장음표시 사용
191쪽
s. Arg. 3. contra p. p. Totum non distingialtur realiter a partibus simul sumptis, di unitis: ergo nequeunt potentiae 1llae subjectari in Anima, quin subjectentur in toto. Res p. ex dictis a Phys quod totum licet non diu insuatura partibus eos lectiv/, henst tamen a qualibet illatum seorsim etiam ut unitis. ob idque stat, posse subjectati in una, de
. Arg. 4. contra a. p. ex Seoto. Potentiae in illo de-hent esse subiecto, a quo dimanant, ut inductu/ caeteris inaceidentibus est palam. sed potentiae vitales etiam organicae a sola dimanant Λnima: et go dce. Resp. nego min. Di manant enim a toto composto tir
At quia dimanant a toto composito quidem ut quod, sed tamen ratione Animae ut id qua, dicuntur potentiae Λnimae. vel dieuntur patentiae Animae, non quia sint a sola, ec in sola Anima , sed ut significetur, esse vitales . r. Λrg. 4. Potentia loco, motiva subjectat ut in sola Animat ergo potentiae organicae die. Probant. Potentiat eo motiva perdurat in Anima separata , secas Λnima separata foret immobilist ergo dce. Resp est dicendis in Meth. q. a 3. sub finem quaesito r. quod alia pro lus est vis loeo, motiva perdurans in Anima
a L. Λlia arg. vide soluta in D Th ubi supta . Argumenta Suare2 nullius sunt ponderis, de soluta manent ex alibi a nobis dictis
Da Anima Veserativa, musque potentiis. V Egetatrix Λnlma definitur a Phil. hic lib. a. te v. as.
δει uati est Hum . idest principium generativum. dce. Intellige de generaticine vitali. Vid. s. Th. ibidem lect. s. Vel destitii potest aptando ei desinitionem Λnimae in com . muni es id qua vivimas, nutνImuν , augemur , o gene
Nam potentiae an mae Vere latitae do iuuama ν realitis
tum ad satiram, tum a calore naturan.
i. A Nimae Vegetati ieis potentias suppono, nee plures.
XL nec pauciores esse , quam tres, nimirum nutriti. vam, augmentativam , dc generativam. circa quod lege S. Th. p. p. q. 78 art. 2.
Prima sententia tenet. identi fieati rea liter inter se, dedistingui duo taxat laeundam diversa munera. Sie Duran. dus, Ruvius, Suareet, Conimbr. dce. qui vident ut etiam asseverare, potentiam nutriti vam non distingus rea liter aeasore naturali , ec temperamento primarum qualita
Seeunda communis apud Thom istas sileὰt unus, nimirum Bannm haerens nonnihil si circa augmentati Wam, Ecgenerativam, ut videre est apud in vinum est nostra.
Prob. r. Potentiae distinguuntur per actus. dc obiecta; sed potentiae Animae vegetativae respiciunt amis, de obiecta realiter, imo dc speeiscedistincta: ergo die. Mai. habet ut eu art a.dc dedisti neu,ne saltem post nemine respuitur. Min. prob. Actus generativae est productio totius esse viventis , ejusque objectum est ipsum esse viventis ractus nultitiuae est partium deperditarum restauratici , eius Mobiectum sunt partes restaurandae: Λrimentativae tan em est viventis ad persectam quantitatem perductio, ejus. que objectum est debita quantitas: ergo dcc.
Responsa Ruvit videri possunt explosa alios apud sol
3. Prob. a. Nullum maius realis distinctionis smum. qu1m realis separatio; sed praelatae potentiae realites separantur inter ser ergo Ece. Prob. min Tum quia potetitia nutritiva, & augmentativa reperitur in qualibet parte, non verΛ generativa com namque non in omnibus pariabus operetur, frustra in illis poneretur. Tum quia nonnullis in viventibus imperiaciis extat potentia nutriti va , Et augmentativa sine generativa.
. Prob. 3. Majori amplitudine pollet potentia senstiva in ordine ad sui objectum, quam potentia Λnimae Uegetativae; sed in genere potentiae sensit i vae licit una genetiee sit potentia senstiva in ordine ad cibiectum sensibile; tamen seeundam diversa obiecta sens basia multiplicantur specie potentiae r ergo multo magis pluriscari debent potentiae Animae vegetativae, nee debet una sussciens esse. Mai. ex eo innotescit, quod quo forma est persectior, ejus vltius est universalior. Idest amplior in operando.
s. secunda autem pars conelusonis est consona doctrinae s. Th. p. p. q. I. art. a. ad i. dc q rig. art. r. ad 3. de Phi-lcis phi a. de Generatione animalium eap. 4. ubi uterque
Magister docet, eat id talem dc stigiditatem esse instruo
mentum virtutis Animae, nimi tum virtutis nutriti vae , dcc
De quo iterum s. sequenti ad arg. Et Prob. potera iae Animae vehetativae sunt potentiae, de proprietates Animae ut forma vitalis est a sed non se se habet ea tot naturalis: erg dcc. Prob. min Calor, dc teliquae qualitates elementales conveniunt etiam nimis elementorum, quae haud uitales sunt: ergo die. Qua ex re sequitur. quod ea lor 8c teliquae elementales 3 nualitates tametsi ab Anima di manent; tamen dimanant abii a . ncin ut forma vitalis est. sed ut forma mixti. Cons. Anima squidem ceu forma persectior debet radiis care proprietates persectiores illis, quae in aliis radicantur, imΛ vitales. Num autem In sententia Ferrariens s aliorumque paucorum, volentium, calorem viventis distingui speeie ab He. mentali. direndum st, distingui realiter a potentia nutri. tiva. Respondera assit maliue . negante Lerma, de in vino. Ratio est . quia habent operationes realiter, de specie divellas. Actus namque nutritivae potentiae est vitaliter M. generare carnes, depellere superfluum, diffundete alimen tum, illudque in substantiam aliti converterer actus veto ca loris est, cibum coquere, separate partes erassiores nutrimen ii a subtilibus; quae omnia praestat in virtute ipsus p tentiae , nec facit immediat/ ipsa potentia .
s. A Rg. r. Una , eademque sumeti potentia ad prae. Lx standos actus nutritionis, augmentationis. Ec v. nerationis: ergo Ece. prob ant. a. quoad p. p. Actus nulti tionis est testaurare partes deperditas, actos augmentatio. nis est perducere vivens debitam ad quantitatem; sed adhaee omnia sumit una r ergo ece. Prob. min. Quantitas producitur, non per se, benὰ vero resultat ad substantiae productionem, cum apens produeendo substantiam produ- eat eadem actioneaeeidentia, quae sunt illius proprietates, de inter quae est quantitas a. quo ad a. p. a pati. Eadem nultitiva potentia suscit ad producendum aliqua in partes,nguinem, dein alia medullam , dcc. ergo etiam produ eere valebit semen ex eodem alimento , proindeque ece. Resp. nego ant. Ad t. prob. ex dictis s. physi quaestiuo cuia 1. eum Io: a S. Th. dist. ant. quantitas absolute ut pro Wietas substantiae est, concedo, quatenus habet sacere maialus. dc majus. nego Vid. ibi. Conita . Eadem virtus sumeti ad produeendum ea lorem , de calorem etiam magis intensum : ergo pari ter dic. Resp. nego e seq. 8c paritatem. Discrimen est, quia calor terminatur per se primo ad calorem producendum: ibique tota ejus exercetur vis. At potentia nutritiva, ceu araenerativa terminatur per se primo ad substantiam par.
Inst. Llest nutritio producat quantitatem illam partialem sub latione proprietatis substantiae, dc non sub ratione quad. ii tatis ἔ tamen nova non requiritur potentia produeens ibiam
192쪽
lam sub ratione quantitatis r ergo pariter litat non attingat men totum per eo pus diffundi, quatenus terminum, sue sub ratione majoris tamen Se . effectum suum omnibus in partibus producit. Cons. Maius, ct minos non variant speelem: ergo&e.
est , quia non stat. produei qnantitatem sub ratione proprietatis, de non sub tatione quantitatis. Caetersim optime stat De anima sausti Da , ebasque solea Illa , nimirum produci sub ratione proprietatis, imo etiam sub ratione sensas . quantitatis, quin producatur sub ratione majoris, ut palam
est in quantitate parva. PRAELOQUIUM CONTRA SAGUEN s
Αdeons dico quod maius&mlnsis non variant speelem, quando attinguntur sub eadem ratione sermali. At in casu Cisea animis feni suae quid ditatem . nostro attinguntur Rh diuersa ratione formali, nimirum de se Mario sub ratione proprietatis per nutritionem , ct Uuta ea , quae de Anima Uegetativa divi mus, potest
sub ratione majoris quantitatis de primario per augmen J sensitiva Λnima definiti sie r Uisus eorporis psis eltationem petante potentia viram sensitivam labentis , comprehen-Αd proh a. p. arp. Discrimen est, quia sanguis, & meia dendos sensitivo etiam appetitiuum, & loco. motivum .dulla , quae de novo producuntur per nutritionem, at linis Vel a. des niti potest se di est id, qua vidimus, sensimus , puntur sub eadem ratione formali , nimirum ut restautatio otico movemur prima . partium deperditatum . At non tie semen, quod sui vidi. Quam definitionem Saguens dieit, esse de Anima metamus q. praecedenti art. non spectat ad rationem indi Widui. physe/ inspecta, non vero physed sumpta . Animam si-Vid. Guerinois hie q. a. art. 3. s. a. quidem physeὰ aeeeptam dieit consistere in eorpusculis, si- . Λrp. a. ad idem. Si potentia augmentativa esset reali- ve atomis, quas ipse dieit, esse illos, quos nos Peripatetitet distincta a nutrit tua , sequeretur, quω cum vivens de. et vocitamus spiritus vitales. Sic discurrit icim. 4. altera p. bitam ad quantitatem pertigerit, destrueretur talis potentia; disp. a. art. a. Cuius Doctrinae falsitas enitescit ex dictis r. sed hoc agmittit nemo: ergo &e. Prob. ma, Frustra ponti ut Phys q. r. ait. unico g. a. num. s. & iterum ibi si 8. num a potentia illa, quae ad actum reduei haud pote ; sed debl- Spiritus autem vitales, seu potius animales , sunt partesta eram parata quantitate non ultra ad actum augmenta i va quaedam subtiliores sanguinis, vel alterius humoris, putareduci potentia valet, seeos vivens nusquam cessaret erelaeis pituitae, quae interdum in morte violenter eommoventur ἐre t ergo &e. & eo ex impulsu eram motionem brevi pro tempore teti-Resp. nego sequelam . Adprob. dist. mai. quae non po- nent etiam post mortem. At sanguinem, caeterosque hu-test reduci, nee unquam reducta fuit, concedo, seeus , mores ex atomis eonstare negamus. seut & de reliquis re- nego mai & distincta min. nego e n q. Quemadmodum bus negamus.
namque stat optimρ, quod potentia aliqua si in aliquo pro Nee isti in humoribus sta esse vita potest. Non, in- aliquo tempore, in quo non est reducibilis ad actum haben- quam, Tum quia seeos etiam vita Hominis, in quo& illidum pro eodem tempore, litat si redueibilis pro suturo , habentur humores, eons steret in humoribus, ct atomis , V. G. potentia vi sua in Cane pio s. primis diebus, ct po- scut & rationalis Anima, quam & haeretici nonnulli , tentia generativa in pueris r ita stat, quM perseveret po- eam esse in sanguine dixere. Tum quia partes principaliotentia, quae non est ultra redigibilis, quia quondam fuit re- res animalis, ut sunt partes solidae, debent principalios vl-dacta . uere ; & tamen non sunt humores. Tum quia si Anima Dires. Pro tune potentia illa ad nihἱl deservit 1 ergo est senstiva illis sta seret in humoribus, sequeretur, quod san-
superflua . guis extra venaseiuulassentiret. Tum demum quia seque-Resp. nego ant. Deservit namque ad persectionem, & retur, posse fieri naturaliter ressurrectionem mortuorum ;complemen ἰum individui. Qua de causa perdurat in Beatis quia posset saltem Angelus illorum humorum partes reuntis resurgentibus . te. Ob idque possbile id naturalitet esse doeoit At milia. g. Λrg . contra a. p. Calor quamquam secundam se rum Coriphaeus Democritus, uti vidimus a. Phys. qa. ait nequeat praestare essectus vitales, puta generare, nutrire , unico . l. num. 24.& augmentare, ben/ vero ut Animae e functus: ergo stu- Praeterea, qui perspieud dignoscere velit , senstivam stra ad hoe multiplieantur potentiae Prob. ant. r. Cogua Animam non esse stam in atomis legat B. Alb. Magnum intiva licti secundom se nequeat formaliter discurrere, hene summa de ereaturis, quae est tomus I q. pari. a. q. 3. art. 1. tamen in Homine ex eoniunctione ad intellectum in senten- solio a a. col. a. sub n.ε. & sol. a 4. & as. an s.
tia probabili : ergo pariter &e. a. Species intelligibilisti. edi vitalis non si tamen ut intellectui unita potest vitali- ΛRTICULUS PRIMUS. ter eone urtere ad intellectionem in sententia probabili prae. cipu/Godoy. 3. potentia generativa, re nutritiva licet se- Nam sensus B potest a fi Dei ter actio a , via pas, da .
eundom se nequeant produeere vivens vita senstiva , ceu virtutes Animae vegetativae, benἡ tamen id possunt ut sen- HUMum hoe susE pertractant nonnulli, seut & ipse sitivo eonjunctae. 4. Praemissa naturalis ut coniuncta eum αδ meis in autographis egi. Λt modo matuticit iactus . alia supernaturali potest eo eurrere ad conclusionem su- eum videam nullius esse utilitatis, ct mult5 minas necessi. pernaturalem . Demum calor ut radicatus in substantia talis, ut hie .itati studens omittere eonstitui. Et seire sussi. ignis potest producere substantiam ignis r ergo pariter die. eiat, sensum duo respicere, nimirum speciem qua actua-Resp. nego ant. Λd quatuor primas probationes, nega tur, & actionem , quam elicit. Respectu primae passis decioseq. & paritates. Discrimen est quia omnia illa eon. smplieiter se habet, respectu vero seeundae activd simplici iunguntur alteri potentiae persectiori, di virtuti, nimi tum ter. At quia activitatem, quam respectu sensationis obti. eogitativa intellectui, species itidem intellectui untur po- net, habet dependenter a specie actuante, idcirco est ma- tentia generativa potentiae sensitivae ἔ S una praemissa al- sis passivus, quam activus , pioindeque denominationem teri praestissae. At calor si foret ipsae potentiae vegetatrices, simplicitet passivi obtinet, quiequid in oppositum dixerit non esset unitus immediate alteri potentiae , sed immediatd Motus, volens, spretem actuantem, praesuppostive dun ips Animae, euius tune esset potentia . taxat se habere. Ad s. re ult. disparitas est, quia calor raditatur in igne Videri potest Μ. Cavinus & alii legi poliant. Vide lib. I. ut substantia ignis est. Caeter sim calor radicatur in Anima, q. a. art. I. s. 3. n.ε. ad Cons. l. arg. non ut forma Witali, leam non sit actus alicujus organi ,& conveniat etiam formae non vitali sed ut forma ARTICULUS SECUNDUS.
s. Arg. . &ult. Potentia nutritiva non habet organum Num , es quomodo serias externi possint deest, o nam determinatum, diffunditurque per omnes eorporis partes a pos, at resectere sapris suos actus . ergo non est aliud, quam primae qualitates, quae totum perempus sunt interspersae. u. LResp. nego ant. Ad prob. dist. ant. terminativ/, eone do, sermaliter, nego ant. & conseq. Urganum siquidem I. DRaeeonsidera a pro p. p. quod sens hile diuiditur Phi potentiae nutriti vae est ventri lus , ct Hepat. Dicitur ia- losopho hie a. de Anima tex. a 3. &D. Th. ibidem,
193쪽
sicut dc p. p. q. r. art. 3. trifariam , nimirum in proprium, commune, de sensibile per accidens . primum est illud.
quod est potentiae speciscativum . Ae distinctivum illius
ab aliis potentiis, ut est lunus respectu auditus, luentum coloratum respectu visus, ct e. Secundum dicit ut sensibile eommune, non quasi quod attingatur a sensu eommuni sitie enim est senius quidam particularis internus, qui, ut infra 9idebimus, sub uni vera aliori ratione attingit Om.
nia objecta propria cujuslibet sensus particulatis 3 sed di .eitur illud, quod a plusibus attingitur sentibus, sevi V. G. magnitudo, de figura , quae attingitur a visu, & tactu. Tertium dieitur illud , quod est veluti substratum obiscit proprii formalia , soletque dici obiectum materia lay ad per accidens, nimirum per aliud, sive ratione ob. 1ecti se malis. Sie paries v. G. dicitur eisbile per acetis
Quomodo autem objecta ista distinguantur inter se; dleo , quod si inspiciantur in esse entis, dubio procul est ,
distingui ementialiter adaequald . Color namque est de genere qualitatis, figura de genere quantitatis, de paries de penete substantiae . At si in esse ob ecti inspiciantur, dieo, distingui eirentialiter duntaxat inadaequate. Quod distin. guantur peri a cuum ex eo est quod diversimode ad poten. tiam spectant, ut palam est . Quod vero non distinpuan. tur adaequald eκ eo dignoscitur, quod secos haud possent ad eandem speci sed potentiam attinere. Distinguuntur ita. que specie inadaequata , ad eum modum, quo diximus, distingui potentias eiusdem Animae, quae lunt persectiones provenientes ab eadem forma. Sensibile namque commia. die se habet ut modus modificans sensibile proprium. Ni .s enim eoloratum si sguratum, sue figura modis ratum videri nequit. Similiter objectum per accidens aliam non hibet sens billiditem, nisi quam habet a sensibili proprio subsens bili communi eomprehenditur etiam quies, de motus , quae item possunt attingi per visum, & tactum , sumendo quietem, non pro formali , quo pacto est meta privatio, sed pro permanentia rei in loco. Cettum est , sensibile per aceidens proptiam non im
mittere speetem distinctam I specie objecti prostit. Quia idem de sensbili communi Thom istae eontra Scotistas di eunt. Ratio est, quia si haberet speciem propriam esset sensibile per se primΛ , adeoque foret speciseativum , &d stinctivum potentiae, seque non esset ampli lis sensbile
commune, sed esset sensibile proprium. Praeterea requi teretur pro illo distincta sensatio; com tamen indiὐisibi. li uno actu attingatur sens bile proprium, ex commune. Repraesentatur: ergo per speciem obiecti proprii tanquam modus illius. Neque obest. quod X. Th. p.n. q. t . art a. doceat, sens
bile eommune habete smilitudinem sui in sensu. Non. inquam obest, Tum quia S. Τh. non dieit smilitudinem propriam . Tum quia, ut inquit Banne Z, D. Th. Ibi Q. mit smilitudinem, non pro specie, sed pro notione senis sibilis communis. Quamquam enim omnia species sit s. militudo , non tamen omnis similitudo est species. Maisti siquidem in Patria habent per lumen gloriae s militu. dinem Dei , de tamen non habent speciem Dei reptae. sentativam , praecipud Thomisticis haerendo principiis si obiicias, quod nequit una, eademque ipecies plura
repraesentare obiecta, nisi eminens valde si . Resp. primodom talia objecta, ut nuper diximus, non adaequat/, sed duntaxat inadaequale esse essentialiter di versa . Praeterea dico, posse optimd repraesentare, unum ,
nimirum obiectum proprium , de primario . de aliud , nimirum obiectum commune, sicut ΕΚ objectum per ac cidens , de secundatio . . a. Praeconsidera a. quod duplex est veritas , de sals-.tas. Una proprid, de dieitur veritas , dc falsitas iudiea. tiua . Altera improprie. & dieitur vetitas, fle salsitas apprehensonis, ex proprie dieitur pura dereptio. Explora tum apud omnes est, sensum non posse falli salsiate pii reo modo , elim prout se sal stas si in seeunda dunta diat operatione intellectus. Lis itaque emergens est de sal state, de veritate secundo inspecta modo , quae postea occasionem veritatis , vel erroris etiam intellectui prae.
eidens , rar3 ; benὸ Peνὰ eirea sensibile eamma. ne , o muti3 magis eirea sensiti per accidens. 3. II Rima pars legitur in Arist. hie a de Anima tex. ε; ubi se ibit, se sibile pνυν tum esse e rea quod eν. νον fieri nequii, intellige perse. Uerba namque in des. nitione per se sunt accipienda. Idem sentit S. Th. tum ibi. dem , tum p p. q ι γ art. a. ET q 8 s. art.ε. Et
Prob. ratiocinio eiusdeιn S. D. art. ε .eit. In eorp. Ea , quae sunt positive contra exigentiam rei, nequeunt petis
euenire; sta decipi circa obiecium proprium est post iv E
contra exigentiam sensus: ergra senius nequit citra o e. Quin propitum per se deeipi. Mai. nota videtur. Quia nam.
que habere unum duntaxat oculum est contra connatu.
talem exigentiam Hominis , pei se loquendo non evenit, Hominem unum duntaxat sortiri oeulum, sed perse duos obtinet. Mai. prob. Sensus pei se exigit non deeipi circa objectum proprium: ergo Ecc. Proh ant. Sensus pet se in quarto modo sertur ad proprium objectum : ergo circa iis ni perse exigit non decipi. Λnt. enitescit, seclis haud esset distinctivum illius a reliquis potentiis. Conseq. prob. Unaquaeque res ei rea ea, ad quae se habet perse in quar. to modo, Ac secunddm quod ipsa, perse loquendo petit. ctionem quandam particularem, de modum persectissimum
importat, ut inductivὰ palam est , sed persectio sed tu, est non deeipit ergo s Ece. Quod vero per aecidens decipi queat, exponit S. Th.
loco cit. ex ci. I quia quemadmodum multa passiva pio. pter imperfectam impressionem agentium suam disposito. nem deficienter reeipiunt, se interdum sensus proptet or. pans indispostionem non convenienter reeipit formam ses.sibilem. Qua ratione propter insectionem, Ac eorruptio,
nem linguae , dulce insimus iudicat amarum. Ob id hesensus elaea sensibilia propria non habet salsam cognitio. nem , nisi per accidens , ct in paucioribus , ut philoso.
us scribit hie texis r. Et re vera nonne experimur,
quod vitidi utenti peis eillo, etiam alba, dc nigra apparent viridis eoioris λ . Secunda conelusionis pars hauritur mittet ex phi.lcis locis relatis, seut ei iam ex Λngeliera loeo mox citato, ubi post pauca subdit: e rea sensibiti terὸ eammil ne dee/ριιών sensus , Atia a Jud eando sintellige de je-dleio similitudinatid dicto) de magnIιudine , via figura ut cum Itiduat , solam esse pedalem , qui ramen omHis terra . Ea muIt 3 m eis dee Irtir elaeis sobili per aetidens , ut eum Jud eat , fel esse meI proprer ιι IMI Illud nem . Ex quibus Prob. Adsens bilia eommunia sensus sertur, non perse In quarto modo , eum ad sensbile commune plures se.
rantur sensus; imo nullo pacto sertur perse primo , staduntaxat perse seeundo ; ad sensibile autem per accidetisertur duntaxat per areidens . Ex quo provenit , quid distantia, quae versatur inter terram, At Coelum modica apparet, eum tamen maxima sit i etiam enim Esaaria
inter sens bilia communia supputat ut 3 similiter stellae fi-' diae minimae apparent magnitudinis, eum tamen sint ma
viniae; Sol apparet planus, com si sphaericus. Vid. om
contra Gentes cap. 66 tum p. p. q. I . art. a. ad 1.&q or ari. 4. ad a. de q. 8ς. art. 3. Et
Prob. Tum quia objectum V. G. visus est lucidum eo loratum , sive lux, Et color, de obiectum auditus est sonus ; sed viso non est lux , aut eos ot M vero est pei ceptio colorati; ec similiter auditio non est sonus, M'
194쪽
neveia pereeptio soni: ergo suam n n It eognoscere actio. nem , adeoque resectere supra illam minimd valet. Cons. Ideo namque intellectus est suos supra actus rese-xlvus, quia eius in tellectio habet rationem entis, de veri, imo etiam voluntas potest aliquo modo suam supra volitici nem resectere; ouia volitici potes boni rationem induere: ergo cum, ut vidimus, actio sensus non si sensibilis, Ece. Ratio autem a priori est ex parte sensus, quia sensus estrentia coarctata, dc materialis, modo operans materia opetati autem modo materiali fit per eontactum alterius . non veto sui ipsius; Idei reo nequit sensus percipere
seipsum, aut suam sensationem.
Adde, quod, ur Philosophos probat ea p. a. de sensu,
de Sent,to; necessarius est sensus eommunis ad discernendas sensationes sensuum externorum. Semel autem dato, quod sensus externi forent luos supra actus reflexi vi, ponsent suas inter sensationes discernere; ad eum modum, qua intellectus suas diseernit inter intellectiones, seque si ustia. neus sciret sensus communis.
Ex his omnibus inseras, quod neque sensus interni sunt suos supra actus reflexivi.
Onagnantiam argumenta solvuntur. ε A Rg. r. Contra primam partem primae Conet. Maiori pollet persectione intellectus , quam sensus; sed intellectus citea proprium salii potest obiectum: ergo
Ece. Prob min. Plerumque eandem cirea rem oppostae eκ-tant opiniones: ergo edm vetitas si una, aliquis eorum de .cipitur . Cons. Visus multoties apprehendit ut coloratum, quod
non est eoloratum ; sed eosoratum est obiectum proprium
visust ergo Ace. Prob. maj. In Creto verus non extat color, ut in tract. de Creto q a. at t. h. s. 3. ad Cons. a.arg. sed apprehendit eolores in Coelo: ergo dce. Idem die, quanda visus apprehendit colores in Iride. Resp. data mi dist. min. per accidens, eone o, per se, nego min. Ec e seq. Doctrina Philosophi est, qu5d omnis nostra cognitio ortum hinet 1 sensu . Et quia non raro aliqua ex indispostione organi, species non ita hend sensus inisset mant ; Deirco errandi occasonem, intellis ui praebent. Quo postea fit, quod intellectus per aceidens, nimirum ex deceptione sensuum deeipitur. Contra. Et simul est arg dilect/ eontra conet. Ex hoe sequeretur , quod nunquam persecta posset in intellectu scientia de rebus habeti ; sed hoe propugnari haud ootest iergo nee ista propugnari doctrina potest. Prob. sequelamat. Seientia debet esse dein tal bilibus; sed s sensus, de intel- Iectus eum ipso posset per aeeidetis eirca obiectum decipi posset semper dubium adesse, num eontingat per accidens deceptio aliqua: ergo dce. Resp. nego sequelam mai. Ad prob. ex dictis in posterior illicis Logleae q. a. Praeloquio I. s. 3. duo secundo subrium. s. dis . min. eum una vel saltem paucia sensationibus, concedo, multiplieatis sensationibus, nego min. c e seq.
Scientia squidem , de certa intellectus cognitio non stat cum uniea , vel paucis sensationibus, sed ex multiplicati, sensuum si actibus. Et quia, ut dictum est, sensus per se ει ut in pluribus eirea proprium objectum decipi nequit, sed dun taxat per accidens, de ut in paucioribus ; Idcirco ex multiplieatis sensuum actibus semper eodem modo habitis certi fit intellectus, sique postea per distur sum se iens. Sandobjectio i sta, si quid probat, probat nee per aecidens posse decipi. Quris quis di 2erit λIn st. Multa post saecula, in quibus prosectA innumerabl.
es sensuum actus ei rea eandem sunt rem habiti, adhue vl. get opinionum di se te pantia in Scholis, adeoque aliquis et. xat: ergo intellectus deceptio provenit, non ex hoe capite,
sed per se, adeo a sortiori sensus deeipi per se potest.
Resp. qued res nonnullae per accidens duntaxat attingun. tot a sensibus, vel remotd. Et eirea ista semper extat Doctorum dissonantia; quia circa obiecta per aecidens, vel remoth attacta, sicut etiam circa objecta communia sensus
per se deeipi potest . Nos autem loquimur de obiecto pro orio sensus . Sed hoc admonitus sis, quod talia plaeita, si ve tales sententiae non sunt scientiae, sed opiniones dunta.
od Cons dico, id evenire per aceldens, vel ex organt Indispositione , vel medit Ineptitudine , ut dicebamus In
Logiea Suntag. a. art. 4. de visu apprehendente baculum rectum subtus aquas deeurrentes, aeti eursus esset. Eo vel
maxime quod rectitudo, di curvitas, ceu figurae, sunt objectum commune.
Animadverte autem, quddesim dicimus, sensum posse decipi per accidens, intendimus, non sensum circa ratio.
nem formalem sui obiecti posse decipi me accidens. Non, inquam, quia i ut inquit Lema, de Cavinus 3 visus nec per
accidens potest attingere ebloratum, ae s solet sonorum, nec auditus attingere sonorum, ae si coloratum edet. S
ldm itaque circa particulares sul obiecti rationes decipi
potest . . Arg. a. contra a p. eiusdem ne lusonia. Ideo elrea
objectum proprium sensus decipitur sollim per accidens , quia id evenit vel ex indispositione Organi, vel improportione medit, vel alterius ret; sed id evenit quoque circa sensibile commune: ergo Ec circi istud per accidens duma-xat, de non per se fallitur. Prob. mai. Constat namque, quod si objectum si proportionata in distantia eum medio apto , persectanue organi dispostione cernitur sua cum quantitate, ae figura, ut est in set ergo s aliter videri contingat, hoc erit per aeeldens, nimirum vel nimia ex distantia. vel aliquo alio ex capite. Resp. nego min. Adprob permisso ant. nego eons . de suppostum consequentis . Supponit squidem, quod ipsa distantia non sit seasbile commune, cujus oppositum vidimus s. 3. num 4. Ob idque si per se decipitur in illa dissaalla, decipitur per se citra sent bile commune. ncin solo tu distantiae, veram etiam figurae objecti; quia figura, de di-santia sunt objectum eommune. de eodem modo ad potentiam pertinent . Dixi pemus ast. quia lic/t multoties visus attingat obiectum sua in figura, ut eontingit s -- dioeti sit in dictantia colloratum; tameo ecim plurimum hoc non saeli saltem persect/, quia non semel est adeo sphaerica, vel adeo eublea. 8ec. figura , quia ni plures concurrant sensus , puta visus , de tactus , nequit persectd deprehendi .
Contra . Species Informat repraesentando sensbile non solam proprium. ver eun etiam commune; sed cito primum nequit eontingere deceptio, nis per accidens: ergo etiam Ece. Resp. ex dictis a. num . . dist. mai. vellim etiam coma mune per se primo, nego. per se secundΛ coneedo maj. eum min. Ec nego conseq. Responsum ex dictis enitescit.
Inst. Per nos sensus non percipit sensbile eommune, nisper speciem sens bilis proprii; sed sensus per speciem sens-bilis proprii nequit decipi per se: ergo Ace. Cons. Illa eadem species est natutalis smilitudo virtv
quee ergo die. Resp. eodem modo data mai. insensu praedeelarato, reis praesentando, nimirum per se, secundo, dist. min. cfrea sensibile proprium , ecinaedo . eitea sens bile eommune, nego min. dc conseq. Ad Cons dist. ant. est naturalis smili ludo viri usque a ud ptimo, de eodem modo utriusque,
nego, obiecti proprii per se primo, de obiecti communia
per se secundo, concedo ant. de nego consen. g. Λrg. I. contra a. Conet. S. Th q. a de ver. art. s. dcxi. ait, quod sensus externus reddit ad sensum redditionet neompleta, quia nempe cognoscit actum suum, licet nociessentiam suam.
Cons. ex Λrist. qui s. de Anima tex rat. Id probat se . Sensatio nis a proprio pereiperetur sensu,deberet perelpi alio a sensu. Tum vero M. Sematio vel pereipitur ab alio tensu , vel non. Si percipitur ab alio sensu, iterum peto, num setisatio istius ab alio percipiatur sensu , eum eadem sit ratio Et sie dabitur moeessus in infinitum. Eo vel maxim/quod salio percipitur a sensu, debet ab isto sensu petet pietiam obiectum talis sensationis, seque objectum proprium 1 pluribus attinget ut potentiis; quod tamen est impossibile. Sinon, ergo ab illo percipitur sensu, a quo elicitur, quia cum sit quid materiale est quid sensibile. Resp. ad arg. dc cons simul, D. Τh. dc Philos Ioqui de
reflexione, non proprie, sed duntaxat late, dc implo' id dicta pro ipsa eti petientia, qua sensus experitur se sentire, de suo veluti delectatur in actu. Λd ratiocinationem , quae si in Cons. dleo, quod sagulae singulorum sensuum sensationes percipiuntur quadam linunt set saliori ratione x sensu communi, seut de cvjvilibet externi sensus objecta propria. Haud enim inconveniens est,
195쪽
est , unius potentiae obiectum sub alia ratione ab alia attin.
gi potςntia. Sensus autem commimis sensatio I solo petet piis tur intellectu, loquendo de perceptione proprie dicta . Nee obest, quod materialis actio sit. Non, inquam, obstat , quia est materialis, non tit quod, eam non habeat esse uaquod, sed ut quo duntaxat , quatenus est id, quo matς- itale oriectum percipitur.
Num sensa extern/ queant artiuere objectum
. VoleY est absentia . Una dieitur absentia tempor Is . quatenus objectum aliquod non existit in tempore prae eriti sed vel est possibile, vel suturum, vel piaeteri. tum. Altera dieitur absentia loci, si 1 e dii antia , sevi vG Roma est absens lis, qui Bononiae degunt. De utraque absentia lis est.
Tres sunt sententiae. Ptima, quam solus Aulidanus tuistatur, quamque caeteri omnes respuunt, tenet, sensum existernum posse etiam naturaliter attingere objectum a
Seeundae platet, sensum ea ternum posse supernaturali. ter attingere objecium absens utraque absentia . pro haeuant Conim br. sua reet, & Vasquee, secuti Joannem de Ripalda, & Raphaelem de Torre.
Tertia sentit, nee supernaturaliter sensum externum
posse attingere obiee vim physeὸ absens absentia sue loel ,
live temporis. Hane propugnant Thom istae omnes, di Seo tillae eum Scoto quodl l . α in a. dist. 3. quaest. s. ec in η. . dist. a. quael a.
4. ecp. 2.q I. ar . a.&q. II art. a. ad a. ubi hane agnostituissetentiam obiecti sensos externi ab objecto semes interni, quia senstis externi vertantur etrea praesens, interat vero citra absens.
Quo ad p. p. nullo prob. labore. Tum qnla s possibile id
naturaliter solet, aliquando la item evenitet. Quod tamen salsum esse conspicies num 3.Tum quia naturaliter loquendo nequit in sensu externo conservari species rei phylied ab sentis r ergo ce. Prob. ant. Siquidem vel esset speeieso, iecti. quod nusquam fuit praesens. Et hoe non, quia ab objecto species immittitur. Vel speeleg rei, quae aliquando it praesens. Λt neque propugnari hoc potest, quia istius pro conset vatione deberet speetalis assignati semus externus; quemadmodum quia sensus potest ob ectum praeteritum at . tingere datur internos inter sensus imaginati v a conservati gaspectetum rerum praeteritarum; ec in parte intellectivaeκ-tat memoria. At istum assignabit nemo. 3. Prob. a. p. Quod est eontra rei essem iam nee supernaturaliter fieri potest, ut inductivὰ palam est ; sed attingere
obiectum physed absens est contra essentiam externorum sensuum : ergo dcc Prob. min. Sensus externi sunt essen. tialiter eoathiati ad peieeptionem oriecti physic/piaesentis i ergo die. Prob. ant. Sensus extetes lunt essentialiter limitati ad cognitionem potentiarum omnium infimam ; sedissa est eognitio rei praesentis : ergo de e. Prob maj.Cognitio, de operat lo qua'eunque sequitur ad esse, eique commensuratur I sed sensus eu terni sunt essentialiter in infimo gradu potentiarum cognoscitivarum cognitione sensitiva , chira non si alia assignabilis inferior : ergo die. . piob. ult. ratione hausta ex D Th. loco relato. Inhee internus sensus ab externo secernitur, qued ille ferri po-
teli ad obiectum physcd absens, iste uero ad objectum d un-
taxat physicepta lens t ergo sensus exterior nec supernatu. raliter, die Ant. est perspicuum . Siquidem hoe tantummo. do habent senius interni, in quo externos excedant. Coninsequentia velo est exacta ; quia namque Homo differt a Bruto, quod ille ratiocinat ut, dc per rationastatem exertii
Blutum, nec supernaturaliter potest Brutum ratiocinati.
adires ν iorum argumen a saltuatis. s. 'ontra p. p. conel. afferuntur experientiae nonnullae . O Prima de sono, qui auditur etiam postquam cor . ruiti cessauit eolliso . E. Ueodore, qui percipitur deselen. te odorisera exhalatione. 3 De Lynce intuente ob ectum postum trans parte: em . . Uespeculo ob malos posito, iaquo eernitur Caius V. G. exiliens a tergo. s. De Virga ignita, quae dum vel iter cietur facit apparere circulamis um, seque conspicitur ign:s tibi iuit, dc noo est. s. De
Spectris vene levium, vul O Nigromantium, qui virtute Daemonum uident, ec videnda exhibent quae non sunt, sto a ect is animo. ec insanieri thus videntibus quae ninsunt. Demum sat is e smil bus miliis 3 objicitur patituuaedam de lapide Bononietili, qui solaribus eae positusta. iis lumen mota aliqua retinet, etiam solaribus semotis r dis r ergo a pari poterit sa iem Brevi morula conserva. ti species insentu ex te tori etiam absente physicE Objecto , adeoque die. Res p. ad a. quod licet ces avem corporum eollisio: ta. men adhue perdurat sinus in aere, qui sonus est odiae eae auditus. idem dies ad a. quod nimirum licet desierit iam riserae vaporatio, adhue pro illo tempore perseverat o ut in aere. Idem die de gravi, quod eietur per aetem etia: in impellentis absentia. Talis namqtie pet se vetat in iogravi, ut 3. Phys. diximus. Λd 3. dico is id verum est, cuna dubum non modi eum sti ut υidele est apud lis: i
ctum phys ud absens. Noti, loquam, quia tale esjectua
immittit speciem per potos patietis ; quaeque species soliti Lyncis visum, qui aeutissimus est, immutate valent, attenuissimae. idem die de iis, qui set utitur tes subtus tenassi
latentes cernere aquarum inspeciores vocitatis, quadam i
sus perspicacitate pollentibus. Λd . dico, in speculo illi non e spiei Caium, sed Caii imaginem. Ad s. ωρ,
quod oculus re veta non intuetur etreulum igneum , sed cretinuam propter successionem unius partis virgae ad loca alterius pariis apparet sensui communi, quod totus stuleirculus inspietatur. Ad 6. dico, QDod Venesci nos ri dent, quae non sunt, nee iacere possunt, ut ab aliis videa tur, quae praesentia non sunt, sed dum axat Daemono: virtute sic Hominum Phamasam immutant, ut illi iuvideantur talia videre. Frenetici pariter, de me sculosisve timidi non vident, quae non sunt, sed ratione phatisiae perturbatae imaginantur te talia videre.
Λd paritatem, quae ultimo loeo adducitur, pil mitἡr l adicemus insta a talis eon serratio speciei sine objecti praelcitia tametsi Dis bilis solet, non susseeret ad sensus extetiγris sensationem. Praeterea dato ant. nego e seq. Ducumens tum in eo est, quod eam habeat naturam valde dispositam ad sormam ignis, nonnihil ignest : seque alata lpto morula durat eandefactus , di lueens. imo retorqueat arp. quia videmus, lucem in aere, aliisve incor liba
non remanete absente corpore luminciso.
partiei pandam aliquam operationem superiolis r et 'o se ius externi exeonjunctione ad internos attingentes odiectici absens pussunt elevam ad attingendum obiectum physicd ab sens. Αnt. neminem latet, quem non lateat, quod ca. iin vivente ex conjunctione ad potentiain vitalem Hexatur ad producendas earnes smiliter vegetativum in Bruto iaconjunctione ad sensitivum gradum potest producite tu, stantiam viventem vita senstiga , . cc. Res p. es diciis in Logica Syntag. a. q. unlea art. s. si I dis . ant. ad participandam aliquam Operai irinem mulis dissicilem, di impei fictiorem, e cedo, dissiciliorem la pera oris, nego ant. Ec cons . At tingete atitem Obiectum
physed absens est operatio persectior. ae disseis tot seni ui interni ; Idcirco &e. Sanὰ arg. probat, posse etiam ra tuta liter, ut legendo exempla ab opponente adducia depici
Contra . In sententia apud I omistas probabili Phan a'sa in Homine ex coniunctione ad intellectum elevatias M ot mandum ens rationis : ergo paritet Sc. Rel Pi primitus, probare etiam naturaliter, dic. psa
196쪽
terea discrimen est, quia illa In sententia formatio entis rationis non est disseillima intellectus operatio. Ratio autem petenda venit ab eis, qui talem propugnant senten. tiam , non a nobis, qui eam in Loglea reiecimus. Contra. Falsum est, attingentiam obiecti absentis esse operationem persectissimam, &e. ergo die. Prob. ant. Est imperfectior cognitione objecti praesentis tergo &e. Prob. ant. Cognitio objecti praesentis, ceu cognitio experimen. talis, est editior: ergo &e. Resp. nem ant. Λd prob. dist. ant. Meundom quid , eon. eedo , limpliciter, nego ant. & eons . Est itaque persebioe semodlim quid, nimirum praeelia quo ad majorem eertituis dinem. Cognitio autem obiecti physcd absentis est petis.ctior quo ad plura alia , nimirum est minus materialis , magis abstracta, similitet quia quandam importat uni verisialitatem, eam se extendat ad objecta praesentia, & etiam
ad absentia usque. Inst. Sensus externi ex eoniunctione ad internos aliquam participare persectionem debent, eo m universaliter omne inserius ex eoniunctione ad superius persectionem aliquam
participet ; sed nis participet cognitionem rei physed a
sentis . non est excogitabile , quid partiet petr ergo &e. Resp nego min. Participant enim quandam supra suos actos reflexionem, non quidem formalem, qua mari. an tegresso ab omni sensu excludebamus, sed materialem pro quadam eonplaeentia in suo actu: ad eum modum, quo Phantas aedi ursum quendam materialem dabamus.
. Λrg. a. ad idem. Posita sprete, sue similitudine obiecti lo aliqua potentia, ista attingit objectum; sed a Deo potest e servati in sensu externo species, sue smilitudo objecti absentis: ergo &e. Prob. min Tum quia non est exincogitabilis repugnantia; Tum quia a Deo se solo potest eon. servari, seut ereari e uslibet obiecti speetes sine obiecto, clim omnes 1 prinei pio creationis insudet si Angelis speetes. Cons a Deo supernaturaliter fieri potest , ut objectum lonq/ distans immittat syelem ad sensum r ergo die. Resp. ad arg. ex Io: as. Th. data maj. dist. min. potest die. ut accidens quoddam est, concedo, redupliciti. J ut est objecti similitudo, nego min.& cons Ad eum m dum, quo alibi diximus, quod si Deus poneret vi sionem In lapide, poneret illam ut accidens quoddam est , non vero ut viso sotmali:et, & actio vitalis est. Ratio est,
uia spretes formali ter quatenus actuat sensum externum
speeiscatur essentialiter ab objecto physici praesenti, quia
est actus talis pci entiae, quae speciscatur essentialiter ab obiecto praesenti, nimirum sensus externi, qui, ut num 3.& 4.) essentialiter pendent, ae proinde specificatur ab ob. lecto phy see praesenti, com si insimo in regnoscentium
gradu.Hine habetur discrimen ad id , quod de Angelo di.
Contra. Deus potest se solo quicquid potest eum eausa secunda, sed eum objecto physita praesenti potest e servare in sensu externo speetem scit maliter in ratione spe. elei repraesentativae obiectit ergo etiam &e Rei p. maj. non esse universaliter veram , quandri se contra essent lam alleuius . Deus namque eum causa se. cunda produeit actionem vitalem causae seeundae; S ta.
men talis actio nequit esse 1 solo Deo, esim dieat essen. tialiter esse ab intrinsecis eius, euius est actio. Inst. Causa sermalis non exigit esistere, ut speeiseet rogo tamets obiectum sit absens potest speciscare. Prob.
mai. Eatenus causa emetens dehet existere, quia dat esse. Idest evistentiam, sed non spectat ad eausam formalem exit insecam ut talem dare existentiam: ergo &e. Resp. Nimites, quod species habet esse ab objecto etiam In genere ea usae essicientis. Praeterea nego ant. loquendo specialiter de musa sol mali speeiseativa sensus externi . Ad prob. data mai. & min. eoncedo etiam consequentiam quant sim est ex hoe rapite. Possunt autem S alia esse motiva . In eausa formali extrinseca speeiseativa sensus externi motivum est, quia elim iste si potentia in infimo eognoscentium gradu petit modum eognoscendi infimum, qui est elrca rem praesentem, &existentem. Licethoe non valeat io aliis eausa formalibus extrinsecis specificativis aliarum potentiatum, quae non sunt essentiali. ter ita in infimo gradu.Ad Cons nego ant. loquendo de sprete ut se aliter s. militudo est, propter rationem nuperrita adductam eum
33νι Universa Psil. Tom. III. g. Arg. tribus paritatibus . Primo . Meldens litate naturaliter petat inesse subjecto , seeus supernaturaliter : ergo pariter die. a. Potest sensus videre rem aliter , ae est, & alicubi videre quod ibi non est, ut eam videt subilis aquas decurrentes baculum fractum, qui stactus non est: ergo a sortiori die. 3. Agens physes lices eo naturaliter loquendo petat approximarionem ad passum; tamen supernaturaliter potest agere in distans ut T. Phys post q. r. io Appendice dioebamus: ergo pariter litat &e. Res p. ad . nego eon seq. & patitatem. Disparitas est, quia accidens non speelseatur 1 lubiecto; sensus autem existernus, ut diximus, speciscatur ah objecto praesenti. Ada. Resp. quod νisus non attingit baculum stactum in se s licet ita eonei piat sensus eommunis, sed attingit fractum in medio, nimirum in aqua . quae in suo suxu
interrumpit speciem a tali baculo immitiam, & saeit, quMhaeulus in medio delerente si vere fractus, ut dictum est
in Logica Syntag. . art ε. I. 3.Λd 3. discrimen est, quia nee agens, passo, nec ἡc-tra passum ab agente specificatur.
Virum, o quomodo sensus externus Iae datur sis veseis
mens sen iis , ει num posse seni re sensibile --meviare porum supra sensum. . I. r. Q Citor . pro p p. dubii, quod aliud est, se sibile esseo excellens, ct aliud est, esse vehemens squamquam
usurpari pro eodem eonsueverintl quia vehemens s dem perinde , ae eminua vehesa sonat etymologic/. Licht enim utrumque conveniat in hoc, quod est , quendam habere excessum supra naturam; tamen disserunt In hoe , quod vehemens ultra hoc dicit vim , sue violentiam quandam. Ea de re lux eorporis glorios dicitur excellens, non tamen vehemens . Duplieiter autem potest sensbile esse vehe
mens. Primo per se, ut est ouaecunque lux Solis respectu noctuae, & uespertilionis, & respectu nostri lux ejusdem Solis directe radios ad oeulos desectens. Seeu Aper aeeldens, ut sunt soni etiam moderati respecta infirmi; vel quaelibet lux respectu eius, qui dici fuit in tenebris. Scito a. quod agere in aliud stat duplieiter , nimirum actione vel naturali per Physeam immutationem, scue Sol dicitur actione naturali agere in nivem, gelu, ceram , die. Vel actione puri intentionali per immutationem put/intentionalem, sicut species agit in potentiam cognosci
duplicitet posse laedi, & corrumpi. Uno modo perse 1 suo contrario, seut selgidum destruitur per ealidum. Λlici mo iado per accidens ad destructionem sui subiecti , sicut de
struuntur qualitates non habentes contrarium, ut est liue, di omnes potentiae vitales.
Scito ult. prox. dubii p. quod esse immediatἡ positum smpta sensom est esse postum supra sensum absque aliquo meis
dio. Medium autem potest esse duplex. Umim externum, sevi tespectu uisus est aer medians inter potentiam visuam. α objectum visbile . Λliud internum, sevi respectu tactus est eam medians inter tangibile, & nervum, qui est rganum tactus. Dubium agitur in easu exelusonis utrius. que medis .
a. Quo ad p. p. exploratum est, sensum laedi per vehe. mens sensibile, ut Meet Philosophus hie cap. ra. & 3 3. Quotidiana squidem experientia testatur , radicis solares directd ad oeulos deflectentes offendere visum. Ea de re lis agitur, num laedat sensum prout agit actione thm naturali , tum intentionali, ut as,ererant Compl. Serra, &alii eum Caiet quos no .issim/ sequit ut Arnu, & Guel linnois; an vero solom ut agit actione naturali, ut sentit Da. randus, Io: I S. Th. Lerma, Cavinus, ct alii. Quo ad a. p. Omnes Thomistae, quos sequuntur AEgl-dius, Iandunus, ct alii, tenent, sensum non posse percipere sensibile immedia id postum supra sensum eontra G. nimbi. SuareE, Ruvium, & alios, quorum aliqui affr-mant duntaxat de sens bus gustus, ct tactos; alii etiam de Molatu; alii etiam de auditu, di etiam de visu quo ad corpora lucida, non tamen quo ad opaca.
197쪽
. Tr Lieitur ex D. Th. tum hie a. de Anima Iect. a . ubi Lia habet, quod quae habent esse intentionale non niselunt transmutatiociem naturalem I radii autem eorporum ecelestium transmutant totam naturam inferiorum, & ideo non habent sollim esse intentionale in aere. Tum in dist. 46. q. I. art. 4 ad a. Cuius verba postea exseripta fuere in additionibus ad 3. p. q. 1 f. art. a. ad a. quod intendebat pro hare elaritatem corporis glorios non posse videri eoipotenon glorioso, eΛ quia est elatitate Solis major. Ad quod S. Th hisee respondet verbis: ad a. Heendum, quod eue
. Quel ad p. p. concluso nItet ex mox dictis . Qi16 vero ad a. prob. I. Actio intentio lis est persectIuar ergo quo excellentior est, evadit magia persectiva: ergo nunquam potest esse laesWa. Respondent Compl. acti em intentionalem de se ab . luides e persectivam; tamen quando propter excellentiam est improportionata tune est laesi ua. Sed Contra. Responsum hoe videtur mera prInelpii petitio. Si quidem hoe est, quod probamus, nimirum non posse esse improportionatam; quia quo magis est persectiva, eo magis est proportionata; sed probavimus. quid quo magis est excellens, eo magis est persectiva : ergo quo magis est euiseellensest magis proportionata. Ea ex te habes contra ex nostris quendam elatissimum in m. s. vehemens sensibile laesone non modo eorruptiva , versim etiam laesorepuia molestativa, non laedere sensum, quia, ut diximus, actio intentionalis quo exeellentior est, eo magis persectiva est, ae delectans, atque demuleens, non vero molestans, ut constat de claritate eorporis gloriosi. s. Prob. a. eosdem adversus Compl. Passio naturalis setinequit his per actionem naturalem, quemadmodum inten.
tionalis pallio inserti nequit, nisi per actionem intentiona. lem; sed eorruptio sensus est passio naturalis, eum sit de fructio illius in esse naturali r ergo nequit inferri per se ab agente intentionali, sed duntaxat ut habet annexam natu.
Si te pondeas, eorrumpi in esse naturali ex corruptione in esse intentionali, quia haeelicet habeat esse intentionale,
tamen eonnexionem eum esse naturali habet. Contra est, Tum quia, ut diximus num. r. ex D. Tho rea, potentiae non eorrumpuntur per se, eum non habeantenntrarium , sed per aeeidens ad eorruptionem subjecti. Tum quia connexio ista eum esse naturali non est in esse aiatntiat, ei m in esse intentionali non dieat connexionem naturalem cum naturalit ergo est in esse intentionalli ergo ex connexione ista naturali nequit fieri eorruptio in esse
Λdde, quod seMbile quantumvis vehemens continetur Intra sphaeram objecti specificati xi sensus.
fatis sensat onem .ε. Uam tenet Philosoph. hie a. de Anima tem ets. &D. . ibi lin. a s. eujus verba legi possunt tum apud Guerinois hie q. g. art. 3. g. 3. tum apud alios. Prae. terra Philosophus lauta lib. 3. p. a. probat, non esse plures sensus, quam quinque , quia media non sum plura,
quam quinque. Et Probr. experimento. organum, di pupilla ochIl haud
.idetur a proprio oculo, litat τideatur ab alieno oeulo. Et inde ad fgnificandum, quod quis suo se pede non metitur abiit in proverbium abiit Maias nos videi seipsum. Simili. ter universm color si ponatur immediate super oeulum non videtur , laeti impedit absoluid videte . Ubi notandam, quod Arist. & eum eo D. Th. tibi supra, dicit, eandem esse lationem de aliis sensibus . pariter odor cum penetraverit ad cerebrum non percipitur; Ob idque qui continia
odores inter, aut foetores versantur, eos amplios non pet.
ei plunt. Idem de aliis die sensibus: non enim organum gustus gustatur a proprio sensu gustus, nee organam tactus sentitur per proprium tactum. . Prob. a. ratione . Potentia sensitiva ut dissinguli ut 1 purd vegetativa , & rebus materialibus, petit medium aliquod, ut suum attingat objectum i ergo Se. Prob. ant. Potentia sensitiva, scut & eognoscitiva quaelibet potentia modo quodam elevato supra modum operandi materialem operatur; sed potentiae vegetati vae, & res quaelibet mate tiales modo materiali agunt per contactum materialem iergo &c. Cons. r. Ideo requiruntur species intentionales , ut po tentiae cognostili vae suum attingant obiectum, quia obiectum Gu materiale nequit immediau per seiplum uniti eum potentia, quae spiritualla: ergo si immediatd per se
ipsum illi uniatur, non sentitur, adeoque&e. secundo . Ab extremo ad extremum non si transtulinis per medium, ut inducti τὸ palam est; sed potentia , di
obiectum sunt extrema inter se distinctar ergo &e. Prob. min. Spirituale, & materiale, vitale, de non vitale ex
tremὰ distant inter se; sed potentia est vitalia, de quodam modo spiritualis, objectum est materiale, ex non vitale reuo die.
Adores νDνam argumenta sareamur.3. A Rg. r. contra p. eonet. Vehemens sens bilem moda laedit sensum quo modo uehemens est; sed est vehe metis etiam secundum esse intentionale r ergo die. Prob. mai. Ideo laedit sensum , quia vehemens , rem non alia ratione laedat per naturalem actionem : ergo &e. Resp prim sim, nego maj. Ad prob. dist. ant. quia est vehemens vehementia alterativa, & eorruptiva, eoncedo, vehementia par/ pei sectiva, neso . Responsum enitescit ex dictis num . . Praeterea omissa maj. posset negati est. quia seeundam esse intentionale non habet vehementiam
rigoroia dictam , quia in hoe ordine est puid persecti
Contra . vehemens sensbile seeundom esse intentionale est improportionatum sensui: ergo est vehemens vehemen tia me ruptiva etiam seeundom esse Intentionale . Prob. ant. objectum proportionatum sensul eonsistit in quadam pio portione , ct mediocritate: ergo s seeu lim esse intentio nate in exeellens, ae vehemens, die. M. D. Th. hie a. de Anima lin. ult. docti, qaὸd ea'
estilent, a sensib num corrumpit sensam, idque probat, si
videre est ibi. Rela nego anti Ad prob. dato ant. dist. eonsequens ire Caportione negati a , conredo, positiva , nego conseq.upliciter potest obiectum aliquod diei improportionatum . Uno modo improportione negativa, quatenus ita est ex eellens , quod nequeat per illud potentia immutari, scut Deus elare visus respectu intellectus nostri est obiectum ia. telligibile intelligibilitate , ut nequeat intellectus creatus naturaliter ab illo persei, de immutati. Alio modo improportione postiva, quatenus essendit potentiam . Si ergo extet quidplam ita ex rellentissimum secundum esse intent lonale quod tamen haud eertum est exta te erit impro
portionatum primo, at non secundra modo.
Λd Cons daeo S. Th. esse intelligendum de sensititi, ut
Dices ex praelaudato in m. s. Sensus attingendo medium delectatur, & in extremis sentit molestiam , ob idque eolor vltidis, ceu color medius, oeulum delectat; similiter saephinniae nus, qui quandam habet proportionem delectat audi tum , sonus vero ingens, & v eum diserepantia ascit m olestiar ergo com exeellens sens bile seredat ah hujusmodi proportione, di mediocritate, jam die. Resp.
198쪽
Re ad a. nego ant. Potius namque sensor ecim munia quadam uarietate mixta colorum albi de nigri in viridi dele.ciatur. Nee molestiam visus patitur in nigro. Λliquam tamen nimalestiam seri intuendo album, sed hoc per accidensa esl, quia nimirum album, ceu magis luminosum, proin i deque ad species emittendas magis idoneum ingentem emi a lite iam specie tum d concurrunt ad potentiam pro eis ex., cipiendis spiritus in magna copia, qui potentiam eatefacienti do alterare habent. Ad a. di eo, quod vehemens sonus laedit sensum actione, naturali. Scinus tiamque fragoris effingit impetu aerem , e seque aures violenter ierit, ae offendit. Quod autem auis
di itis delectetur in s mphonia, de molestia in dissionantia aD sciatur, non provenit directil ex ipse sonos elim illi, quitia minimi norunt e sonantiam a dissonantia secernere, noni magis in prima, quam in seeunda delectenturi sed provenitis vel ex sensu eommuni, qui discernit tales inter sonitus; velti, eu intellectu, qui talem percipit improportionem , ec isti Me movetur voluntas ad retrahendum sensum a tali petae optione soni. s. Arg a. eadem adversus p. Sensibile propter sui dese- , ctum potest sensum laedere r ergo multo magis propter exi, cessum, Ac violentiam. Αnt. est manifestum, eo in visus. offendatur exiguam legendo scripturam . . ἡ Resp. dist. ant. occasionaliter , eo edo , sormaliter , nego ant. Ac eoos . Tune namque propter nimiam atten-ὰ tionem ellea litteras illas , tenuem immittentes speciem, neutrunt in maxima copia spiritus, qui potentiam eate- ε iaciendo alterant. ro. Arg. I. contra .eonet. Adhoe, ut sensus attingat obiectum stat est , quod immutetur ab illo per speeiem ; sed ob ectum tametsi immedia id tangat sensum immutat illum tergo&e. Prob. min. Talis contactus est actio quaedam inserens passionem aliquam: ergo &e. Resp dis . mai. quod immutetur ab illoImmutatione splarituali, concedo, materiali duntaxat , nego malu de diis stincta min. nego eons . Solutio est D. Th. p p. q. 78. art. g. in eoi p. dc enitescit ex dictis n. r. Contra. Species, quae est in medio est ejusdem rationis. adeoque ejusdem immaterialitatis cum illa, quae erat in ipso
ct Resp. dist. mai. ex parte rei repraesentatae, transeat, ex parte modi replaeientandi, nego. Solutio eiustescit eae ibidem dictis. Dixi reansear, quia tam idem aecidens ne-
ueat trans te de subiecto in sub ectum, objectum producit lpeciem In parte aeris sibi eontigui, di ista aliam in alia pariste, de se luceeda ME .ri Et licEt medium non tribuat immaterialitatem speclei . tamen est quid requistium , ut aliquid materialitatis species
deponat , sicut aqua per te irae meatus fluens crassitiem amit tit. Sand objectum melius videri proportionata in distati 1 tia inficiabitur nemo. es Io. Arg. . ad idem nonnullis experientiis. Primo oculus ιι dum sortitet premitur percipit fulgorem intra, & non extraas se esistentem, elim id contingat etiam in tenebris. a. Λuas ditus percipit sonum quando digito auriculae os premitur.3. Odor acutus adusque penetrat membranas, imo&cere. ii brum. . Lingua febrieitantis pereipit humorem amarum , . quo est affecta , ob idque ac dulcia es videntur amara. s. si Cato, aut nervus, lave sensorium pungat ut vehementi ane: scimur dolote ; de sentitur sens bilis qualitas si immediates carni superponatur : ergo die. Resp. ad i. quod oculus dum premitur mittit extra se lumen aliquod , ut palam est de animalibus quibusdam, ut dente, Ece. d quorum oculis quidam mittuntur radii, quinoctis tempore cernuntur.
Ad a. dicimus, quod auditus percipit sonum, non intra se iactum , sed reeeptum quodam in aere in luso intra η cavitates auriculae prope auditus sensorium. id Λd 3. dicimus, quod odoratus non pereipit sonum hae tentem sensorio, sed illam peteipit odoris partem , quae imis mediatd sueredit in parte aeris immediatd suecedaneo. Cuius fgnum est, quod animal nisi anhelitum edat attrahendo
Ad 4. nego suppostum. Non enim lingua, & caro sunt gustus, de tactus organum, sed medium internum, sens rium autem est nervus . Quod si doni nervus pungitur, dolor sentitur, dico quod dolor percipitur non in parte illa , sed in alia illi immediata. Quod s totus Meupetur senissus, nullatenus sentiet. sed obii upescet organum, de sensus. μνι Unimosa Psit. Tam. III.
Qua ex re habes, quid IIest maea sensus indigeant me.
Aio , non tamen eodem modo. visus namque, auditus , de odoratus indigent medici extetna. puta aere, aqua, Ece. Gustus, de tactus indigent interno medio. quod est pars animalis, ni virum raro. Eapropter quando S. Th. dicie.)uod sensibilia quaedam e tingunt organum secundustruum esse materiale, seu i in gustu . dc tactu, non intendit denegare medium internum, sed externum duntaxat νult
nonnulla argumenta luculenter solvit.
De Oculi compositione lege G diu.
quisistas activa μυονιι caelestis. Et definitur per eorpus cceleste tanquam per subjectum principalius, & excellemtius. a. ut pertinet ad Ordinem vis bilium definitur, quod si actas d. sanι . ut vi bauum est. inae definitici daatur per subjectum formatum, dc non informe , ut q. . art. 1 enucleando Animae definitionem vidimus .
Non autem lux est substantialis ema, quia ut inquit S. Th p. p. q ε . art. 3 impossibile est, id quod insorma substantialis in uno, e se sarmam aeeidentalem in alio, quia formae substantiali per se convenit dares elem ; sed iuxest aceidentalis aeri, seelis luce secedente eorrumperet
Est itaque de praediramento qualitatis , im Λ de tetria specie qualitatis. Quod luculentius elueeseet a suis eienti diuisone sequentibus gύ. Ac praesertim si. s. probando, quod non se eorpus , ae ostendendo non esse eos. puleuta.
Lueis quidvitas non es via, quae Castres puere. a. Artesus, ut retulimus a. Phys. q. r. art. unieci io. docet, lumen eonsistere lora tendentia, quam habent partes eorporis luminos ad recessum ab illius centro, sive, quod idem est, a centro vortieis, in quo
Quia tamen eorpora omnia quae in orbem aguntur , hoc ipso connituntur ad recessum , eentro sui motus, ut Caristesius putat, probatque nonnullis experimentis , idcirco hine deducit, omnes partieulas materiei subtilis Solem e m. ponentis s idem intelligit de aliis eorporibus suapte natura fulgentibus incessanter conniti, seu propendere, & ri ad recimum proprio centro , in quo vol puntur . Et quia vortex solis suo motu secum trahit totam illam mate. tiam globulosam existentem in toto spatio Solem inter, de oculos ; ideiret tota illa materia globulosa circumactaeandem habet tendentiam , quam subtilis materia Solis ad recessum a centro sui motus, nempe eentro Solaris vortieis ; haeque sua tendentia assiciens, dc movens oeuis Ioseausat visonem. Ex quo liquet, praedictam tendent Iam , quam habet tota illa materia globulosa eireumacta ad recessum a eretro So. Iaris vorticis, esse ipsam actionem illuminationis, de locis, cuius radii concurrentes ad visionem haud aliud esse pote. runt, quam intelligibiles quaedam lineales tendentiae, sive quaedam lineae, per quas scaedicta tendentia exercetur; quae quidem, ut Cariesus docet, exercetur per lineas rectas a
centro ad cireunserentiam eaedemque eommuniter vocitantur radii, sive secantes , seu, quod idem est, Semidia
199쪽
omne quodeunque is orbem agit ne, num tim in se est, acen eo ι ut motus recedere, cieande art ε 3. statuit, quod vuluminis, non in motu consis at . sed duntaxat in pressione ,sse prima piaeparatione ad motum, tametsi sorte motus ipse novi sequat ut, Demum ara ε . audet dicere, quod haee omnia ita evenirent, euamvis Solis ecirpus seret putum spati tim imaginatium t Ut namque 4. Phys vidimus Cat-aesus Walt, i pati x imaginatia esse quid reale positivum . At quom haec tum evenirent minimi explicat .
Haee omnia refutat Saguens duplici assertione, quarum prima talis est.
motus per secantes. 3. DRobat saguens . se. Corpora, quae in Dibem agonis
L ius vel componuntur ex partibus cohaerentibus, ae
intertextis. ut sunt U. G. in globo at ora, Mi .ex partibus adhaerentibus duntaxat, & contiguis, ut in mole V. G. sabulosa atenulis coagmen ala uidere est a atqui nulla est
naturae lex, seeundam quam s ue illa, si νe i sta in Obem
acta se connitantur: ergo ite. Minorem probat. & r. quoad p. p. Conei patur globus aeneus, qui duas inter euspides torni intra ipsum obfirmatas velocissi md e eitetur, ee in Oibem agatur, tum in eo globo nulla e cipi potest vis, qua e citatur ad recessum a centro sui motus per secantes.
Nam nullus huiuscemodi connisus fieri potest. nis partes . quae ad oentrum sunt , pilis solito impellendo premanteax partes, quae sunt ad circumserenitam ; ted has illae plus
solito premere non possunt, rus illae recederent a centro,
a quo tamen non ieeedunt ob soliditatem totius globi re o dce. Λddit, quod in Gntro illius globi non est. nis una paraajussem globi: si ergo dum circumagitur daretur praedicta pressio partium , quae sunt ad cireumferentiam , nece lIoiaret, ut exordium haberet ab illa una parte, quae est ineentro; sed haee non potest premere eas omnes, a quibus ambitur; hoc enim euet simul, & semel tendere ad diversaloear ergo in globo illo aeneo quamvis velocissi m8 in orbem acto nulla datur pressio partium, sine qua esse non potest connisus ille, seu tendentia ad recessum a centro motus me
Nee ob st, quid hie ei obva pall38 circumactus, s non
fuerint cuspides torni hen/ Iotta ipsum obfirmatae , dissi initat , Nam hoe provenit ex inaequalitate impetus impressi. Imo si vera esset opinio Cartesia nunquam eontingeret dissi. lite; nam omnes partes in o bem actae aequaliter tenderent ad recessum a centro motus: ergonoa posset globus poti dato hane, quam alteram in eartem dissilire, Meundo. Quoad a p. H ijuleemodi eorpora si ponantur
supralami ranatior et antalem ualidὰ ei reumactam, patiun
tur quidem suarum partium dissociationem, atque ita recensum a eretro sui motus, ut si V. G super praedictam lam l. nam posueris pupillum arenae , elreumagendo laminam, arenae granula dissilient / rota. Caeterum ex hoe dissol. tu, salsa eonvincitur Cartesii sententiar.non enim dissi. iiunt per lineam secantem , sed per tangentem et rculi, supta quem volvebanturi ergo in illis granulis nulla praefuit tendentia ad recessum a centro sui motus per lineas seca tes; alioquin quando ad extremum marginem laminae ciris eum actae perveniunt, atque ita liberam habent saeuitatem dissiliendi recte per secantes, non dissis irem per tangentes, mutato e nato, & tendentia. Si quae ergo in eorporibus actis in orbem sciret tendentia, cte. Ea utique non esset
per secantes , ut Cartesus vult , sed pol os per tangentes .
. Rati inium aliud tale producit. Si quae foret in eor- tibus circumactis tendentia, seu connisus ad recedendumeentro sui motus per secantes, illa progigni deberet In ipsis a motu a quo ei reumaguntur; prius uam enim circumis agantur , nullam habet talem tendentiam seu eon nisum, repropensionem: atqui ab eo motu in ipsis progigni non potest: et go nulla est die. Min. probat tripliciter. Et Ptimo, quia tendentia ad recedendum a centro sul mo. tua per secantes in tendentia ad motum rectum; sed haee, scut nee motus rectus progigni nequit a motu et reulari: ee.
Dece. Hinc videmus, quod rota valuid eircumadia, s eam in gyrum abripit aerem ambientem, sestatis, , di
pennas inita ipsum aerem volitantes r quas tamen theta deberet abi ce. e , seas compelleret ad reo sum a renim
Secundo, quia uium . di idem mobile ex natu ali aliqui
lege motus quo cucumagitur , nequit habere tendentiam ad alium motum, ineompossibilem : natura enim nihil stu. staneum. atque ita nullum impossibale molitur: sed ieres.sus 1 eentro m tus est incomposiah lis cum ipso motu circu lati, per hune enim motum n bile constanter eandem set
uat distam am ab eodem centro: ergo ab eo mota, a quo citcumaguntur corpora , in ipsis prosigni non potest ea tendentia , &c. Tettio , quia Cartes os in rebus creatis corporeis nul. tum admittit plinei pium intrivietum motus: err ntelliti non potest, quom a corpora in orbem acta habeant pio. pensionem ad motum recessus a proprio centro, nisi intelli. gatur, talem propens inem esse extrinseesmin hoe sensu quod partes erit undem corporum alias urgeant. ec compei. lant 1 eentro ad ei reum serentiam; Λr hoc modo paries, quae sunt incenita haberent ex seipsis propensionem illam admotum recesus squia sandeis habere principium inra in se. cum motus j non enim darentur aliae partes, a quibus illa
existetis in centro possent propelli ad recelsum a centro, are inclinari ad illum: ergo est. Et eil his insere, suffieienter deprehendi, quid in illi materia subtili circumacta, ev qua Cartesua asserit, eo, at Solem, nu ius esse potest conatus recedendi a centro sui motus: ae proinde nulla foret lux Solis Caties ani. Redit, quod thmea materia subtilia . quae vorticem se. larem efficit, nullum ali udrpagulum habeat, qu m prubulorum ambientium, quos suo motu secum abripit, hoe repagulum impedire non passet . quin illa materia subtilii satiet suum eo natum. & suam priap msonem, quam habet recedendi a renim sui vortitis: et si ree M. hoe utiqee non facit, nisi per tangentes ei dem vortieis, ut dictum est proband,seeundam partem malaris syllogismi num. I. atque ita vel nulla esset lux Solis . vel saltem non esset illa quae ad nos peruenite illa enim, quae ad nos pervenit, eis, funditur per lineas rectas 4 eentro: ergo die.
Cispiose auumentariones fa Bun a ν. Biteli Saguens primo ex Cartesio experimentum tr. pidis rotati in funda, cujus habenas lapis ille eo magis distendit . quci vel ius rotatur. Quo experimento supposito se in Dema. Lapis ille distendit magis, ae magis habenas fundae propter motum, quo roratur; sed dissest. dendo illas recedit magis, ae magis a e tro sui vorticis persecantes: ergo propter motum, quo rotatur, reeedit
sis, ae magis per serantes a Gntro sui νorticis. Min. paret. qam sumendo landam in eo statu, in quo habet habitu magis distenta s. tune est maior distantia inter eentrum tu. tationis , & lapidem: quae distantia sicut mensuratur perseeantes, ita per secantes augetur. Consequemia b ἡ de dueitur eum Cartesio, eam dari naturae te em, Se Respondeti ad hoc primodi m posset, id provem re, nostqvia eontendat recedere a centro proprii volt eis. sed quia, ut r. Phys. q. unica in appendice posita post art. unlcum ad objectionem , serips proiecta in medio magis . qnam iaptlnei pio movemur, eo quod una pars aeris concitat aliam. vid ibi. Respondet etiam saguens. maiorem illam distensionem habenatum iandae provenire ex eo , quod lineae setantes, in quarum puncto extremo lapis ille reperitur, sunt longi
res, quam sirent ante d i stensionem ob idque negat mia Imo addit, quAd lapis ille laxata sunda, liberam adepens
saeuitatem euadi per viam suae pro 'ensionis, nos evadit per secantem , sed per aliquam tangentem ultimae rota tionis. s. Objicit a. ex Carte so experimentum aliud globuli meabilis intra tubum rotatum. Si enim intra huiusmodi rubum praedictus immittatur globus, di circumagatur tu bus, globulus ille paulatim recedet a centro sui motus pertubum, adeo ut ex tubo dissiliat.
Λt respondeii ad hoe posset scut ad praecedens in i.
Ptaeterea saguens observat, teressum esse per secantes
200쪽
et impedimento inbi, quia iste est factus ad modum tanis
gentis, ncia ex natura talis motus , seeos talem recessum per secantes servaret etiam postquam elim primum esset li-her extra rubum. At tune per tangentea recedit propulsus ab eodem eoncitante. Λd exemplum quoddam, quo utebatur Cartesus de so m lea , quae intra tutam se moveret, dum tubus in orbem ageretur , ut suum praefatum explicaret experimentum ;respondet idem Saguens, ad nihil valere, quia formi ea , habet motum spontaneum, quo contra vim rotationis m. test emari.
t T. II Robat Saguens r. se. Ad actionem sceis expliean. I dam necessarius est ex parte luela aliquis motus: erisgo ad eam explicandam inutilis est purus ille ad motum emnatus . Λnt. constat, quia lux non aliter potest a Frete oeo. lum, quam re civendo, elim omnis actio eorporea si eum motu ;&allund 8 lux nisi moveat relinquet omnino eum in eodem statu indeterminatum ad visionem . Eo uel mavi md quod omnis nova viso est immutatio quaedam facta in oeu.lci; cimnis autem mutatio supponit motum tanquam eauissam, a qua producitur. Prima cons prob. Conatus admotum quandiu nil aliud est, nisi conatus, non est motus imi est quies, ut saei id intelligi potest ex mola sure suspensa, quae non obstante illa latrinseea propensione , sisve e natu ad tendendum deorsum, adhuc tamen non movetur . sed quiestiti ergo si &e. g. Probae a. Paritate actionis lueis , quae splendet in fiamma, Carbone ignito, Candela. die. quae proportio. nati quodam modo se habet, ae illa solis. At Cartesus ex plicans quomodo eandela ardeat, et alia , quae ad illius
flammam lueentem attinent , nullius vorticis meminit , nulliusque conatus Ace. ut videre est apud ipsem princip. Phil. p. . ardi s s. Et san/ lux flammae, ear bonis igniti, ean. lae, era. praeter actionem lucendi, aliam nempe urendi habet; ad ustio em autem, juxta Cartesum , caetem eatomistas Ita necessaria est intromisso alicuius spiritu saesuhstantiae dissociantis partes rei, quae utitur, ut quaerisa alia compulso, atque tendentia , vel eonatus esset ad hune essectum inepta.
nis objectum sese osseri oeulo pereeptibile, ae percipitur independenter ab ullo usu iudicii: Und/ necesse est , ut
Objectum moveat potentiam; quod utique eontingere noti potest per solum eo tum tendendi in eandem potentiam , alioquin quies moveret ; quod apertissime est contra n tionem quietis. L quida veri omnia, etiam permisso. quod premerent fundum vias, ct latera omnia, ubi continentur t at ea pressione nee illud movent, nee ista , sed utrumque relinquunt in sua quiete: ergo a pari lce io. Objicit sibi a. experimentum soni, euius propasatio talis est, ut ad aures non perveniat aer, qui Inter V. G aes eampanum, malleumque illisias fuit; sed hie aer proximi rem eommovet, ex hie alium, donec ille, qui in aure est
eam seriat , non tam motu accepto , quam conatu admotum. Ubi maxime observanda oeeuriit mirabilis illa varietas sonorum, atque etiam ex partibus oppostis pr deuntium, quos aer in se suscipit, transfertque smul, ae semel ad auris tympanum; suselpere vero, ae transferre non posset , nisi illi potius eons sterent in multipliel e natu ad motum, quλm in motu multiplici; quia non potest unum, & idem mobile motus Oppositos smul ad mitistere t ergo quid vetat similiter propugnati etiam in omnem partem 1 Sole usque ad oeulum eonatum illum, quo materia vortieis solatis tendit ad recessum ab ejus cenis tr λ In quo easu non opus erit luce , quae a Sole perveniat ad oculum i scut ad propagationem soni non opus est aere, qui a corpore sonoro ad aerem veniat, aderitque illud eommodum , quod facillimh explieabitur haemethodo promptissima illa , ae repentina propagatio luiseia, de qua deinde disputabitur. Argumentum hoc nihil adversus Peripatelleos urget . Isti namque negabunt suppostum, nimirum quod auditio sat per hoc. quod aer autem sertat, com dieant fieri mediis speeictua. Respondet autem Samens, illisonem Illam aeris, quaest inter aes eampanum V. G. dc malleum non e t Inge. re sne motu, qui potest communieari parti prosim lori, di ab hae alteri, di ita transferri ad aurem, eo modo , quo Mileiens antomat de conatu ad motum . Duo alia adhibet responsa, quae brevitati studens omitto. Nonnulla alia de hoe vide apud nostrum Goud intom. x. Phys pari. I. disp. r. q a. quae est de principiis entis natura-ιis ait. . s 4 Llces Typographi lapsu si s gnatus s. a. Item
Gusdem C νres eae ιν ae Disantur argumensationes. s. 'leti s bi Saguens t. experimentum eaeo , qui lo usu sui seipionis optime disternit lapidem a tu. to, lutum ab aqua, dce. lapide sese dignostibilem exhibente eaeeo per eam solam actionem, qua baeulo res stit; sed actio illa nullum importat motum in lapide r ergo etiam Sol sine ullo motu potest se vis bilem exhibere per latam actio.
nem tendendi, sive per eum e natum, quo materia subtilis componens solarem Vorticem tendit ad reressum 1 eentro sui motus, de essicit , ut ad eum recessum smiliter tendant omnes globuli ambientes , qui eodem motu rapiuntur.
Id ipsum etiam probat aliud experimentum iamillarius de omni liquido, quod ad foraminutum vass, In quo n-tinetur instat, atque urget per eam solam tendentiam, qua deorsum vergit: scut etiam aeeldit musto s& est exemplum Cartesiὶ quod ex uvis in laeu pressis extrahitur. His quippe exemplis intelligi potest, quod eo modo, quo liquida me suam tendentiam premunt landum vasa, de vasis latera in omnem partem, ita similiter materia solarispi mit globulos secundi elementi ei reumactos , & isti premunt oculos, tali utique pressione, quae est actio lueis.
Exempla de Caeeo, de musto sus os persequitur Cartesus
Respondet Saguens, Caecum discemere lapidem a luto, dcc non per solam resistentiam, quam lapis scipioni ejus opponit, sed praeterea Opus ei ege judicio, quo agnoscat, corpus illud, quod suo baculo tangit, ideo non esse lutum, sed lapidem, quia res stit tactui. Λt vero in ea se viso sHI mitosa Phil. Tom. III. Lax non est Aa in empustulorum defluxu , eugasa atomisis placer .ar. II Robatur . Tum quia, ut s. s. videbimus illuml-r natio fit in instanti; sed si lux esset corpus, ilis
luminatio foret motus localis, qui nequit fieri in instan. ti, elim debeas praeterire medium modo quantitativo, in toto hemisphaerio rergo lux non est eorpus. Tum quia duo corpora . saltem naturaliter nequeunt esse in eodem imeo; sed lux est in eodem loeo eum corpore illuminator ergo dic. hoe secundum respondent Atomistae, de praesertim saguens, quod lumen iubintrat poros aeris, non minos, et imΛ magis, quam aqua poros spongiae. Versim enim vero responsum hoe nemine impellente corruit, Tam quia non tantom pori aeri sunt illumina. et , versim de totus aer i ergo de eum ipso smul debetet
ubique esse lumen . Tum quia sequeretur , quid de die
postquam eorpuscula omnes deplevissent aeris poros , dein tet esse summopere durus et quod non eurrit de spongia, quae eum non totum occupet hemisphaerium, dum premi.tur non est adeo dura, quia aquam per aerem emittit. ix. Prob. a Si a Sole tot exirent eorpuscula, minueretur, magnumque subiret detrimentum, ae tandem pentinios desceret; cum tamen semper integer perseveret. Tribus modis respondet Saguens, duobus nimirum Iustia Philosophia Μalgnant tom 4. dis p I r. ari 2 . affertis ne a. num. ag. Et alio modo in suo Systemate Eucharist ieci. Primus itaque eius respondendi modus est, Solem non minui , qui, postuuam ea emisit eorpuscula, iterum ea ad
se revoeat r seut Mare non minuitor ex eontinua aquariam
emissione in sontes, ct flumina, quia istas ad se res at vel