장음표시 사용
71쪽
Venista Inso prio profertur, ubi mentis Basilicae dedicatae. Quid a d Eibuis, Basilicae forent. IIdori sententia ise origine nominis Basilicae expendisur. Patisi a Regum ea appellat oue donata minime videntur. plex causa, cur quaedam Chris auorum Templa Bassilicae appellari potuerint. Proponitur qua ta , nempe qt.od apud Ethn eos Basilicae quid saerum sirent. Id nonnuialis veterum do timentis probatur. Curiae res saerae. Habitae n Bassicis, sessus datum Templi nomen. In quo Templa Basilicae convenirent.
NULLIs ab hine annis, Fabrici Vir celeberrime, quamdam institueram Disquisitionem de primis Christianorum Templis ad praeclari stimum, ac eruditissimum Virum Antonium Felicem Marsilium Bois noniensem Archidiaconum, nunc vero Episcopum Perus num , cui multum Literae debent, & ego majora debeo; ubi de sacris Christianorum Basilia eis, earum ne origine atque appellatione quid mea serret opinio breviter significavi. Nunc autem quum se mihi obtulerit vetusta
72쪽
o DE SACR. BASILIC. APUD CHRISTIANOs
quaedam Inscriptio Romae olim posita, & ex Ambrosianae Biblio. thecae schedis descripta, eamdem opinionem meam fusius explicareia corroborare in animum induxi, ac ad te mittere, idest ad eum iudicem, qui in monumentis Eruditionis potissimum Ecclesiasticae colligendis magnum sibi inter Eruditos jam comparavit nomen. Ita porro se habet lapis, quem & Deo favente iterum producam in
ampla Sylloge Marmorum aut nondum editorum, aut a Gruterio,
Reiaeso, Sponio, aliisque praetermissorum, quam adornare pergo.
OB DEDICAT BASILICAE EPULUM CUM HOSTIS.
Certum est, Basilicas apud antiquos Ethnicos loca quaedam fuisse, ubi centumvirales agitabantur caussae, Ius dicebatur, negotia quoque peragebantur. Id patet con lentibus Senecam Lib. III. Cap. XXXIII. de Ira, Quintilianum Instir. orat. Lib. XII. Plinium Iuniorem Lib. VI. Epist. XXXIII. Legem pedi ulis f. trem quum qγa reretur F. de auro arg. I g. & Vitruvium Lib. V. Cap. I. Alios omitto, quippe id esset serram per aliorum lineas reciprocare. Praestat igitur in examen revocare rationes, cur in sacras Christianorum Aedes idem nomen ab antiquis temporibus transfusum fuerit. Isido. rus Orig. Lib. XU. Cap. XIV. haec habet: Basilicae prius secabantur Regum habitacula, unde oe nomen habent, nam Bαπιλευς Rex,
o Bajilicae Regiae habitationes. Nune autem ideo Dιυina Temρla Basilicae nominantur, quia ibi Regi omnium Deo cultus o sacrisi ia eruntur. Itidorum exscripserunt Amalarius de Eccles. Ois Lib. II. Cap. II. Walafr. Strabo de Rebus Eccles Cap. VI. & quicumque postea hac de re sermonem habuerunt. Verum, ut dicam quid se a. tio, Isidori ratio, seu conjectura non parum mihi nutare videtur. Romae, ut Victor in Libello de Urb Romae Regionibus scribit, undeviginti Bisilicae suerunt. sive, ut Pan vinius mavult, XXI. quae quum utique Regum habitacula non serent, necesse est, ut aliunde hujusmodi appellationem mutuatae fuerint. Praeterea ne facile quidam quisquam evincat, Palatia Regum Basilicas appellata fuisse. Mihi certe veteres legenti Scriptores id nondum occurrit.
73쪽
Bασιλικον potius Regalis domus appellabatur, quo nomine intitur Plato Lib. V. Leg. ia frequentius etiam Βασίλειον. Audi Xenophontem Παιδ. Lib. VII. Tίνοις, ait, τ- αλλων, αν πιποτατους περι το Βα λειον αυλακας λασοι. Quasdam sirissimas Regiae domus eustodias sumere possit. Plato ad Axioch. εν i Bαπιλύα πλουτωνος ου κήττω τῆς του Διος αυλάς . In qua sunι Regia Plutonis habitacula non inferiora Joυis Palatio. Praeterea Athenagoras in sua Legat. bis Bais silicae meminit hac signifizatione, at non simpliciter; modo enim
Βασιλικον ετιαι , regalem nempe domum, modo καταγωγας Βαγιλι
κας, hoc est, Aedes Regias scribit. Alia adferre exempla supersedeo, monuisse contentus Herodianum saepe Regalis aulae mentionem secisse, quam tamen semper Βαπιλειον appellat; ac Iulium Caesarem Buten gerum de Imperat. Rom. Lib. II. Cap. XVII. ubi de aula Regali agit inter plura Graecorum Scriptorum loca nullum proferre, quo Basilicae nomine Regalia domicilia donentur. Immo apud eosdem Graecos, quum Basilicae simpliciter memo. rabantur ea tantum Aedificia significari consuerunt, in quais habebantur Iudicia, uti superius diximus. Plutarchus in Poplicola: εἰ μίαν dis ἔν οικία Δομετια ου ςοαν ἡ Βασιλικ)ν i; Βαλαρο-ον. Si s
mel Nidisset in Domitiani domo porticum, Basilicam, o Balneum. Vides heic, a Regio Domitiani Palatio Basilicam distingui, aliudque significare quam Regiam domum. Id aliis exemplis confirmare nocidissicile foret. Verum Theophilus Raynaudus Lib. I. Heterocl. Spirit. Sere II. punEL VII. Isidori sententiam commendat, locumque adducit e sacris Codicibus Esther. V. I. ubi Palatium Regis Assus ri, si ipsi credimus, Basilica singulariter dicitur. Non ita tamen ille scripsisset, si Graecum Textum diligentius consuluisset. Ibi legitur:
hatim versa haec ita sonant: Et fletis Ester in aula domus Regis interiore contra Bodicam Reeis. Rex vero sedebat in throno fui R eni in domo Regali contra ostium domus. In Hebraico textu priora verba hunc sensum habent: Ex fletis in atrio domus Regis interiori, quod est contra domum Regis. At in Graeco animadvertere est Amiam Regalem a Basilica Regali, tanquam quid diversum distingui;
quei enim stetisset Esther in aula interiore Regiae domus contra Bais
Dicam, nisi Basilica aliud quam Regia domus suisset 8 At quid erat Basilica illa ρ Accipe quid arbitrer ego. Loca illa in queis agitabant
74쪽
i DE SACR. BASILIC. APUD CHRISTIANos
tur lites centumvirales, & quibus peculiare nomen Bassilicae competebat, non apud Romanos primum excogitata, sed eorum origo a Judaeis aliisque gentibus in Urbem fluxit. Refert quippe Iosephus Antiqv. Iudaic. Lib. VIII. Cap. II. Basilicam ingentem ad caussas forenses agitandas, & lites coram Rege decernendas a Salomone conis ditam . Illic solium Regi constitutum extollebatur. Forma Aedificii eadem ac Romanarum Basilicarum fuit, qualis a Vitruvio supra iam dato insertur, ut videre est apud Villapandum Tom. II. pag. 432. ,εc a 36. in Ezechiel. Itaque in Regia Assueri domo non dissimilem Basilicam fuisse opinor, ubi in throno sedebat Rex, & unde flamtem aspexit Eltherem. Quare si Lib. II. Cap. IV. s. Paralipom.
Basilicae nomen occurrit iis verbis: Fecit etiam Salomon atritim Smcerdotum, oe Basilicam grandem, non illud quidem Hebraico arche. typo debemus, neque Versioni ris LXX. in qua tantum legimus
Regis disserant, nemo non videt: quod & dictum velim de Cap. l. 13. eiusdem Lib. II. Paralipom. Quam ergo in incertum Ilidori sententia ex hac parte seratur perspicimus. Nihilo constantior est eius altera pars. Nuue, inquit ille, Di Dina Templa B ilicae nomiuautur, quia ibi Regi omnitiva Deo cultus cs' facνscia geruntur. Si id verum, cur nomen Basilicae quibusvis Templis Deo vero ac vivo dicatis accommodatum non suit Profecto Aedes exiguae, ac humiles huiusmoli appellatione caru Tunt, & carent, quam Templis tantummodo magnificis reservamus, quum tamen ibi Rex omnium Deus perinde ac in vastis molibus colatur ξ Quare aliunde quam e Regio domicilio huius nominis ra. tio expetenda videtur. Apud Ethnicos ideo fortasse Basilicarum appellatio translata est ad ea loca, ubi Judicum consessus fiebat, quod ista opere Basilico, magnificoque sumtu construerentur; aut quod vo. cabulum Βανιλω non Regem tantum, sed Sc Iudicem significaret, Hesiodo telle, qui memorat χωροφαγους Βαροι λ1 ας , Iudices donιυoros, atque adeo e Iudicum nomine in ampli is ira illa domicilia nomen Basilieae derivari potuit. Scd haec merae sunt conjecturae, ad quasne animus quidem meus acquiescit. Igitur ad rem nostram tandem
Magnifica Christianorum Templa appellationem Basilicae tribus de caussis sortiri potuerunt. Prima est quod ipsae mei Paganorum Basilicae a profano pium ia usum a Christianis tradume, pristinum
75쪽
retinuere nomen : quam sententiam mirum in modum confirmari
posse arbitror Ausonii verbis ita in Panegyrico Gratianum Imperatoiem Christianum alloquentis: Basilicae olim negotiis planae ni Mevoris, votisque pro tua salute susceptis senant. Set unda est, quia Basilicus pro Regio, augusto, magnificoque apud veteres usurpabatur. Plautus Bolicum victum, hoc est mensam opiparam memorat in Pers. AE . I. Sc. I. Athenaeus Pirroc, & Bα λιχον συαποπιον pro magnifica veste, sumptuoseque conυλio habet. Similia apud alios complures occurrunt. Quare quum insignia a Christianis Templa erigi sunt coepta, eis quoque Basilicae nomen inditum suis. se par est credere, ut per Basilicam Aedes Basilica, Regia, atque opere magnificentissimo excitata significaretur, simulque ea appellatione a ceteris Aediculis sacris ingentia illa aedificia distinguerentur. Tertia caussa esse potuit, quia forma Christianorum Templorum, quibus erat Basilicae nomen Ethnicorum Basilicis perquam similis erat. Nempe Templa Gentilium quadrati, rotundi, oetogonuque operis saepe ac saepius constituebantur, ut Buten gerus docet Lib. V. Cap. XXXIX de Imp. Rom. & ex aliis Scriptoribus comstat. Imitabantur autem aulas illas in longitudinem fere semper excurrentes , quas Italice nunc appellamus Sale, nisi quod Basilicis supra memoratis olim adjungebantur intercolumnia & porticus. Verisimile igitur est Christianae Religionis professores, ubi sacras Aedes
in oblongum porrectas exstruere coeperunt, a Basilicarum forma ne. quaquam dissimiles, ab ipsis Basilicis mutuatas fuisse nomen. Hinc eruditissimus ille Mabillonius, quem nuper magna cum Literaruinjactura ac Literatorum moerore mors sustulit pag. yi. Itin. Ital in haec verba scribebat : RU Iicae dichbantur apud Romanos Ecclesiae
cum oblongis porticibus ' Templa vero, quae Gentilium more rotundo opere, quadrato, octogenali, aliaque figura constructa erant. Sed praeter has caussas alia succurrit, cur Basilicae nomen sacris quoque Templis tributum fuerit olim. Eam autem totam criterio tuo aut emendandam, aut corroborandam subiicio. B silicae
Ethnicorum negotiis quidem. Iudiciisque profanis destinarae luerunt, sed nihilominus aliquid sacri fuere, ipsaeque Temoli nomen apud veteres sunt consequutae. Quare non ideo solum, ut Legum Inter pretes censent, sub stipulationem cadere nequibanr . quia publica, sed quia Sacra etiam apud Gentiles Aedifizia eranr, L. intyr sy0ntantem f. Deram rem T de verb. oblim Negabunt hoc eruditi confestim,
sed quam nullo jure, nos ad ostendendum procedimus. Tom. XII. Κ Pii.
76쪽
74 DE SACR. BASILIC. APUD CHRISTIANDI
Primum autem omnium perpendendum tibi dimitto locum v num Vitruvii in supra memorato Lib. V. Cap. I. ubi is scribit: Ideo quod mediae duae columnae in ea parte non funν positae, ne impediatur aspectus Pronai Aedis Augusti, quae est in medio latere parietis Basticae collocata. Et in serius: Transtra fustinent unum euia men perperuae Basilicae, aiserum a medio supra Pronaum Aeris. O scura haec sunt, neque a Daniele Barbaro in Commenti ad hune locum fortasse pro mente Vitruvii explicata. Attamen hine saltem colligi posse videtur, connexas Basilicis fuisse Aedes sacras, ut ea. rum quasi pars essent, populisque frequentibus commodus daretur ad sacrificia meatus.
Verum hisce dimissis, audiamus Spartianum in Had iano Italoquentem : Romae instauravir Pantheum, Septa, Basilicam Neptuni, Sacras Aedes plurimas oec. Non continuo intelligamus, quid reverasoret is a Basilica. At nos Dion Cassius diu haerere non sinet. Nam rat ille Lib. His . LXVI. Tito imperante To Σεραπε οι καὶ το Iσῶον
σο Πανθειον, nempe Serapidis ae Isidis Fana, Septa, Fanum Neptu. ni, Balneum Agrippae, o Pantheum igni consumta fuisse. Hae auistem moles, ut hene Casaubonus in notis ad Spartianum admonet, nullum adhuc instauratorem invenerant praeter unum Trajanum, qui tamen opus inchoavit, non perfecit. Hadriano relictum est liv.
jus gloriae argumentum, isque pristinum ad decus omnia perduxit. Quod apud Spartianum dicitur Basilica Neptuni, apud Dionem est
reti sio: . Posidoneium vero, ut Suidas, ac Eustatius testantur, Templum fuit Neptuni, quod apud Herodotum Ποτειδήιον, apud alios Ποπειχ ν quoque vocatur. Hinc etiam Posidonium appellaba.
tur oppidum Paeitum apud Silarum amnem quondam situm, quia ibi Neptuni delubrum colebatur. Ex his igitur liquere potest, non. nullis etiam Ethnicorum Templis nomen Basilicae fuisse inditum, iis nimirum, ut ego censeo, quae Basillicarum formam imitando in oblongum protendebantur cum porticibus interioribus utrinque positis. Iterum vero accipe quid de Hadriano serat idem Spartianus:
Per idem tempus, ait, in honorem Plotinae Basilicam iapud Nemau. sum opere mirabili extruxit. Nihil frequentius apud veteres occurrit, quam defunctis Principibus Templa excitata, in queis res sacrae π.ragi, ac Sacerdotes, puellaeque Sacerdotum implentes vicem, con.
si tui solebant. Tale suisse Nemaumensem Basilicam, a vero non abhorret: & certe eidem Plotinae excitatum ab Hadriano fuisse
77쪽
Templum, a Dione didicimus ita scribente: Oθεν ου θαυριας , ει
non est, si oe Plotinam defunctam, cuius opera Imperium sonitus fuerat, oe a Nurimum diligebatur, amore ac honore fuerit pr sequvxus, Da ur ei Templum extruxeris, oe quosdam h=mnor in eius honorem composuerit. Quum nullius Basilicae mentionem heie faciat Dion, conjicere possumus, idem esse apud illum το ναον, sive Templum , ac Basilicam a Spartiano memoratam. Refertur inter Oxoniensia Marmora , & a Reinesio quoque Classe II. num. LXVIII. Graeca Inscriptio, mutila quidem in primis lineis, sed adhue nobis opportune tu reliquo servata. Haec a tem ita leguntur verba:
Latine haec ita sonant: Sub euius Praetura polliciti fune Claudius
Bassus eertaminum Praeses Nemesium Dearum Basilicam tegere m. Lucius Vesinus eam Basilicae partem regere, quae Curiae proκimar oeci Seldenus ac Reinesius Βασιλικω vertunt Palatium: at ego nihil aliud significari eo nomine puto, nisi Templum aliquod Deabus N mesis constitutum, cui Basilicae appellatio tributa fuerit, exigere id quippe videtur Dearum mentio, ad quas non dubito quin Basilica referenda sit. Pausanias quoque in Achateis Dearum Nemesium Fanum memorat, easque Smyrnaeorum potissimum ad quos nempe spectare illam Inscriptionem Seldenus censet tutelaria Numina facit. Occurrit etiam, in marmore Oxon. CXVI. Nε--ος - εχεγο λων Θεων Nε αεσίων, Aedituus magnarum Dearum Nem sirum.
Atque haec satis esse, ut statuamus, Templa nonnulla auud Ethnicos suisse, in quae conveniret Basilicae nomen. Nunc ostendendum, Basilicae Templique nomina cognationem quamdam ha
78쪽
6 DE SACR. BASILIC. APUD CHRISTIANOsAt Dierum possus bine Iulia Templa ruentur, Illiue belligeri sublimis Regia Paulli.
Quem locum exponens Domitius Calderinus, Iulia Templis in. quit ei e D. Iulii Templum; verum eidem minime adsentior, uti neque Iano Parrhasio eamdem opinionem tuenti Syllog. IV. Epist. V. Templum D. Iulii ante Papinius expresserat iis verbis: mne obvia limina pandits ui fessus bellis, adsertae munere prolis Primus iter nostris ostendit in aethera Diυh. Quare in versibus, qui subsequuntur, diversam aliam a Templo Iulii molem innuit, Basidicam videlicet Iuliam, apud veteres celebr tam , & non longe positam a Bastica Paulli, quam Regiae vocabulo Statius heic exprimit. En ergo Basilicam priorem Templi appellatione donatam. Accedit, quod Basilicae etiam inter sacras moles computabantur. Clarili. Cardinalis Norisius Dissert. I. Cap. IV. de Coenotaph. Pisan. haec scribit: Aedes publica in quam Romae Senatus, oe in Coloniis, seu Municipiis, Decuriones ad consultandum eonveniebant, erat Templum alicui Deo dicatum. Vera haec & ad rem meam penitus spectantia, nisi quod facile non admiserim , Templa haec alLeui Deo dicata semper fuisse , quum constet, Curiam Hostiliam, Pompeiam. aliasque, Templa quidem appellatas, ac in eis habitos Senatus, Decurionumque conventus, & nulli tamen Deo fuisse dicatas. At in Basilicas quoque Decuriones ad consultandum convenisse, ibique Curiam fuisse constitutam , certissimum habeo, ut proinde consequens sit ipsas etiam Basilicas rem sacram, immo Templa, interdum aut semper fuisse. Gruterus pag. 434. num. 2. Inscriptionem refert Anno vulgaris Aerae is 6. Cosς. C. Domitio Dextro II. & L. Valerio Messala Thrasia Prisco positam. Hujus autem primae lineae ita se habent:
IN CURIA BASILICAE AVG. ANNI AN SCRIBUNDO ADFUERUNT A. A VILIUS PROCULUS &c. Vides Digiti sed by
79쪽
Vides heic, Fabrici celeberrirne , Baslicam Augustam Annianam memorari. Illam vero si pro Delubro, seu Templo aliquo intelligendam censes, quod D. Augullo fuerit dicata, jam intelligis Bullicas quoque nonnullas suisse numeratas inter sacra Divis Aedificia. Sin autem puram putam Judiciisque, ac negotiis destinatam interpretari Basilicam placet, jam A. Gellium in mea vota loquen. tem audias velim, qui loca omnia, ubi Curiae habebantur, Tempta per augures con=ιuta appellavit. Sunt ejus verba Lio. XIV.Cap. VII. Varro docuit, consi mavitque nisi in loco per Adigures comstituto, qu-d Templum appellaretur, Senatus Confutium faelum esset,
isoni id non fuisse : propterea oe in Curia Hostilia, G tu Pompesia, o ροβ in I lia, quum profana ea loca foissent, Tempta effaper Aueustes constituta, ux in iis Senatus Conjutra mare maiorum tua
Equidem in eam opinionem lubentius concederem, ut revera
Basilieta haec Anniana Templum, aut Fanum, aut quid simile fuerit Augusto inter Divos relato excitatum; cui opinioni favet quoque lai datus nuper Card. Norisius Disti, Ι. Cap. IV. Vide lineas prumas primi Coenotaphii Pisani, ubi haec leguntur: Pisis in Foro in Auguseo adfuere Petilius oeci Austusteum hoc, uti Norisius recte monet, Templum, seu Aedes fuit Augusto dicata. ΣεAα sici appellatur a Philone de Leg. ad Caium aliquod simile Templum Augusto sacrum . Uti ergo ia Augusteum Pisani Decuriones ad consultandum coibant, ita & in alterum Augusteum Neapoli situm, quod Bolica Augusta Anniana dicebatur, convenere Decuriones inmemorata Inscriptione Gruteriana descripti; qui enim locus, ut No- risii verbis utar, Neapoli Curia Basilicae Augustae fuit, Pses Augmstetim dicebatur. Eadem Curia Augusta Anniana occurrit in alio Maris more apud Gruterum Pg. 3II. num. I. atque illuc, non secus ac in Pisanum Augusteum dicuntur convenisse, & scribundo adfuisse Decuriones. Narrat etiam Plutarchus in Catone Minore consuevisse Tribunos Plebis in Basilica Porcia ius dicere. ει τις ἰάξι χρηυ οἱ Τηααρχοι. Quae omnia eo nos perducunt, ut fateamur, B, slicis quoque Curiae appellationem fuisse inditam, sive, ut melius dicam, in Basilicis Curias fuisse habitas, ibique facta Senatus Consulta. Quum vero Curiae, teste Gellio, seu potius Varrone, Templa constιrui flerent, necesse quoque est Basilicas aeque ae Templa sacras fuisse, immo inter Templa habuisse locum. Non
80쪽
8 DE SACR. BASILIC. APUD CHRISTIANDI
Non heic tamen dissimulandum, ab eodem Varrone apud Nonium Lib. II. de Vita Pop. Rom. tres vocis Curiae significationes adduci, inquit autem: Tertio sunt etiam Curiae dictae Aedes illae, in quibus Senatus est habitus. Idem Lib. IV. de Lingua Lat. seribit: Curiae duorum generum sunt; nam oe ubi eurarent Sacerdotes res diυinas, ut Curiae υereres, oe tibi Senarus humanas, ut Curia
Hostilia. Festus vero: Curia, inquit, Iocus est ubi tantum ratio δε- erorum gerebatur. Addam etiam, a Livio Lib. II. Dec. I. ipsam Curiam Hostiliam appellari Templum. Quae quidem sententiae nostrae accommodantur. At contra ipse Varro nos docet, Templi nomen vocabulum fuisse, quod rebus etiam non sanctis conveniret; inquit enim Lib. VI. de Lingua Lat. Curia Hosilia Templum est, I tamen Sanctum non es. Sed hinc saltem discimus, Curias, ac
proinde Basilicas Templa fuisse, & quidem per Augures constituta, atque a profanis locis distincta : quod satis est propositae opinioni nostrae. Quae vero hactenus constituimus, meliorem lucem creabunt
illustri euidam loco Virgilii. Ait ille Aeneid. Lib. VII. ver. Iro.
Tectum avgustum, ingens, rentum sublime columnis, Urbe fuit summa, Laurentis REGIA Pici, Horrendum olυis, O relligione parentum. Hine sceptra accipere, o primos attollere fasces Regibus omen erat . me illis CURIA TEMPLUM.
Et infra: Tali inius TEMPLO DIVUM oee. Describit hele Virgilius Domum in Palatio ab Augusto factam,
ut Servius antiquissimus Scholiastes putat; ita tamen ut ad vetustio. ra tempora simul respiciat, ac Basilicam potius aliquam describere dignoscatur, quam domum profanam & auspiciis carentem. Id exis primit Regiae vocabulum pro eo positum, quod Basilica sonat. Ludovicus de la Cerde alludi heic arbitratur ad Curiam Hostiliam: sed quidquid sit, certe haec Regia, secundum ea, quae hactenus disseruimus, Curiae, Templique nomine decoratur. Nunc autem ad Inscriptionem nostram regrediamur. Vidisti illic C. Sυestium Collegio Augurum epulum dedisse cum hostiis ob
alicujus Basilicae dedicationem; scilicet, ut in Basilicis quibusdam Curia haberi posset, Augurum auspiciis & consecratione, sive dedi