Donatum Non invidemus alicui legite nobis hoc de Lege de Proplietis, de Psalmis de ipso Evangelio, de apostolicis Litteris h gite . et credimus; sicut nos vobis legimus se de Genesi et de Apostolo quia in Seni in Abrali , undegi Christus, benedicuntur omnes gentes.

2 Atidito linc item testanientum ad saac etiam

filii im Abra lue. Facta es autem ames super terrum, Praeter samem quae ante facta es in tempore Abraha Abiit autem Isaae ud Abimelech regem 'hilistinorum tum rara et apparuit illi Dominus , et dixit, Noli d se utiere in AEgyptum . habita aulem in terra quani ibi

direr , et habita in terra hac , et ero tecum , et benedi- eam te. Tibi euitu e semiui tuo dabo omnem terram hau et statuam jusjurandii in tecum, quod jurari Abraham patri tuo ampli ibo semen tium an quam stellas eceli et dabo tibi et semiui uo omnem terram hau e benedicentur in semine tuo omnes steriles terrae, pro his qua obaudivi Abraham pater tuus ocem meam. et servurit prircepta mea et justili ι meas, et estitima

mea Gen. xxv l l ). Respondete ad ista Senion quippe Abrahant , hoc idein semen est et Isaae quod est Christuς. Quomodo eniti veneri Christus o lii bududa in carne per virginem, qui quoquo Diodo Cliri. si innus igris ratii 5. Audio m idem testam stultim ad Jacob. Et ait Iacob a puteo jurationis, et profectus est in Char-ram . e devenit in locum , et dormivit in loco illo. qim uiam solis oecasus erut et sum Psit lapidem eae la- idibus loci, et noxiii ad caput suum, et dormivit iu

bi mauuscripti. M editi, cla linorum.

loco illo. Et visi in vidit, et ecce scuta εἰ ibilita sit per terram, cujus caput perlitiqeba ad coeliina, et Augeli Dei ascendebant et descendebant per illum Douiiuus in eum bebat super illam , et dirit, Ego sum Dominus Deus Abraham patris tui, et Deus Istiae. Noli timere terram in qua tu dormis super eam, tibi dabo eam et semini tuo. Fb eri semen tuum sicut arena terrae, ι multiplicubitur supra mare , et in Africum, et in Aquilonein et ad Orientem. ι benedicentur in Ie omnes tribus terrae, et in semine tuo. Et ecce ego sum tecum custodiens te tu omni via quacumque ibis . et reducam te in Ierram hanc e quia uouese derelinquum, donee satiam omnia qua Mecum locutus sum Gen. xxviii, 0-15 . Ecce cui promissioni resistitis, ecce qua in sirim nitestamentum irri uim fastilis. Dicit Deus, o te derelinquam, donec actiun omnia quae tecum locutus sum et vos coiit radicitis . dicenies ut vobis potius credamusqii id quid criminis objicitis ignoto et ignaro orbi terraru in Deo autem dicenti . Non relinquam donee

saeiam , non credalnus.

4. Legite nobis de Scripturis canonicis eos tradidis e divinos codices, quo nomina lina aecusatis legite iam aperta, quam sunt ista quae vobis de Cotiosi legimus. Non a vobis mioerimus quid lapis ille signis ei, queni laetiti sibi ad caput posui cum dormiret: quid scala stabilita super terram , cujus caput pertingebat ad coelum quid Angeli Dei ascendentes et deseendentes per illam. Requirant ista prudentiores atque doctiores, et in populo paealo eloquanti ir, ubi noti Obstrepat improba eoni radictio de obscuritate saeia menti et aenigmale luetionis arnians impiidentiam sua in Non desunt corda doliuin, quae conini emoret Dontinus ex Evangelio, ubi ait, elim vidisset Israelit im iitratio dolus non erat quia Ia ol, qui has vidit scalas , ipς die tu est Israel: non desunt ergo, quos

inde ipse conina emoret oininus ibi quippe ait, Ι -

debitis coelum apertum, et Angelos Dei se uidentes et

descend ntes super Filium hominis Ioun. i. 47 5l , id

est, super semen Abruli , in quo benedicuntur omnes gentes. Sed haec non in exile ree usu utibus. Ecce quod audite : Erit semen tuum sicut arena terrae, et mullii li-eabitur u pra mare, et in Africum et in Aquilonem , et in Oriente v benedicentur in te omnes ribus terroe.

et in semine tuo. D:ite illi hane Ecclesiam, si apud vis est: stendite vos otia municare omitiinis gentibi ius, quas a in vii istinus in hoc omine enodiei. Dateliane, ut furore depo, ito accipite, non a ue . sed ab illo ipso in quo bene die utitur innes gentes. IIae de pri in a Legis libro coinnie in orasse suffeceii : plura innotescent sine impia colitentione et cum pia dilectione legentibuS.CAPUT VI l. - 5. Quid in Prophetis, quam multa

et quam manifesta sunt leslii nonia Ecclesiae per Omnes gentes toto terrarum orbe dissus E Unde pauca commemorabo, plura relinquens otio diligontiae eum Dei timore legentibus. Accipiamus per os i salae Sancti

divina responSa et ejus ora tanquam Dei orae uia scisci lemur. Sileant hii manarum contentionum antinosa ei pernici0sa certainina inclinemus aurem verbo Dei

205쪽

Diea Isaias ubi Ecclesiam sanctam Deo revelante prie viderit, ut in verbis sutura dicentis jam nunc praeS I li. videamus. Repleta est, inquit, universa terrai cognoscat Dominum, ut aqua mulla operia mare. Et erilin illa die radiae Iesse, e qui aesurget principium habere tu nationes, in eum gentes sperabun Isai. xi, et 10ὶ Radicem desse Cliris tum esse ex semine David Secundum earnem natum nullus quoquo modo Cluistianus ignorat De Si contenti u est, cum Apostido contendat qui hoc testi in uuio in Litteris suis utitur no m. v. 12 . t in dici : Germinabit et florescet Israel, et replebitur orbis terrarum ructu ejiis Isai. - 6ὶ Israel nempe illius sui Isaac, ne p0S Abra-liam, cui promissum eSi quod tu Seini ne eius benedicerenturis .imes gentes: quod Seinen Christum interpretatur Apostolus. Venit auteni Cliristus ex semine Ahr.ili ui per Isaac et per Israel, et deinceps, sicut generationes ad ortum Cliristi pertinentes evangelista contexit uallh. ij. Qui ergo vult contra ili Spulare, contradicat Evangelio, neget ex semine Israel venisse Christum, ut possit negare quod Isaias dieit, Gemni nabi et flore ce Israel, et replebitur orbia errarum fructu ejus. Item dicit: Ego Deus pri iuris et in his priuodrenient ego sum. Viderunt gentes, et timuerunt siti Sterrae Isai. XL , 4 5ὶ Huc est qu0d alibi Seri plura dicti, Primus et novissimus lyoc. xxu , 15ὶ, Ut Silis et eo, quae Sunt littera in Signo Cl. ribli omnibu nul . . Pro eu e uini quod ibi est, novis1tinus, iii C positum Si, et in iis qui advenient ego sit in Iluic ergo niant se ita inlio ui contra dicunt, qui noluit credere, lino qui nolunt jam videre compleri quod equitur : Viderunt germes et imuerunt sine terrae. Item paulo post Uu-cob puer meus, suscipiam illum Israel electus su1cipit eum anima mea. Dedi Spiritum meum tu illum Juilicium gentibus proferet. Non clam ibit, neque ceSSabir neque audietur sori voae ejus Arundinem quasSatan non constinget, e lignum sumigans non eX3lingit et, sed cuiuveritate proferet judicium. Refulgebit, et non confrinyelur, donec ponat in terra j ridicium is in nomine ejus gentes sperabunt Isai. Lis, 1-4j. Huc testimonium de Cli risio intelligendi im , et in vangelio positum est Qui audet contradi eat qui auteni 0n audet, Speret in eum cuni gentibus, et ab unitale genti uir in uni

sperantium non recedat aut Si reeeSSerui, redeat, ne pereat.16. Item dicit Isaias nunc sic dicit Dominus seu maei me in utero servum sibi, ut congregem Iacobe Israel ad eum appropinquabo illum et tonorabor coram Dolirino , et Deus meus ei it mihi virtus. Et dixi mihi e Maximum tibi erit hoc, rocuri te puerum

3neum ut constituas tribus Iacob, et prolem Isr telconrertas. Et posui te in testamentum generis tu licetuqeutium ut sis alus usque ad me terrae. Et pauliapo Sic dicit, inquit Dominus Israel: Tempore optis. imo Taudivi te, et iii die salutis adjuvi te Certe

ista verba cuni commemoraSSet apostolus Paulus, in t iacensi s. et Israel. 1 etim oppropinquabo et honoris corum Domino in taeco LXX est, unuchi id iusti. ilia Dacilleso nui enantion Auriou.

non nisi in liristianis ostendit mi pleri. Connexilitent in dicens : Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis i Cor. vi 2). Audiamus ergo quid Isaias adjurigat : Dedi te, inquit in testamentum gentium, ι incolus terram, et possideu haere litatem deserti. Et interp0sitis deinde connectit, et dicit: ce isti longinquo venient hi autem ab aquilone e mari; alii autem eae terra Persarum Faesulla, Pluin, et in inlitia esto, terra Gemittant montes jucunditatem : ito uiam iniserius ea Deus populi sui, et humiles populi sui allocutus est. Dixi autem Sion iereliquit me Domi-1tus, et Deus oblitus est mei. Numquid aptet oblivio mulierem filii sui, vel potest fieri ut non misereatur fetus uteri sui inune ecce et si illum oblivio habebit. me lamen tui nullo modo oblivio capiet, dicit Dominus. Ecce uper manus meas descrip. tuos muros, tu conspectu etiam ne es in perpellium, et brevi aedificaberis ab his a qui biι erersa es. Cum igitur per apost0licam vocem non sinamur h0 de populo uilicorum, sed

de Cliristianoruni intelligere, quid intellecturi sui nus in eo quod ait lio Inco lsaias in brevi ad sicaberis ab his a quibiis eversa es nisi reges terr e qui primo persequebat itur Ecclesiam , t Si adjutur0s ea in tanto ante praedictum Z Sed quia multi eorum in suis iniquitatibus morituri erant, adjungit et dicit: ι qui desolaverunt te, di4cedent a te. Deinde quia nivesperile adjungerentur Ecclesiae, Sequitur et dicit

Circumspice ubi lue oculis tuis, e vide universos. Vivo ego, dicit Dominus omnes hos tridue te, et dispones eos ut orna nenium nor nuptar quoniani me deserta fuerunt in te, et corrupta e delapsu, nunc in marimavi et ira erunt per eos qui corvi rorantur istic e longe a te siciantur, qui te transvorabunt . Dicent enim in aures tuas silii tui quos amiser Angusιia nobis es tu isto loco, socii itaque nobis etiam nunc locum in quo commoremit r. Tu vero dices in corde tuo tuis gerie ravit nihl i5los, cum sciam esse me sine filii et viduat 'Quis ergo istos educavit mihi 3 9 enim derelicta sui sola hi autem mihi ubi erunt Sic dicit Dominus

Ecce tollam tu nationes marius ineas, e in insulas signum melim, et adducam illos tuos in sinit, tilias etiam luas super u neros orlabrin ζ et eruia reges educatores vestitu quin autem principales urit, utrice vestra', uper terram declinantes faciem deprecabuntur te, et vestigia pedum tuoru tu elingeni, et acies

quoniam ego Dominus, nec erubesces Isai. Lix, 5 25 . Et paulo post adjungit, et dicit : Audite ne audite populus reus reges quoque, intendite mihi; ii iam leae a me prodiet, et judicium meum iu lucem gentibus. Appropinqittit mature u5lilia tri ea, et salutare in eum proficiscetur et in brachio meo gentes salvatitur Id. Li, 4 5). De hoc brachio Scripuiras post aliciis c0usulanuas. Cuin eniti apostolus Paulia de Iud. ormi infidelitate ojus leni implietae testiti initi ilii Posuisset, quod eis Cluislus non fuerit revelatus . lui posuit Quis credidit aituitu itostri e bra hi in Domini cui misi, qui commorantur Isti finime utri si iei natur quit tri simi obtutu castigati tur ad Pi viscensui ilia iuruli.

206쪽

laetitia simul deserta Ieru sulem . itoniam misertiis Stijus, et eruit Ierusalem, et uti acie Dominus brachium suum sanctum in coiis pectu univerSarum 9culium, et ridebunt omnes nationes usque ad ulli mater salutem quae a Deo est Isui. Lit 9, 10ὶ Quis

iam Sur liis, iiis lani doniens, qui iam lente meus,

i T. Sed ad inani festiora venia imis. Certe aera. tissimas nuptias in Seii pluris novi nus sponSum et sponsam Cliris lilii et celesiam. Jli uinque describi Isbius, ne sorte in orim aliquo errem liS,

piod eui acciderit, utruinque amittit. Quia de lioeconjugio in sacramento dictum est, Sicut testatur Apostolus, Crun duo in carne uua Ephes. , 5lὶ Sic ergo prior ipses describitur: post multa in de illo ita dicit Isaias ut et ipsi obnauteseant udaei nul ingit in Sit omnia ni emorare, h0 pauli ilia in advertite. E peccata , inquit, eorum ipse portabit, ideo haereditule possidebit multos et sortium partietur spolia, propter quod traditu est in mortem anima ejus et inter iniquos deputatus est, et ipse peccata mullorum sustinuit, et propter iniquitates nostras traditus est Isui.

i in Hell2ὶ Haec de Domino nostro desu Christo tanto ante praedicta et prophetata satem tui . licergo sponsus utquid traditus est ad tortem, ut quid inter iniquos deputatus est tanta humilitate celsitudinis suae uuid egit, quid aequisivit Quis lasurdus est, ut haec non audiat quis ita obtusus . ut non intelligat ' quis ita caecus, ut non videat 3 Ideo, inquit, ipse haereditate possideb ι militos et sortium partietur spolia, propter quod radii est in mortem auima j iis et inter iniquos depi talus est. Quid

est haeretici, quod de paucitate gloriamini, si h

plerea Dorninus Jesus Cliristus, traditus est ad morte in ut ii aereditate nullos possiderei 3 t qui si inihi multi, vel quani late occupant erran quae sequuntur audiamuS.

18. naenuntiato sp0ns ei ex prusis p cedat et sponsa in verbis naiae Megamus eam in verilate pa-giuarum sanctarum, et agnoscamus in orbe terrarunt. llo testi inonium de sancta Ecclesia praedictum etiam Paulus apost0lus p0suit. Non est quo fugiat conten-liosa tergiversalio haereticorum Laetare, sterilis, inquit,

quae non paris erumpe clama , qui non parturiS:

quoniam multi silii desertae, magis quam ejus quae habetri rum Galat iv. 27 . Ubi est inquam, quod de paucitate gloriamini Nonne isti sunt multi de quibus pn illo ante dictum est, I leo iis fioereditote possidebit multos Nam tuae est ostreditas jus, nisi Ecclesiaojiis IIulli, inquit silii deserta , iussis quum ejus quini dili, erumnos. At Floriae i Sis codex, erum aut ref Ttur ad deserta grae , tu er u.

Et iacensis eo sex, inlima terrae.. m. set Floriacensis codex oreui articula, ut quali itidem is lite nillil nocet sed ius ira i si verbiun, obloqua- . ,erperam additum luerat in excusis, nisi ινα exiuiqui loq1ι itur. qu id a Pli iacensi mauuseris O ili ' l.

hube viruiu Synagogara scilicet di id corallia volens intelligi viruiu habentem , qu0niam acceperat legem. llinc jam potest dijudicari quod dici inus. Comparenti Si iniit titudinem sua in in Afris vel in Ahica consit tutam, cum ni ulliuidine ud:eorum per omnes terra Squaeumque dispersi sunt, ei videant qua in sint in illorum comparatione paucissimi. Quomodo ergo de se die lum assignabunt, lilii silii desertae, ni istis quam

ejus quae habet virum Rursus coin parent milli uidinem Christianoruni per uine gentes, quibus non cominu ni eant, et videant quam pauci sint in compa

ratione omne Jud dei et tandem aliquando intelligant in celesia catholica toto orbe illasa, istam pros lietiam csSe completam : Multi silii desertoe, magis quum eius quae habe virum. Sed cui liabenti virumh P deSerta praelata fuerit in multitudine filiorum, Sit obscurum, si in aenigmate : hanc lamen esse Ecclesiam Christi, de qua dicitim est, Iulli silii de-

Sertoe, magis qitam jussit in habet viritui quis iiii Se misi radicit, iton tibi, sed Apost0lo contradicit. 19. Unde auteni ni ullos filio esse habitura, Di sequenter adjungit et ait : Dixit enim Do iutinis, Dilala loelim tubouaculi tui et uitiarum tuarum siste, noli parcere, longos suo lini tuto trios, et palos tuos constrina. tium in dextram et in sinistram eatende et semen tuum gentea possidebit, et civitales deseita iu- habitabis. Ne timeas, quoniam praeval bis neque erearis quod deles lubilis ueris. Confusionem interna in oblivisceris, ignominiae viduitatis tuae non eris nemor quoniam ego Dominus qui sucis te, Dontinus nomen illi, ἔqui liberavi te, Deus Israel uui persae terrae vocabitur. Isai. IV, 1-5). Ecce qu0 usque jussa est extenderes siliculos, done Deus dii Israel universae terrae vocetur. De illa quippe et ei dicitur alio loco per eumdem pio phetam: Propter Sion non tacebo, e propter

Ierusalem non quiescam, donec prodeat sicut luae justitia mea salsatio autem mea sicli sucula ardebit, et videbitiat omnes gentes justitium luam, e reges honorem tuum et vocubi te immine tuo novo, quod Dontinus

vocisvit illud: et eris corona pulchritii diuis in conspectu Domini, et diuitem requi in manu Dei tui et jam non

vocaberis derelicta, et cri a tua non vocabitur deserta. Tu enim ocaberis Pollinias mea, et terra tua orbis errarum Id. xii 1-οὶ Quid diei lanifestius adhuc exigendum est Ecde ex uno pr0phela quam mulla quani clara i tria in ei resistitur et contradicitur, non cuiquam homini, sed Spiritui Dei, ei videntissimae veritati. Et tamen ab eis qui nomine christi an gloriari volunt, gl0riae Chri Sti ipsius invidetur, ne ista qu: tani ante de illo praenuntiata sunt, credanturi inpleri, eum jam non praenuntiantur, sed ostenduntur, videntur, tenentur. Jam vero si de omnibus Propheti l cclesiae praesignatae, quam Sicut legimuS, cernimus, testii nonia colligere in hanc unam Epistolam vel lina vere0r ne ipse videar iudicare pauca esse,

207쪽

qu: lam inulta Sunt, ut ex isto solo sata si omnia congregare vellent, ni Oduni debit Seiumuis excederem.

CAPUT VIII. - 20. Jam ergo pauca de Psalmis

Iudiamus , tanto ante an lata , et nunc .ui complericiun illa gno gaudio videamus. Et prius illud ipsi u limi Petiliatius in Epistola Sua quo ore posuerii nescio , audiant et judiceni Dominus dixi ad me Illius meus es tu ego hodie genti te. Postula a me, et diabo tibi gentes haereditatem tuam, et possesbionem tituli sines terrae Psal u, T, j. Qui eni in christiatius unquam dubitavit hoc de Cliri, to esse praedictum, nil lianc haereditatem aliud quam Ecclesiam esse intellexit Et quia bonus et malos intra adem retia Sacranientorum erat habitura, Reges eos, inquit, ut irga serrea, tanquam vas siqui conteres eos. ademquippe rina et inflexibili ustitia boni reguntur, ni ali

cunieruntur.

2 l. Quis tam devius et absurdus est a divinis eloquiis, qui non ipsum Evangelium recognoscat, cum cantatur ille psalmus ubi scriptum est, oderunt manus meas et pedes meos, dinumeraverunt omnia ossa mea. Ipsi vero consideraverunt et cons ' erunt me, diri 'runt sibi vestimenta mea et sit per restimentum meum miserunt sortem Psal. xxi, 7-l9; Matth. xxxv 50,

e Ioau. ix , 2 ὶ Quando etiam eii in io lactuin Evangeli, ta narraret huju testimonii memor fuit. Quid aulem hujus crucis pretio, quid tanta celsitudinis tanta hii militate , quid illo innocolitissimo et di- in Sanguine comparatum est, nisi quod illic in

conse litentibus diei ii : Commemorabuntur, et convertentur ad Domitiam universi sine terrae et adorabunt in compectu ejus universae patria gentium : quoniam Domini si regnum, et ipse dominabit ιι gentium I sal.

xxi, 28, 29) Nonne Apostolus de praedicatoribus Novi Testamenti dictum exposuit quod scriptum est.

In omnem terram exivit sonus eorum, et in ne orbis terrae verba eorum Rom. x, 8 Psal. xviri ra)3 De quo alio nisi de Cliristo intelligitur : Deus deorum Dominus locutus est, et voca Pil terram a solis ortu usque ad occasum Sion species decoris ejus Pεal. Lix, l. 2ὶ Cujus, nisi Christi vox est, Dormivi conturbatus Et unde contui batus, Sequitur et dieit, Filii homilium dentes eorum arma et agi Noe, et lingua eorum machaera acuta : qui iriim nisi eorum qui clamaverunt,

Crucisisse, crucisisse Luc. xxiii, l) Utquid hoc tulit in Cui bono , cui lucro Audi tu id sequatur:

Exaltare super coelos, Deus, et super omnem terram

gloria tua Psal. vi , 5, ). Ecce habes Christum iupassione dormisse, et resurrectione super caelos a cendisse. Et unde gloria ejus superminuem terram, nisi quia celesia ejus per omnem terra in In his duabus sententii brevissimis, vos, haeretici lotuin quod inter nos agitur interrogo. Xulsare, inquit, super coelos, Deus, et super omnem terram gloria ita. Cur Dominu in Christum exaltatum Super caelos pr.ν dicatis, et jus glori. super Omneni terram non D litini iniculis I Furto et ure posueris.

22. Psalia ius septuagesi ilius Privius in ultimo rem litui altim sed quia ita dici: sun qu i in illis in rogenitum pili .ilem, et poStua gruviter Peccaulem, convelli run0n P0SSunt, elia in contra ipso diui.Dus de Christuesse praedicta invictissime de seliduntur. Nullus aut eiulioechri Stimius negat. Talia enim dicta silui, de quibus dubitari non possit, qu0d ad Cliris tum p. ritu an . Ibi etia in dicuntur haec, ubi agnoscatit Ecclesia tol iurbe dissusa omnibus etiam regibus Chri Sto Subjuga iis a) i dominabitur, inquit, a mari usque ad mure, et a Iumine usque ad terminos orbis terra'. Vnuini uviique ubi eum Spiritus sanctus in columba Specie, et vox de coelo manifestavit. Deinde sequitur :χυ-rum illo deciden AElli opes et inimici eius terram lingent. Reges Tharsis et insula munera Jerent , est 5 Arubum et Saba dona adducent. ι adortibunt eum omnes reges , omnes gentes servient ei. Et paulo post Et benedicentur in eo omnes tribus terrae, omnes eu eS

magnisicabunt eum. Benedictus Domitiua Deus Iartici. qui Dei mirabilia solus. Et benedicium nomen gloliis ejus in aeternum et in saecul im a culi. Et replebitur gloria ejus omnis terra. Fiat, ut ite nunc, Donatista'. et clamate: Non fiat, non fiat. Vicit vos Dei verbum dicens : Fiat, stat. Ecce naanifestata est in Psalmis Ecclesia toto orbe dissus , super quam requiescit gloria regis eius. Unde et ipsa regina est spunSa ejuS, de qua ei dicitur in quadragesini quarto psalmo Assiti regina a deatris tuis, in vestitu deaurato, circi amicta varietate. Et ad ea in ipsam exhortanda iii continuo divinus sermo dirigitur : Audi, silia, et vide, et inclina aurem tuam, et obliviscere populum tuum et domum patris tui quoniam concupivit reae speciem tuam quia ipse est Deus tuus. Attendite unde cu' perit alloqui sponsam Christi divina prophetia : Audi, inquit, silia , e vide. Vos autem nec audire vultis ii ocpi dicta nec videre completa et lanieli et a uilitis ut videtis inviti. Audite ergo quid paulo usi ei dicii tu audii hoc ex pagina divina quomodo pra nuntietur, et videle tu omni terra quomodo compleatur. Pro patribus tuis , inquit, nati sunt ibi silii, constitues eos principes uper omnem terrum. Quam multa praeteream de hac re iustimonia Scripti irarum norittit, qui legunt; et ego novi, sed onerare Epistolam nolo , cui responderi flagito. IPUT X. - 25. Quid ad haec dicturi suu quae ne inuravi ex Loge et Prophetis, et Psalmis , de Cinisti Ecclesia, quae toto urbe distunditur, cui malunt repugnare perversi, quam conan uni ea re correctiquuid, inquam, dicturi sunt, utrum haec salsa esse, an obscura Sed salsa esse non audent dic re si ei iuu-tur enim mole tantae auctoritati S l l .l ergo mi Vera esse sal anlur, inpleti non posse coiitendi iiii : quasi aliud si prophetiam crimine salsitatis arguere , quam dicere , quae ramulitiavit, non pos, compleri. I locesi e uini dicere non esse prophcitam, sed potius Pseudoprophetiam. Et cum qu es ieris ab eis, cur ii de im- Fili lirat dii iii, terr . qu0d a Fl0riacensi us alii x, et a praeco LXX. is ride ii 'Phlo Civitate Dui, cap .

208쪽

ii arbitrio quippe libero inquiunt homo creatus eSt, et a vult credit in C iris tum si non vult, non credis si vult

persevera in eo quod credit si io 1 ruit, non Perset'ertit. Et ideo cum carpisset per orbem terrarit in creScere I tclesia , noli erit ut ho iniues rei se erare , et defecit eae

omitibus gentibus eluistinua resisse , erce tu parte Do- tali. v. si vel O nos ei erit Ilii itus Dei suturas oui ilium voluntate . Qui line insanissimus dixerit Cur ergo non line potius pi'. tintiavit quod te voluntatilius linivi inini sciebat futurum Hoc enim modo quo isti putari lia e esse pra dicta , quisquis Ohieri potest esse proplicia, ut cum ea quae pr. edixerit, impleta lini fuerint res puruleat Ilomines nullierunt libero nivi albitrio christiani sunt. Η0 m0 lo pol erat aliquis prophetaro Christum non in eruce pasSurtina, sed gladii inori lii ruina ut cum aliter actum es-Set, reSpunderet, uti ego seciam omines in libero urbitrio constituti noluerunt ei sacere qu0d ego priu-

dixerant elicie lae erunt quod ipsi voluerunt. Jam cui non occurrui, qhia in multa isto modo poterant

prophetari, vel etiam possunt a quibuslibet 0minibus Quis enim dubitaverit qu0d Judas Cliristum , si

voluisset , non utique tradidisset Petrus, si v lvi SSet te Dominum non negasset Sed ideo sui de istis eria mi dictio milia et Deus etiam sutura prae

C Pl T X. - 2ι Vermnlamen quanquam hi e et l. 4'ili cordibus paleant, audiamus hinc et ipsius Verbi vocem ore proprio carnis expressam. Certe cum poSt resurrecti0nem praeberet Se etiam Onlre- clandum atque Italpandum manibus dubitantium di-Seipulorum, et eum accepisset coram illis, et manducasset quod ei porrexerant, dixit eis : Isti sunt sermonesinitos locutus sum ad os, crim adhuc essem Pol iscum, quia oportebat adimpleri o iunia scripta in Lege Moysi, et Prophetis, et Psalmis de me lye ii 3 2uiem, nisi de illo Scripta sunt, qu: no quoque eomni eiu0raximus ex Lege, et Prophetis, et Salmis, Sic

ut Per singula de mori stravit Cum ergo ipse dieat qui Veritas est Ioan xiv . ), portebat adimpleri omnia qui modo isti negant, nisi quia veritali inimici

sunt Si aute in obscura esse illiu dicunt, et tinci psiim caput audia uius verissim uni dem0iisti ai0rem coi puris sui. Cum enim dixisset, quia oportebat adimpleti omnia scripta tu esse Moysi, e Prophetis, el 'salmis de me tanquam quaereremus uti uin in eouuod dixit, de me illi intelligetula es set Ecclesia propter id quod scriptu in sest, ri ni duo in carne unu Gen. i. 2 ὶ ut non solum de capite, emi miliam de torpore certa divina oracula tener niti Α, militur Evangeli ia et diei Tunc aperuit illis sensum , t iu telligerent scriptitras, e di ait illis ilionium sic seri uin est, et sic oportebat Christini pati, et resurstereti nuutuis tertia die. Hic ipsum cupiit os lenditur, qu dei iani se manibus discipulorum pr. buit conti elan- iacensis ei, ex is, nor i. s. et tu ra, loco si rothiisset liabel, uti m. Vide ite inadi nouum do corpore adjungat, quod

est Ecclesia, ut nus no in sponso nec in pnn Sa errare perinitiat. Et praedicari, inquit, in no iniue ejuν loci lentiam, et remissionem peccatorum per omnes steum

tes , incipientibus ab Ierusalem Lue xxiv 44-4T . Quid hac voce verseius, quid divinius, quid manifestius Me piget eam commendare verbi meis, et Ii: relicos non pudet eam Oppugnare verbis suis. 25. Dicant ea testii noni , quae posui de Lege . et Propheii S, et Psalmis, obscura esse et figurate dicta etiam aliter posse intelligi quanqua in et in ei egeritia i tantum potui, ut nec hoc aud an distere Sed ecce di aut Numquid et ne obscure dictum , nul:hnigmatis vel umonio in ut bruturi est, quod ipse

Cliris ius dixit tuiti si scriptum est, et sic portebat Christum pali, et resurgere tertia die, et proedicari in nomine ejus paratilentiain et remissionem peccolorum per miressentes incipientibiis ab Ierusalem ' Si obscurum si, Doriuiri conturbatus numquid obseurun, Si quia oportebat Christum puli 3 Si obseurum est, Exullare super caelos, Deus numquid liSeurum St. et resurgere tertia die Si obseur uim est, Super omnem terram gloria ita Psal. vi , 5, 0 nil in iii id obscurum St, et pri dicari in no uine ejiis poenitentiam, ei remissionem peccatorii in per omnes gentes Si obscvruin est, Deus eoru in Dorninus oculus est, et vocavit terram, a 30lis ortu usque ad occasum Pilum quid obscurum est ei praedicari in nomine ejus paenitentiam ιrer,iissionem peccatorum per omnes euies ' Sic iiiiii terra vocata est a S0lis ortu istiue ad occasum

quein aditu, linia ipse ait, Non veni vocare justos, ea peccatores tu poenitentiam Vallii ix , 5j. Si obscurum est, . Sion species decoris ejus Psul. XLIX 2ὶ niani quid Obselirinia est, incipientibus ab Ierii sa-letu Ipsa est enim Sion qu: de rusalem. Sed quid ad messii eant ea quit posui de ego, et Proplieli S. et Psahnis, non pertinere ad haec verba Domini, qua: in Evangelio leguntur: non curo, ne resisto. Certe lamen nisi in Lege et Prophetis, et Psalmis hoc pra dictum esSol, si te in eis testimoniis quae ipse adlii bui, sive in aliis nequaquam dixisset Dominus Oportet impleri innit qua scripta sim in Lege Moysi, et Prophetis et Psalmis de me ne deinde aperto eorum sensu ut intelligerent Scripturas docere ea ipsa quarde illo scripta sunt in L stge, et Proplietis, et Psalmis,

eo modo ii di est rel. Uuoniam sic criylitin est , et sic oportiba Christi m uti et resurgere tertia die , et proe dicari in nomine ejit poenitentium et remissionem pec-culorum per innes steriles incipientibus ob Ierusa

Ioui. Non ego potueri in in Lege, et Prophetis .et Psal ni is h. e Scripta cognoscere : ibi iam ei hoc essi:

scriptum ille dicii , qui Veritas est. Sed is hae ihi

Seripla esse non diceret, procul dubio sui si ei et Chri .stianis quod Christus ipse dixisset oportere i indicari

in nomine suo paenitentiam et remissionem peccatorum

per omites gentes, diicipieti libris ab Ierusaletu . Sed dubitatiles discipuli, suos illia in vis conspecto nil e

clatu ejus citri re , maj ire di uiui ut scripturarum x0luit confirmare, quali in i id se ipse visibilem quo

209쪽

ipalpat, item mortalium sensibus a d movebM. a Tenea illus ergo Ecclesiam ex ore Domini designatam unde coeptura . et quouSque perventura Sset coeptura scilice ali aerii alem ut perventura in innes gentes. i. Ille jam iiiiisquis dixerit. Jerusalena n in illam visit, item ei vii alpin in; elligendam . sed figurate posi- l. lira, ut spiritualiter accipiatur tola Ecclesia Mernatu ei Plis, et ex parte in terris peregi tua potest ilicere etiani illud ligurate dicium, Quia oportebat mi-

Elum pali, et resitrstere terata die duos quisquis dixerit, P quoquo in otio hi istianus lialieni lus est. Si ulergo illi Di pr0prie positum est ita et quoi a ljune lume trile tinui iura gentium Ecclesia incipiente ab Ieru Salem. Exposuit enim Doni in iis haec de se dicta esse in Lige, et Prophetis et Psalmis et utique ipsa ex-I 0Sitio non potuit esse sigurata alioquin non esset exposititi. Deinde ii in Ierusalem sigurate posita et spiritualiter intellecta liniveisa in Ecclesiam signi sicci, lilii modo univeis Leelesia incipit ab univeis: Ecele- Sia, tantillam Jerusalem incipia tabui rusalem 3 anifestum est ergo pro pii positum de illa civitate, ut id etiam coepisse probatur Ecclesia . etiam atque elia in ipso nianis Statile, et nulla in instillaru in latebram calliditati haereti ea relin iliente. Sic enim sequitur et dicit vos horum testes et ego utilio promiSsic a mnienni uper vos. Vos autem sedete in ciritate quoadus

que induam iiii virtute eae allo. In qua utique civitate sedere eos jussit quoadusque in luerentur virtute ex alto, id est, Spiritu sancto, que in se mi,Suriana SSe Promiserat, ab ea civitate coeptu laniar: dixit Ecclesiam. Si aut eui nori ea in illant Ss 4 'ru Salem, au-iliant piod seipit in Proclum utilem illos usque Bethaniam , et levari munit suus , et benedixit illos. ι suetum est cum benediaeisse illos, discessit ab eis. Et ipsi reversi sunt eum gaudio ninguo in Ierusalem, et fuerunt

senipe tu templo laudantes Deum Luc. xxiv. 48 55 . Ecce ubi osten litur illa civitas, in qua eos Sedere jussit donec induerentur virtute ea alto.

cuin ei fuerit, posteaquam e vivum pia, passionem suain oculis eoru in et inanibus dem0n Stravit, pr: lerna iSSuni est; non autem tacetur in Actibus Apostolorum , ubi rursus eadem manifestatione vel borumiloni inicorum sutura per orbem terrarum praenuntiatur Ecclesia : ubi nullus omnino dubitare permittatur nisi qui de sanctarum Scripturarum si te dubitat illam esse de rusaleni visibilem civitatem, unde coepit Ecclesia post Domini Jesu Cli risii resurrectionem et ascen Sion irata nee aliud ei in voluisse Ostendere, nisi hujusi errae tota unde illi daret in ilium, et quomodo eam per u icta inde illa iideret. Sic enim seri pluin est in Aelibus Apostolorum Primum quidem sernionem socide omnibus o Theophile quin cor i Iesus sacere e docere iisque in diem quo Apostolos elegit per Spiritum

sanctum , mandans eis praedicare ΕPungelium : quibus et manifes lavi ε ipsum post usMouem suam tu mul iasiquis, ea die quadraginta apsturens eis, et dispulaussu Al iii Ain et Er. mP. 10. b Nulla hoc divisio pii l Ana. Elar.

de regno Dei. Et cum courersaretur cum is pracepit

eis ne discederent ob erosolymis, sed eXSνε clarent promissionem ejus, qua ii audibiis, inquit, eae ore meo. Uuiu Ioannes quidem baptizavit aqua, vos autem Piritu sati- et baptizibimini,qiteiri et accepturi estis non post multos hos dies. At illi itidem convenientes interrogabant eum, dicentes : Domine, si tu tempore hoc restitues regnuru Israel Quibus respondens diui on es vestrum scire tempora ei momenta , quae Pater posuit in sua potestate sed accipietis irtutem Spiritus Sancti supervenientem in vos, et erilis iihi testes in Ieriιsalem et in Iola Iudaea, et Sumaria et ti3qite in totam terram Act. i. - Sin. Ecce et hic manifestatum est unde coeptura elint Iutis lite perventura esset Ecclesia.

28. viil ad haec dicunt qui christianos se Superbis ii ne dicit ut, et Christo apertissime contradicunt 8 Nos hanc eclesiam tenemus, contra istas divinas

voce nullas humanas criminationes admitti naus. Mox nim nos plurimum , quod Dominus noster, euin m credere aeri leguin et impium est, novissimis vrrhis suis, qua habuit in terra hast e primi livae Ecclesia doc limenta salubria et novissima dereliquit. II is in in dii lis mox a scondi in eculum : me munire voluit ames nostras ad vel Siis eos, quos procedentibus te in porthiis e X surrecturos esse praedixerat, et ieiu-rnu Ecce hic es Christits ecce illi e vultu. xiv 25 . Qitibus ne crederemus ad ninnitit Nee ulla nobis excusatio est si crediderimus contra vocem a Stori S. lam lai alia tam aperiam, iam manis Stam ut nemo

vel Oli lusus et lardus cor te possit dicere, Non intelli xi ditis enim non intelligat. Sic oportebat Christum poti ei resurgere tertia die, et praedicari in nomine ejus

p nile illam et remisSionem peccatorum per omnes stentes, incipientibus ab Ierusalem duis non intelligat, Erilis mihi testes in Ierusalem et in tota Iudaea,

Nu Diuria, et usque in totam terram His dictis elera lusebi, et nubes suScepit eunt, et viderunt eum euntem in ciritim 'Quid hoc est, I 0go lim vel ba novissima hominis inolientis audiuntiir, luti ad inferos nenio eum dicit esse in illi lun impius judicatur . Pres qui surte illa conten ipserit : nummodo ergo effugien ius iam

ri inus Verba novissilina , et vitici Filii . . et nostri Di inini ac Salvatoris, et ituri in cellim . et inde prospecturi piis a negligat, quis observet et inde Ventini, ut de ninibus judicet II abeo inani festissimam Oeem pastori mei, omine iiii antis nil hi ut sine ullisa in bagibus exprimentis Ecclesiam mathi imputabo si ab eius grege, quod e, ipsa Ecclesia, per verba hominum sed uel atque aberiare voluero: erilia me pro Ser-lun ait innitue ii die tis Qua sunt res meae, vocem meam audiunt et sequuntur me Ioan . . 27 . Ecce vox

Hiis clara et pria r hac audita qui eum non sequitur, quonio: lO SQ vein ejus dicere audebita emni inlii tu a quid dixit Donitus o quili dixi Pa in ninniis, aui Dialiuς, aut quilibet illorum Quia nec

eam ilicis episcopis e senii dudum cst sicubi in la

210쪽

falluntur, ut contra cui muleas Ilii Scripturas aliquid sentiunt. Sed Si custodit nullatis et charitalis vinculo in hoc incidit ut liel in eis qu0d Apostolus ait E. si quid aliter stipitis, hoc quopte Deus vobis revellabit Piuuii ρ ni,15j auui vero istae divinatu es euuixersa Eccle, i. , la mamis estis silui ut utra eas uisi libereticiani ius a Perversitate ete deo sui ore latrare noni sint. 29. Sed pra dictam demonstravimus Ecclesiali in vertio Dei spon o ejus, sive per Legem et Pruphetas,

et Psalmos sive peros proprium, al, Ieru Saleni cepturam, et perventuram usque ad ori uiuos ibis terra : quoin id aut in conperii ali Jerusalem, et in ii tui es gentes inde dissus: fructi sicei, in eo dein verbo Dei et in in per Apostolos dem instratur, sicut Scriptum est in clibus Apiislolorinia, quod alia coinmemoravi dixisse viiiiiiiiiii intilis mihi estes in Ierusalem , et

in tota Iudaea, et Samaria, et usque in totam terram.

Deinde sequitur mire cum ditisset, vidensibus illis elevatus est e nubes susce iit euin ab oculis eorunt. Et cum intuerentur in coeli tui uuleiu illum, ecce duo viri astiterunt illis in veste candida, qtii et dixerunt Viri Galilaei, quid statis respici eutra in coelum ciste Iesus qui assumptus si a vobis in coelunt, sic veniet quemadmodum vidistis eum euuleii in velum. Tunc reversi sunt in Ieru sulem a monte qui Pocatur Elinon, qui ea juxta Ierosolymani, sabbati iubens iter. Et cum iitroissent, ascend

runt iu uperiora ubi erant in iubilantes. Petrus et Ioannes, Ilicobus et udretis , Philippiis et Thomas Ilur hololii viis et Multhinus Jacobus Alphini, et Simon Zelotes, et iidus Iacobi. si omnes erunt asservientes at ianimes oratio ui cum mulietibiis et Maria, quae fuit mater Iesu, et fratribus ejus. In his autem diebus sur-9eus Petriis in medio discipulurum, dia it erat autem turba minimim circiter ceu tum vi giuli. Deinde narra lix, Petro laiciente sermonem , quemadi nodum Mailitas in locum sudae tradituris Domini subrogatus Sit. Et post ejus ordinationem se sititur cliptura dicens

cum comploremtur dies Pentecostes, erant omnes Simul in unum ci et suctus Si repente de coelo sonus, velut decurrentis pii itus vehementis et replevit totam domum, ubi erunt se eules et visae sunt illis distributae Luiquae velut quis r consedit utilem super uitumquemque eorum, et repleti si ut omnes Spiritu sancto, et coeperunt

loqui variis linquis, prout Spiritus dabat pronuntiare illis. Erant autem illi tibi titilles in Ierusalem Iudaei viri religiosi , eae omni qeut quin est sub coelo. Cumque sucta esse hinc roT, courelii multitudo ac ne/ι te confiisa

Pontum, et Asiam, Phrygiumque e Pamphylium AEqyplum, e partes Lybiae quin suu toti Cyrenen, et qui Ddvenerant Ilomani, Iudaeique et id Peliae, Cretenses et Arti-

be ui dilabitu loquentes illos suis Ginyreis mu9uultu Dei.

uviduum ut hoc esse alii vero irridebant eos dice tes:

Uitia musto repleti suu isti. Siclus vero Peli iis murindecim discipulis, elevari vocem suum et locutiis es dicetis: Viri Iudaei, et universi qui habitatis Ierustri in holvobis uolum sit et emera, quibus eos xliortabatur a llidum seu e cum terminasset Sellii itur Scriptilia ita uarimus Iis igitur uuiuitia, compulicii sunt corde, dicentes ut Petrii in et ad apostolos iu id suciemus, hi si uires ' flendite nobis. Petrus autem dixi ad eos Pinuitentium agite, et baptizetur uniisquisque vestrum tu nomine Iesu Christi in remi4sionem peccator tru claccipietis gratiam Spiritus sancti Vobis est iii in promi4sio, et liliis vestris, et ornuibus qui longe lint, usa cumque advocaverit Dominus Delis noster. Et aliis qui- dein verbis plurimis testisicabatur eis dicens : Salvaminia eneratione rura hac. Illi vero recepto verbo hoc, crediderunt, e baptizati sunt. Et a jectae sunt in illuuie unim in circiter tria millia I cI. iis u). Ecce quem

ad inodum coepta est ab aerusalem , inde itura Ecclosia per onine lingua qu0d etiam praesigna luines in eis, qui ibi leni constituli accepto Spiritu Sancto linguis omnibus sunt incuti. 50. Jam per alias genies quemadmoduni ierit, quod etiam ipse l)etrus praedixerat, ubi ait, Vobis est promissio et liliis vestris, et omnibus qiti longe sunt, quOε- cumque advocaverit Dominus Deus noster deinceps videa inus. Narrantur enim eon Sequenter ea quae tit ne

gusta sunt IeroS0lymis usque ad passionem Stephani diue inici ubi etiam Saulus commemoratur con Sentiens occisioni ejus. Qua coinpleta, ita deinde narratur Facta es autem in illa die persecutio inagna in Ucclesia quoverat tu Ierosolymis omnesque dispersi sunt in regionibus Iu di in et Samariae, eaeceptis Apostolis, qui remanserunt Ie-1osolymis. Videte que ni admodii in deinceps ini pleatur. quod per ordinem Dominus dixerat Eritis mihi testes ii Ierii salem , et tu tota Iudaea , et Samari , et usqueiu uolum terram Iam in Ierusalem tuiti erat se litubatur in dud. Da , ct Samarix, propter quod illidi persi sit ut in regionibus dius P. , et S. inali P. Hoconi in de illis mox dicitur : At illi qui dispersi ei aut,

trim seitii lex per civitates et eastella, evangelizabauιrerbiim Dei. Quia vero ierant et pus oti, audito quod recepisset Samaria verbum Dei, quando peri inpositionem manus morum acceperunt ripiritum sanctum , ita dicitur de Petro et Joanne L Petrus

autem et Ioannes testisticuli vel biim Domini, rediebant Ierosolymam , mullisque viris Samarit inorum evangeli- et libani lianseuntes Deinde armittit de illo Eunucho

qiii red. is ut, ero olymis , a Philippo aptigatus est et de ipso Plii lippo dicitur , Anyelus autem Do mi ut ιι pinu Philippitur ab eo , et inplitι non vitii

eum iiiiii ch ιs cibat utilem via sua gaudens : Phili pus autem iuventus est venisse in Azotum. Unde rever-

teus ornuqeliaubal per omi es in tute usque dum veniretii Laesti ream vi et v vij. Sic ergo invenitur et per

Judaeae et sumariae ei liares pr aedicatum Evangeli Liu