장음표시 사용
171쪽
vis quaelibet eaussa creata 'on, agit, sed tantum patitur 3 3. Ont.
a. Secundus aurem est produmo actus volitionis, & in hoc etiam Deus est eaussa prima, quatenus actus volitionis praedeterminatur non in individuo ; sed tantum in specie, quia tribuit vim, qua de' terminatue efficaciter δc necessario voluntas ad prosequendum bo num id genere ; voluntas vero . hac vi per se indifferenti as unum
in individuo se determinax. . ' . C. i
I37. Instantia: Igitur voluntas in se determinando ad unum in individuo natura praecedit actionem Dei r 'atqui hoo esse non potest ; ergo dcca prodi min. Deus est eaussa stima in omni genere, dc linea; emodi in determinatione ad unum voluntatem p cedere debet. ' 'I38. Restonsio , Res dist. Ant. Est caussa prima, quatenus patitur natura caussae secundae ab eo creatae m. , aliter ne.&nego conc, nam alia est caussa secunda quae operatur miao necessario, ut est corpus ; alia libera, quae modo libὼo: necessariis, uti sunt corpora, Deus tribuit vim ad umun in individuo determinatam, ita ut caussa secunda essectumi illius vis impedire non possit, v. g. Deus corpori alicui vim tribuit ita determinatam ad unum punctum, ut non possit, vel lantisper ad dexteram , aut sinistram declinare ; at liheris ἡ, nimirum mentibus quae eodem tempote contraria possunt cognostere, tribuit vim tendendi in bonum determinaetam ad bonum tantum i in genere; sed per se indisserentem ad hoc, vel illud bonum in individuo, quae bona opposita a mente eodem tempore cognoscuntur. N ad quorum unum sese determinat. l terum ex intentione Dei praemotio voluntatis a Deo facta, licet lintrinsecus non efficax, tendit, in bonum verum unde cum
Voluntas bonum verum prosequitur, nihil de suo largitur; sed quodammcdo sinit se abripi ab tinpulsu Dei, quamvis in eo agat, quia vi interna agendi praedua est , 33. Oat. & libere, quia pintest eodem tempore se in bonum etiam apparens dirigere. Quo posito quaero ab Adversariis, utrum.in formalem malitiam, sive dissormitatem actus mali a recta ratione se dirigat voluntas, an dirigatur a Deo; non a Deo, inquient, quia Deus praedeterminat voluntatem tantum ad materiale,& positivum peccati secu dum eorum Systema, non ad se ale, & relativum. Igitur voluntas est, quae in eam malitiam se dirigit, atque convertit. Si edigo haec a voluntate profecta directio in malum rationi primae causis
172쪽
non repugnat; ne quidem similis determinatio diremo a nobis
propugnata repugnabit. q. 39. Instantia Caussa prima, quae est Deus, debet etiam caussis liberis tribueravim omnino ad unum determinatam; ergo &e. Prob. anti Caussa prima debet eaussis secundis tribuere talem vim , qua se possint iuactum transferre ; atqui caussae secundae non possunt se in actum transferre vi indisserenti ad duo opposita, sed debet esse vis determinata ad unum; ergo caussa prima debet caussis secundis tribuere talem 3cc. Prob. min. Quod est indisserens ad duo opposita,
non potest se determinare ad unum illorum per se; atqui in hae hypothesi voluntas est indifferens ad duo opposita; ergo &e. q. 14O. Responsio D. ult. ma, Quod est indifferens indifferentia passiva, non potest se ipsum determinare co. , quod est indifferens indisserentia aliiva,
sive per vim aliquam duorum capacem, nego; atqui voluntas est indisserens passiva nego, activa con. nam sicuti aliud est potentia passiva ad unum in individuo recipiendum, aliud est vis ad idem re cipiendum ; ita aliud est potentia passiva ad unum ex duobus recbpiendum , aliud est vis; nam posita pura potentia passiva, in g. motus recipiendi, non ponitur effectus, & mutationis ratio sufficiens, sed aliud ens requiritur ad illum motum in corpore producendum: at cum vis sit caussa proxima, & sufficiens mutationis, nihil aliud requiritur ad corporis motum , sed corpus per vim internam se m vet. Quod vero dicitur de potentia, & vi determinata ad unum in individuo, transferendum est ad potentiam, & vim determinatam ad unum in genere, ideoque indifferentem ad actus diversarum specierum ; nam si voluntas haberet solam potentiam passi. vam tendendi in unum ex duobus bonis oppositis, ab externo oporteret eam ad unum in individuo praedeterminari; sed cum habeat vim, idest continuum conatum tendendi in aliquod ex iis ho-tiis, sine alio extemo, sed sola continuatione illias vis potest sese
in aliquod determinate dirigere ; quia nimirum vis est ratio sufficiens effectuς, & proxima, nulloque alio indigens ad eum produ
14 r. Instantia Etiam, quod est redisserens indifferentia amua, non potest sese
determinare ad unum in individuo; ergo &c. Prob. ant. Indifferentia activa ad duo opposita non potest esse cauta, Sc ratio sufficiens determinationis ad unum eorum; ergo dic. Prob. ant. Ista indiffe-
173쪽
rentia altiva ad duo ore itur determinationi ad unum. sicuti identitas diversitati, contingentia necessitati; atqui nec identitas contisnet rationem lassicientem diversitatis, nec contingentia necessit
vis. ergo M. 1 Responsio Rec ne. mai. est. Nam indifferentia activa & determinatio ad
unum non eam opponuntur ut duo contraria , qualia lant indiffe-a ens,ia determinatum , quam ut duo relativa , qualia sunt caussa,
R essectus; identitas vero, & contingentia opponuntur diversitati di necessitati solum ut duo contraria; nam in identitate, & contingentia nullum conatum, nullam vim percipimus producendi diversitatem. R contingentiam; at in indifferentia activa ad duo pedicipimus hujusmodi continuum conatum tendendi ad illa, & se ad unum eorum determinandi. Revera & Thomistae debent admittere possibilitatem vis indifferentis ad duo opposita, qua vi fit, ut illudens absque alio sese deserminet ad unum . Nonne Deus suit ab aeterno liber, & indifferens ad mundum creandum, & non creat,
dum Θ dc quia haec est indifferentia activa posita in vi, iccirco p
auit se ad nnum absque alio determinante determinare . Quam quod est possibile Deo propter vim necessariam & independemiem, id est possibile in creatura per vim a Deo acceptam. f. L43. Instantia Si res ita est. idest si creatura potest se ad unum ex duobus determinare, potest se transferre a potentia ad actum; atqui non potest se transferre a potentia ad actum. Ergo Zcc. Prob. min. Creatura non potest seipsam reddere persectiorem, quam a Deo constituta sit; sed . si se a potentia ad actum transferret, seipsam redderet persectiorem quam sit; ergo Sc., 244. Responsio Rec diit. primam mai. Si res ita est, potest se transferre a potentia activa ad actum cotv a passiva ad actum, ne. atqui non potest se trari erre a potentia activa ad actum nego, a passiva adactum con. quae distinctio patet ex dictis: hinc dist, alteram mai. creatu non potest seipsam reddere persectiorem in aliquo absoluto, & in genere physico co. in aliquo relativo dc in geoere mo rati nego; & dist. min. , si a potentia passiva ad actum se transferret, seipsam redderet persectiorem co. , si ab alitiva ad actum se eransferret, seipsam redderet Iersectiorem subd. in absoluto δc iugenere physico. ne., in relativo dc in genere morali cα nam vis. ita est eaussa proxima, δc immediata actus & mutationis, ut in
174쪽
senere actus physici , & absoluti ipse actus, & actuatis mutatio ma-3orem persimionem non contineat, quam conatiis, A vis, sive ne verbis rixemur, non contineat saltem talem, quae a sola vi suis
alio produci non possit: quare seipsam eteata res reddit perfecti rem in genere tantum morali, tu mirum dirigendo se ipsam ad bonum verum; quod non solum non repugnat, sed est ipsius libertinti necessarium. 2. Deinde vel anima appetit bonum verum , vel apparens; si primum, dici non potest se ipsam per se in hoc reddere perfecti rem neque in genere morali, quia absolutus & physicus volunt iis actus a Deo genitus ex ipsius latentione ad bonum verum diarigitur, & voluntas tunc non sinit nisi se abripi a divina moti ne, ut f. 138. explicavimus. Sin autem secundum, voluntas quidem actum in se ipsa a Deo genitum diu dirigit, id quod omneς catholici assentiri debent; sed hoc pacto tantum abest, ut se in genere morali persectiorem reddat, ut potius se in eodem imperi Eliorem essiciat, eo quod a Minoiaflectit 3c in verum malum tendit.
In hoc Systemate Deus coeco modo excitaret animam ad volendum, inscius in quam partem se illa inclinatura sit,&servata li minis libertate Deus absolutum in nostram voluntatem dominium non haberet, nee posset inclinare cor nostrum, quocumque vellet, quorum utrumque repugnat rationi naturali ,& Sacris labris ; sed
sequenti Articulo satisfit his objectionibus. ARTICULUS IV
De eognitione futurorum liberorum tum absolutorum,
146. Definitiones FUiura absoluta sunt illa , quae certissime in rerum natura albquando erunt; uti ab aetemo hujus mundi prodestio erat futura ; item peccatum Adae erat futurum liberum absolutum: fui ra conditi mata sunt ea, quae essent in mundo futura, si talis pinneretur conditio; quia vero conditio numquam ponetur , iccirco nec absolute futura sunt; hoc modo ab aetemo conditionale fuimrus erat status hominum, si Adam non peccasset,& si mansisset in
175쪽
Horum , & Sydonitarum eonversionem, si in iis urbibus facta suis sent prodigia, quae in Cororaim facta sunt; inquit enim: viae tibi Coronaim, vae tibi Bubsida, quia s in Dro, o Sidone factae fuissent virtutes , quae in te factae sunt, olim in einere o ellicis poenim tentiam egissent. Hic suscipimus explicandum , quomodo praevideat
q. a 47. Systema Thom istae secundum suum Systema explicant sicile rationem, iam edium, quo Deus praevidet libera absoluta , nimirum per ipsoρ Deus praevidet sutura necessaria, & libera in eodem medio, nimiarum in decreto absoluto emcaci suae voluntatis, quo independentera quolibet voluntatis consensu stabilivit in his , vel iIlis circumstantiis praedeterminare voluntatem ad actum bonum ; in his, vel illis circumstantiis ad positivum actus mali g. Sed cum nox ostenderimus hane ab interno emcacem praedeterminationem ad unum in individuo cum libertate non posse conciliari, ideoque necasse decretum absolutum Dei illam in anima producendi; hinc Deus in hoc medio, sive absoluto, R essicaci decreto, quod non est, silaeum libera non vidit.
q. 148. Systema Nostrum, Cum futura nil sint in seipsis, non possunt ipsa in se praevideri,
sed tantum in caussi; suis, quae actu sunt, & actu illorum ration suffcientem contineant, ut supra explicavi f. II 8. a. Quo posito, adverto, quam vis anima,utpote libera, possit ex iis, quorum unum apparet sub specie boni majoris, alterum sub specie minoris, alterutrum eligere, re tamen vera semper infallibiliter appetere id quod apparet sub specie majoris, numquam V m quod apparet sub specie minoris boni : sive universe appetero Id in quo est maior ratio cur eligatur. Hoc enim posito facile intelligitur quomodo Deuς omnes suturas animae actiones liberas cerso praevideat; eo sublato nulla ratione id esse pote it. Nam quod attinet ad primam, consideremus primam liberam Adae actionem. Deus in suo decreto absoluto dandi Adamo talem erga bonum ita genere appetitum, R illum ponendi in talibus circumstantiis, ut
aliquid sub specie maioris boni eidem appareret ,& in perfecta cognitione naturae Adami siue hominis, qui semper se insallibiliter, licet libere, dirigit ad id quod apparet sub specie majoris boni,
aut quod universe habet majorem rationem cur eligatur, insaltibiali scientia praevidere potest primam ejusdem liberam appetitionem, λ ope ejusdem decreti & ejusdem cognitionis, addita etiam cogniti.
176쪽
tione propensonis, quam prima appetitio in anima relinquit, prae, videre potest secundam,&simili ratione tertiam & quartam & omnes alias Adami amones, uti & aliorum hominum. 3. At si voluntas eligeret etiam id quod apparet sub specie munoris boni, vel alterutrum ex duobus, quae prorsus ut aequaliter bona apparerent, sive universe eamdem haberent rationem sufficientem, cur eligantur ἰ tunc Deus nullo pacto posset actiones futurax praevidere, nec in se ipsis, quia nondum sunt, nec in sua caussa quia cum haec partim sit vis animae a Deo impressia, in bonum in genere, partim obiectum appetendum, nec in vi, utpote indifferenti ad alterutrum ex duobus bonis, infallibiliter videre potest effectum, qui in hac vi non continetur; nec in objecto appetendo, eo quod cum appareat aut sub specie minoris boni, aut sub specia aequalis, non potest inducere in cognitionem majoris animae pro pensonis erga illud. q. 149. Corollarium Ex qui s apparet rationem & caussam sussicientem liberae appetitionis animae positam esse in duobus, in vi a Deo in anima creata tendendi in bonum in genere,& in obiecto appetendo, quoa sub specie majoris boni apparere debet, vel universe habere debet majorem rationem cur eligatur. His duobus anima instructa, sciali cet cognitione boni & rationis majoris in alterutro ex objectis propositis,& vi tendendi in bonum universe, se libere quidem, sed
in ilibiliter dirigit in illud quod sub specie boni majoris, aut n-jorem habentis rationem cur eligatur, apparet.
Si Deus non praemoveret & dirigeret voluntatem ad hoc potius particulare bonum quam ad aliud, atque ideo non fecisset ab aeterno decretum dirigendi, non posset praevidere futuras liberas animae appetitiones; atqui praevidet, quia Deus omnia possibilia cognoscit. Ergo Deus praemovet & dirigit voIuntatem ad hoc potius particulare bonum, quam ad aliud, & in decreto praemovendi Rdirigendi praevidet futuros liberos animae actus. Prob. maj. Res suturae liberae nondum exsistentes praevideri possunt solum in sui caussis jam determinatis ad illas essiciendas 3. I 8.; atqui solum decretum ab lutum divinae voluntatis potest esse caussa ab aeterno determinata ad res suturas etiam liberas essiciendas. Ergo &c. f. III. ; Responsio. Dist. min. Solum decretum absolutum dandi animae vim ad bo.
num in genere, & pineadi illam in talibus circumstantiis ut ali-
177쪽
quod ex pluribus appareat sub specie maioris boni in solum dea
cretum dirigendi emaciter animam ad boc potius particulare bonum ne. In hoe mihi convenit cum Thomistis, quod Deus in s lo absoluto suae voluntatis decreto res suturas etiam liberas praevidere potest ob rationes supra expositas; sed quemadmodum ii volunt ad hoc ut anima aliquid determinate appetat , necessarium esse ut Deus illam praemoveat & dirigat ad illud determinatum objectum; ego autem satis esse puto ut impellat ad bonum in genere, &praeterea ponat in talibus circumstanti is ut illud idem particulare bonum sub specie majoris appareat: sic iidem contendunt esse neces sarium ut faciat absolutum decretum dirigendi efficaciter animam ad tale bonum, & in eo futurum liberum animae actum praeno scat; ego satis esse contendo, ut formet decretum pariter absoluintum movendi animam ad bonum in genere, & eam in dictis circumstantiis ponendi, & in eodem suturam ejusdera liberam appotitionem praenoscat. II a. Instantia
Atqui Deus non praevidet suturos liberos animae actus in decreto dandi vim cendendi in bonum universe, & ponendi illam indictis circumstantiis. Erso nulla distinctio. Prob. min. sub. Anima nostra posita in aequilibrio, idest inter duo, in quibus sunt omnia
aequalia, eligit unum ex iis duobus. Ergo &c. Prob. ania Ante milierem ponantur duae gemmae aequalis prorsus valoris, aequales,&similes,& in aequalibus distantiis, cum optione eligendi utram velit; haec sitne ulla difficultate alterutram eliget. Atqui tunc non est maerior ratio boni pro altera ex iis gemmis. Ergo &c. q. 133. Responsio Diff. min. non est valde major ratio boni pro altera ex iis gemmis coe non est saltem aliquantisper major ne. Μiror aliquos Recentiores putare tamquam rem exploratam intimo sensu dari in rationibus animam moventibus ad aliquod ex pluribus eligendum
persectum aquilibrium, & in persecto aequilibrio animam seligere,
cum casus aequilibrii, qui unicus est, prae casibus non aequilibrii, qui innumeri sunt, valde magis difficile sit ut eveniat, qua
ut ex urna in qua sint milliones calculorum nigrorum, & unus sinium albus, extrahatur ille unus calculus albuς: praesertim in animii, in qua tot sunt tam externa quam interna quae illam deter. minant ad seligendum. In allato gemmarum exemplo M in aliis similibus concedo non esse valde maiorem rationem pro alterutra gemma : sed possunt ne Adversarii ostendere non esse neque ex,guam Diuilir Corale
178쪽
guam aut externam , aut internam, aut hanc aliquanto majorem non lassicere ad voluntatem determinandam 8 Nec enim expectodum alant parvum momentum non esse idoneum ad animam dirigendam: siquidem ubi anima iam impulsa reperitur ad aliquam ex duabus eligendam ob rationem boni quam in gemmis cognoscit . iatis est parvum momentum ad eam in alterutram partem dirigendam; quod parvum momentum a Deo cognoscetur, &illum in certam futurae electionis cognitionem deducet. 133. Instantia Atqui anima eligit quaedam ex pluribus sine ulla bonitatis vel tantisper maioris pro aliqua parte ratione, ut movet brachium vet. sus dexteram, aut laevam. Ergo nulla distinctio. Prob. min. sub. I movendo brachio versus dexteram, aut versus sinistram multoties nullam offendit rationem boni in alterutra plaga, sed indisserenter se habet erga utramque. Ergo nec majoris, nec minoris boni r tionem in alterutra plaga cognoscir. 6. II4. Responsio Dist. anti nullam offendit rationem boni in alterutra plaga,st plaga ipsa per se consideretur eo. si consideretur cum omnibus dispositionibus in quibus anima reperitur ne. Nam plura esse possiim in anima, quae ipsam magis determinent ad dexteram ex. g. quam ad sinistram. ex. g. habitus acquisitus movendi brachium eam verosus plagam, strinita di involuntaria defixio mentis in considera da dextera, ex quo fit ut eadem sortius animam pulset,& eidem tamquam eligendam se repraesentet, aliaque hujusmodi innumer
bilia, quae Deo perspecta runt. Quamobrem ex intimo sensa nihil colligi potest quod sententiam evertat.
IN Logica statuimus Qmnes propositiones esse aut determinate veras aut determinate filias; ab harum numero non sunt excipiendae neque propositiones de futuro contingenti libero, quales sunt Antichristas peceasis , Antichri s non precabir, quia illarum objectum sive peccatum jam determinatum est in mente Dei, Rin ipsitu decreto dandi Antichristo vim tendendi in bonum in g
179쪽
nere, & ponendi illam in talibus circumstantiis, ut peccatum sit illi appariturum sub specie boni majoris, ex quo decreto infallibbliter, licet libere, peccatum secuturum esse Deus ab artemo praenovit. I 16. Corollarium Ex quibus apparet illarum objectum esse omnino determinatum non in caussa proxima, scilicet voluntate hominis, quae nondum est, sed in voluntate Dei quae ab .aetemo fuit., 137. objectio
Si Deus ab aeterno omnes animarum actiones & appetitiones prae vidisset, illae appetitiones non serent liberae, sed necessariae ; atqui falsum consequens. Ergo & antecedens. f. 138. Responsio Dil L maj. Si Deus omnes animarum appetitiones praevidisset in decreto absoluto dandi vim ex natura sua essicientem tales appetitiones & ad illas determinatam eo. si in decreto dandi vim indisserentem ad plura, & ponendi animas in talibus circumstantiis, in quibus aliqua pars majorem habeat rationem cur appetatur ne. Praevisio ipsa per se non essicit suturam actionem nec necessariam, nec liberam ; idque pendet a caussa in qua praevidetur, quae si illam amonem necessario effectura sit, necessitatem in eadem inducit; si libere, nullam inducit antecedentem necessitatem. Ut si Paulus mihi significet se cras urbe egressurum, ego in voluntate Petri praevideo ejusdem ex urbe egressum sine ulla necessitate, quia Petri voluntas, in qua tamquam in caussa id praevideo, se ad egre sum libere determinavit. At si Princeps mihi dicat se cras vi cona pulsurum Petrum ut urbe egrediatur, in voluntate Principis tamquam in caussa praenosco eumdem Petri egressum sed necessario, quia voluntas Principis illum necetiario ratione habita Petri effectura est. Idem tu Deo contingit; si Deus praevideret futuras appetitiones in decreto absoluto dandi vim ex natura sua essicientem easdem, illae essent necessario futurae, quia talis determinatio voluntatis liberam electionem tollit, ut supra consecimus f. I 7. R seq. si praevideret in iis duobus, quae diximus, certo quidem praevideret ob rationes paulo ante allatas & l. 61. Psych. Id nihilominus appetitiones liberae manerent, eo quod nec vis a Deo genita in animabus illas ad unum necessario determinat, nec illa major ratio pro una parte necessitatem inducit. Ergo etsi Deus boc pacto praevideat, actiones animae liberae manent. g. I 39. Instantia Atqui quocumque modo Deus appetitiones animae praevideret,
180쪽
-dem non essent liberae. 'Ergo nulla dist. Prob. m In. sub. Si appetitiones fimirae essent liberae, posset Deus falli in sua divina prae. visione; atqui Deus in sua divina praevisione falli nequit. Ergo &e. Prob. maj. Si forent liberae, possent esse futurae & non esse; atqui si possent esse suturae,& non esse, Deus posset sellii in sua divina
praescientia, qua illas tamquam suturas praevidet. Ergo &e. Prob. min. Si non essent futurie, reipsa falleretur Deus in sua divina praeis visione. Ergo si possent nim esse suturae, posset Deus filii in ea.dem praevisione. . f. 16o. Responsio Dist. ant. Si possent esse non futurae in sensu composito eum dis vina praevisione, posset Deus falli co. si possunt esse non futurae in sensu diviso M. Vel consideramus suturasi animae appetitiones simul cum divina praevisione, vel eas mente seiungimus ab eadem. Si primum, fieri non potest ut senes Deus praevideat actiones futuras,& hae nequaquam futurae sint. Quare si Deus praevidet appetiti nes futuras, hae necessario suturae sunt, sed non necessitate antec denti, quae oritur a caussa, quae necessario gignat actiones futuras tamquam effectum; eo quod praevisio Dei appetitiones animae saltem, quod attinet ad directionem , non gignit, sed necessitate solum consequente & concomitante, quae libertatem non tollit, quemadmodum si ego viderem Petrum sedentem, & non fallerer, Petrus sederet quidem necessario, sed non ea necessitate antecedente & orista a caussa, quia mea visio non facit ut Petrus sedeat; sed istum consequente & illationis, eo quod alterum ex altero inferri p
test; & posito quod ego non fallar in mea visione, perinde est ac
si dicerem ; si Petrus sedet , necessario sedet, proptereaquod e dem tempore non potest sedere & non sedere. Quemadmodum vero, non considerata mea visione Petri sedentis, fieri potest ut Pe trus non sedeat; sic, non considerata praevisione Dei, fieri potest, ut
animae appetitiones suturae non sint. q. 16 I. . Instantia Frustraneum est mentis cogitatione seiungere suturas anetitio
nes a divina praevisione. Ergo nulla distinctio. Prob. ant. Appeti- titiones revera conjunctae sunt cum divina praevisione , 3c sine illa
esse non queunt. Ergo &c. .. l
, I 62. Responsio Dist. cons. Frustraneum est mente seiungere suturas appetitiones a divina praevisione, si haec solet cauta appetitionis tum quod at tinet ad actum absolutum, tum quod ad relativum, sive ad. dire