장음표시 사용
141쪽
Color ni. Is albus ut plurimum est, quIa vapor ille jam
de aqua partic Mns , dc multo permixtus aere colorem albicantem exhibet, quoniam licet nec ael, nete aqua sint alicujus eoicitis, iamen utpote corpora diaphana sunt luci magis apta sicut est color albus, scut Ecde spuma constat. E ideirco nix, ut potEseatoa, proindeque nimis luminosa dis gregat s lium, oculosque videntes hebetate habet, si inmaana fit quantitate.
Ex hisapparet, quam verum sit, quod diximus supra, nismirum ad i fformationem nivis majus sigua concurrete , qu ni ad eglirmationem grandinis. Nam trigus multum ad album eolorem conducit, ut in Septentrionalibus vitis apis
Num autem talis eoior si tealis vel apparens λ Gueti noudieit, quod sit realis, quia multum durat. Nihilominus sicut io spuma est tantum appalens, sic di in nive apparens
probabiliter dici potest, ut pace ex aere. ec aqua contur. gens, in quibus nullus vetus color adest. In tantum autem
durat . quia durat illa permixtio aeris, di vaporis, vel illa forma media impei sectaec vialis ex eis resultans. Litat autem ut plurimum nix sit alba ; interdum tamen ali is exhibet colores, S praelertim in Armenia nix rubra cadit, ut seri Eustachius in Commentatio Iliados Quod provenire potest a quibusdam exhalationibus nimis ad uitis, Se iuben his commixtis eum ipso vapore, vel caula esse potest, quia vapores, ex quibus constat materia nivis potuerunt esse rubro non pauco permixti, vel quia elati fuerunt a locis bolosis, aut commixti cum vaporibus sanguinis eleva. tis , vel alias ob causas , Ob quas diximus β. praecedenti pluviam naturaliter eonti opere potuisse sati guinem .i . Inter nivis effectus supputatur primitet, hoc, quod est aeris utilitatem asio reia Tum quia suo circumstante sei-gote iacit per anti peristasim calorem terrae intendi, spiritulisque terrae Ieminales detinet, ne respirent, sicque plantae , caeteraque vegetabilia sorti4s radices emittunt. Intellage tamen nisi dii duret, juxta vulgi dictum, quod si per M. dies incubat terrae est ei matςr, si vero ultra si est o Deindρ alius nivis effectus dieitur a Ma2Zotta ex plinio ,
di Sea ligeto exere. sq. esse hoc, quod est animalia redde. 1e alba; se lepores albos, perdices, Λquilas Ece. ec multa animalia, quae diversi coloris apud nos i a regionibus potatibus nimis nivolis alba esse sertur: Praecipue in Notvegia,
non solum lxpores, verum uitam Utsi, Λquilae, vin si
de Cotui albi seruntur. Causam nonnulli esse autumant esum nivium, sed hoc
metito leprobat idem Grazotia. Tum quia vix sua maxi-rea fragiditate minime pro cibo est accomm abilis . Tum quia tequeretur, quod apud nos ratione herbarum vitidium, quae a Brutis com uni ur virida esse deberent. Me bos itaque eum eodem,ec ex dictis a nobis a. Physq. 3. post art. 3 agendo de Monstria dicendum ess,ex tam itequenti hiuium aspectu tam diu ibi durantium, maxime in valente apstaehentione provenire. Quandoquidem ex appraehenti ne accidit istum multas recipere implestiones. Sic in leo pluris de ovibus Iacob, dicitur, quod ex aspectu virgatum diversicolor vin in aquas, quas bibebam , aspicientes multa colores producebant imius. Quod comprobat exemplo mu .lierum, quae aspectu Mihi opis apprehenti laetum nigrum
edunt. Idque perspicuum esse dicit innumeris in exemplis, ct nairat de equis cornutis , quos apud se Dux Λdita:
, Nivem pio potu assuetis bonam, non assuetis pessi in
mam esse dicit. Rationem adducit, qua a nimirum ni astigiditas stringit partes, propter quod t ultim geneiat, ocoppilationem. At hoc stante, nescio quomodo dari possint tali potui assueti.
. minos ei iam aliis temporibuas venire intendum visum est: Et in vere die io. Mail ε 3 mgestum nivis copiam eadere te vidi sse testat ut Maaziaria i Imo ec in altate, atque auium 4no appalum fert dem MazZotis ob aliquos boreales, velanii peti statim , vel qualdam coe Iulles tunc causas oceur
Locus, in quo cuduntur est secunda aeris, quae stigi.
dior est . In mari non Dingit, quaa ratione caloris abi aer est tepi. dior . Ulteriora de nive legas apud Maretottam.
A. mitto, non esse nis ut apertum paladoxtim M. bendum id, quod inquit Saguens tom. 3. Pnysica disp. i s. art ε. num.3. ubi docet, quod aqua conglaciata sit talloiseipsa soluta, dc oppositum negligit uti uulgi sensum. Et ratiunculas duas ad hoc habet, quarum pruna est, quia
Glacies aquae supernatat. Secunda, quod aqua conglaciata majorem occupat locum, quia nonnullis exemplis suadet.
Patadoxum inquam. Nam id, emus partes sibi maiis cohaerent densum, et non rarum est, sed valles glaciei tibi invicem melius eohaerent, cum dissicilius sejungant ut quata partes aquae solutae : ergo Glaeies est densor, non ratiotaqua soluta.
Ad primam rationem Ioannis Saguens. Resp. Id prove. nite, non ex eo, quod glacies si rarior, sed ex eo quod sola
partes super ores aquae congelantur, eo qu ad in eis misces turtum aer, tum exhaationes terreae, ted leves, ut vapo-xes , qui etiam sursum ad regiones aeris elevantur. Idem dicas ad au. linitum quia ex mixtione illarum exha, lationum augetur, seque maiorem Occupant locum, si ve
sum est quod inquit Saguena . g. De modo autem, quo glacies efformatur nihil habet Saguens s τὰ ibi, si ve intra t. de Meteoris. Bene veto de eo agunt Cartesus, Et Gagendus, qui tamets cum aliis conveniant Philos phis, quod glacies staqua congelata , tamen discrepant in modo explicandi. Igitur Catiesus vult, aquam eongelati per hoe, quod globuli
secundi elementi paulo uinu)s solito agunt, ec movent . Isque probare conatur duabus experientiis. Prima de glaci, quae per artem aestivo tempore utarmari solet replendo rualiquod aqua dulei, ae circa ipsum ponendo glaciem cocia sam, aut aliouam nivis pollicinem, Ee aquae in vale ciditet, tae milcendo salis copiam. Tune enim statim ac glacie , vel nix dissolvitur aqua in vase contenta evadit glacies. Qua modo autem hoe fiat ea plieari nequit, nisi cum moti loquendi Cartes i. Secunda, quia constat experientia aqua quires centem iacilius congelari, quam ullam, quae inru
Cuius Cattesani inventi salsitas enitescit, Tu merest
quod piaelatos globulos satis a. Phys abiecianus. Tum ex seeunda experientia ab ipso adducta, quoniam nimilli: aquae quiescentes secluso illo mitiori motu congelantur. Bone etiam in aestate aquae non paucae miti eis moventur, ita
quies eunt , nee tamen tum congelantur.
Λdi. Cartesii expetientiam primit s dico, ques tenapparet quomodo Cartesi doctrina juvet ad illam expetiet tiam elucidandam. Deindὰ Res p. id pici venire ex eo, qinus at dii pergitur, ut se insinuet eum omnibus paritur aquae. At aqua lubtiliat ut, de idem 1al simul eum patimus aqua pinguioribus stringitur, ae unit ut medio stigore , cujus di homogenea , dc heter genea congrcga e . Hoe etiam modo solet eoagulari medio saliginoso cca
Alia responso videatur apud Guer inciis. Ada. experientiam Reip id evenire, quia per aquam fluentem movetur etiam aer ei eontiguus , sicque mutam ut superficies aeris frigidioris, quae ex immediato aquae conta'ctu stigidiores fiunt, de aliae adveniunt. Λlia responsio videatur apud eumdem Guerinois. s. Gallendus tenet, aquam congelari per hoc, quod eorpuscula orbicularia, quae sunt in aqua exploduntur ex ipsa, solaque eorpuleuia plena remanent. Vetum ec hoc aliud inventum eadem falsitate assentur . Nam si tot coi puscula abirent, certe minui notabiliter de.
beret tune aqua. Quod tamen non evenire constat , esto lorsan tantisper minuatur, quoniam ratiore suoris eo illin gent is partes aliquae tenuiores eva potentur. Imo Saguens r latus hienum. I s. vult quia aqua conglaciata majorem O cupet locum, Quam loluta.
Λdde, quod , ut observavit Guerinois, Gassendus e cedit a Itbs ccii puleuia Olbicularia solis comi thus habentibus pinguem, de viscosam materiam , inret quae ceria maest aqua
Caeteri vero Λ tomistae sentite videntur, in aqua adeo duntaxat corpora orbicularia, cum dicant adesse corpuscula. spha
142쪽
phillea, quia Ista sunt magis apta motui; & idet reo aqua est fluida . cum ergo tota aqua sit fluida . ita non nisi eorpuscula tot unda et unt in aqua, nullatenos eorpora plana . Aliae impugnationes videantur apud Gnerinois. Dieeodum igitur eum peripateticis, Glaetem seri per hoc, quod quaedam terreae exhalationes disperguntur per partes aquae, ae cum illis constringuntur medio frigore , quod habet homogenea, & heterogenea congregater Id. citeri Dei in s congela tur aqua in sumi sese, quia ibi in majori copia exhalationes terreae habentur. 1o. Ex Glaeie ehrystallum. ubi vehementior urget alisgor intra montes altilli mos eGrmari dixit Plinius lib. 3. cap. a. id tamen negat G uditi reserens alios supresso nomine, quia s inquit ipse ehrystallum est mixtum per se
ctum. Nihilominus Plinio favet MazZotta , dicens experientia haberi quia chrystallum in aquam resolvitur &eitat A. Atherium Magnum ex s. Meteor. Sed de hoc insta agendo de vilibus, seu mineralibus.
ar. Glacies, & Gelu, litat pro redem sumi soleant , tamen Guerinois dieit. distingui, quod Glacies locum ha beat in semibus . fluviis &e. Gelu autem quod idem esse dieit ae Piuioam in in arboribus, tectis&e. idest etiam eapillis, barbis, die. virorum; lie/t istud pilorum, & eapillorum nomine proprio appellari soleat Stiritia.
tia. T T Me duo in unum complectimur, quia pruina sto ev rcire tempore valde frigido congelato. Ros i ait ut est . μν ex guus, ef subtiIis in Infima aeris regione, cum Ca Ium es ferenum , quietum , ae reptis
Atim ιΛ tenuem s litesvium, et quas Imbνem soli sur. Pro quo Considerandum est. quod Pluina formatur ex quibusdam vaporibus, qui iam sero x Sole elevantur, dum iam est
versus oraetontem & transfer salis, ideoque non transcenisdunt infimam aeris reaionem, utpotἡ minus esseaci calo re tenuati, de rate lact l, ae elevati. Postea paulatim eo ea
Iore reeedente, pristina sigiditate redeunte, noctisque frigiditate adjuncta, ae innata juvante pravitate antequam Sol redeat decidunt in terram: idcircis omni anni tempore in aurora sigidior sentiti videtur aer; ae propter eorumdem vaporum descensum ventioli quidam sentiuntur. Nee deest qui probabile putet rorem a Luna eausati surissum elevante suo modico ea fore; mane autem reeedente ipsa, quia recedit caula illos evehens sursum , decidunt calcite recedente, & recipientes se a3 pristinam frigiditatem in rorem dissolvuntur. Ita Maetet atta. Dixi autem Ctim Cariam es serenum quia si turbatum, S pluviis, aut ventis infestatum eonerescere non potest vapor eum agitatur.
Dixi etiam, es repidam, quia s frigidum vehementersi. congelatur vapor ille in pruinam . a 3. Plures sunt rotis esse ius, alii miles, alii inutiles , quos reeenset P. Mariotta . Primi, quia decidunt eum rore plures spiritus vegetabiles, qui sursum e terra erant eleia vati, hine fertilitatem induelle fit quia etiam non paveos smul ineludit spiritust sal nitrales, ideiri s ealore immo. derato ros super herbas, fructusque calesat, malus est: Id.
ei reo etiam ratione talium spirituum comburentium coria, di taleeamenta adurit illis , qui supra rorem incedunt Item tinctutam variat in pannis, di colorem mutat in re bus ratione spiritus salaitri, di ealehanti eommixtorum intritim inducit rubeginem; commestus alvum solvit. Inde dicit esse commune Rusti eorum purgati sum, nimirum res rore mataracta eomesta.
Inter universos effectus roris supputat illum, quod sdeliter, & ple, Catholicis solent aegrotantes pluribus moris bis die sanctissimae Λscensionis Domini, te inter herbas
rore madefactas circumvolutati, ae sanitatem recuperate,
hoe iacientes in memoriam Sanctissimi illius toris, qui eo die, quo Christus Coelum ascendit cecidit d taetra. Alium esse dicit roris effectum, nimirum, quod ob suos exsiccantes spiritus inelusos matrirem indurat, & exsecat:
dg ea propter non paucae rore se lavate e laeserunt.
Insuper rorem habere vim quamdam nutriendi animalia narrat . Praesertim uero ex Arist. in . de Historia anima lium cicadam roremtriri, imo di tote cicadam inebriat lani Universa Ph I. Tom. III. eae aliis dieIt, indeque Inebriatam eanere. Item eorvornm pullos tote nutriri, di ideirco albos esse ex D. Greg. Magno tradit. Ulterias venenosorum animalium vim hebetati rore
compertum esse experimento testatur.
Tamdem serenitatem rore indieari prostetur, praeelpud quando eontinuat, quia signum esse, dico, quod non elevatur sursum materia, adel pinguis, & eralia, ut materia
1 . opportunius pro rore tempus autumnum, & verem assignat, quia tunc temperata est solis aes io,cum nee tam ve. mens nee tam debilis si in vaporibus moderate elevandis. as. Pruioa, ut jam dictum est num . a . dg aa. st ex rois
Num autem pruinae vapor, sive vapor qui est pruinae, di toris materia, eongeletur antequam descendat supra terram , vel dum tam est λRespondet supraeitatus Maraotta, utrumque probabile esse. Siquidem eum pruinae tempore maenum vigeat filiapus potest decidentem per aerem vaporem e gelare, ut sa-cit in aquis ρ tectis decident ibus, dein grandine. Secundo etiam modo seri posse , quia eum in terra , in lignis, heris his, alboribus, detectis densius reperiatur frigus, potest decidentem super ipsa vaporem e 'elare. Solet dici, quod s habeatur mutna tribus vleibus pluviam fgnificat. Hoc tamen, si verum est, non provenit ex illis vapors. bus, ex quibus pruina sormetur, eum isti parum eleventur, ut diximus , sed quia signum est magnam esse in terra, aut aqua dispositionem ut vapores exhalet, adeoque sole in magna quantitate de die a Sole etiam in sublimis evehendos.
ram navasse Aristomaeum sertur . Erravere circa mellis naturam non pauci . Siquidem ut
innuit Plinius lib. xi .eap. ra. nonnulli dixerunt eae, Corinli sudorem, alii siderum salivam ; quas quod eorpora cce lestia snt viventia quaedam expuentia , ae exsudantia . cum tamen viderimus in lib. de Creto cormia ecelestia non esse animata. Et sane eum eorpora coelestia sint tam ingentia. tamque grandi in multitudine eceli, ae stellae diluvium quoddam sudoris S salivae, quo melle opprimetemur, quis non
formidaret λErravere quoque nrannulli alii, qui dixerunt, mei esse
apum excrementum. Quandoquidem certum apud universos est, quod ipso melle pro cibo utuntur apes; exciem tum autem unius esto consderetur posse esse cibum alterius, non tamen eius, cujus est exerementum; quia vilius Du tritiva iam extraxit quicquid eontinebat pro ipsus animalis nutritione; proindeque exerementa forent inutilia . , Adde, quod ut observavit Arist. lib. s. de Historta. antis malium . uno vel altero die cellulae melle repIetae inventu tui ab Apiariis; nequeunt vero apes breui adeo tempore
Imo propter eamdem rationem tum eodem Arist. diei. mus, et rasse nonnullos alios, qui apud Seneca mepist 84. putarunt , ah ipsa apibus propria earum virtute , aerore τeluti praedulei iapore, colletium mel condiri. Fert etiam Plinius ubi supra, prima aurora inveniri ar-bntum solia melle rorida . Unde qui matutino tempore sub dio suere uncta a melle vestes , eapillolque melle coneretos nonnunquam seratiunt. Rursus narrat Stiabo lib. a. quod
in Hircania absque apum industria, & auxilio mel suavissimum ab arborum soliis defluere ae eolligi ar. Dicendum es igitur, mel iam consectum virtute nariturae deportari ab apibus in sua alvearia , ut illis pro etho. deserviat in hyeme.
Quodnam autem sit id , ex quo fit, de quomodo fiat eduobus modis seri posse videt ut suetus isse. Uno ni ,1 in ipso aere per mixtionem quorumdam vapoium, qui sunt valde ibi descreati, ae an terram decidunt, ae super ficiis res , & herbas, praesertim volunt nonnul li quod sat eu mixtione rotis petis i/ concocti aliis exhalationibus , di ita sentite videtur tum Arist. ubi supra lib. s. de Historia ani-R a malium
143쪽
mallum Tum Plinius lib. D. eap. ia ubi eonqueritur dehoe, quod mellis liquor non deveniat ad nos ita putus s. etia i sol matur in aere, eo quia in descensu qualitatibus no cuis , aliisque spiritibus eommiscetur . Et postea ex ore apum evomitur, Ac hoc satis probabile videtur . oeci quod temporibus, quibus ros vix descendit apes mellistant , imo dc interdum moriuntur. Secundi. sed cet id in modi ea quantitate. per hoe, quod apes 1 plani is, ac solibus extrahunt materiam magis lpirl- rosam, ae heia cor coctam, qua si suetus quidam internus, ae veluti medullaris. Et hoc patio non et it meteorologicum. Hoe si probabile ex eo quod videmus ex plantia unde apes mellis suctum exugere uident ut s ore gustentur, dc fugantur sentitur liquor, ut palam est in Liguritia. Alii id probant, ex eo quod juxta vatias plantas, ex qui bus eviractum est mel , diversum esse; ne ex venenoss, nimirum ex mapello aeconito die. venenatum evadit, ex thimo de tosis , aliisque olentibus solibus optimum. ex synthici amarum die. verum hare ratio nihil suadet, quia
potest tale eorripe te venenum ea e tactu illatum herba. tum. super quas iam efformatum cadat.
Videatur Maraotia , qui etiam dieit ex Plinio , mel splende me Sirio . hoc est Canicula Vere . de Autumno rorare, quia tum tenuis ille vapor melleus suffieientissim decin qui potest . ut dulcedinem inducat.18 De melle sit ψestri, quo in Deserto vestebatur S. Io: Bapi Mati. 3. una duntaxat est opinio sS. Patrum , ut videri potest Guetinois, de Maretotta, qui tamen nihil eerti
Mel in fundo est melius; estque antiquum proloquium: Bonitas meliis in fundo , olei ιa supremo , vini la
14. ' π Anna si consderetur, id ex quo se, de quomodo 1 L si .ide, ut esse eiusdem speciei eum melle. Nam isone manna est mitis vastis ae sticcas , De/ι magis dec Eua . quam meι, adciscδ magis candidas . Nibso illi,sis diuersae speciei esse d est Goerinciis. quia mel austet bilem, qaam macina purgat . Causam autem huius diversitatis specismenon assignat. Hanc causam ego erediderim esse quorundam constellationum speciales insu.
xus. sub quibus legiones quaedam sitae sunt. Cuius fgnum est. quod mel tibique . vel secd ubique efformati, non severo manna, sed duntaxat in Calabria, Delphinatu Gal. liae. & paucis aliis in regionibus. Mannae vero compositionem rorem praeeipud Ingredi nemini est dubium, lino dicit Maraotta quarundam arborum, ut oeni, ct Flavini soliis adhaerentem rorem converti in manna, ct colligi. S:c autem eolligitur e Sternuntuε hum vellera, super quae arborum rami excutiuntur, ex quibus postea uelleribus evitatium in figulinis vasis asservatur. Sed intei dum putat Maet tia , Manna effirmari ex aris horum succo . Sic enim dieit, quod arbores illos scindunt, de laeetant in scortla, de man/ instar guminae foras emissum adhaerens colligunt manna, ut in Garganti monte se vidisse dicit anno Iε Ia. Sed vero similis videtur, ab ipsis arboribus ita laceratis attrahi ad se torem veluti a spongis. 3o Num Manna Hebraeo m. cuius historia habetur E2odi i ε fuerit ejuseem species cum nostra nee ne δGueri is dieit, itiasse diversae speeiei, tum riua Psal. II. uocatur panis Λngelorum. Tum quia omnium saporum vatietatem praestabat, ut habetur Sapientiae is . Tum quia non omnibus, sed probis duntaxat omne suavitatis delecta. mentum praeliabat. Tum denique quia manna naturale, de
vulgare ineo rupium etiam ad longum tempua conservatur.
Illud veto s in alterum diem set sabatur ecim trescebat. Λi fuisse ejusdem speciei tenet Mailath, de Marrotta. Quod dc mihi probabile τidetur; Quemadmodum Coturian ces ad eos missae suetunt ejusdem speeiei eum nostras. Et vinum in nuptiis Canae, quod ex aqua Chri. lius secerat, fuit ejusdem spetiei eum nostro, esto adeo tueundius. Ad fundamenta Guetino s, dici potest ad primum vorari panem Anselorum, quia Λngelorum nisi isterio applicandis acti . a passi vis fuerit e Tarma um . Non enim credendum est Angelos manducare . Vel diei panem Angelorum ob saporis eaeellentiam,seut e chola a solet numidica , seu regia poticio eupati; dc delicatissimi quique cibi solent tegit cibi ob excellentiam nomInari. Panis autem dictum fuit, quia εχ illo in olla derecto formabant tortulos . Λ d a. dc s. quod fuerint ei miraeuiora quali latea quaedam datae, atque mita. euloia suisse factum, ut non omnibus adeo iucundum solet, de ideirco indignis illis hominibus vllis, ct nauseans videta. tur Obus. Item Divina dispositione 1ὰ eito putrefiebat seu i dc Divina dispositione aequalii et salutabat eos, qui plus, aequi minos colligebant. Quod autem durius fuerit se ut illud se ad modum elaetisse vidis testatur Bononiae in Miamasset.o S. Stephani, in quo Deserti manna asservabatur. H e, inquam, scut Eceaetera alaa dicta differentiam duntaxat accidentalem in.
Obseruat Idem Maraotta, quad antequam caderet man. na , pruina praecedetat, ne nianna sordesceret. obdure.
stebat autem in Graecia, ut 1 icilios poste colligi. Vides possunt Dioscorides, Et PIR Comm censes. D. saeclaro. i. T r Idebitur fortasse alieni non ad rem esse hie agere de V Saeetato, eo quod inter Meteora videatur tot supputandum, eo m sat ex quarundam arundinum medes lio, sive suceo, qui succus postea per dioersas ehullitiones purificatur. ec se perardd habet dealbati; uti fori in Italia, aliisque o ibis part hus consuevit. uodd Plinius lib. I 8.cap. t. saec harum , inquit. ex Arabia δενιών, seis laudaisas ex
India . est aurem mel in aνun ian/bus couectum,sti iam modo, eand isti m. dent bti l 1 rogite ere. Et Galenus id, de simplic medie . saeui. cap. ror. s.ces , νtim se, ibit ex India, arque fetici Arabsis . cani. orati ν In calam, tiabunt, concrescit, em ρομα meitia est o/cιes . Nihilomiolis non abs re omnitio fui: de ipsit aliqua di i quia non destini qui iniet Metenta ecinnumerant illud da, d/seribit Sol ster relatus a Guel inois, quod apud Myptios . dc Arabes est aliud Saccho m genus . quod nos ex primitur ex arundini hos, sed i ai quam veluti ros eois igitur. Similis opinionis est Marrol. 1eseiens alios supresso nomine . Unde Dioscoii iesith a. cap r. es, inquit, asa. πnus mettis , quod sis echarum nam datur. Μel autem me extrahit ut ex arundinibos. Nihilominus Saechatum esse diversae speciei tum a mellitum a manna dicendum puta. Quianiam manna purgat bi lam. mel eam auget. ec de mellifluis rebus velistatut ebctum illud, quod EuLI bdescunt. Saecharum autem la bet qualitates in quadam med a temperie, unde dici solet,
quod eum ealidis calidum, com frigidis frigidum est. Ratio autem illa esse potest propter quam supra diximus innita esse diversae spe ei a melle. Saccharum autem illud antiquum eiusdem species redi nostro suisse, liedi veteres latuerit ars eum ad eand irem , 2 spissitudinem adducendi, dicit Guerinois, qui subdit, atta dines Mecharum serentes abund8 nasci in Indus inridenti. libus, in Iasulis fortunatis, aliisque in locis .
3, UA ad maris originem missis non solum Poeta rem sabulis . de quibus videri possiant noenulli alii Scriptiales, verum etiam Talmudistarum somniis, qui sa et itera in Talmud somnia iunt Deum semel in anno tuae. te, dolentem, quod ite amard Synagogam afflixerit. Ecquod tune ab oculis Dei una manet laetyma eaque Ocea. nus formatur. Dequci uidere est nos tum Sixtum Senen. iam ex Hebraeci Christianum , ac Dominicanum in sua bibliotheca sancta, ubi inter eaetera , quae ihi habet refert, ae reserendo refellit, ae refellendo irridet delitia, ae blasphemias Talmo in Deum. ae Moysem . His inquam omissis eeitum est suisse a Deo creatum mare. quod est
congregationes illae aqua sum, quas Deus in locum unum redegit . appella vitque maria, ut in Genesis a. habetur.3 3 . Duo in Ma ti sunt prinei patiora meteora naturae alcauna nimirum causa salsedinis maris, de causa distus, sive suxus, ec refluxus ejusdem maris.
Quan: om ad mimum, nimirum quo ad rausam salsedinis maris dixerunt nonnulli, huiusmodi eausam esse vapo' tes ex aqua maris sursum I Sole elevatos. Ee iterum dijdictos. Sed si ita esset etiam in fluminibus id eveniret.
144쪽
Minus Infrequenter diei solet esse subtus triste mlneras quasdam, 1 quibus proveniunt exhalationes quaedam se , mediis quibus salsedo efformatur. Communius dieitur, suisse die tertio sparsum sal sopermate. ot hoc ad plures fines. Prim/, ut aqua maris, quae non fluit , praeservaretur a tot ruptione . Tum ad piscium sitam melius eonservandam de sciuendam . Tum ut facilior esset navigatio in aqua, quae per salsupinis erasitiem st
o νum in mare supernatat, nora se vero in fluminibus.
Videatur Ioannes a Sancto Thoma . Nodi deputandi aquas saltas a salsugine videri possunt apud Mastrium , et post ipsum apud Mamoetam. 1 3 . Quo ad maris aestus, seu fluxus de refluxus causam
omissis non paucis sententiis, quae videri possunt impugna.i is apud Masilium, et sussi1, apud Guerinois, stat etiam misis tum Raetatum sabulis, tum somniis Pitagoreorum , qui putantes , hunc Mundum esse animas ingens dixerunt . ia profundis malis reerisbus nares quasdam habere , per quas emiis anhelitus mare inflent , de reducti aquas ma-l tis revocent, de quo videri potest Go in . Communius dicitur , provenire a Luna. Quod a posteriori colligitur, quia i nimirum in noviluniis erescit maria aestus, de ascendentei Lana supra nostrum hemisphaerium declinante die eleiate
i Quomodo autem id sat dieitur fieri mediis quibusdami qualitatibus Occultis., Quod lic/t audire renuant nostri temporis Novatores, ta i men fit probabile ex his, qua dirimus in lib. de Gelo, a genia do de influxu Ceelotum, ubi vidimus Gelum insuere ini Mee inferiora, non solum mediante motu & luee, verum etiam mediis aliis qualitatibus oceultis i Et certὰ cum seminantur agri, cum sarmenta de vineis teguntur dee observati solet de debet Luna, ex quo insertur Lunam habere influxum quemdam in omnia.. In tant lim autem id non evenit in fluminibos flee. quiat aquae ibi sunt extra suum locum naturalem ; in loco enim naturali melitis in suilus suscipiunt ecelestes. i Ad νettit Guerinois, sabulam esse quia Arist. In Euripum, se praecipitem dederit, postquam vestigata natura Euripi Maris , qtal septies in die recurrens est, tandem taedio affectus illae obierit ; unde proverbium ortum est: ἁνistoteles an sis fiet Εων pum , sed Euripus Λν saralem. Dicitur autem semus a seruendo, eo quod aqua se in stetis nimis eoarctata vehementissim/ eonestatur, ae servet ἔ estque ad
Intulam, quae dieitur Euboea, sivὰ Chalcis , vulgo Naist Iroponae . Et quidem fabulam esse, quod de Λristotele diis i cebatur, citet ex dictis tota. a. post Epistolam ad Lecto
33. Uariis nominibus Mare solet lasgniri : nuneupatur enim etiam Pora M. Fretus, Pelagus die. sed ista nomina diversum re vera habent signiscatum. Nam Pontus dies turmare illod , quod alit provineiam quamdam in Asia dictam 1 Rege Ponto, diciturque mare Euxinum . Fletus vero discitur mare intercedens inter duas terrae plagas partim distan. tes. Sie Fratus Gaditanus, alio nomine Frarus Hereti
has , ita istasMat. Et Gibitia rea est mare illud liter Hispaniam, de Bathariam, prope Hereulis columnas, de per hune fretum Gaditanum eoniunguntur Oceanus, dc Me. diterraneiam. Unia distinguitur fretus a Fas , quia Fausitat le/ GoIN, est mare inter duas terrae plagas valde dis an tes . Sie mare mediterraneum medians inter Africam , dc Europam statis dicitur. Pelagus demum proprid signifieat profundom maris, litat iam ex loquendi usu pro ipso mari accipi soleat. De variis maribus, ut de Mari pacifieo, de inti allan tim dic. quae omnes sunt Oceani variae panes videri potest
36. Matis procellae proveniunt ut plurimum ex ventis
amem, aut etiam aquam commoventibus , interdum ex
ignibus subterraneis . aut spiritibus subtilioribus exitum quaerentibus . De quibus fura Guerinois hia q r. an. s. s. 3. ubi agit de ventibus. Urios in sando, quam in partibus superioribus turbatur: Id ei reo Delphini illie dormientes excitantur , ae sursum
3 r. P in Astrius putans S. Thom. velle quod adua sit altior I VI terra, vel ipss eueelsis iugis . ed quod p. p. q. 69.
art. a. dixerit absolut/aquam esse terra sublimiorem, eum
postea Gmperiisset, quod Io: I S. Th. dixerit, aquam esse altiorem terra duntaxat quo ad loca demissa, dc ima, ut valles, non vero esse sublimiorem terra in montibus, nee In littore, dixit, quod nis obstitisset D Thomae aut horitas, nec vallibus sublimi rem esse divisset, quanquam hoe nee ipse dicat Μastrius, qui tenet terram esse mari subinlimiorem .
San8 hoe non distisset Mastrius, si pillis legisset Ia vel .
tum , qui dicit, elementum aquae esse sublimius elemento terrae , Ecidei reo S Th. divit absolut8 mare esse tetra su limius r ad hoe enim salvandum, quod totum elementum
aquae habeat sub se terram. Quod verissimum est , eo maqua non sit in Gntro, At in fundo mari, ubique si tetia , de se intelligendi sunt caeteri Thomissae ; quod nimirum aquae elementum si tetra sublimius . Sie etiam dis trit Mailath lib 3. 3c . de Coelo .
Non autem requiritur, quod aqda sit alti e terra, etiam quoad litora, Et quoad montes. Quod esse fallum constat, Tum quia sumina, quae a terra ad mare pergunt .descendum. Tum quia si mare esset altius terra in litore n6 possemus per. spicere Solem dum Oeeidit,qumniam aquς prominentia intermedians impediret Tum quia continuo opus esset miramini ad mare detinendum ne totam operit et terram . Tum quias mare esset altius terra maxime in Ueeano, hoc autem esse salsum eonstat, eum ibi non paucae extent insulae.
Uideatur Guerinois in tra L de Mundo, de Gelo agendo de elementis q. 3. g. . 38. quomodo autem eum hoe stare possit quod fluvii de
sontes saltem nonnulli a mari originem trahant λRei p. interim eum D. Th. in a. dist. 4. q unlea art. s. ad . aquam sursum attrahi vi, de influxu Melesium cor. porum communis boni eausa , nee motum illum ascensus esse violentum habita ratione legis naturae, qua corpora in seriora ecelestibus obedire teneantur , quam .is spectando privatam aquae inclinationem, violentus videatur. Quod etiam solet illustrati exemplo sanguinis, cuius natura, iterisit moveri deors m, tamen movetur, tum circulariter tum sutiam ad terebrum ascendit.
Quid Vede Angeliel Doctoris mente λ Numquid foua
indigeret sursum attrahi, dc ascendete . si etiam montibus
Sed de his ulterius st. . X. De Fon ibas , o Fluminibus . 3ο m ad Fontes , Et Fluvios , quanquam nullum
speciale oecurrat Meteorum examinandum ἰ --
caso e tamen, qua de mari sermonem habemus, libet aliqua etiam de sontibus direre, di fluviis, quorum saltem nonnulli a mali originem trahunt.
Quod autem de Fontibus, de Fluuiis vestigari praeeipue
Nam nonnulli, imo plerique praesertim ex Recentiori. hus, tenent, non a mari originem trahi, sed pluvialibus aquis efformari. Et quomodo ex pluvia tot queant suppeditati aquae, quae satis snt ad numina confieienda exponit pluribus experientiis post alios Io Bam.du Hamel ex Cassia,no in sua Philosophia veteri, cc nova. Addunt alii juvari etiam aere , qui in aquam resol
quod quomodo fieri queat declarant nonnulli. Quibus
P. Mazzotia aliam addit explieationem ex aliis se. Cons. derant enim terram , maxim/ et rea montes cavernosam eia se, de eum natura vaeuum abhorreat, ad eas vacuitates replendas metu vaeui occurrit aer, qui a terra ambiente sti-gefactus sillat in anuam , quae aqua stillans dilabitur ad Io. ea deeli via, postea in eius locum alius oecurrit aer, qu etiam in aquam stillat; seque eontinuo fit aquarum generatio ex aere, de surus fontium, de suminum. Exemplum
145쪽
etiam addueit, quo Cardanus utitur ad hoe suadendum. Quandoquidem anno a 48 t. Infirmus quidam , cujus cor .poris pondus vix erat aso. librarum, ec in cibum,&po tum non plusquam lib: asseptem sumebat singulis diebus, &tamen singulis diebus seu supra triginta libras urinae reddebat, quod per ε . dies durans spatio illotum dierum eduxit circiter libras his mille urinae supra substantiam , quam sumebat, de potum. Consideratum suit, non aliter evenire potui se, quam per eonversionem aeris in arteriis existentis in substantiam aquae, qua semel ejecta sue cedens
aer, iterum in urinam convertebatur.
o. Nihilominos probabilior opinio . quam & idem Naazotta sequitur . est , quod tametsi omnia dicta probabilia snt, re praecipue quod dicitur de aete, di docet ut ab Arist.
I. Meteor. sum ult. cap. a. tamen non inde salvati potest omnia saltem flumina his modi sessormari
Ratiocinia plura ad hoe sunt. Primum. Quandoquidem sontes, ec omnes nonnulli ex locis saxosis prosiliunt, quae
Nee respondere eum du Hamel valet, quod illa aliundd
Non, inquam ; Nam interdum profluunt ex montibus saxisis, ad quos ascendere nequit aqua, iuxta modum di.
cendi ipsus, ct aliorum suae sententiae dicentium aquas non posse e mari ad montes ascendere ad sontes efformandos nec motu aequilibrationis ex aliis montibus, eum interdum
non adsit ibi nisi alii montes saxos, fle alii non saxos per in
gens lpatium distent, adeo ut nisi volent nequeant ex uno ad alium motu illo pertingere . Secundum. Nam antequam pluvia sui stet in Mundo numina extabant, ut habetur Geness a. QuΛ ad id, quod dicitur de aere non lassicere suadetur . Siquid ni cum stultatim duntaxat aer in aquam vertatur , non videtur possibile tam Inginti a flumina efformati, quae si omnia in unum colligerentur penu maiora serent terra, ut inquit Seneca. Dicendum itaque eum communiori consensu SS. P p. de quihus videri ponunt Conimb tract.ο. in Meteor. cap. 3. a
Nati rariginem trahere per occultas terrae scatebras. Idque conforme erit oraculo Eccles i. Omnia stiminis inιν nr inimare, 2 mare non redundar, unde exeunt famIda re. teriuntur , ut iterum Maaes.
Id ultei ius suadetur, quoniam nonnulla seruntur sum lisna salsa, ut idem du Hamel sale tur; lmo dc refert quod in India prope Coromandelium putei omnes sunt salsi, si cui de in Insula S. Vincentii sontes in Peruviano littore laetis itidem salsi oeeurrunt. Quibus adde, quod ut refert Nlecit. Dum tempore belli Mimydatici repente apud Ama eam phrygiae urbem. novi lacus, sontes, de paludes detixerunt, de in his suusus salsus magnam Ostrearum e piam de marinorum piscium deserens . Signum evidens ,
mare per sui serraneos cuniculos totam terram permeare.
i. objicitur contra hoc primo, quod si semel sut g. praecedenti diximus aqua est inseri r montibus non est me ceptibile quod illo evehatur ad sontes efformandos, Ac ex illis suuies. Ad hoe tesnonderi solet variis modis seri posse. ptimo modo ex D Th. dicto g. praecedenti num. 3. Secundo quia aqua, quae est in maris iando prope ori.
scia mea uum subterraneorum , tanto praemi pondere in-eumbentis desuper aeris, seo vel magis quod maris stante sui salsedine est longe caeteris aquis gravior ut magno eum impetu per sit erraneos veluti syphones propellantur aquae ad assurgendum altius mare ut evenire palam est in sypho, nibus vitreis, quorum in uno erure sagnat liquidum pondeis roscis eo, quod infunditur in crus alterum. otii dieendi modus d is cultatem patitur, quia diximus
s. a.de Gen dc Corrup.q. . in pr ambu in s. s. quaesto eleia menta nee gra vitare, nec levitare in centris propriis in sua potitate verum hic modus potest etiam aliquam probabilitatem habere, dicendo quod ibi aqua gra vitet, non ratione sui, sed latione salsuginis, vel quod in illis extremitatibus terrae amnibus nonis il in sua puritate, sed pluribus terra exhala. tionibus , ae crassitiebus a Geta . Tettio eum Plinio libi cap. 3ε. diei potest, talis ascensus causam esse habitum quemdam spiritum, seu vaporem. sve ventum specubus subterraneis inclusum ἔ dc interdum etiam violentiam ign s in cavernis existentis. Quod litat prima facie sabulam sapere videatur, uti revera P. Gueri troisi tamen tu mature condiderata non erit adeo improba bile. Siquidem huiusnodis ritus aquam vehementer ari. tantes sursum propelle te facile est . Cuius fgnum est . quia
aqua sontium in orificio ebullitionem quamdam habete ea tali agitatione provenientem videmus. Et sane interdum ei terrae motibus, qui vapotibus illis causamur nova numina ortum habuerunt, ac habent. a. Obsicies a. Nam cum non pluit, flumina exsiccan. t ut oc sontes, ut experientia palam est; dc ita evenisse tem .pore Euae 3. Regum capi et habetur. Rei p. exsecari illos fontes, dae fluvios, qui originem amati non trahunt; seque dici potest fluvios illos, ct son.
tes tempore Eliae exsecatos non esse de illis, qui originem a mari ducunt; nis dicere veli is, di quidem bene cecititem illam dis initus evenisse in steterum vindictam . Minui tamen possunt ex pluviae dedictu etiam fluvii, di fovitioriginem a mariti intes, quia aliquod incrementum ex pluvia capiunt. Et potest argumentum retorqueri. Quan. doquidem sunt nonnulli sontes, ex purei, qui aestuante mari effluunt, reeedente decrescunt . ut in Gallia prore C domum, ae passim in litoribus Africae teste eodem du Fla. mei . Quod ideo in illis evenit, quia non multdm dissaasa mari.
43. Quomodo autem aqua malis in Fluviis salsugitediamittat e Dicendum est, eam deponete, vel quia per meatia angustiores transi, vel quia fluit per meatus subterraneos, arenosos , ibioue deponit di quemadmodum nonnunquam transeundo per meatus largiores eam retinet , vel fare
da per ageres salsos eam urget. Non enim salsedo est proprietas suens ab intrinsecta maris, ut su perius dictum est , eum possit aqua maris a salsedine depurati, ut medio vase cereo, aliisque modis, de quibus Mariotta, de etiam m.
De quibusdam quarumdam aquarum miris proprietati nonnullorum Fontium, ae Fluviorum , ut lucernas extiguere. extinctasque accendere, videri potest Maetrotta. Apud eumdem curiosi videre potetunt aliqua di modo ei gnoscendi loca, in quibus adsit aqua pro puteis effodieteu, ut lana seca in terra aliquantulum esRssa posta, dcc pei ta lana cacabo, si mane humida saldὰ est, ibi notaqua sub terra est, vel f oriente Sole vides ascendere ex ab quo loco sumum instar columnae , adua ibi est, ct in tam quantitate quanta est columna illius altilaado, quod ut silios cognoscatur prono cum mento in terra esse cernen assi
De Ventis , o Terrae. motibus Q Uamquam inter aerea Meteora venti supputentur, ii hilominias quia etiam insta terram interdum occurru ut , & quia etiam ex illis interdum , ignisque sub emadadminiculo sunt Terrae. motus 1 ldeiteo de his duobus inhaconsideratione ita landum simul distulimus.
De Veniti. r. T r Entorum exissentia notissima unleuique extat; at V eorum essentia ea liginosissima evadit. Prima igitur sententia tenet ventum mhal aliud esse quam aerem eommotum, suE aeris suaum, ec impetum, ita quod aer, & vetitus non aliter distinguantur, nisi quom do distinguuntur de disserunt lacus, di sumen. vel torrens, quod nimirum fluvius, de torrens est aqua fluens, lacus re ro est acua quiescens. Hane tenuerunt Stoici; ut Seneca Theophrastus, Hippocrates, Anaximandrus, Vitruvi tui Hermes, Cardanus, sicut etiam D. Isidorus, D. Darea icenus, de ita sentiunt non pauci reeentiores, di da stetiam esse Arist. a. Meteor. cap. 4. lied te iam tenuetist , esse interdum etiam q astam exhalationes; imo quod Anudes niens ventum dixit esse fluxum aeris. Probant, Tum quia follibus ventos formanans, non ai'tet , quam aerem agitando: scut etiam per flabellum vis tus producitur , non alia ratione, nisi quia aer mox elut .
Item aer ad motum alterius motus mentum efformat, ut
contingit dum fulmen descendit, vel aliquid aliud grave:
sicut etiam avibus volantibus sbilum seriimus. Tum aba
experientia. Nam si ignis apponatur prore murum , a
146쪽
quo sit pannus aut linens, aut serieus, videbis moveri panisnum, quia aer raresactus per calorem, & motum movet pannum. Et rationem assignat , quia materia ventorum
est rara de suibilis, si τὰ fluida, sed raritas, Ec si uiditas
meliori modo reperitur in aere: ergo dieendum est, interis
Io: IS. Th. dieit, in dictis expertentiis non seri Wentum ptopridi at sui d cti nullam ra onem assignat, proind/que gratis dictum esse videtur. P. autem Guerinois dicit, quod haee sententia ex eo est refellenda , quia uidetur ponete eausam effetentem pro ipso effectu ejusdem effectus , eum causa movens aerem st
veram hoe non est sussielens moti uum ad eam reprobandam. Nam dicemus infra a quo moveantur ipsae exhalati nes, ex quihus etiam interdum venti fiunt; de ab iisdem dici potet i moveri aerem, puta ex quibus praecipui tunc Stellarum influxus, de san8 etiam de ipss uentis, sud de ipsis exhalationibus debet inquiri a quo moveantur. Hinc habes, qu6d hane sententiam probabilem iud leo, lic/t pcis ea non dieam Omnes ventos esse aerem commotum, sed nonnullos esse posset Unde a. Secunda sententia est Λtist hie, tum lib. I. Meteor. cap. a 3. Tum lib a. eap. 4. D de s de tenet ventos esse exhalationem terream subtilem , calidam quidem . sed non accendibilM3, nee mixtam eum humido unctuoso, secos esset maiei iam s derum discurrentium, nee humido aqueo, uia se esset materia eortustationum. Uel vaporem inter una exsceatum , de calefactum, vel interdum utrumque. Proba ur haec sententia r. quo ad p. p. Nam Christopho, rus Calumbus ex vehementi ventorum ex Oeeano satu de duxit , post Oceanum, dari terram , quae modo India nuneupatur. Si autem venti consisterent semper in aere moto, vel in quocunque vapore, non bene id collegisset, quia potuissent sempei esse ipse aer, vel vapor ex mari ascendens: ergo dicendum est interdum exhalatione terrae formari, praeeipud venti non humidi. ex quibus id collegit Columbus. Secundo. Quia matutino tempore, ab Utiente saepQ solent esse venti, quia tunc exhalationes nocturnae stigiditate sopi. tae excitant ur a Sole. Tettio. Quia quibus temporibus magna ascendit exhala. lonum copia , crebriores , dc Dequentiores sunt venti. Hine nos supra dicebamus, ouod Cometae ventos p ristendant, exhalatio autem illa est ealida, idest a sole elevante calefacta. Probatur quΛ ad a. p. nimirum quod interdum etiam vapor esse possit. Siquidem interdum venti uehementissimina subito excitantur in mali, ut impossibile si usque ad Redium mare pervenisse terreas exhalationes; eo vel ma-x iis quod veluti illi sani humidi. Insuper quando occisus caeruleum exhibet eolorem, qui indicat vapores E mari elevatos . - insurgunt venit. 3. Major, vel saltem non minor dissicultas esse solet de causa motus ventorum essectiva. Circa quam quot capita tot sententiae. Nonnulli die unt, motum ventorum quorundam a quibusdam planetis, aut sideribus sxis, mediis Meultis qualitatibus causari per aeris eommotionem , vel exhalationum ;quod ex eo suadent, quia experientia docet quod sub eorum aspectibus , et in ipsorum ortu eontingere observantur. Unde die unt, orientales veniris seri a Saturno, occidentales a virte , Boteales a Iove, de Australes a Venere; Mercurium vero ad omnes aequaliter eoneurrere I Et nonnulli di eunt, Solem sui flare ab oriente, Lunam ab occidente, Ma item a Meridie, praesertim quando est in Capricorno , dc Iovem a Septentrione, qui tamen huius ratio. nem nullam addueunt, nee ipsi, nee P. Maraotta, qui eos refert, dicens esse admittendos ut probabiles; quia impugnari non possunt. Nonnulli dieunt, motum ventorum esse illis naturalem saltem quando exhalationibus senti sormantur. Nam exhalatio humori gravi mixta sua propria gravitate deorsum yindit, de propter calorem . quem habet levem tendere deorsum , quo durante eonflictu obliqvi movetur. Quae non omnino improbabilis videtur, praecipu/de quibusdam ventis, qui spiritibus abundant igneis, inter quos est Plaester, & ille ventus, qui oritur dum fulmen movetur, Ac nonnulli alii, qui etisserandi, Imo dc adurendi vi
autem habent, si eut in Setlptura dies Domini sevi ventus
Vetum est tamen quod dissicile Patri Marrottae videtur quod tam modica gravitas, delevitas eausent ventum durantem, dc non superet altera ex illis. Nihilominsis non omnino impossibile esse eredendum est 'Tum quia licet si modica levitas. gravitas Et levitas, ta meo vald/ subtilis es materia illa, in qua reperitur. Tum quia tune magna adest exhalationum eo pia . ideireo et si plures partes exhalationis cadant, aliae supersunt, proindeque ventus durat
Alii, depraesertim Peripatet Iet eommunius, dicunt cum Αtist, in libello de Mundo, exhalationem illam calidam per fluctuare, eo quod propellitur a stigote mediae regionis
Varii sunt m di exponendi opinionem istam , de quibus eideri potest P. MazZotta. Alii cum Contareno dicunt , exhalationes ascendentes deprimi 1 vaporibus deseendentibus; dc cum uterque salitus conetur iter suum eomplere, de simul misceantur, effetunt circularem illum motum. Alii, quibus adhaeret du Ha mel, dc noster Guerinois, dicunt, quod ad motum, de impetum venti eoneutrat non modied etiam calor solis, quo ipse Sol exhalationes, vel
vapores venium constituentes attrahit, dilatat. dc agitat. Quod exemplis cani exemplo turrieulae undique clausae, in cujus medici prunae ignita colloeentur. Si namque tum in turi ieula illa st elux aliqua plumbea , tanto magis comm . vetur , ae agitatur, quanto magis auget ut ea lor. Quod provenire aliundd nequit, nisi ex eo, quod vapores ex aqua in vase contenti excitati a ea lore agitant ut, de moventur, de quidem tanto magis, qui magis augetur ealor. Quo fit, ut vapores sie nrapis, magisque agitati, de moti, etiam magis, ae magis agitent, moveantque et ucem illa plumbeam, se etiam dic. In tantum etiam in unam potilis, quam in aliam partem
ventus moventur, inquantum minorem ibi exhalatio re iniit res stentiam V G ab Λquilone seruntur in Λustrum, aut ρ contra, quia a tergo habent inultos densatos vapores,
Conferre etiam ad uentos movendos, imo dc eQrman. dos, non est denegandum . Nam exhalationes tum ascenis dentes, tum descendentes aerem hine inde expellunt, de aer expulsus impeditur a montibus, m3 ulterios progi ediatur ἔ proindeque restit scuti pila . Cujusdam montis sn Anglia meminit ad hoe Guetinois ex Francisco Araco, de praecipue id melius eveniet sea vernos sol, quia ibi magis
comprimitur, de eum maiori impetu exit aer . Et res celebeia est in regione 2Eolia , qtiae ea vernosa multum est Acea propter . Eulum ventorum Regem Poetae snxere. Coer cent tamen montes ventos, ne tanto cum impetu ultraecisdem montes erumpant; ut in Lybia praesertim evenit , in qua ni montes extarent. magna ibi soret, seut in mari tempestas, ut ex D. Bet nardo testatur Magrotta.
De Vestorum numero, eoνumve qualitatibus .
. Tr Enti alii sunt simplices dc Cardinales, alii mixti, di V Collaterales.
A ad smplices , ae Cardinales conveniunt omnes quod non snt plures , nec pauciores quam quatuor. Primus dieitur Oν en istis, qui a priscis vocabatur Caeefas, vel Eu-νus , aut subsolanus . secundus Oee dentalis, qui a priscis appellabatur Zephrrus, vel Favonius . Tertius est forent ν onistis, qui a priscis dicebatur Bore r. ω septen-rris. Quartus demum est Μre Monatis , qui a Pristis dicebat ut Notus, de Auster. Quo autem ad ventos mixtos ex aliquibus ex dictis quatuor variae extant opiniones. Nam aliqui divetunt, esse duodeeim, juxta duodeeim Zodiaei signa. Alii posuerunt undeeim , dicentes , hane esse Aristotelis mentem , alii multo plures adstruerunt . In hoe ego resol vere nihil de meo intendo. Duntaxat rese. ram integrum numerum ventorum, quia nonnullis multiplicantur , omnesque sequenti schemate, quod ex P. valeo.
tino pino format P. intuita exhibebo.
147쪽
3. Qyo ad qualitates ventorum, In primIs quanquam
dixerimus ventum esse exhalationem calidam, quatenus a Sole elevante est ealefacta ; attamen natura potios Diis gida est & sicea , ut potἡ a tora, quae frigida est, dc seca surgens ; si veto ventus sit ex vapore frigidus est, dc humidus, utpotἡ a mari surgens . Solent tamen qualitates conrahere plerumque ex locis ,
Singultirum qualitates assignare prolixum vald δή non minus aedisfiete soret. Uodd sufficiat iux a quatuor Mundi plagas assignare veluti generales eorum qualitates. Itaque venti orientales ealidi plerumque sunt, utpote subsolani, dc apud nos in Italia humidi sunt, quia ab Adriatico mari spirant, a quo proindὰ humiditatem contrahunt. oeeidentales nee tam sigidi, nee tam calidi sunt, sed temperati, ut ita di eam tepidi , adeoque . iucundi valddsunt, ut ex ipso nomine Favonii, dc Zephyli, idcirco aestate in eomparatione aestivi ea loris habentur uti frigidi , In hyeme vero in comparatione hyemalis stigoris ha bemur ut calidi, nis transeant per montes nive coopertos, quoniam tune frigidissimi eveniunt. In tantum au. tem non sunt a decue ea lidi, quia non sunt subsolani: nee sunt adeo stipidi, quia sol dum eeidit in illa parte ealesaei tibi. Sunt autem humidi . . t ideo imbriisti, quoniam Imari, ubi Sol occidit. spirant. Meildionales venti sunt calidissimi, & humidi, Calidissimi, vel quia ultra ea lorem Solis in meridie aestuantis pet lora Solis allu fervida transeunt , vel ex subterraneis, Et sulphureis halitibus magna ex parte constant. Cuius fgnum est, quod Auster , id est ventus Meridionalis in partibus Meridionalibus , hoc est Australibus, sud an. tali lcis non adeo calidus est . Humidi quoque, quia mare Mediterraneum peragrant. Nihilominos quia utpote calidi esto nubes exeitem, non tamen eas uniunt i idcirce, tune solum sunt imbriferi quando eis superveniunt venti Aquilonares, sud Septentri nates, qui d elas congregent nubes disiersas. lseptentrionales , su8 boreales , vulgo vers. Tramar panis gelidi sunt, atque feci, quia partim repercutitur a Sole pars illa sub attico polo, qua flant. Isti venti esso alica-hi imbriferi sint , ut in Belgio, de partibus Lybiae, ut ead male vergentibus I tamen aliis tri locis serenitar praeseserunt D et Arist. In lib. de historia animalium , de probi squod coitus initiatus tempore Boreae malaulos saeti concipe te, scut hi contra tempore Austri . idest venti merigidinalis sceminas. Ratio est, vel quia propter intensus sisas Boreae si major. Et intensor calor Μattis . seque in ramelius virile semen concoquitur. Vel quia Boreas utpote seeus exsecet ; Auster veto ut potὰ humidus semen teddit humidius, de indὰ scemininum patit sexum , qui huaei dior est . Esto in Scriptura malus Aquilo appelletur, di bonos Auster, ut Hieremiae i. dc . ubi dieitur ab Aquilo pandetur malum : scut etiam improbat Aquilonem D. Greg. Papa, de Ambrosius in psalma. tamen Scripi via ibi non loquitur in nostro hoe sensu, iden qu5 ad ventum , sed loquitur quo ad mores hominum illius regionis, quia Caldaei tespectu Palaest notum Septentrionales hella, dcca pili vitates minabantur ; eum etiam ex Aquilone elaeos sit vocaturus Christus. g. Qui sngulorum etiam collateralium ventorum qua litates videre optauerit, legat tap/ citatum P.
Item qui noscere optaverit diversarum Civitatum ad diversos ventos stuationem legat eumdem P. Mariottam. Ultra praedictos ventos sunt alii particulares pro qui huldam peculiaribus legionibus, qui vel a montibus, vel a cavernis cuiuslibet provinciae oriuntur , ut Atabulus in
Λpulla, Circius in Gallia die.
Nonnunquam ex ventorum mntrariorum congressu tot mantur alii venti, At turbinos, oui redueuntur ad tres,
quotum unus dieitur Praestre , alter Tulo , dc alter
148쪽
praester eons stit in quibusdam spiritibus subtilibus , de
ignitis, oc in suo motu imitatur fulmen propter illam pugna n. quam exercent inter se halitus illi , qui iti illo eonflictu magis accenduntur, dc incendunt ea, quae sibi
Typho est tui , qui I nubibus oppostfleonsti tutis erum.
t metit eoso motu , dc tanto impetu, ut integra navigia , non modn frangat, verum etiam in sublime elevet, rotet, ac postea in prosundum mergat, arbores etiam evellat. Ecnesas tandem fit eodem modo ae praester, sed est exhalatio et assa, de eopiosa. Aliter etiam seir di eunt non. nulli apud Mariottam, nimirum vel quando duo venti ualidi pugnantes detrudunt intra se partes, vel alium tertium ventum invalidum , vel deorsum eum impetu impellunt hune tertium ventum invalidum. Nee desunt aliqui, ut nodinus apud eumdem Maret t- .
tam, qui dicant, seria malis spiritibus ob laetitiam ali 'quam eonceptam, quam per istos ostendunt ventos, quia plerumquem eompertum est Meisones, vel aliquod ingens damnum accidisse dum huiuste modi venti spirant. Cardanus autem apud eumdem putat. feri a quihuidam specubus terrae, habentibus torcularem formam, a quibus erumpit huiusmodi ventus.
hicq 7. art. s. β. 3. ubi de procellis istis agit.
q. v Es adeo mira est Terrae- motus ut S Ephrem Sy-I . t apud Marrat tam , qui tamen locum non etiatata ridi eo los dicat Philosophos, volentes Terrae.motum naturaliter seri, eum impossibile judicet seri naturaliter ut Montes Armeniae assultent, de inter se contrario ictuarieterit. Nee aliter sensi Philiaster, qui apud eumdem
Naar itam, inquit haetes messe dicere, quω terrae re ius. dc aquae motus ex te irae- m. tu sat a naturalibus ea us s. Et sundatur praesertim in illo Ecclesastes ea pis Coelum, of Caen Ca Ioνtim , universa terra, o omnia, quae in eis sunt, m eonis Ru i I tis commovebuntur montes LmuI, O cottis , o fundamenta terrae , o eum conspe-α erit uia Deti s timore eoneutientuν. Bodinus etiam apud eumdem Maethottam dixit terrae. motum seri sola daemonum ope , vel immediate a Deo, vel ab aliquo alio Λngelo Nihilo mimos naturalem causam pro eo assignari posse omnes consentiunt Philosophi. Et inis opinionibus quorumdam vetetum Philosopho. rum . quae tabulas potilis sapere videntur, & de eis legi potest Guerinois . Communis hisce temporibus opinio eum Arist. est, ea usam terrae- motus e ne halitus, de spiritus quosdam intra terrae viscera clausos, qui virtute subterra neruum ignium rarefacti ampliorem petentes locum, quique proinde de exi.
rum violentiam iaciunt, ae terram quatiunt, ac concutiunt. Idque suadetur expetientia de minis subterraneis , quae de domus evertunt, ae moenia sortissima ratione illo. tum spirittium inclusorum, AE exire non valentium. Pro quibus minis, ut inefficacis reddantur, aliae cavitates, per duas liberes exire possint i vulgo contra minae aptantur . cujus etiam signum est quod terrae motus sequentitis eveniunt in regionibus, ouae ignibus subterraneis scatent, ut
in Camparata, dae in Sicilia. Insuper quia iuxta Plinii obser νationem lib. a cap ga nunquam intremiscunt terrae, nis sopito mari, Cceloque tranquillo, occluso nimirum in tra viscera terrae spiritu. Unde ante Terrae motum solent ebullire , ει dorem tetrum es pare putei , nempὰ exhala. tione coraclusa aquam turbante . Hi ne Pherecides apud Gouditi ha ustu aquaed puteo praesens t. ae praedixit Terrae. motum . Item ex puteorum aqua ebulliente, ac malil olen. te praevistis suit Terrinmotus Feriariae anni I Is o. io Qisa ex re habes, inter sma Tetrae. mosus unum esse, quam do aquae puteales subsultant, aut incalescunt ,
Ece de irate pestisam aetis, ac maris tranquillitatem . Unde terrae. motum illum, qui evenit in Campania Neronis tempore io tempestiva praecessit aeris tranquillitas, ut seri. bit Seraeea tib s. nat quaest ea p. a. Sorit re alia praesagia, ut puta sol ea liginosus sne nube, at obsciarior , euius rationem ex Arist. reddit Marrotta , .l miserea Phu. Tom. III.
quia nimirum exhalatio, qua aeris erassitiem dissol.isset
Item insolita stigiditas, praesertim tempore inopportuno , quia exhalationes ealidae ob contrarii e De uirantilemonem se se intra terram cogente antiperistas retrahunt, vel quia exhalationes illae siccae, & calidae alia de causa, puta ex
quadam tum maiori teri e compactione, de eompressione non valentes exire, non calefacium aerem.
Ulterius ex Arist. cap 8. Si interdia, vel pauli post Solis oeea sum magna existente serenitate appareat tenuis linea nubeculae in longum protent et . Nam signi seat vapo. res aliquos iubtiliores ad eam effarmandam irrupisse ; at sidio distet fgmseat alios non potui se evire vapores, nec minimam proindEspitate auravi ad eam dissipandam com
Insuper si mare nullo spirante vento fluctuet, aut intumescat. Indicat namque exhalationes egredi tentantes, de aliquem, sed modi eum exitum bi repet ire, ut ex Possidoianio seritat Strabo. Alia duo ponit Marχotta ex allis videlicet, eum pavidi mures diseurrunt, quia isti ob xcellentem auditum primi sentiunt interiora murmura spiritus inclus in terra. Si militer trepidus & st oens domesticatum avium de uno i eo ad alium volatus, ex quo dieat Anaximenem Terraemotum praedivisse. videri possunt Conlmb trach. I . cap. I.
r. T Nter Meteora terrea supputant nonnulli ventos, dei Terrae.motus , quia tamen sunt etiam aerea , aut ignea, quia ex halitibus, aut ventis, de spiritibus igneis , ut praeeedenti consideratione visum est; ideirco ne ad ut tum ex his determinatis Meteoris coarctaremus, de eis seorsim agimus. Ea propter duntaxat monet agere
De FousIIbus. a. Ilia, quae solent etiam diei mineralia sunt dupli L cis .eluti genetis subalterni, & diduntur fossilia Isodiendo, eo quod sediuntur, de extrahuntur. Quaedam igitur sunt, quae in pulverem resoluta polliis, quam liquata mutabilia sunt, ut lapides, gemmae cte. Inister quae supputati solent di alia, quae succi oleos ex terranuncupantur , ut Sulphur, B: tumen, sandaracum, Cerussa , Cera , Cinnabatis, Naphia, Camphora, Cypsus, Atlanteum, Carbo terrestris, Λ lumen , Uitriolum, va- iii sales Ecet sta sunt mixta quaedam intra terrae viseera ex seco te reo, aqua humiditati admixto, eamque excedente virtute& influxu eoelesti eum frigido coagulante , de calido humidum ex seeante formata. Ratione cuius seeitatis excidentis magis sunt tesolubilia in pulveres , quam liqua.
Quaedam alia sunt , quae aptlds liquabilia sunt , Olml-rum metalla, ut plumbum , argentum, aurum, serrum , vitrum, aes, argentum vivum, dc stamnum. Illa sunt mixta quaedam in viseeribus terrae ex humido aque terreae secitati admixto, &prae alante virtute -- lesti eum frigido etiam eoagulante, de aliquo eatore excoquente formata. Undὰ ratione huiusmcidi praedominantis hu dilatis supra secitatem liquabilia sunt ae ductilia. 3. P. Saguens hie , es rea metallorum efformationem postquam num. a. dixerat, Deum ab initio telluti permiscuisse multiplicissimam diu et sitatem particularum elementarium ad variorum metallorum speetes constitue n.
das, & num a. annuisset, ad ipsam plurimum eonferre coelestes influxus: ut deinde solito suo illi erint radictionis stili tui, quo in Peripateti eos sertur , aliquid de hie indulgeret, subdit istos influxus non fieri mediis qualitatibus, quas ipse fictilias fingit, sed in eorpusculorum effluviis,
postea nunt s. redarguere audet physeos omnes, eA quod ad Meteora terrestita revoeent generationes metallorum mineralium , lapidum dile. dicens, se non videre , cur non revocari perindd possint eae terae, ae non minus mi.
rabiles generationes sive herbarum , sud arborum, quas s terra
149쪽
terra educit, & enutrit ἡ suo sinu subministrans in hunes nem 1 limenta , & semina r di similiter quare revocari
non poterunt animalium genera omnia , quae telluri in pri m is debent de exortum suum, & victum. Nec omisi num. a. redarguere Peripateticos tanquam asserentes, aurum intra viseeta terrae gisni 1 Sole, argentum 1 Luna, plumbum a saturno, ec trum a Marte . cc. dicens mirum esse, cur non aequd audacter sngulorum mineralium, ae lapidum species non retulerint ad designati alicii ius Planetae instillum. Velom fictilias esse potios eius elementates Λtomos sive sarticulas, iam abundὰ suis si eis Ostensum est. Praetereat h. a. de Anima , eum ostendemus, lucem non esse eorpuscula , etiam eonsulatum manebit , quod influxus coelestium corporum non sint corpuscula. Deus magnum detrimentum paterentur Coeli, atque minuetentur . Item inli, de Coelis agendo de Ceelorum influxu vidimus influere etiam mediis occultis qualitatibus ultra lucem , ac motum.
Quo ad id, in quo Phys eos universos ipse solus redar
puere audet, potest eodem modo & ipse redargui . cur nempe scut ad animalium efformationem non currit generans Pater cum Matre, sc etiam non eoncurrat eodem modo ad
metallorum productionem. Si ergo dispar est ratio in hoc pimirum quia vita aut sensu praedita sunt, proindeque excellentiori quodam modo procreari possimi; eur eadem dispi. titas non valebit pro iri vola illa Patris Saguens tedaltu tione pDemum quantlim ad hoc, quod est aurum a Sole, atten.
tum a Luna, argentum vivum a Mercurio dcc. genitum asseri, debebat poti eis Λstronomos redarguete, & non R. ripateticos, sicut eos lGinge antea redarguebat nosset Mai. lath, quem sorsan non legit Saguens. Nihilominus tametsi non ab illo solo gignatur ; tamen non est negandum in eum habere aliquem specialem inpu. xum, eum quodlibet ex illis metallis habeat specialem ali. quam fmilem proprietatem. Hoc etiam modo concedi potest, quodlibet ex eatet 1 metallis reduet si eut Ec lapides in alicujus des nati planete influxum, aut sueris. Hos autem sngulos assignate pii. retas, aut stileta Astrologorum est, se ut eorum est coeli. stium eorporum proprietates, & qualitates vestigare. Duel maxime quod nec ipsis possibile est omnium dictoridi eorporum, quae in tanta sunt multitudine dotes distinguen. di immens laboris res est. Λlia quaedam videli apud Marrotta sura discurrentem, Goudin, & alios poterunt. Nobis vero, quos ipsi ulteri
sublevarunt labore is a de fossilibus, sevi di de toto Metra rotum tractatu sint satis, & finis
150쪽
Vos ad litteram de Anima libros voeant , uti s sputato volueris sermone, non inepte totius philosophiae Animam eos dixeris , illo attento nitore, & ornatu, quo Phil phiam donat entis Animati sive vitali rem tu mobilis notione, quae sane caeteris prae stat . Non aliter , ae supremum , aeter. nam qne numen i valeat quantum valere potes , ae debet totius universi Animam Platci divit, eo in sensu sano, ad quem praeambulari in discursu habito Physe rum a. q. r. it. r. benigna nostra perduxit interpretatio. Hie namque spectanda perhibetur Λnima ipsa, cujus nomen, de substantia dieitur, animaque rationalis ipsa, quae Divinum quoddam, sublimemque Divinitatis imaginem praeseserens, naturae vires transcendit. Qui spiritu ita vilestat se nemo, qui adeo praeeipuum parvipendat decorem, ne indignus ratione habeatur, dum Λnimae scientia tra negligit, qui rationali Anima etinctatum praestantissima donatus extat.
De na pνofectδ νε aiebat plotinus j d Iuenistis sudiam, haberi, quam de Auima debet. Quod ut fiat, &t tria fiat Setto, qudd libri de Anima in tres secantur ab Aristote. te, qui in primo libro quinque instituit rapitula, quotum in primo Animum allicit, dignitatem hujus scientiae extollendo ; in secundo cap. plures reeenset veterum Philoso. photum errcires eirea Animam ἔ in aliis vero ea p. spillatim illos refellit. In secundo libro pertractat de Λnima Ve- petatrice, de Sensit rice, ae consequentibus ad ipsam. In tertio lib de Λnima intellectrice, es ad ipsam attinentibus.
Antequam autem haec exponenda adoriamur , praemitis tenda vera it
REeole hie objecti dimisionem a nobis traditam in Lo
gicae prodromis art. s. Atque noveris , nos hic ve-iligare obsectum quod formati attributionis, sive speciti.
Nihilomin is nonnulli, ut Toletua, de Ruvlos dene. gant ; de eapropter statuunt pro objecto adaequato Arma liqviod huius tractatus Animam, non vero ens animatum . Λ liqui vero licet annuant, comprehendi etiam de sensu , de sensato, ac parvis animalibus , adhue tamen volunt hane Philosophiae partem semipartire, & accipere tres hos libros seot sim ab aliis, ae pro illis statuere objectum adae. quatum sot male quod solam Animam : eum ad modum . quo Physica eomprehendit octo libios de physeo auditu &tamen potest ex illis quilibet seorsm sumi r supponendo postea tanquam certum, quod si in pietatur Tractatus iste prout se extendit ad alios libros, eius objectum sitens animatum. Sic praecipue Nostrates nonnulli. Alii ve . to vident ut agitare quae Ilionem de hoe Tractatu prout extendit ut ad alios libros, supponendo quod si sumantur hi tres libri seorsim , ejus obieetum sit sola Λnima abstracti .eaecepta. Alii autem ullo absque addito, sive restrictionis ad hos tres libros, si veritensionis ad allos, videntur quae sionem ab lolute pertractare. Ob idque hie tum defendens, tum opponens possunt in ineerto laborare .a Eci non obstante ad duas reducunt ut sententiae. Prima desensitat, Objectunt adaequatum formale quod esse Λnimam. Pro illa militat Io: a ,. Th. Caietanus, de Ferratientis. Secunda tutatur, esse ens animatum. Pro. hae eertant Complutenses, Lelma, Cavinus, de novissim/ Gueri nota licet obitet duntaxat de raptimo sequentes B. Λlh. Magnum. Ex eu te iis Mastrius cum plerisque Seotistis Ονiedo, Atriaga, dc alii, quibus subscribo, ut clare loquat, in hune modum.
L ινι de Anima, Me fumantiar protia eontinuantuν eumanis de sensu, o sensata, ac de piarvis animatibus, fite βον ab tuis . habent mo objecto adaequaro fον--δε quod attributuati, non solam animam , sed eni
2s adnam H objectam ad aequis iam formale quod ιιν bation s L ιν oram de an ma. I. I. T IT quantum possibile fuerit vitemus quaestionem de v - ee, animadvertas, quod tota Philosophia quatuor in partes distri huitur. Prima pertractat de mobili in communi, & Physca nuneupatur . Seeunda de mobili ad Gι , idest de motu loeali , ct inseribitur de inelo. Tertia de mobili ad sol mam. de vocitatur de Generatione, de Cor-tuptione, sive de ortu, de Interitu. Quarta praesens. Id
circo quemadmodum in eunda parte agitur de mobili motu loeati, vel de mobilitate locali, non tantam in communi , verum etiam in particulari di de similiter in lettia agitur de Generatione, dc Corruptione, seu de generabili, ectinruptibili non solom ineommuni, verum etiam inpar ιiculati : Ita hoe sub tractatu eomprehendere fas esset eon aderationem de Anima, non modo in communi, vel sim etiam in part leuiati, nimirum de parvis animalibus, delensu , dc sensato, de quibus agit Philosophus in subsequentibus libris. ωνι Undiero PAL Tom III.
SEnsus eonclusonia est, quod si sumantur hi libri s muleum aliis, eorum objectum adaequatum, de e. ea ensanimatum tum ineommuni, tum in particulati , s veto sumam ut seorsim, eorum objectum adaequatum, Ece. est
ens animatum in communi duntaxat.
3. Traditura D. Th. in prooemio, di in a. Phys lin a. tibi postquam diversarum partium Philnsophiae objecta te- censuit, tandem se dicit e de animatis v νδ Iarib νιι Anima , o consequentibus ad ipsos. In quibus verbis S. Thomas habet quodammodo discernere hos tres libros ab aliis per illain pasticulam ω , volens fgniseare , quod tam in illis, quam in istis etiam seorsm agitur de en
. Probo a. Sie. Ens mobile animatum est per se primi stibile a Philosophia ; sed non in alia parte potiori sure , quam in libris de Λnimatum seorsim consideratis , tum ut continuatis cum at is consequentibus : ergo libri isti s .e m. spiciantur ut continuantur eum aliis, sive seorsim habent pto obiecto adaequato sermali quod, non solam Animam ,
verum etiam ens am ... 'um. Mai. tam certa est, quam
certum est, quod e ente mobili animato sunt per se primo demonstrabiles suae proprietates, non minus, imo fortasse magis quam de ente mobili in communi, deente mobili ad
Ubi, de ente mobili ad formam Ece. sed omnia ista sunt S a per