장음표시 사용
191쪽
In ipsemet voluntate,' quia primunt medium eth Maero valde excellentius, ab surdum est has in Deo ponere ccientias, notatiorem alteram, alteram voci mu
6. Secundam ver rationem valde majoris momenti propono ipsius verbis num. a. ejusdem calutis e gallico sermone in latinum translatis. si fieri nos potest ut Deus ope rerum creatarum cognoscat futuras voluntatis determin tiones. Quo Deus hac ratione easdem cognoseat, opus suisset ut ab aeterno tempore voluntatem eognoscensi videret eam esse appetituram hanc rem potius, quam alteram, momentumque adjecturam, aut secus, versatilibus & concomi tantibus auxiIiis, & ut exemplum asseram magis ad rem, me. Volentem mavinum movere, determinaturum esse hunc motum potius versus dexteram, quam versus sinistram , tametsi nulla sit major ratio pro motu unam Versus plagam,
Fieri nequaquam potest ut Deus i hanc suturam, praevideat determinationem in Voluntate creata. Haee enim prorsus aequalis est, ut re ad dexteram aut ad Eevam inelinet; eadem est prorsus indisserens atque indeterminata versus utramisque partem. Iam vero in voluntate, quae in urramque determinationem , sive in motum brachii versus dextram , aut snistram omnino aequaliter propendet, impossibile est videre & eognoscere unam potius determinationem , ex. gr. M tus versus dexteram potius, quam versus sinistram. . Etenim in re cognosci non potest quod in ea non est. Determinatio vero motus manus dexteram versus potius, quam laevam , nullo pacta est in volu tate abistute & persecte aequali, quod pertinet ad motum aut dexteram versus. aut laevam. Inde consequitur, cujuscumque sit persectisenis scientia divina, ia voeumque nomine non solum comprehensionis, verum etiam supereomprehensionis donetur, fieri nequaquam posse, ut medium, in quo Deus suturam c gnoscat voluntatis determinationem , sit ipsa voluntas in Iemetipsa considerataia Ut Deus voluntatem hae ratione consideratam persectissime nescit , ita maxime eam videt huiusmodi qualis est, & ira minime in ea non videt quod iaea non est. Quod ni ita foret, divina co nitio, aberraret a veritate Manet ergo, quo Deus voluntatem perfectius cognoscit .eo magis noscere eamdem prorsus aequalem, quod attinet ad unam potius quam ad alteram suturam determinationem , & quoniam neutra ex histe determinationibus potius est in voluntate, quam altera , in ipsa voluntate nullam percipere suturam determinationem .
At enim si nos, quorum cognitio tam angustis limitibus eircumscripta est, aliquando conjectura assequimur, quid talis nomo in tali circumstantia uel rus st: quidni Deus ob summae suae cognitionis perfectionem praevidere poterit id, ad quod voluntates creatae se in posterum determinabunt 8- Advertatur nostram eognitionem circa id , quod homines sunt appeti uiri ,
aut secus, esse parum certam,& aliquando in errorem inducere z cognitione autem divinam esse certam Sc infallibilem, quam dedecent dubia , opiniones. 3c conjecturae. Ium vero pro sundamento certae seientiae medium certum est necessarium . Si enim aliquid noscimus propter tale medium , certitudo cognitionis certitudini medii proportione respondebit secundum axioma Propte uod virum quodque rati iliud magis quia effectus caussa major esse nota potest. Vol autem Eumana Pro certo medio haberi non potest ad eruen-I . daret,
192쪽
dam cognitionem ejus , quod voluntas appetet, aut secus, quod attinet ad- electionem quaesiti motus . - Quod enim est eertum, illud est ratum , determinatum & invariabile. Nuhil vero minus ratum est ipsum ner se , minusque certum & constans eo, quod appetet Petri voluntas centum ab hine annis in posterum. Quo plus eam a tentius considero, eo minus certo futurum intelligo, ut brachium moveat dextram versus , quam laevam Longius excurro & ajo esse quasdam futuras voluntatis determinatione ,
quas homines neque conjectura de opinione assequi possunt Iex. g. si quis euiuiadam finis assecutionem sibi proponat, utrum sit electurus medium ex duobus, quae persecte aequalia ipsi Ofiiciuntur, & si quis velit manum movere id tam is quam finem sibi proponens, utram in partem, an in laevam, an in dexteram
motum selecturus sit . . . . Hoc posito quaero qua conjectura Deus assequi poterit fore ut voluntas sedeterminet ad manum movendam potius dei teram versus , quam snistram , quoniam in hac voluntate nulla est versus unam partem, quam versus alteram major propensio, & haec duo media omnino aequalia sunt, eademque, ut prorsus aequalia , a voluntate habebuntur. Nullum est igitur majus aut minus mome tum versus alterutram partem , hujusque habita ratione voluntatis quantum est rationis ut inde inseramus determinationem ejusdem ad motum versus dexteram , tantuna dem est pariter, ut determinationem ad motum versus laevam . Iam vero si ex utraque parte rationes sunt prorsus aequales , temere lacter, qui alterutrum coniectura assequi se poste contendat. Quapropter suprema ratio,
in qua nullum est vitium nullusque desectus, nihil videt in hac voluntate, quod possit vel conjectando in cognitionem inducere futurum , ut haec voluntas se ad unam potius actionem , quam ad alteram determinet is Hactenus Auctor de secunda ratione. 7. Capite vero 3 eiu idem sectionis, in quo auctor sibi ostendendum pro .suit, Deum in sua es lentia non posse videre suturas liberas voluntatis acti nes , hanc eamdem inculcat his verbis is Impossibile est videte determinationem in voluntate inde terminata , atque praenoscere talem potius esse futuram, quam alteram, in voluntate aequali prorius quod attinet ad utrumque .... Pono Petri Si Pauli voluntates esse prorsus aequales,& divinam essentiam easdem sibi repraesentare tamquam iisdem a flectibus , iisdem dispositionibus , iisdemque propensionibus donatas , & praeterea tamquam in iisdem positas circumstantiis velle utramque manum movere, dc tandem omnia prorsus esse aequalia, quod attinet ad motum versus dexteram , aut versus sinistram . Nihilotamen minus in hypothesi hae persectae inter ddas voluntates similitudinis usuveniet, ut altera sedeterminet ad motum dexteram versus , altera ad motum versus sinistram . Id autem in dubium non est revocandum; est enim res non solum quae potest esse,
verum etiam quae experientia confirmatur . . . a
Iam vero impossibile est Dium hane in itisce voluntatibus determinationum differentiam praenoscere ope medii, quod eas exhibet ut prorsus aequales . Hae autem duae voluntates sive in se ipsis cognoscantur, sive in essentia divisa, tamquam perfecte aequales repraesentantur. Ergo impossibile est Deum hoc medio videre discrep'ntes earum futuras determinationes . Quod erat demonstra eum is 8.
193쪽
8. Cum vero eapite quarto monstrasset Deum in decretis conditionatis Scminime praedeterminantibus,& in concomitantibus ipsis per se non essicacibus, auxiliis, quae eorum virtute a Deo in tempore' voluntati praebentur, non posse videre futuras animae determinationes, ob evidentem & toties inculcatam rationem, quod haec auxilia voluntatem nequaquam determinant, & idcircorationem in se non continent determinationis ad alterutram partem, haec adisjungit numero quarto. - Quamquam autem huic divino concursui certarum adjiciamus. seriem circumstantiarum , in quibus si voluntas humana collocetur, eique comes concursus adjungatur . hoc vel illo modo operatura sit; hoe t
men nihil plus iacit ad rem, quam concursus, nec est in eo quidpiam , in quo jactare se possint. Sint enim duci homines in iisdem ei reumstantiis. Idem
ubi proponunt in movenda manu; alter tamen protendet dexteram versus, auter autem versus sinistram. Qui adminiculo circumstantiarum, quae sunt pro sus aequales, Deus ita altero uidebit motum manus dexteram versus, in alteroe
laevam versus Quidquod in re cognosci non potest quod in ea non est, nec in eo quod non est determinans,. determinatio, videri quit λ Hae autem cirrumst3ntiae nullo, pacto sunt hujusmodi ia Ne nobis ipsi fucum faciamus in harum circumstantiarum cognoscenda natura; aut illae motionem aliquam faciunt in voluntate, & eam excitant ad hanc potius determinationem, quam ad aliam, aut secus. Si secundum ,. nihil ad voluntatis conserunt determinationem , nec usui esse possunt ut earum ope laturam determinationes cognoscantur Sin autem excitant ad se determinandam, & quasdam in ea gignunt illecebras, vel hae illecebrae ipsae per se vim habent effetendi, ut voluntas tali ratione se determinet, . vel secus. Si etiam, jam non sunt congruentes illecebrae,
sed id quod appellatur victrix & minime spontanea delectatio, & gratia. per se essicax , de quo hic non disputamus .. In systemate quod hic explodo, hae illecebrae ipsae per se vis non habent
inciendi, ut certo voluntas se determinet, eamque in suae determinationis interio relinquunt, & Deus non aliter videt hanc voluntatem se tali ratione de terminaturam , nisi quia vider eamdem effecturam , ut ham illecebras effectus vera consequatur. Ergo in hisce illecebris Deus non videt suturum, ut v luntas certo ad. talem rem se determinet; proptereaquod nec in ipsis videt quod in iisdem. non continetur, nec ipsae talem certo continent determinatio nem , cum usuueniat, . ut duae voluntates iisdem excitatae illecebris.& in iis demi positae' circumstantiis, altera ad alteram rem se determinet. Igitur haeeongruentes. illecebrae non sunt idoneum medium , in quo Deus suturas voluntatis. determinationes cognoscat. Dp. Hactenus Cl. Vir, qui sibi visus est adeo firmis praesidiis suam senten
tam undique eommunisse , ut quas attulit rationes, iis qui rerum momentasiris aeuin perpendunt, eas pro demonstratione obtrudere non dubitaverit. Nec
dissentirem si quae attulit ad id ostendendum, animam aliquando esse in persecto aequilibrio inter duo, & in eo statu unum ex iisdem selisere, tam firmis
194쪽
di propriam indifluentiae libertateά in anima reperiri demonstrat. Primum
8. his habet. si Ingens libidinis ardor ob impensae timorem cohibetur ab nomine, quem singularis avaritia non teneat. Μediocre lucrum comprimit ac superat vehementem propensionem erga intemperantiam. Quamobrem vi mi. nori majorem superari experimur. Ergo facilius de medio tolletur aequilibrium. in quo gradus contrarii momentis aequalibus librantur. Haec est libertas indis serentiae & arbitrii, quam revera possidemus , ut experimenta accurate expenosi declarant. Quo materiae legibus magis contraria est, eo sicilius inesse pedicipitur in substantia, quae omnino discrepat a materia, cujusque exsistentia hanc eamdem libertatem satis evincit. Tum II. exemplis docet homines Interdum in ossicio se continere adversus gravissimas dissicultates, quas superant, eosdem alias minimis cedere impulsibus. Ex quo concludit se arbit tum esse dominum suarum deliberationum, & animam non esse obnoxiam materiae I sibus , & in aequilibrio indifferentiae potentiarum , quae contrariae sunt , atque inclinationum se posse libere movere, eoquod non est veluti libra a ponderitibus aut depressa, aut in aequilibrio suspensa . Deinde I g. id confirmat iis, quae inter ludendum contingunt; tunc enim multae observantur actiones atque determinationes arbitrariae , quae a nullo sunt profectae judicio a qualitate &pretio objectorum pendente , quod eas aliis praeponendas praeseriberet, tametsi quod attinet ad appetitum, quo voluntas cietur, prorsus indifferens sit alia
atque alia ratione operari. Expositis variis, quae circa mutationem. mixti nem, dispositionemque alearum sine ulla majori ratione a lusoribus fiunt, haec scribit 34. se Quod attinet ad animum recreandum, omnia aequalia sunt quod autem ad vincendum, nescitur quid sit necessarium . Igitur nequit emcialiquod praelationis judicium, quod ex objectis similiter ignotis unum pariter
ignoratum praeserendum praescribat, aut cum ratione ob aliquam majorem v risimilitudinem quae in ipso sit, .aut temere propter aliquem occultum animi
assectum , qui vim adhibeat is Postea g. I s. pressius accedit ad eventus aequilibrii, & ponit exemplum mulieris, cui data sit optio eligendi utram velit ex duabus prorsus aequalibus & aequalis pretii gemmis , quae numeris disti lictae
in area clausae sint ; atque concludit in ganta rationum pro utraque gemma sequalitate, quae majorem pro alterutra parte rationem esse rum snit, nihil
tamen minus fore, ut mulier alterutram eligat, nec nisi meras nugas responderi posse ab iis, qui verbo tenus, ut soli dom esse videantur, libertatem
impugnant. Demum ID affert commemoratum Bomi erit exemplum motus manus vel corporis aut versus dexteram , aut versus laevam sine ulla prorsus
ratione , quae alterutrum magis appeti posse suadeat, & rationem inde petitam primum I 8. confirmat his verbis Voltatrii, cap. 4. Metaphysicae Newtoni, quae e gallica in linguam italicam versa Florentiae edita fuit an . IV . is Si unus eventus potest esse, in quo homines vera libertate indifferentiae potiantur, mihi videtur idem unus lassicere pro decidenda quaestione. Quem ergo eventum excogitabimus, nisi illum ipsum , in quo nostrae libertatis periculum
sacere velimus λ Ex. caussa mihi proponitur conversio aut versus dexteram, aut versus laevam, aut alia quaedam operatio, ad quam nec aliqua vocor voluptate, nec aliqua molestia aut dolore retrahor. Tune seligo, nec in eo sequor re.
gulam intellescus, qui majus bonum mihi repraesentet, eoquod hae in re nec xst melius, nec prius. Quid ergo facio 8 jus exerceo, quod mihi creator de-
195쪽
dit, appetendi atque operandi in quibusdam eventibus sine alia ratione, quam meae ipsius voluntatis. Potentiam & jus habeo ponendi motus initium, & iulam versus partem , quam volo is Si hoc in eventu alia non potest afferri r tio: a mea voluntate diversa , ut quid eam alibi investigem , quam in mea v luntate λ -Deinde his aliis Bossueti ex capite x. tract. I. ipsius operis debero Arbitrio & de Concupiscentia is Quod attinet ad evidentiam intimi sensus, nos ipsos in consilium adhibeamus , atque nos esse liberos comperiemus, queminadmodum sensu intimo percipimus ratione donari . Distinguamus inter appetitum felicitatis , & inter appetitum capiendae cujusdam relaxationis , quia possumus impedire secundum, non autem primum . . . Quia vero in quibusdam magni momenti deliberationibus semper est aliqua ratio , quae nos ad aliquod decernendum impellat; quisquam putare potest hanc rationem voluntati inseris re latentem aliquam vim & necessitatem , cujus anima sibi conscia non sit. Ad hanc persuasionem ex animis evellendam periculum faciamus , ubi nulla
est major ratio in alterutram partem . Mihi sum conscius me manum tollenistem posse illam aut movere, aut ab omni motu cohibere; volentem autem movere poste eamdem inflectere aut dexteram versus, aut laevam. Musculi ita sunt comparati, ut motum utrumque s ne labore perficere possint, sentioque id omne a voluntatis determinatione pendere . . . . Sentio me id facere ut
periculum sic iam libertatis, hancque voluptatem me ad id impellere. Verum si mihi est voluptati illam experiri , eamdem in anima ponere necesse est. Praeterea voluptas in periculo de illa faciendo me ad aliquod determinat, sed
non versus hanc plagam potius, quam versus hanc alteram. Cum ergo animadvertam nullam esse voluptatem, affectum, aut molestiam , quae me ad hanc
potius partem impellant, quam ad contrariam, aliud nihil experior, quam meam liberam voluntatem se Hactenus Bossuetus atque Monilia, qui magnopere confirmat ea , quae de statu aequilibrii Bossierius tetigit. II. Fateor me hic valde ancipitem esse, in varias distrahi partes, Sc nunc hanc , nunc illam veros miliorem videri . Sed omnibus expensis, omnibusque subductis rationibus hanc feci summam cogitationum mearum. Hic tria tamquam certissima & a quibus non licet ne latum quidem unguem discedere, 'stati tenda sunt ; primum est Deum omniscium ab aeterno cognoscere omnes id . turas actiones animarum , quae ab ipso in tempore erant creandae ; alterum animas vera libertate indifferentiae gaudere , qua fit ut dum aliquid volunt, habeant veram potentiam ad contrarium , vel ad contradictorium . tertium ad Umnes animarum actiones necessarium esse divinum concursum Io4. Summa in eo posita est ut excogitemus systema in quo haec omnia sartatecta se ventur . Accommodata ad haec inter se concilianda systemata tria omnino esse possunt ἔ primum eorum , qui v sunt a Deo vim animis insundi ipsam per se efficacem ad gignendos ejusdem appetitus, non solum quod attinet ad sui
stantiam, verum etiam quod attinet ad direciis nem erga tale individuum bonum , si de bonis appetitibus sermo nabeatur ; alterum eorum qui voluntatem contendunt te primum ad hanc potius rem, quam ad alteram convertere, &hoc pacto determinare Deum ad talem potius comitantem concursum, ex. g. ad bonum apparens, quam ad alium praebendum, scilicet ad bonum verum. Tertuim est meum , qui volo substantiam actus appetendi bonum universe non solum essicaciter, verum etiam necessario emti a Deo; voluntatem autemptae.
196쪽
pnemotam reli ratione 3c hoc divino utentem impulsu, se ad hoc.potius bonum, quam ad aliud ex iis quae eodem tempore sibi proponuntur, dirigere, & ad hanc potius partem , quam ad alteram, se convertere. In primo facile in explicare necessitatem divini concursus, & suturam liberarum actiomim praevisi nem, in aeterno stilicet decreto dandi physicam praemotionem tum ad absoluistam actus substantiam , tum ad directionem , si agitur de actionibus bonis,& saltem ad atablutam substantiam, si de malis . eoquod haec praemotio deteris
minatam actionum animae rationem continet. Verum animae libertas parum
tuta est ob illa, quae . I 23. Sc sequentibus late disserui.
12. In secundo nec necessitas divini concursus, nec amonum animae futuis rarum praevisio satis servantur . Nam ut alia nunc mittam , Bossierius citato
loco cap. 4. num. g. ita docet impossibilitatem divini concursus pure com Lrantis Deus praebet hujusmodi concursum eodem instanti , quo videt erea,
tam voluntatem se determinare ad hanc potius rem, quam ad alteram. Igi. ur necesse est hanc determinationem ante cognoscat praesentem , quam donet concursum . Ccem eii im ratione non dat, nee dare potest , quoniam videre debet utrum ministram debeat concursum ad actionem bonam, an ad malam, utrum ad amonem tot graduum , an ad actionem pauciorum. Iam vero impossibile est Deum in hoc systemate hanc actioraemicognoscere ; idque est a turdum pluribus de causis. Interim non aio id eo absurdum , proptereaquod si Deus. hanc prius noseit determinationem , quam concurrat, jam illa cadem est, & eodem momento est sine Deo . Si aurum est eodem temporis puncto sine Deo, supervacaneum est deinceps divinum accedere auxilium . Ad quod
enim iaciendum praesto esset 8 Priesto ne esset ad faciendum id , quod jam fuit generatum λ Sed missis hisce absurdis, nunc de sola disputo cognitione, & p
-gnaciter eontendo determinationem esse praesentem, & a voluntate jam esseneratam nihil prodesse ad eum sinem . ait Deus illam e Gnoscat , quemadmodum cognoscere debet, quo idone una in continenti auxilium praebeat. . Quo enim momento haec determinatio divinum , ut ita dicam , auxilium vocat, emeitque, ut Deus illud det, eodem esse debet sne hoc concursu,& sine aliqua alia Dei operatione . Iam vero capite secnndo monstratumiest, si aliqua
determinatio dine Deo feret, Deum illius fieri conscium non posse, nee ad eum finem solam ejusdem praesentiam ei se satis. Nam ibi monDarat ad hoemt Deus conscius fiat rerum quae suut in creatis rebus, recessarium esse ut aut res ereatae aliquid faciant in Deo, quod est absurdum , aut Deus eas res faciat in ipsis) Ergo Deus hanc non cognosceret voluntatis determinationem, quae ad c eursum dandum illum invitaret. Unde consequitur concursum c imitantem esse impossibilem , atque idcinco etiam decretum dandi tale auxiliunii humanae voluntati inter impossibilia ricenseri oportere . -
- 13. Restat igitur tertium , in quo quia physicum actus a Deo necessario fit errando vim tendendi in bonum universe, ex qua necessario tequitur actus a petitus in idem, satisfit necessitati divini concursus; quia vero morale sive ejusdem appetitus dircflio in bonum verum , aut apparens ipsi met voluntati fertur accepta, ejuidem satisfit libertati, 'uae , posita indiflerentia directionis , sartatecta servatur , eoquod in illa potissimum posita est.. Verum est aliqua difficultas in componenda cum eodem systemate divina suturorum , quae liberadiant, pravisione. Nam vel ponimus animam aliquando reperiri in persecto
197쪽
aquiliino. ut contingit cum duo apparent aut requaliter bonai aut 'aequaliter mala, & in eodem aequilibrio se ad alterutrum nihilominus determi e sinerullai prorsus ratione majori , quae in alterutro sit; ves nutuqι in reperiri. --si reperiatur, quamdiu illud permanet, se minime determinare , sed semper eligere id quod majorem habet rationem cur eligatur. Si primum ponatur, actum est de divina praescientia in hoc, quod am sexui sumis suste in te, ob
ollatus Bodierit rationes, quae rem omnino cogere ac penaadere videatur.
Sin aurem secundum, in periculo versitur humna libertas indifferentiae . cui hoc pacto negamus id, in quo potissimum ea' posita est, electionem. inter duo
r . verum nisi res ita se habeat' ut numquam anima seligat quidpiam sineraliqua majori ratione, quae in ipso sit , non in ejus contrario, aut contrais dictorio , neeesse est ut revolvamur in primum phyli ae praedeterminationis se. Rema. , quemadmodum Bossierius , ut supra vidimus ; luetulantissime ostendit. Quo posito Gim res eo deducta Leeit, ut alterutrum ex hisce duobus elige. te oporteat, videadum est utrum ex iis sit dissicilius cum hominis libertate conciliare, atque, ut in loco lubrico ae salebroso, illud seligendum , quod
minus difficile videatur. Quidquid sit de Bossierio deque aliis Seholae Tomisticae astipulatoribus , mihi certe valde dissicilius apparet libertatem indifferentiae
ad duo cum vi praedeterminante ad unumi componere , quam cum principio fumeientis rationis, ob eas rationes quas ' f. r 23. & seq. attuli , & hic nunexonsem tum rationibus quae hoc principium a liberis actibus excludere videnritur. In hoc quidem conveniunt praedeterminans ad unum vis a Deo genita in aninia, & major ratio pro alterutra electioniς parte , quod utraque actum appetendi praeveniunt , sed in hoc altero differunt, quod illa est cauisa physica emtiensi appetitus, cuique sinitis est visi corporum motum in iisdem effieiens; ise autem est solum moralis.&, propria animarum, quibus solis ratioves ad aliquid appetendum proponi possunt. Quotus vero quisque non minus dissicite fateatur cum ea uisa morali, tendente ad unum, veram physicam & eF- cientem potentiam ad oppositum; qualis requiritur ad libertatem indisterentiae, Dosse componi, quam cum caussa physica, quae ad unum directa & determinatalit 8 Nam sine vi, quae est ultima ratio effectrix. mutationis, non potest esse vera & proxima mutationis potentia, qualis ad libertatem indifferentiae , requiis ritur, quia vis a Deo impressa, utpote caussa effieiens; non desideratur solum ad actum, sed ad iveram dc expeditam actus eliciendi potentiam. Jam vero in systemate Adversariorum praedeterminatio physica est caussa efficiens appetitum tum quod attinet ad ejusdem substantiam , tum quod ad directionem, & ideo uis ad unum determinata, & quo tempore voluntas praedeterminatur ad unum, caret praedeterminatione ad oppositum. Ergo haec praedeterminatio ad unum cum vera:& physca & proxima potentia ad oppositum, qualis ad liberi tem necessaria est, conciliari minime potest. At in nostro systemate vis a Deo genita in anima est determinata ad solum bonum in genere, & nisi v luntas ad aliquod particulare illam dirigat, signit solum actum appetendi b num universe, in quo libera voluntas non est; in ipsius autem proxima potentia est dirisere hunc appetitum a Deo genitum in hoc potius quam in alterum ex pluribus, quae animae objiciuntur. Cujus rei alia non potest iamrri ratio, quam . ea quae a M. Tullio inertur in i libro de . Fato num. II. his venis
198쪽
M ue pareat di nec id sine causa et eius enim rei caussa ipsa narina est . In idis a vero directione appetitus ad hoc potius, quam ad aliud , semper certo qu1..dem, sed non necessaris haec servatur lex ut voluntas semper reipsa se dirugat ad id , quod majorem hinet rationem , cur se ad illud convertar, tametsi veram & proximam habeat potentiam se quoque ad alterum dirigendia' iam. ob rem nobis' videmur posse meliori jure,. quam Thomistae fcterint in Raede terminationis negotio defendere hau majores rationes pro an a parte Auderati ad aflualem voluntatis diremonem ad illam non autem ad potentiam proximmam se dirigendi, eoquod haec tribuitur, tamquam a causa efficienti . a virendendi in bonum , quam Deus in, anima ereat, quae cum in systemate Th missico stri ad imurn determinata, nota relinquit potentiam ad oppositum:cunivero in oestro lit indisserens ad virumque, hanc ad utrumque veram pote
- s. At enim tuemis majoret pro Hasteruem parte rationes ansniam cerra exci r ad illam praeserendam', vel seeus.1 Si etiam, libertas in tuto non est;. sve enim neeessitas inducatueta caussa efficiente appetitum, sive a rationibus tamquam a caussim moralibus, quatenus ab animae cognitae eam ad alterutram
impellant 8c moveant se res perinde te haber; non enim ipsis per se mussa unde necessisas oritur, libemti ossicie indit serentiae, sed ipsa genita necessitax ejusdem inimica est. Iam ve si certo' excitan r, id praestare non possunt, nil, dic indifferenti ad dus tontraria determinant ast unum . Si ad unum deiarerminanr, anima non retinet potentiam ad oppositum p quia quod extrinsecus 3c antecedenter determinatur ad unum se in mea sententia, proximam ad contrarium csigendum potenriam non retinet. Ergo hae proe alterutra partae ni ijores riniohes necessitatem libertati indifferentiae eonrrariam lix primo evenis tu in lacerent.' Sin . autem nullam necessitatem & ideo nullam ad unum detero minationem, effectene hi voluntate, in se non continerent rationem keur ani ma arterii tram partem eligerer pi quo pacto alteram graviorem plagam.acciperem. Nam ob rationes a me productas, I 48. dc ob eas, quas ex Bossierio retuli num. 5. & seq. Deus in ipsis maioribus pro atterupra parte rationibu
eert videi e non posset futuram animae' determinationeriris i i
I 6. Vbiibus ut scitis faciam, adverto duobus i omnino, modiis rem ali quam a nubis peicipi mise ut bonam, sive ut pertinentam ad nostram persectionem primum trauelare & evidenter', ut contrarium vel ejus contradictorium, ut M. num intelligi n'lieae; deinde ita obseure & consule, ur etiam contrarium dc contradictorium' ejusdem modi possit nobis viderio Si primum , ini illo appetens do animae Iibera non est, quia cum ex altera parte jugiter 1 a. Deo'. extiterue .d bonum universe appetendum ,.3e, ex altera illud unum sub specim: boni a pavear. non autem ipfius contradictorium se aut contrarium se generali id. bonum uppetitu ad illud' unum necessario determ matur o Er 'reuera hae in re potissi- mutti positum est fundamentum Adversariorum humanae libertatis ut videre liner apud Helvetium in libro quem adduximus in Psych.' aoo. num. s.', ex eo , quia non est effectus' sine caussa colligit volunt,tem nihili appoetere sne sufficienti ratione , & hoe posito eam necessario velle contendi τ .. Sinaidem secundum , . tunc libera est, eo, quod genitus a Deo erga bonum Give
199쪽
se appetitus duo: habet contradictoria . aut contraria objecta ad quorum alte, rutrum dirigi potest . . Utrumque veluti manui.tetigimus in assensu, qui est a petitio veri quatenus est intellectus periectio 2Is Log. nam assensus, qui datur propositioni omnino clarae & evident, , est omnino necessarius, ut mens nequeat illum sustinere , multo minus dissensum praebere, eoquod veritas pro- utionis omnino evidentis ita est clarum & evidens intelle us bonum atquci persemo , ut contraria, aut contradictoria enuntiatio sub specie boni Sc peris sectionis intellectus apparere inoni queat; assensum autem qui praebetur dubiae & incertae propositioni, non solum mens cohibere potest, verum tetiam in con, Mariam aut contradictoriam uectere enuntiationem eo quod propositio dubia& solum probabilis intelligi potest tamquam valis. intellectus persectis , ut
etiam contraria de contradictoria ejusdemmodi videri possint. Cum autem e si duobus contrariis quae lub specie boni appareat , alterum habeat prae altercimajorem rationem, & ex. g. Lb specie boni majoris appareat, voluntatem, quidem ad se praeserendum certo alliciet & revera trahet, sed non necessario. eout voluntas ad oppolitum potentiam nequaquam retineat, eo quod illa major ratio non potest essicere,. ut oppositum sub specie boni &. persessionis. apparere non posue 4 Ad illud quod dicitur de indifferentia, respondeo. voluntatem quidem adhuc manere indifferentem , sed dispariter, adeout sit minus indifferens ergae partem, quae majorem habet rationem , magis erra illam , quin
minorem. Ex quorum primo sequItur ut potentiam, ad. utrumque retineat, e altero uaero, ut vi quam, a Deo. accepit, certo utatur ad se determipandam assi id quod majorem habet sussicientem rationem .. Deo vetoe, qui omnes pro utraque parte rationes, quae voluntatis assensum antevertunt, . persectissime noscit, id satis est ad certo eruendam futuram eamque liberam voluntatis determi
. I . Quibux mihi videoo satisecisse Bossieris a mentis a ratione petitis. Nune venio ad experimentum aequilibrii iis conlirmatum , quae ex Monilia
descripsimus . Itaque: ajo. experimentis quidem constare animam esse liberam &vera uti potentiae se ad. alterutram partem pro arbitrio determinandi, ut docui in Psych. . q. s7. & pluribus intra sum containaturus, sed nego uemiliter.
eonstare aut dari aliquando perfectum aequilibrium ,.aut in. perfecto aequilibrio. animam se ad alterutram partem determinare .. Tot enim in anima sunt sensatrones cognationesque ,. tot. animi affuctus & inclinationes, tot habitus a cerebro & ab ipsa acquisiti tot corpora, quae circumsuta sunt & multis miri que modis varia & multiplici. intensione in ipsam adminiculo commercii se explicant , ut cum di fierentiae impressionum animae infinitae esse queant, aequalitas veto una, tantum , dissicillimum si, ne dicam sere impossibile, ut ad prae sentiam duorum quanuum vis aequalium de fimilium , quorum alterutrum ipsi eliget um reponatur, aequaliter prorsus atque similiter ab utrove se amisentiat. Nonne illud saltem fieri potest, ut alterius idea vel ob majorem cum cerebri vestigiis de animae habitibus connexionem , Io. Psyc. 3c 2 s. Log. vel ob aliam caussam Deo cognitam , his latentem, diutius Sc firmius prae idea alterius menti obversetur Τ Η autem nonne satis superque est ad aequilibrium tolle dum: impressionum, quae a rebus quamlumvis aequalibus & similibus excite tur, eum Me pacto illa se eidem menti clariorem essiciat , Ic ita ad objςctum.
ab ipse repraesentatum animam. sortius alliciat Cum Wolphius has appetiti m
200쪽
regulas Kn Pses,oloesa Empirica statuisset, animam ex dubbus, quae apparem sub ipecie iboni, sed simul appeti nequeunt , illud' praeterre, quod specta imaiaioris Sis.; si in neutro nulla videatur ratio; major interna ..ut alterutrum praeseratur', externum aliquarii in subsidium vocari , quae voluntatema excitet
ad alterutrum praeserendum si externa quoque desit, illud quod animae magis familiare est, ab eadem seligi mo. r scio equidem Moniliam has r
sutandi aequilibrii rationes tamquam meras nugas traduxisse. Verum animia vertere debebat exi altera para: parvam aliquam proualterutro. exl propositim bonis rationem, quae aecedat, satis . esse ad aequilibri I; tollendum, ut optime, Molphius adnotavit secundum illud, Terentii in Andria acti I. scenat s. dumet in dubion es animus, paulo momento Mellitae impeliitur,.& ex altera,hanc exiguam rationem non esse totam caussam , qua fit ut voluntas eligat in s pra allato exemplo nummorum secundum prae primo, sed duo distingui oportere , alterum rationem boni vitrique nummo communem, qua fit ut eos appetat, alterum eam parvam rationem , quae ad secundum accedit, qua fit udassum primo praeponat. Cum vero Deus etiam minimas duarum rationum , quae menti ad alterutrum 1eligendum proponuntur , dii serentias persectissime, noscat, illae fiant satis, ut flatuamus hanc majoris iussistentis rationis regu Iam in animae appetitibus observari, & inde eliciamus, Deum in eadem leget posse futuras voluntatum liberas determinationes ceratisime praevidere. Ergonee a Bossierio, nee a Monilia monstrarum est animam aliquandoc in pers ita reperiri aequilibrio, aut si reperiatur, eo durante ad alterutrini se determinadre . Immo, nee posse ab aliquo demonstrari contemto; tot erum sunt in aniam is nostris recesus & latebrae , ut solus Deus cor humanum scrutari possit bc omnia videre , quae ad illius appetitus ex utraque rarae concurrunt ,& e xum momenta atque intensione; expendere de iusta lance Iibrare et ut non s
au in mirum mihi videatur suisse, qui contenderint,intimo sensu constare ani mam aliquando aequalibus prorita & contrarii x momentis librari & in taestatu in alterutram se inflectere plagam, immo etiam ita eam , quae levioribus utitur; verum etiam periculosum in hac ab ipsis jactata experientia, quae ita incerta est, maximum statuere adversus impios libertatis hamanae fundamentum . Praetee Leibniti lim in Mai de la Netaiese & Wolphium loco cita-- .consule IoannemiEmellum Gunnerum in Tris. Phaosi de Libertate. Jen 3747. de hoc aequilitato & de iis, quae cum eo connexa fiant , ex sententia Leibnitii eaucleate disputantem in scholiis ad 73-,'& multas auctore* qua Catholicos qua Protestantes ab ipso laudatos. 8. Ceterum supra laudatus Monilia in altera disquisitione quam post priamam scripsit adversus Materialistas. parte 4. s h. I. 2. haeo habet , ex quibus apparet i piu in non omnino abhorrere a principio iussicientis rationis, sileum libertate indifferentiae bene componatur. si Verum si quis tuint ejus verba, ab
italica in latinam linguam translata j initiis ce circum Latiis aequilibriij,
quae maxime impugnari videntur, aut in aliis, in quibus voluntas eligin ope rari, aut liecus i operari hae ratione, aud aliqua alia eidem contraria, arbitraretur aliquam temper esse sufficientem rationem, quae pro alterutra parte prae Maderaret . mi hi in . hoc admittendo. nee, minima est difficultas cum hac tamen conditione, ut hac ratio, sussisiensi, electionis arbitrium non perimat, idesti ut in actionibus litaris . non stiratio quae .impediri nequeat quaeque i Mirco