장음표시 사용
201쪽
volantatem nessiarios, non Heterminet , aut i l . tam , . Miras sanae doctrinae ponatue in qualiut xuiuscumque senerisi actionae ratioi qmedani sequari mos ad delibmndum determinet jatque sussensu alii miliaequilibraum tritur,. si . modo in nobis, sit residua ver . illius repudiandae potestas , ob alias: : rationes quas variae cum variis. relationibus meditationes, quas habitus, quas; praejudicatae
Triones, passiones, inclinationes ipsae &'ininus, tametsi caeci, nimis etiam
s. sunm in. inciendo , ut excogitentur ab intellinu, cum uolumuν eas exis itare. Hac ratione 'non dubito assirmare Principiam sussilientis. rationis squod in Academiis: tantasu excivit turbas Maertinere quoque ad voluntaris acti nes quatenus libertas permittit .. Sed haec confundenda nom est cum eo, quod. non 'est violentum quod est pure voluntarium , . quod est mere spontaneum quia. hoc necessarium esse potest :. I9. Hactenus hinnitia, qui rioni tantum momenti hic ponere videtur in ii K. quae lix, estem, opere pro aequilibrio voluntatis & ejusilem in . eodem statu. ele.ctionibus, attulerat Nec immerito, ut constat. ex iis , quae: adi inlux argumen. tas rei pontimus . N. m. argumentum. ductum. ex statu illispensionis, in quor an cipites k eon filii. incerti non riam vertamur, tantum abesse mihi. videtur , ut hanc: ipsius sententiam confirmet, ut potius eamdem labefactet. Id enim evin cit mentem tamdia manere idspensam ,. quamdiu major aliqua ratio idonea , quae ipsam determinet .. pro alterutra parte non appareat Quamquam experientiai doctu mentem non prorsus divi manere suspensam inret utramque partem i,.sessi modo his; rationibus, ductam. io: hanc , ametir non plene &. perfecte, propendere,. modo, aliis in alteram ,. prouti modo, hae,. modo. illae' verisimiliores videntur . donec a post plures in utramque inclinationes in aliqua perstat ob rationes , . quae magis . pro, illa stare sibν videntur Ex quibus omnibus arbitror illudi constare meo se' exposito systemati. cum tribus numero II . propositis , .cumi divinae omnium siturorum cognitione, cum animae verat libertate indiffe-rentiae,. ω cum necessitate divini concursus maxime convenire λιχα Sed lIpt. revertamur: ad . Bossierium adverto meoi systemate nullum
Qq momentum in ea ratione quam, is contor et adversas defensores divini comitantis auxilii ibid. ses . VI. pari, r. cap. I . num. 2. hoc sere pacto. Si actio, ex. g. S. Pertri Deum determinat. ad dandum concursum idoneum , quo Petrus. actum amoris erga Iesum eliciat, . illa 'actio' non sonet. nisi. actus amo. ris,. quia velloe Iesum amare est idem ac amare di esset praesens ante concursum quod nis Aeet, bDeum determinare non posset me' autem est prorsus
absurdum , quia poneretur aliquid sine divino concursu , praeterquamquod gigni
non posset , . quod jamvgeneratum, seret. Nec alas esse amorem imperfectum ,
qui praevertit ,& divino concursu. persectum essici ς. nam.cum: actuς amoris stativus simplax, cujus dimidia pars, tertia, . quarta M. ipsa per se g ni nequit. absarium est ponere actum Amorix quamlum vis remissum sindi divinosoncursu ἀ. Atque haedi esti ratio Bossierit ,. in qua nihil , est momenti. adversus
meam sententiam, qui pono semper actionem. Dei: praevertere &:necessario igi- ere ipsos anima appetitus, . quod. attinet ad. absolutum , tendentias autem in bonum supernaturale a Gratia generatas imum . . vi quae 'perfectum voluntatis asis sum praeveniunt, esse assensus adeo, imperse v, u eidem , merito ascribi. non .possint, soli: divniae gratiae , i quaei eosdem creat . . . n. - πια Capue. Utin Psimo. eivide in 'decundae partis sectionis sextae ex eo quovi
202쪽
Deus Ilia pinvidentia hanc iuniversum moderatur resit , aliam eruit, ratio rem pro divina praedeterea irratione non solum ad babsolutum ilium animae, verum etiam Oed morale. sive ad ejusdem directionem. quod pertinet ad actus bonos. Est enim Principis statuere suae facienda i sunt, & subditos eadem diripere, non subditorum se prius determinare. & hoc pacto Principem ad auxilium actionibus subditorum praebendum dirigeret. Itim vero in nostro systemate Deus impellit quidem voluntates ad appetendum bonum in genere,
earum diremonem. . ad bovum verum, vel apparens. expectat, quo easdem syce.
nis assiciat , vel praemiis proinatura. illius; ad quod se direxerunt. Et simili. ter Deus ab aeterno sese absolutei non determinat ad dandum auxilium proii ii appetitu in bonum verum , sed prius scientia media cognoscit quo sub tali auxilio voluntas creata sit se direaura, tumque decernit tale auxilium praebere, laut non praebere. Qito pacto Deus non rectoris animarum & actionum earumdem, sed potius e cutoris munere auraitar Quo nihil absurdius dici
22. Ut in loco, de quo tantopere intem se digladiantur Philosophi 'atque
I heologi , meam expromam sententiam , primum i a jo duo scientiae genera in Deo .esse ponenda; aliud earum: rerum, quae proxime a Deo creantur, & si tam ab ips, sunt; aliud earum , quae solum' remote, eoquod proxime a rebus creatis miginem ducunt. Sciencia n4mi generis i cogit Dicu ex. caussa im m tricem .in corpore, quami ipse: selus cicate potest 4 c. conservare 42. dc semost. scientia: vero secundi motum, qui remio te a Deo in proxime a vi m trice creata pendet. Hoc posito vel Deu& ab aeterno decrevit creare res, ex
quibus aliae pendent, vel non ; si decrevit, haec scientia est visionis non si him primae rei , verum etiam secundae, quae a, prima ducit toriginem, vis quod Hicilisodo videt primam lex decreto Urituram, talio secundam, idest primam proacitneu secundam remoteli& adminiculo prim M. Sin minua , est pura sciemm simplicis intelligentiae non solum, primae rei, verum etiam alterius. Cum enim nullum sit in Deo decretum creandae primae , a qua . secunda oritur , utpote quae a Deo proxime oriri non potest, prima est solum possibilis, S si laec est hujusmodi, multo magis est solum possibilis secunda, quae sine. prima esse nequit. . Undes nullum Fest decretum crean fuis initali corpore , do ideo uis non 'ex suler. , scit selum possibilis', multo minus erit larurusimotus , qid ut si hujus nodi , n solum deereto Dei liaSer opus, sed etiam vi motrice. Quare non video necessitatem inducendi pro hisce propositionibus hypotheticis si talis foret vis. in tali corpore , talis ex seret motus, aliam .scientiam 'pediam .inter scientiam simplicis intelligentiae, quae .pertinet ad res solum postibiles, ac linter scientiam se visionis, quae ad solum absolute suturas, nisi quis velit hanc. scientiain ponere in omnibus eossibilibiu etiam: iis , quae proxiii θm a Deo ducunt originem, eo quod fieri pol sunt similas conditionatae enuntiati es. Si
Deus. eam possirilem frem , creare decrevsset illa res Ubi sutura. Quamquam denomine non valde contenderis , dummodo res conveniat, illud vi e maneat sutura secundi generis remote a divino decreto , proxime a rebus Treatis pendere.. 23. Quod dictoi est dei corporum motibus, id aliqua ex parte translerri. potest ad appetitus directionem erga hoc potius bonum , quam erga aliud quodcumque. Nam uti , sine. viii mouisu: a Deo creata minua in corpore es e n
quit, ita sine appetitu a I o genito in anima erga bonum universe ani ina
203쪽
.lad discrimen', posita . vi necessario sequitum' alis determinatust mores . sesita vem vi tendendi uniue se meeestitio non sequitur' directio diui in bonum i verum aut in appureas , sed siluiti telis versus eam inartem imae pro se habet majorem rationem. Quamobrem ad eum finem, ut anima certo assentiatur tali Mno, opus alio non est nisi ut reperiatur in eo statu atque in .iis circumstantiis, in quibus sit major ratios pro rati bono appeten do, quam pro latio suocumque. Cum vero in Dei potestate sit animam 'eola locare in iis; circumstantiis , is quibus tale bonum majorem Habeat: rationem, cur appetatur, quam aliudii quodcumque , non sideo quid 'in' hoc systemate deis siderari possit ad eum finem , ut vere dicamus Deum omnes futuras animarum actiones prospicere, & ipsius esse easdem ad eas dirigere operationes, quas i se vult. Quod enim Deus in systemate Thomssi um praesta vi in animaereata, quae appetitum an tale Ninum nat aliteetessicit, illud H,tinet in no. stro adminiculo majoris boni, sive majoris sufficientis pro tali bono rationis, quae in directionem 'vetitus ad tale bonum solum moralem habet influxum. Ex quibus apparet nullam in nostro systemate dari scientiam qua primum Deus cognoscit quid voluntas sub tali auxilio electura sit, & deinceps tale auxilium praebere, put non praebere; decernit, quia defendi potest. Deum ab aeterismo decrevisse creare in anima talem ema num in genere appetitum, & p .nere 4llam in illi si eircumstamiis , in quibus foret major ratio iapperendi
aliquod ex pluribus di iti hoc decreto Deum certo & insallibiliter praevidisse
- x4. Quamobrem nisi valde salior, quae praedestinatio animarum ante praevIsa merita ad vitam aeternam , Si alia similia scholae Thomistieae dogmata ex eorum i systemate consequuntur , eadem in hoc quod amplexus. um , defenditora mihi ἰvidenrer. ; Si enim naturai peius est sibi proponere finem', quam med a ad finem consequendturi idonea , dicendum est Deum ante dereevisse quondam ex spiritibus a se creandis aeterna beatitate donare, quam media ad illam
comparandam accommodata decerneret. Quae media suum finem certo, licet li- here , consecutura, in sententia Thomistarumἰ sunt Gratia ex sua natura estaeiens appetitum erga bonum verum , in nostra vero sunt Gratia & simul maior
alio sufficiens pro illa parte, quae respicit bonum verum. Ex quibus mihi videor jure ac merito posse colligere gratuitam praedestinationem ad Gloriam &.lia decreta his similia posse in hoe systemate propugnari. Quae eum ita sint,
eonstat nullius esse Vmomenti contra me rationem a Bossierio allatam , quae, maximam habet adversus systema ab homine confutatum animarum, quae inperfecto aequilibrio rationum inter duo opposita bona saepius in alterutram pae tem se dirigunt, immo etiam in eam, quae minori utituri sufficienti ratione
χs. Multas alias pro physio praemotione Besserius proseri rationes. quas in meo systemate mihi videor satile posse resutare. Operae pretium arbitror
aliquas hic referre. Sectione I. cap. s. hane. rationem ducit ex rerum conse
vatione. Deus animam creat in omnibus momentis , in quibus exsistit, quia mon' est nis quia Deus eam esse voluit, nee esse pergit, nisi quia Deus per sit veste ut sit. Ergo Deus in quolibet temporis puncto eam talem conservat quatin est in eodem . 'Ergo in ipsa gignit omnes ipsius modificationes. Ex quo
204쪽
ouo fit ut Dein non solum rationes appetendi, sine quibus nihil anima vult, sed etiam ipsas voluntatis determinationes operetur gignat non solum antimae essentiam , sed etiam ipsius actiones atque determinationes, eoquod hae sitne aliquod ens, quod solus Deus creare poteit. 16. Malebranchius in opere inscripto Resexions fur ia Premor on H 0. a Paris. I7is. , quod adversus auctorem conscripsit, multa involvit pag. 6 & sequentibus, ut huic satisfaciat difficultati, proptereaquod eadem magnum
habet momentum in hominis sententia, qui vult caussas creatas esse caussas o casionales, Deum autem solum esse veram caussam omnium non solum se stantiarum, sed etiam mutationum , quae in substantiis usuveniunt. Ego vero, qui non solum in animabus, verum etiam in corporibus, vires arendi ramis quam accidentia absoluta a mutationibus ipsis tamquam a relativis distincta.
pono, sic paucis & praecise respondeo. Ratio a Bou ierio producta & a me quoque in superioribus usurpata suadet quidem vim appetendi & absolutum
actum appetitus debere ereari & conservari a Deo, atque idcirco essicaeiter gigni , non autem evincit relativum ejusdem actus sive directionem appetitus a Deo creati & conservati simili ratione a Deo fieri. Nam relativa proxime a Deo creari , conservari. corrumpi , aut variari non possunt, sed solum absoluta, ex quibus postea relativa oriuntur. o. Ont. Quae relativa si ita sunt eomparata. ut prorsus determinata sint,& cunum tantum determinatum ex absoluistis exsistere possit, creatione absolutorum & haec quoque necessario oriuntur :si ita sint comparata , ut aut unum aut alterum ab iisdem absolutis oriri posis si , tunc libere ab iisdem procedunt, & in potestate rei absolutae a Deo creatae positum est alterutrum ponere. Primi generis est vis motrix , quae motum per unam tantum rectam versus unum tantum determinatum punctum in corpore essicit. Secundi generis est vis appetendi bonum in anima a Deo iereata , quae essicit quidem appetitum determinatum in bonum , non in malum, sed ita indisserentem ut anima illum dirigere possit ad hoc potius ex o His , quae ab ipsa ut bona percipiuntur, quam ad aliud. Quamobrem tan. tum abest ut relatio sive directio appetitus ad hoc potius objectum , quam ad aliud , a Deo creari debeat, ut neque proxime creari possit, sed ex vi ab .
Iura proxime a Deo genita exsistere debeat. Simul ac vero absolutum appetiatum a Deo genitum atque creatum anima ad hoc potius objectum . quam ad alterum dirigere potest, quin haec directio a Deo proxime creetur & conseris vetur, nihil est momenti in ratione, quam Murserius duxit a necessitate creationis atque conservationis cujuscumque rei, pro physica praemotiorie, quae in ipsius ae Thomistarum sententia non solum absolutum actum, verum etiam relativum , si de ambus bonis agatur, essicaciter gignit. 17. Ex quibus principiis facile eruitur solutio alterius dissicultatis , quam Malebranchius pag. Io8. ex Bourserio excerpit, quaeque in hoc posita est. Amor certe non est nihil . Ergo est aliquod ens. Quare amor ducenties , tercenties 3cc. altero major plus entis in eadem ratione concludit. Inde vero colligitur augmentum animae in gradibus entium, quae ipsa prosecto ereare non potest, 'sed solus Deus. Plura Male anchius respondet, sed prorsus salsa desee u verorum Μetaphysicae principiorum , & haec duo praesertim e naturae sinu petita; alterum pilam , quae velocitate centies majori cietur, non habere plus entis , quam si quiet eret; alterum materiam sine ulla enitatula multimodis variare
205쪽
figuras. Nin quidquid Malebranchius & alii Cartesii sectatores aiant, perspia
a & evidens ratio , 42. .& seq. Onti accurate ,exposita di ab objestis vinis dicata docet a Deo in corporibus creari debere vim motricem tamquam accidens absolutum, quod a motu distinctum sit,sitque ipsius proxima caussa; idem . que in anima uiuuenire, quod attinet ad vim percipiendi & appetendi
Psych. Quare tum velocitas centies major desiderat plus vis motricis in coris pore , sive plus entis absoluti proxime a Deo creati, sed non essentialis corporis , merum accidentalis ' tum amor centies major simile requirit in anima. Quod vero secundo loco dicitur de materia, quae suscipit plures figuras alias
post alias . vel intelligit auctor de primitiva figura, quae in singulis materiae
particulis sive primitivis corpusculis proxime a Deo creatis reperitur ,& tunc nego eam posse variari ob evidentes rationes, quas Σ3s. & anteced. Ont. produxi ; vel intelligit de secundaria , quae ex conjunctione plurium corpusculorum exsistit, & tunc aio eam non posse variari sine motu, qui corpuscul rum stum aliter aliterque disponat . atque idcirco sine vi, a qua una motus exsistere potest. Quamobrem, missis Malebranchii responsionibus, ajo amorem centenis partibus majorem desderare quidem in anima plus entium non substantialium , sed accidentalium partim absolutorum , partim relativorum , ex quibus absoluta creari & conservari debent a Deo , relativa autem pendere a voluntate creata ope vis absolutae a Deo creatae conservataeque. Quo laluta
Quae cum ita se habeant, constat nullius prorsus momenti esse rationes. quas homines impii adversus humanam libertatem possunt afferre. Illae enim omnino ex duplici sente queunt hauriri, ex divina nimirum actione . quae vim tendendi in bonum in anima creare debet & conservare , & ex animae natura. quae ita comparata est, ut id semper appetat & eligat, quod majorem
habet, cur appetatur cligaturque. rationem . Iam vem neutrum eidem ossicere
libertati docuimus; non primum, quod Deus necessario quidem absolutum a petendi bonum in genere actum incit, non vero directionem ipsius in hoc potius bonum, quam in oppositum . quam esse in animae potestate planum s cimus; nec alterum, quia voluntas semper quidem eligit, quod majorem h het rationem , sed eodem tempore potentiam ad oppomum retinet. Quamo rem ab iis, quae objiciuntur. seorsim refellendis hic supersedere possemus, quin humana albertas aliquid capiat detrimenti. Nihilotamenminus ut tanti m menti veritas magis magisque confirmetur , his etiam objectis suas proprias accommodabimus responsiones. Quare loco principii statuo duo hic esse distinguenda , alterum , ipsim veluti libertatis substantiam . alterum autem, modum, quo illa explicetur , cumque Dei decretis A. auxiliis inde ptinctis ad operatio.
nes humanae voluntatis necessariis concilietur. 2. Primum enim experientia & ratione tam certum Ze exforatum est, ut
nullus sanae mentis Philosophus possit de illo dubitare. Intimi sensus experientiam attulimus in Psychologia sue. confir tam ex eo , quod si homo iaappetendo vere liber Mon esset, non potuisset Deus in omnibus hominibus eam, quam habent, suae libertatis persuasionem effcere f. s8. & seq. Psych. Ex quo Maex iis, quae in Logica et a 2. & seq. disseruimus, consequitur tam certum
206쪽
He liberum in anima arbitrium . quam certum est exstare eo ora is haeram universitareia l3. Rationem autem elicuimus ex eadem divina bonitate, quam Deo ut te summe persecto sta inesse perspectum & exploratum est Nam experientia conflat multa esse mala moralia ; ut plures homines Deum odio habuisse , quod adeo magis malum δο imperfectuini est', quo ex altera parte Deus est majus bonum', & ex. alter, humana voluntas im comparata est, ud majus bonum majore debeat prosequi amore . Iam vero. Deus, utpote summum bonum, esse non potest caussae inciens & vera, quae humanam voluntatem ad se ipsum odio habendum excitet & impellat nee aliud est' extra Deum increatum Principium , unde mala oriantur, quemadmodum adversus, impios Ont. monstravimus. Ergo aliud nihil est reliquum, nisi ut dicamus humanam mentem esse hujusmodi caussam, quae libertate sib, a Deoe attributa abutatur, & se ad malum sub specie tamen bonῖ dirisat - Dicet aliquis, eam a Deo nequaquam in verum dirigi malum ,. sed a5 iis rationibus, quae ipsam adi malum appetendum alliciunt, necessarioi excitari. Uerum se res ita seret,. Deus illam ita
comparasset, ut quae rationex eamdem, ad malum excitantes apparerent, eaedem illam ad' malum necessario appetendum excitarent L Tunc autem esset verR &Propria mali caussa - cum seret effectrix eaussa impressionum , quae ab hisce rationibus excitantur , & ideo malorum. appetituum, DL cum hisce. impressio.
nibus necessario connexi sunt ..
- 4 , AE enim haec evincunt quidem, humanam mentem aliquando suisse liberam , non vero, esse ini statu, praesenti. Si quis enim contenderet aeternis igni bus addictas animas libere Deum. Odicii habere ac maledictis incessere ex eo quod, Deus nec potest esse mali moralim caussa , nee potest animas. ita creare, ut ad malum appetendum necessitate adigantur, catholicus res Meret has animas aliquando fuisse creatas in statin verae libertatiς, qua eum' abusae fuerim
semetipsis ad mainm sub ratione boni dirigendis, Deus auxilia ad verum bonum' appetendum necessaria juste subtraxir, itaque permisit, ut in sua, perver. si voluntate obduruerint. Ex quo fit ut illae: malae appetitiones non quidem proximam , sed . tamen remotam ab animae libertate originem duxerint. Quidni ergo idem dieatur de hominum animis in statui praesenti, in quo necessario malum appetant, eo quod olim in altero eolloeati statu sua Eiartate abusi.
iuerint, ideoque justo Dei judicio secundum origenis. systema inclusi fuerint
in hisce corporibus , tamquam in. carceribus, quorum impressionibus. assi malum. appetendum neeessario. impellantur λ
s. Μulta iae probi nr, illudque praesertim , quod plurimos observare possumus modo pravis se dare affectionibus, modo resipiseere & virtutem amare,& deincep& modo rursux ad vitia redire , modo a vitiis ad virtutem se denum omertere . Quod argumento est animas hominum non esse aut in sola vero bono appetendo,. aud in solo ν apparenti obfirmatas , quemadmodum, necesse foret, si ob bonas vel malas in altero statu eontractas assem es a Didi, spoliatae suis .sent libertate , ω ad operandum necessitate aliqua adigerentur Aliquae enim Fol bonix in altera vita patratis, actionibus felicem. assi solum honum, verum appetendum necessitatem, aliquae vero pro malis, miserrimam ad solum bonum apparens recepissent . Quare cum videamus easdem animam nunc in hanc parintem, nunc in alteram se inflectere, dicendum est nulla ob pravas in altem v a. sta.
207쪽
statu affectiones inducta necessitate adigi ad mala operandum. Atque ita sis,
ut allata pro humana libertate ratio & ex eo ducta , quod Deus o. Μ. auctordi mussa'niali moralis esse non notest, suum robur tueatur. s. In altero autem nobis quiuem ea protulisse videmur, quae in re tam obscura satis cuicumque eordato viro facere debent; verum eis lateremur nos omnino nodum nequaquam solvisse, nec hanc rem in clarissima luce posui μὴ non. tamen caussa caderemus, si modo objectas dissicultates ita diluimus, ut illud saltem compertum iactum fuerit eas pro demonstratione contrariae sente 4tiae jure ac merito obtrudi non posse . Siquidem. ubi quidpiam certo exstare monstratum est, necesse non est eadem terspicuitate aut docere modum quo exstat, aut solvere rationes quae contradicuntur, sed satis est superque probabiles ad illas responsiones accommodare q.235. n.8. Log. Iam vero non credo me
roganter iacturum , si dicam me id praestitisse in superioribus, aut recipiam
atque pollicear me in consequentibus etiam praestiturum. 7. Et revera lonbe absunt demonstratione quae in ultimo Psychologiae Scholio hum. 3. & seq. ex Helvetioe & ex aliis auctoribus exscripsimus - Nain praecipua ratio in eo posita est, quod debent esse rationes, quae animam ad aliis quod appetendum determinant, quia ni id seret, quirent in anima esse appetitus sine rationibus , & ideo effectus sine caussis ; si vero, sunt hae rationes, anima non se determinat ad operandum ,. sed extrinseeus determinatur & ideo necessitate adigitur ad easdem operationes. Nam primo in anima distinguen, da, est substantia vetuis appetitus ery bonum in Mnere a directione illius verissus hoc potius particulare bonum , quam versus aliud . Primum a Deo tam iaquam a caussa essiciente ducit originem, secundum autem ab anima ipsa tamquam a caussae pariter emiente. Nam sicuti Deus est eaussa prima in efficienda. ipsius. appetitus substantia per vim quam in anima. creat; ita quoque ani ma est im genere diremonis caussa veluti prima , praesertim, si se dirigit ab homini apparens, quia eum a Deo illoriam non dirigatur nec dirigi queat, opparet animam esse illam primam caussam , cum agitur de hac directione. Quare sicuti eorum quae a Deo procedunt, alia praeter ipsum Deum caussa essicient
quaerenda non est ob id iplam , quod Deus est caussa prima ; ita quod attinedad directionem appetitus, versus hoc potius bonum, quam versus aliud, alia essicientem. caussam praeter animam ipsam non debemus investigare. Cum hujusmodi vero caussis cognitione donatis adi directionem' appetitus in hoe potius bonum , quam in alterum, aliae concurrunt, quae non sunt essicientes, ut L sunt rationes, quas anima considerans, suum appetitum inflectit potius versus,
id quod apparet sub specie majoris boni , quam versus id quod apparet sub
specie minoris. Nam hae rationes ab anima consideratae non contineno vim diis rigendi appetitum ad hoc potius bonum quam ad alterum , uti necesse foret, si dici deberent caussae efffectrices, ia&seq. Onti sunt enim actus cognoscendi; actus autem cognoscendi ipse per se non continet vim dirigendi alterum an mae actum , qualis est appetitus; eoquod, ipse est effectus alterius vis aba. Ont. , qui certe vim ab effectu vis minime pendentem continere non potest ἀSed anima est quae hac cognitione utitur ad appetitum, a Deo genitum aliquorium dirigendum . Iam vero supra docuimus hanc majorem pro alterutris
parte rationem , secundum quam anima suum appetitum certo mode tur,.
Ron tollere veram di physicam potentiam ad . alteram partem f. su p. n. 2 3c seqL
208쪽
l. F. Quibus eonstitutis pressius accedo ad Helvetium, Sc a' ad eum finem ut voluntas sit libera, & possit appetitum aliquorsum dirigere, aut, non diri.
gere, possit dirigere versus unam partem 'etiam versus contrariam med sienon esse', ut sint appesitus line rationibu , de ideo emctus sine caussis. Jam enim attulimus tum mulsam efficientem substantiae appetitus erga bonum in genere, quae est Deus, tum caussam directionis illius erga aliquid particulare bonum non solum emcientem , quae est ipsamet anima sed etiam alias conis
currentes , scilieet rationes suffcientes , per quas intelligi potest, cur potius ta- is directio sit, quam non sit, quin tamen libertas indifferentiae ad utrumque aliquid capiat 4etrimenti, eo quod iiis postri certo quidem appetitus ad tale
bonum dirigitur , sed non necessario. Multo minus necesse est ut possit appetere tam bonum, quam malum cognitum sub ratione mali , quia satis est ut sit in eo statu, quemadmodum esse experientia & ratione docuimus superinum. σύ. dc in Hych. o. ut plura contraria possint sub specie boni apparere , quia tune ad nullum ex iis necessario determinatur ; non ad primum quia potest appetere secundum; non ad secundum , quia primum. Nec indes uitur voluntatem esse iacultatem vagam , nullius imper o subjectam, Se sine
delectu Sc temere operari. Nam certo quidem , sed tamen nota necessario, eam
sequitue legem ia ut se dirigat. io quod majorem habet sussilientem rationem, cur M illud se dirigat. Ex quo 'fit ut Deus eerto videre possit, quo sit se in. clinatura super. num. 23. R eamdem possie inclinare quo is vult, sine libet. tatis diminutione , fi modo eam ponat ' in iis circumstantiis, in quibus id, quorsum vult eam se dirigere, tamquam majus bonum ipsi videatur . Quamobrem errat Helvetius, dum putat objecta , externa ita animam . nostram commovere , ut appetitus necessario conlequi debeant ea satiem necessitate , quae
liberam eligendii potentiam evertat is in . . u
dis. Acutius 3c inelius antiqui, 3c inter eos apud Ciceronem de Fato C,3 sppus , qui ex altera parte assentiens commitat hominum persuasioni, quod alia hominum actiones di juste laudantis 3c' honoribus assiciuntur, aliae vero juste vituperantur 3c suppliciis puniantur; ex altera vero noscens, si appetitus & acti nes in nostra pinestate non iant, consequi manifesto nee laudationes justas esse, nec vituperationes, nec honores, nec supplicia, haec capite x8. citati libri Brieris consignauit , quae a nostra lententia non longe absunt. Ch sinus auis em eam O necessuriem impraharea nihil inuet sene re ossis ealos menἰ-m , causarum genera dfinguis, tia ρο necessitate- affugiat, o retineas fatum . Causarum enim inqwis , aliae sunt perfecta, principato : aliae adjuvantes, o proximae . suamobrem rum dicimus. omnia fato feri catim antecedentibus , non
Me inteirigi volumus κa s perfectis oe priueipalibus, sed ea bis adjuvanti-MM , anteeedentibus, o proximis. Itaqμν illi rationi, quam paulo ante eonesin, scaeeurrit s omnia fato flant , sequἰ illud quidem, ur omnia eou fana antepositis serum nam priscipasibus, perfectis, sed adiuvantibus, O preximis , quae βψμ non sint 'in nUra potestate, non sequitur ut ne appetitus quiaem fι in πο- 'a potesare. - hoc sequeretur , s omnia perfectis, m prinoipalibus eau μνῶ
209쪽
piane'ais, M. ω mbu valebit quod enim' Aeantur assensiones feri ea praepositiae , id quale si . fatale se explicari putant I nam . quamquam asino nismos feri, nis. commota, viso. 2 tamen cum id vi n proximam. eaussam habeat,mή principalem , hanc habes rationem ut cir nus vult J quam .udum dis mus, nom ut illa quidem fieri possν nulla vἰ extrisseems excitata fueresse es enim assensionem viso commoveri J, sed. revertitur ad e,indrum, oe ad turbinem suum, quae moeri. hispere, nise pulsa , non possunt : id autem eum aecidit suapte na. . rara , quoa superest', lindrum. μι- , er versari turesnem putant.. . igitur, inquit, νὴ protrust cylindrum , dedit ei princidium motiovis . U4Iubilitatem' autem non dedit e se visum obiectum imprimen iuua qs dem , O qui se segnis, in animo sua, speciem, sea assensici nostra erit ἐπ pGestate, eaque , quemadmodum in cylindro dicture est , exrrinsecus pussa, quod reliquum est, suapte vi , m natum moveritur .. Quod δε aliqua rea esseere tun fine caussa anget denis, falsum esset omnia fato fieri: sin omnibus quaecum ust fiunt , veri mile eseaussam anteeedere e quid asserri poteris cur non omnia fato. μή fatendum βιρ -- intell0amn , quae sp caussarum di inctis , ac d Umilitudo iaxo. Hactenus Chrysippus , quem soloe naturalis. rationis lumine utentem verius erat ud imitaretve. Helvetius. etiam lumine fidei illustratus, quam aut Coulinium , aut. Hartieyum, aut Spinosam, aut hujus furfurix alios , quos nimia e gitandi licentia in transversum egit. Quod si aj ad se ut Philosophum seribere,.& alloqui re ut Catholicum, Virum. Iibertatem concedere, sedi tamquam myst rium, quod human ratione no possumus mente. complecti , illua unum p stulo ut quaestionem an anima libera. sit, distinguadi ab iIla , in quae quaeritur modus eam conciliandi cum aliis Philosophiae capitibus. Primam enim ut ex perimentis & rationibus ita antecessum expostis evidentet monstritam admittat neeesse est,. nisi velit cum quibusdam, qui non philosophantum , sed optant , o subtiles quasdam rationes. etiam corporum exsistentiam in dubium revocare. . Quod vero attinest ad secundam, homini non valde repugno , modo & is assen. tiatur nullis certis rationibus, confici posse libertatem cum aliis Philosophiae
locis non' posse componi. Ir. . Venio ad Lochium , quem tamquam verae Metaphysicae restauratorem ,
de parentem quamplurimi auliores suspiciunt, & ajo Scriptorem hunc. in libro, secundor las Phius cap. 2I. de Potentiis, multis locis; defendero quidem ilibertatem indifferentia: ad plura opposita atque idcirco cuin Religionix principiis eonsentire', set ea proberre, quae cum Philosephiae principiis parum c haerent .. Contendit enim animam esse liberam , non vero dici poste liberam ipsius voluntatem, & quaestionem hanc , I ejusdem rapitis an hominis v Iunias sid libera ,. male suisse propositam , dc absurdam esse perinde, ao si quis moveret quaestionem, an somnuti sit velox, an virtus hominis fie quadrataὶ Cujus potissimae ratio ea est, . quam affert 8. ει confirmae duobus sequentibus, in eoe posta, quod cogitatio, voluntam atque appeti lux esse possunt, ubi milia est libertas. Tria vero ad id persuadendum assere exempla: primum hominis,
qui fracto ponte in flumen praeceps rueret, quique eodem momento vellet non eadere, & tamen in eo liber non est; alterum hominis, qui contra. suam voluntatem pugnis se ipsum aut amicum caederet, eoquod brachium violenta convulsione ad eum motum adigitur; tertium hominis, qui dormiens aspori . tetua in carcerem , ibique experiectus offenderet amicum, quicum libentissime
210쪽
'versaretur, 3c sermonem haberet, Tametsi clausis ianuis ibi nee Mario maneret, nee posset exire . Ex quibus elicit appetitiones voluntatis esse de iis rebus, tu quibus nulla est diuertas, atque ad id confirmandum . profert etiam desideria, quibus non raro serimur in ea, quae sunt impossibilia , ut est desiderium v landi : indeque colligit ilibertatem ad voluntatem dc ad . ipsius actiones non peristinere.
11. Quibus ut satisfaciam, primum aio his ad summum confici appetitua
voluntatis aliquando non esse liberos, non vero ostendi nullos esse, qui libertate Hiantur. Et si enim daremus appetitiones in dims eventibus esse neeessa. Has, non inde consequens seret omnes in omnibus aliis eventibus lege neces statis astringi. Deinde adverto libertatem proprie in animae appetitionibus reis sidere, in actionibus vero corporis, quae inde sequuntur, esse solum aliquem externum libertatis effectum, qui interna corporis dispositione aut ab ex. terna caussa impediri potest, quin animae libertas in appetendo perimatur. Et revera qui vina eum tonte qui ruit, 'praeceps in flumen cadit, nollet quidem cadere, sed etiam posset velle, quemadmodum accidere facile quiret in homine desperato, qui occasone sumta ab impendente Sciam reccepta pontis rui na, quam e Sigere nequit, volens ac lubens hoc praecipitium eligeret. Item qui invitus pugnis se ipsum aut amicum petit, potest albens ac volens id se. cere , quemadmodum usuueniret, si aut in Hesperationem foret adductus, aut pro amico infensissimus animicus aeidem fieret obviam. Similiter in carcere elausus mon est liber in manendo aut in exeundo, sed est liber an eo , quod potest 'libenter, aut secus in eodem commorari, atque hanc libertatem indicavit
illud comicae personae Italorum, dum in carcerem Truderetur, Deiant quod i Iunι I numquam .d obtinebunt, tis libenter in careere maneam. Voluntas autem
in desiderandis, quae alioquin fieri nequeunt, est libera in eo, quod potest hoe
desiderium alicere, aut ab illo abstinere. uae icum ita sint, quis manifeste non videt appetitus *oluntatis vera interna libertate gaudere ' Quod si ita est, ego certe non video, cur alioquin acutus Philosophus hane communi 'sentenistiae litem intenderit. Nam si voluntatis appetitiones liberae sunt, quid ni dicatur voluntas esse potentia libera non minori jure, quam dicitur anima, quae hujusmodi est propter appetitiones, quas libere exercet λ Multo minus videre possim rationem , eur alii eidem assensi suerint hac in disputatione, in qua vi.
litigare mihi videtur, nisi advertissem immodica hujus Philosophi auctoritatefactum fuisse, 'ut quemadmodum in ontologia atque in Psychologia seci perspicuum, in aliis etiam riuam pluribus Metaphysicae locis hune Philosophum
tamquam tutissimum Ducem mimium servili more sequerentur. Lochio dc aliis, qui eum sequuntur , oppono Ioannem Ernestum cunnerum, qui in Tradiatu Philosoph. de Libertate edito Tenae an. 1747. disputans adversus A nori ymum quemdam qui in Observationibus Halens Select. ad rem Γινerariam spectanidus Tom. I. Obs Ιχ. libertatem a captivitate 3c seruitute ad libertatem necessario requirebat, haec seribit in Scholio II. Sed
vero eum actiones voluntaria o per consequens omnes volitiones O voliti
nes nostrae actiones libere sint, facile .liquet servum in rigidissima se itute σωρο vum in oreere consitutum tiberrime agere posse, ideoque Iibertate gaudere.
Ubi enim mMisiones er nolisiones liberae esse possunt, ibi saeuisas volendi no-Iendi pro iubitu ideoque Iiberias a st oportet. Hinc etiam perspicere poto, cur