장음표시 사용
161쪽
non sint, suturi effectus rationem in se non continebunt. Ergo in iis effectum minime Deus praevidebit, nisi velimus incidere in absurdum modo commemoratum, ut videat res ubi non sunt,& ideo falsum cognoscat. a. Prob. a. Essentia divina per se & praecise considerata non continet sufficientem rationem rei alicujus futurae. Ergo ex iis, quae modo attulimus , constat Deum in sua essentia non posse rem alis quam futuram cognoscere. Prob. ant. Cum essentia divina sit ab iditerno necessaria & immutabilis, non continet rationem nisi rerum, quae necessariae sunt, si praecise consideretur. Igitur non rerum s turarum , quae libere a Deo creantur g. 8
3. Prob. 3. Nihi I igitur potest esse reliquum aliud, nisi ut ratio sufficiens futurorum, quae ab aeterno esse non potuerunt *.73. n. I.
st in decreto libero divinae voluntatis, quo ipse primum scientia simplici intelligentiae secundum nostrum percipiendi modum in sua necessario exsistenti essentia cognoscens omnia possibilia , sive illa,
quae ab eodem creari poterant , ab aeterno pariter se se libere determinavit ad aliqua potius ex his creanda, quam ad alia. Nam etiam homines libertate donati cum nonium se determinarunt ad aliquod faciendum ex pluribus, quae facere queunt, praevidere nota possunt quid ex ipsis futurum sit; postquam vero ad unum ex pi tibus se determinarunt, illud praevident tamquam laturum. 4. Prob. 4. Ex saturix necessariis alia proxime a soloe Deo pendent , uti sunt substantiae tam corporeae , quam spiritales , & ipsarum Vires absolutae , quas a Deo proxime semper creari ,& destrui jam docuimus in Ontol. 3. 42. & f. 245. alia solum remote, uti sunt
relativa, cujusmodi sunt motus corporum ex viribus exsistentes, Scsitus. eo rumdem, qui ex varii x motibus ortum ducunt. Primorum
ratici lassiciens est in soloe Deo sese ad illa creanda & conservanda
determinante. Secundorum ratio remota est in decreto, quo Deus
substantias δc vires creare statuit, proxima in ipsis subitantiis Scviribus, ex quibus illa relativa proxime exsistunt Ergo prima Deus videt in solo suo decreto, iucunda vero partim in decreto creandi substantias & vires , partim in naturae earumdem substantiarum M virium εε. IIm Corollarium Ex quibus colligitur Deum ab aeterno praevidisse omnia, quae abiflo creanda & conservanda erant in tempore , & effectus omnegrelativos , qui a rebus creandis & conservandis necessario exstituri erant. Nam qui cognoscit caussam , quae horum rationem continet A
162쪽
8c quidem necessariam, is etiam effectust ab illa vel proxima vel
remore necessario generandos praevidere potest: atqui voluntas &decretum Dei creandi di conservandi tum mundum, tum ejusdem corporeas vires sunt caussa , quae rationem continet, ex qua su stantiae & vires proxime & necessario creantur atque conservantur,
di motus atque situs ac dispositio corporum remote quidem sed pariter neςenario oriuntur: & Deus semetipsum perfecte cognoscens illud decretum libere condidit ab aeterno g. 3I., R ideo perfecte cognovit. Ergo colligitur Deum ab aeterno &c.
De conrursu DA eum sectibus sis assionibus caussarum Iiberarum. 22 . Animadverito AN tequam explicem modum, quo Deus liberas hominum actio.
nes praevidet, necessarium est explicare modum , quo cum iisdem actionibus concurrit ,& libertatem eum necessitate divini concursus conciliare. Ad hoc autem intelligendum memoria repotenda sunt, quae , a Ia. Logicae dc g. 35. & sequenti Psychologiae delibertate disputavimus. g. , t Propositio Anima nostra indiget concurru Dei, quo possit appetere bonum in genere, di quo hoc, vel illud appetat in particulari singulisque
momentis. Quod probatur eadem ratione, qua fuit conseia enuntiatio g. 1 . Nam etiam anima nostra est res creata g. 2oo.ont. 3c vim habet accidentalem, quae idcirco pariter a Deo creari & conservari debet. it. Iaz. . v Systema Thomistarum. Ingredimur in intricatissimam illam de modo, quo Deus cum causis liberis, uti cum anima, concureit, quaestionem , di prima Thomistarum Systema proponimus. I.. Thomiliae volunt, quamlibet caussam , sive necessiriam , sive liberam egere realitate aliqua physica, sive ut nostris vocabulis utamur, vi aliqua interna a Deo accepta, per quam moveatur, determinetur, di applicetur ad operandum. 3a. Inquiunt hanc vim , quam ipsi praemotionem physicam vincanti, a toto Deo produci, ac pendere, nec esse in potetate animae nost , ut illam habeamus. Diuitigod by Corale
163쪽
L. 3. Illami esse adeo per se intrinsecus, ex natural sua , independenter a voluntate: & ante illius consensum t efficacem i adactum voluntatis, sive quemcumque alium .eliciendum , ut imposisibile sit voluntatem v. g. ad amandum praedeterminari & moveri , ac voluntatem non ponere actum amoris saltem in sensu coma posito praemotionis cum voluntate, & si essicias hanc propositionem hypotiaticam : si voluntas i praemovetur ad amandum, necessario
4. Sic vero libertatem hominis cum hac praemotione conciliant: Deus concurrens cum caussis non solum attingit & producit substantiam actus & effectus, sed ,& modum actust: unde prae movens necessarias emcaciter emc t, ut modo necessario operentur; praemovens liberas emcit, ut modo. libem et qua rei dicunῖ, pDsita praen γtione ad amandum , actum amoris esse liberum indifferentem
in sensu diviso, nimirum si non fiat illa propositio hypothetica.
q. I 23. 3 9 Propositio i i Physica praemotio non est admittenda in anima humana nec quantum ad .asius honos, nec quantum ad malos . . Pr. Non est admittenda, si non possit componi cum animae libertate , & cum illa indifferentia , de qua egimus in Psych. , per quam anima potest juste mereri demereri 83. Psych.; atqui componi non 'potest;
Prob. min. Non potest componi, si anima in sensu Thomistarum praemota ad unum v. g. amandum , non retineat potentiam ad aliud contradictorium aut contrarium , nimirum ad non amandum, aut odio habendum; atqui res ita se habet. Ergo &c. Mai. patet, & ab ipsis Thomiliis conceditur ; nam mereri, aut demereri ron potest, nisi ille, qui suorum actuum dominium habet V nisi aut qui M. ne facit, cum saltem habet potentiam ab eo bono abstinendi, aut male agit , cum pariter ab illo malo abstinere quit. Unde prodi min. I. quia, qui praedeterminatur a Deo ad amandum, eo tempore carer praemotione ad odium; non enim per Thom istas eodem tempore sunt in anima duae praemotiones contrariae. Cum igitur per Thom istas praemotio sit necessario requisita ad actum, voluntas praedeterminata ad amandum caret auxilio, & principio, quod ex natura sua est necessarium ad odium; ergo tunc anima non habet vere potentiam contrarii , idest odio habendi. Q s. Quii praedeterminatur ad amandum, neci habet potentiam contradictionis, id est non amandi ; nam haec physica praemotio non accipit euicaciam suam a voluntatis consensu ; sed ipsa est intrinse
164쪽
eus, 3c independenter a voluntate ita effieax, ut Impossibile sit e sectum cum ipsa non conjungi; ergo si contradictorium est imposisbile , voluntas non habet illius potentiam, sed necessario amat, M. ponit actum , ad quem praemovetur. Hujus argumenti vis exsolutione Initantiarum magis constabit, 3 . . I et . Instantia . .
Diliinguunt Thomistae ultimam propositionem; necessario amat necessitate consequenti concedunt; antecedenti negant: necessitas essectus dicitur antecedens, quando oritur ex caun , quae essectum illum necessario pmducit, ejusque exsistentiam antevertit; necessistas consequens est, quae oritur ex ipsa postione effectus, qua fit,
ut si ponatur effectus, is necessario exsistat sub hypothesi, si pon tur ; nam impossibile est idem simul esse & non esse: ita qui se.
det vi adactus ad sedendum , habet necessitatem sessionis antec denter in caussa necessariam, & haec necessitas tollit libertatem; qui libere taet, habet necessitatem tantum consequentem, & haea Iabertati non officit. Quare negant Thomistae per physicam praedeterminationem tolli libertatem, quia per ipsos inducit tantum ne cessitatem consequentem f. Ia5. Responsio . Verum ex etraditis definitionibus constat physicam praedetermLmationem inducere necessitatem antecedentem, quia per Thomist praemotio a solo Deo est , 3c praecedit uoluntatis quemlibet actum, est caussa necessario requisita in anima ad illos producendos, ininarinsecus ,δε independenter a voluntate illorum producendorum virtutem habet. ergo non inducit rantum necessitatem consequentem, aut concomitantem positionem essectus,ud antecedentem. :
Coneetant Thomista praemotionem, ut causam antevertere quemlibet voluntatis actum; sed negant eam necessitio producere illos; nam satiem in sensu diviso voluntas ad amandum pramota Potest.
adhuc amare , & non amare . . t
Haec distinctio mihil juvat Thomistas; viam si Catholici sunt, ut
severa sunt, propugnare debent, voluntatem esse in amando liberam eodem ipso tempore, quo ad amandum praemovetur, idest, quo praemotio physica reipta cum voluntate coniungitur; debet enim esse libera, cum iactu amat; siquidem meretur amando, aut demeretur: atqui per Thomistas non actu amat, nisi quo tempore prae movetur. Igitur possunt illam dividere, & separare tantum per me T. IV. I lem, Disitiam by Corale
165쪽
praemotionem in volimrate amante non con rare , cum
prannotio sit ipsamet eauta essiciens amoris . Quid autem ad servandam retria animae libertatem iuvat haec per mentem divisio emta ab sive divisio praemotionis ab amore, idest hax nota consideratioὶ Quare cum in rensu composito impossibile sit volu
statem non amare , voluntas praernota necessario amat.
f. I 18. Instantia 'Atqui voluntas eodem tempore , quo ad amandum praedetem, natur, vere potest non amare, aut odio habere ergo &c. Prob. ant. Praedeterminatio pertinet, & necetario requiritur tantum ad actum ponendum,m D ad amandum , ncta autem ad potentiam actuς; er go voluntas eiaem tempore, quo praedeterminatur ad unam actum, potest retinere potentiam ad oppositum . Prob. ant. Albedo pertinet, & necessario requiritur ad hoc, ut paries sit albus, nim ad hoc, ut possit esse albus; & motus requiritur ad hoc ut corpus moveatur, non ad hoc, ut possit moveri; ergo a pari &
Discrimen est quia albedo, A motus sunt ipsum effectum pinu elum, Zc ipsa interna sorma, per quam paries est albus, aur corpus movetur; unde pertinet ad actualitatem effectus, non ad potentiam, idest suns ipse actualis effectus : at praemotio physica non est ipse effectus,&actus voluntatis, sed aliquod ab ipsa distinctum,& causisi illum. antecedens; nam etiam per Thomistas a selo Deo pender,
cum actus voluntatis etiam a voluntate nostra proveniat, di reveri in praesenti agimus de natura illius divini concursas', fine quo nullae sunt ad aliquod producendum vires in rebus creatis q. Io Quare si necetario requii itur, necessario requiritur.ad potentiam. ipsam agendi, non ad solam ammium; nam potentia duplex est, alia remota, alia proxima, de quibus f. Log. disputavimus; proxima, quae habet omnia ad pollis operandum requisita; sic ignis, aut serrum calidum, habet omnia per se ad cateiaciendum requisita ; remota, cui aliquid deest, ut aqua, aut serrum frigidum, quibus deest calor, quaeque idcirco habent solam potentiam remotam. Dici autem non potest , eum veram di essicientem habere potentiam ad operandum, qui habet non proximam, sed remotam,q lis requiritur ut sit Dominus illius operationis in mereatur, aut demereatur. Revera quis dicet, animam mereri , aut demereri, si habeat Blum. potentiam amandi, qualis caleficiendi in aqua frigida reperitur λ Atqui sine praedeterminatione physica in sensu Thmmistarum non habetur potentia physica proxima & expedita ad
166쪽
operandum; nam illa praemotio necessario requiritur 3. Iaa. Ergo,
qui habet praedetermnationem ad amorem, is necessario amat, ianon habet veram potentiam ad oppofitum. I3O. Instantia Etsi anima non maneret libera, nec potentiam ad rimositam retineret, fi ab ente finito praedeterminaretur, tamen retinet hanc
potentiam, quia determinatur a Deo, qui cum sit omnipotens, potest non solum tuu interminare actum , idest facere, ut velimus, verum & modum actus, idest facere, ut libere velimus; ergo licet praedeterminatio ad potentiam faciendi pertineret; tamen &α. f. 13 I. Responsio, Resp. negando ant. Nam Deus non potest sicere ea, quae contradictionem in terminis involvunt, non ex desediti omnipotentiae divinae, sed ex desectu rerum, quae contradictoria simul ponunt; atqui ex hactenus dictis repugnat a Deo essicaciter praedeterminari actus voluntatis, 3c simul modo libero nam haec ex natura,& ab intemo essicax praedeterminatio ad unum potentiam ad oppositum Ulit; nam secundum responsionem ad primam Instantiam , ani cedit natura voluntatis quemlibet actum ; secundum responsionem ad seeundam a parte rei cum voluntatis acta conjungitur tanquameaussa i Ilum producens, unde nihil prodest, eam mente a volu tate sejungere; secundum responsionem ad tertiam, pertinet,&nmtessario requiritur non intum ad actum , verum & at potentiam
proximam & expeditam. Quare praemotio physica efficit quidem, an libenter velimus, quia voluntatem invitam non cogit; sed ex invita volentem necessario facit; non autem ut libere, sive indisi renter, & cum potentia ad oppositum l. 38. Psych.
. 1 Hic animadvertendum est alio modo in sententia momistarum Deum praedeterminare ad actum bonum, alio ad malum; nam cum agitur de actu bono, praedeteriri at tum ad physicum , sive abs
lutum actus voluntatis, quatenus est accidens animae; tum ad morale, sive relativum, quatenus nimirum est actus cc mis cum recta ratione, & eum regulis divinis, sive eum vero bono, quo in sensu Systema Thomistarum dicimus repugnare libertati merendi; nam si desenderent praedeterminationem solum quantum aqphysicum actus, & simul assererent pro libito voluntatis eum eodem physico actu coniungi moralitatem, aut bonam, aut malam, non valde iis repugnaremus'; nam ad libertatem merendi, aut demerendi erectis requiritur libertas in ponenda moralitate, aut non
167쪽
ponenda, in qua sita est ratio meriti, aut demeriti. Immo ut ex infra dicendis constabit, in eorum sententiam descenderemus. 2. Quantum vero ad actum malum, dicunt determinari physi
cum actus, non morale; sed tamen volunt eam moralitatem cum
Phyfico actus, v. g. odii erga Deum, ad quem voluntas a Deo prae- determinatur, esse conjungam. Quare cum ostenderimus per prindeterminationem tolli libertatem, & potentiam ad oppositum , sequetur voluntatem necessitate omnino antecedenti co ,elli ad physicum actus mali, & ex eo quod morale est aptum atque com Num cum Physico, compelli etiam ad moralitatem malam I ergo Voluntas nec in malo perpetrando libera erit in hoc Systemate. 3. Praeterquamquod praedeterminatio ad physipum actas mali rejicitur etiam ob alteram rationem, quia nimirum, si Deus. ad physicum actus, eum quo morale est connexum, praedeterminaret, es set auctor peccati, & caussa magiς quam sit ipsa creata voluntas.
Neque ad hujus argumenti vim eliciendam utantur Thomistae ibio sui Praeceptoris exemplo tibiae, & pedix curvi, quo hoc argu mentum a simili ductum conficiunt: sicuti virtus motrix,& pro fressionis hominis, quae, ut ex s. v Psych patet, in spiritibus animuibus musculos inflantibus posita est, efficacitet producit, & praeder
terminat motum in tibia curva; non tamen illi ut verae caussae
tribuitur desectus , siue curvitas; sed haec a vitro, sive curvitat tibiae oritur : ita Deus ptaedeterminat: physicum , sive materiale octus mali; non tamen illi ut verae causis vitio vertenda est momralitas mala, sive di Ormitas, δέ veluti deflexio a recta linea, sed voluntati creatae; non, inquam, Thonustae hoc utantur exem plo; nam insigne est discrimen, immo ex eo magis nostra senten
tia probatur: nam iccirco curvitas tribuenda est non causae motri
ei, idest spiritibus animalibus, sed curvitati,& vitio tibiae, quia ex altera parte spiritus animales per se sunt indisserentes ad motum rectum,&ad curvum, immo potius sunt ad rectum determinati ex altera tibia ponitur per se. curva, & vitiosa ante amo
nem si irituum animalium, Sc independenteris illis: at in nostroeVentu ex altera parte. physica pra aeterminatio ad physicum actus ex divina intentione ad physicum illud actus mali est determinata, estque distincta, & diversa a praedeterminatione ad actum binnum in Systemate Thomistico; ex altera in homine , qui adhuc nullum actum moralem malum elicuit, vel quia istos actus binnos produxit, vel quia nullum adhuc liberum conis sum dedit;
quod olim coatigit in prima Adam creatione; in hoc , inquam,
168쪽
homine voluntas ante praedeterminationem non ponitur adhuc cur.
va, vitiosa, & ad malum inclinata, sed est ad utrumque indifferens. 4. Quare inclinatio ad malum potius, quam ad bonum, ortum, dc principium suum debet praedeterminarioni Dei, quae ad physicumactus mali potius tendit, quam ad physicum actus boni, δc Deo ipsi, qui cum possit illam voluntatem potius ad physicum actus boni, quam ad physicum actus mali determinare, ad hoc determianare mavult; quapropter Deo , tamquam verae, & propriae caussa tribuendum est malum: quemadmodum curvitas progressionis ibhiae tribuenda est virtuti motrici, & spiritibus animalibus, si tibia per se recta adhuc sit , & ad motum rectum , di curvum indifferens; homo autem. consulto tibiω curva incedat; tunc enim caussa eurvitatis non possunt esse nisi spiritus animales, qui primo determinant tibiam ad motum curvum, inflando musculos, & eos. ita curvitatem inflectendo. Quamobrem ad aliud systema hae idi re
nobis est confugiendum. ι . .AIiud Systema pro Liberta, . ii . u. - I. , ' Primo ad hoc Systema intelligendum ponamus navim, quae vel sorum, aut aquarum impulsu recta versus occidentem 'seratur haeo navis versus occidentem recta essicaciter praedererminatur, & a vento prae vetur, verum est ire potestate V & arbitrio naucleri eam dirigere versus. sinistram potius partem, quam versus, dexteram ita . tamen ut progressio in genere versus- occidentem a vento pretia terminetur, & essiciatur , non a manae nautae ; sedi directio versum unam potius occidentis parrem, quam aliam, ab eadem manu pendeatos Quare duo motus in navi sunt distinguendi, rectus, Se progressionis, cujus prima caussa est impetus venti, & circularis, adique direaionis , cuius prima caussa est vis nautae; sea nauclerus
fine vento posset tantum vertere navim ; non autem evicere , ut
ire aliquam occidentis partem seratur; immo se navi v sit valde m gna, di omnis prorsus aut aquae, aut aeris motus deficiat, nec potest illam uertere, quia licet directis versu sinistram , aut dexte, Tam partem ae manu, tamquam a prima caussa, determinetur, t men ad illum direm is motum. & impetus venti requiritur, qui se accommodat ad navim movendam versus eam partem, ad quam dirigitur navis a manu, si modo non sit versus omnino oppositam, idest verius orientem in posito event . . a. Haec ad vivum exhibent nostrum Systema, cui verbis voΥM - mae fundamentum iacimus I a. quaest. 6. art. 6. ad 3. : Deus moveo
169쪽
andum Deus specialiter momer aliquos ad aliquid deserminate v ιendum , quod est bonum , sicuti in bis se os movet per Gratiram. 3. Primo igitur dicimus voluntatem hominis esticaciter moveri, ac prae moveri a Deo ad bcinum in genere prosequelidum , sicuti navis a j vento versus. occidentem praedeteminatur; nam sine vi, Rconatu agendi non datur actio g. 42. & seq. t. Cum igitur viilunt in volendo agat, ut apud Catholicos certum est, vim habet in bo. num tendendi ; haec autem vis non potest esse in anima , nisi a Deo primum creetur, & conservetur continuatione illius actionis, qua
4. Verum in animae arbitrio est dirigere suam voluntatem p tius ad sinistram , nempe ad bonum apparens, quam versus dexteram, idest ad bonum verum: sicuti in arbitrio naueseri est navim potius versiis sinistram inflectere, quam versus dexteram; tunc enim anima est in tali statu, ut possit 3udicare duo opposta esse bonas. 18. Psye L, kleoque potest determinare impulsum a Deo pro ductum tendendi in bonum,in utram velit partem. - I. Quare sicuti duo motus in navi, ita duae motiones in anima sunt distinguendae; prima tendendi in bonum in genere, quae tota
a Dei actione producitur; a. directionis in hoc, aut illis bonum,
quae ab arbitrio pendet. 36. Verum sicuti nauclerus sim vento non posset navim ita aliquam partem dirigere, quia ventus sese accommodat ad navim movendam Versus partem, ad quam a manu deterrainatur, quae
que navis sola manu moveri non posset, si nimis ingens su: ira in anima sine vi, & actione a Deo producti non posset sese in ullam partem dirigere, quia cum vires creaturarum egeant continuata per Deum conservatione , anima nihil potest per se praestare, sed requiritur, ut illa divina motio, per quam anima terebatur in bonum universe sese accommodet ad eam impellendam in num specialet quare tendentia versus bonum in genere primam causi am in Deo habet, directio versiis hoc, vel illita in particulari primam habet ab anima sese determinante. . Denique sicut nauclerus non potest dirigere navim in partem omnino contrariam, quia impiusus venti non potest se ad illum
motum accommodare; ha homo non potest suam voluntatem in malum sub ratione mali cognitum dirigere, quia a Deo impellitur tan
170쪽
Deseriptum systema hae in re est admittendum . . Pr. Hoc Systemma est admittendum, si in eo optime servatur, explicatur id, propter quod est institutum, nimirum ad componendum Dei e semulum cum libertate indisseremiae merendi, aut demerendi, & oblis test obtinxium dissicultatibus insolubilibus ; atqui utraque pars ita se habet: prima patet ex dictis; nam: servatur Ῥηsuum Pri , quia actio Dei ponitur necessaria tum ad pro vendam, voluntem in bonum in genere continuo impulsu, & independenter a creato arbitrio, tum admovendum versus aliquod particulare bonum, postquam voluntas vi sibi a Deo data in iIlud se determinavit: serjυMur etiam libertas, quia praecise meremur, aut demeremur,. i ii bene facimus, aut male per directionem voluntatis in tamam v rum aut apparens. Igitur cum in hoc Systemate haec sit in potestate animae, in eius potestate, Sc dominio est bene, aut male agere; atque idcirco jure vituperanda est, cum male agit, uarta
potest saltem abstinere; laudanda , cum bene , quia p*est ab Hiscessarer secunda para ex solutionibus viqectorum ccumbit . E gQ
f. 131. obiectis Deus cst eausis omnium prima; sed si non praedeterminaret v
Iuntatemi ad agendum , sed a voluntate praeditςrminaretur ad con' currendum non esset causa. Omnivin prima ergo M. Prob. n in
Caussa omnium prima debet etiam prius aliis operari; atqui si non praedetraminaret, sed determinaretur, non avret priusquan agit voluntas, sed piis saltem posterioritate naturae, qiua detum,
naretur a voluntate; ergo & ' .. 136. Responis i . I
dist. maj. Causia omnium prima debet & prius aliis operari . tri
huendo aliis.& continuo conservando vim operandi, sive determis natam ad unum in specie, sive ad unum in individuo eo. ; dete minatam tantum ast unum in individuo nego; atqui si Deus 3ce. non ageret priusquam voluntas, tribuendo vim determinatam ad unum in individuo cα,ad unum in specie nego; quare nego cons. Itaque prinius effect actionis divinae a secundo distinguendus est; Nam primus est movere voluntatem ad aliquid voleMum, vim illi tribuendo, & ccantinuo conservando, & hic omnino praedeterminatur a Deo, nec voluntas in eo Iibera est: cum enim ante quamliabet vim a Deo acceptam nullam habeat vim, non potest impedis ', quinainus a Deo praemoveatur; siquidem is receptione primavis