장음표시 사용
231쪽
vertente, ob tantum patris crimen easdem filiis atque nepotibus dare abnuat. Quibus arbitror & Baelii dissicultatibus satisfactum fuisse, & in bona luce possitum obscurissimum originis mali mora. lis poenarum inde proficiscentium locum, qui Clarissimorum Vir rum qua veteri, qua recenti memoria torsit ingenia, & aliquos etiam a vera & ceteroquin evidentibus consecta rationibus sentem
Si Deus res mundanas curaret, ipsius Providentia maxime o servaretur in procuratione humani generis; atqui in cura humani generis nulla esse providentia videt tu . Ergo &c. Prob. min. Si Deus humanas actiones curaret, puniret scelestos,& bonos premiis amceret; atqui non punit improbos, nec premiis assicit bonos. Ergo &o. Prob. ant. Saepissime improbis bene est, bonis autem male. Ergo &e. q. 198. Responsio
Diti. conseq non punit improbos aut premiis assicit bonos statim post mala aut bona perpetrata co. post aliquod tempus ne. Nam si eulpam poena statim sequeretur, vae hominibus, ex quibus pauci sunt, qui aliqua laethali culpa se non obstringant. Est igitur divinae misericordiae eos expectare, quoad resipiscant, ut in dies usuvenire videmus. Quod si in suis criminibus callum obd cant, divinae iustitiae fulminibus tandem obruuntur. Pariter bonis
utile est virtutis premia non stati in recipere, ut amore virtutis ducantur, nec ob unam mercedem ei se dent, ut in patientia humilitate & rerum mundanarum contemptu se exerceant, ut de-xique uberiorem in posterum mercedem consequantur.
g. I99. Instantia Atqui interdum usu venit ut malos numquam puniat, & bonox numquam remuneretur. Ergo &c. Prob. min. sub. Malis interdum semper bene est, bonis semper male. Ergo M. f. ZOO. Responsio Dist. ant. quod attinet ad externam felicitatem aut miseriam . quod ad internam ne. Nam externa felicitas atque miseria ab
interna distinguenda est ; illa posita est in copia aut inopia divitiarum, dignitatum, aliarumque rerum, quae ad vitam commode degendam accommodata sunt; haec autem in interna animi pace, aut perturbatione, laetitiaque aut maestitia inde prosectis. Impiox aliquando prima comitatur felicitas usque ad mortem, non tamen secunda, quιa, ut docet experientia, variis animi immodicis affectibus atque perturbationibus, E consciuntiae morsibus excrucia
232쪽
tur. Bonos autem quam tum vis inopia bonorum, quae humanae vi tae necessaria sunt, pretas animi quies & recte factorum conscientia consolatur & recreat. Ex quo multo magis colligitur Deum habere convenientem suae justitiae curam bonorum atque malorum, dum in primis inter plura mala tantam animi quietem atque laetitiam excitat, in secundis autem inter innumerabilia sortunae Zecorporis bona tot animi perturbationes atque moerores ciere quit. ΣΟΙ. Inflantia Haec responsio suam vim haberet, si conscientia recte factorum dc quies atque laetitia inde prosedia, remorsus conscientiae ob male facta 3c perturbatio hinc genita esset recte aut male factorum iusta merces atque remuneratio; atqui ratis non est. Ergo &c. Prob. min. Beata persedie aut misera vita sunt recte aut male factorum justae mercedes; atqui ex sola animi quiete aut perturbatione vita persecte beata aut misera non oriuntur. Ergo &c. Prob. min. Cum duae sint in anima partes, inferior atque superior, neci
potest esse persecte beatus, qui exqui suis in parte inferiori cruciatibus exagitatus sibi nullius culpae, sed solum recte factorum conscius est , & ab omnibus falsa putatur Stoicorum sententia , qui honum ac sapientem virum in Phalaridis Tauro beatissimum arbitrabantur; nec qui suavissimis in eadem parte voluptatibus delinitur, est persecte miser ob id unum , quod in superiori experitur
conscientiae remorsus, quos observamus a plerisquo malis magna ex parte conoprimi atque sedari. Ergo ex sola &c f. 2G2. Instantia
Diff. cons. Ex sola animi quiete & laetitia ob recte secta,&ex
sola perturbatione ob male, non oritur in praesen ri vita persecta
felicitas aut miseria co. non oritur in sutura ne. Concedo itaque
in praesenti quam degimus, vita homines nec posse ad persectam beatitatem pervenire, nec posse in persectam prolabi miseriam , eo
quod cum prima posita sit m privatione omnium malorum tum corporis , tum animae, sive tum partis inferioris tum superioris, Sc in possessione omnium bonorum , quae utrique conveniunt; ab tera in contrariis sit collocanda: nemo est in hoc orbe terraqueo, cui aut non desiit aliquod bonum, aut aliquod malum non suppetat.
Quamobrem in irritum conati sunt antiqui Philosoplii, quia ut videre licet apud Ciceronem in libris de Finibus, summum bonum in hac vita posse comparari putantes, suam aliis probare senten tiam, & ab objectis dissicultatibus vindicare non potuerunt, nec
ii, qui in virtute di honestate aut selum, aut maxima ex parte,
233쪽
nec qui in voluptatibus & externis bonis, nec qui in utriusque
generis bonorum abundantia summum bonum summamque seli. citatem posuere. Dicimus ergo Deum in hac Vita sic omnes reis gere homines , ut bona cum malis permisceat ad eos sapientissio
mos fines, quo sibi proposuit, & praesertim ad eum , ut improbi
ad bonam redeant frugem, & boni in virtutis operibus exerceaα- Iur, quo omnes, quantum in ipso est, veram & persectam consequantur felicitatem; in altera vero vita sibi integrum servare aut iis qui usque ad finem praesentis in studio virtutis perseverarunt, justam persectae & absolutae beatitatis mercedem tribuat, aut iis, qui pariter usque ad terminum se in vitiorum coeno Volutarunt,
justissimam miseriae poenam . Immo ex hoc ipso divinae iustitiae& Providentiae loco firmissi inam f. 13 o. & seq. Psych. eruimus
rationem immortalitatis animae, Sc aeternae vitae suturae, cujus notitiam ab Adamo filiis traditam omnes pervasisse nationes ibidem
docuimuῖ. 2G3. SCHOLION IX. Ex his quae hactenus disputavimus, compertum fit ad confutandum Baelium
atque ad Deistas, quibus is cum summo omnium bonorum maerore arma conistra Divinam Providentiam suppeditavit, parum esse momenti in ea permissi nis mali ratione , quam ex hominum libertate ad eos persecte felices redde dos auctor I 8 I. n. 28. citatus elicuit. Nam ea suam haberet vim , si homines tantum libertatis munus, quo maxime Deo similes fiunt & suarum acti num domini, accipere non potuissent, quin multi ex ipsis eodem abuterentur. Nunc vero cum Deus potuerit homines creare liberos, & simul iisdem tale praebere auxilium , quo sine libertatis laesione semper ad bonum verum pros quendum determinarentur Is I. ex eo solum , quod conveniens erat homines gigni libertate donatos, non colligitur ratio conciliandi divinam bonitatem cum permissione malorum , quae salva libertate sacillime a Deo poterant impediri . Sed ante Gorinum hanc eamdem iniit viam Alphonsus Turretinus , qui in libro inscripto Dilucidationes PbiIosephisoabe ogko-μοπι o. Moralisiaito Basileae an. I 748. volum. I. Dissert. U. num. 34. & seq. confirmat Divinae sapientiae maxime conveniens suisse hominem liberum creare, primo quia substantia libera est opus Dei maxime pei sectum , eoquod est vere agens, Scquantum res creata patitur, non dependens & Deo simillimum ; h. quia si non forent substantiae liberae, nullus seret virtutibus locus ; 3. quia nec divinis virtutibus exercendis aut manifestandis fuisset materia. Tum num. 38. haec subdit . suod δε igitur Deus , tot taurisque rationibus motus homines liberos cremetinerit, tales proinde qui bene vel male agere possent, utique rem fecit in seipse piacberrimam suaque sapientia dignissimam e Demum num. 3 p. concludit . Eo εας quidem es , nobis iudicibus , vera ac genuina nodi hujus Gordii solutio . Concedo equidem quod pertinet ad creandos homines ita liberos ut possent bene& male facere, non vero quod pertinet ad eos in talibus circumstantiis coli
candos, in quibus praevideret ςos libertate abusuros , eum posset , salva libe
234쪽
tate 3c iis omnibus bonis, quae ex illa sequuntur, in aliis colloeare, in quiabus bene operaturos praenosceret.
Sed Turretinus reponere potest, si homines numquam peccassent, non fuisset Ioeus manifestandae aut divinae misericordiae in dimittendis offensis, aut
iustitiae in puniendis . At quid respondebit Baetio haec objicienti loco supra citato 3 ,, Evidens est honestum utili esse praeserendum , atque ut caussa sancti csima est, ita minime facultatem habet honestatem utilitati posthabendi: nihilominus nostri Theologi docent Deum electurum aut mundum , qui seret optime temperatus, Omnibusque ornatus virtutibus, aut mundum , qualis est hie, in quo perturbationes. atque peccata dominarentur, hunc alteri praetulisse, eo quod hic cum sua gloria maxime consentiret. - Μihi certe in promtu est reis sponsio ex iis, quae in superioribus disputavi. Deus elegit mundum, quem libere voluit, bonum quidem, & in quo nulla serent, se auctore, mala m ratia, sed non omnium possibilium optimum ac perseaissimum, eoquod talisereari non potest n. 2., atque in hac electione suam internam & necessariam gloriam ita est prosequutus, quemadmodum si alium quemcumque creasset, aut nullum P a. eoquod res creatae nihil prorsus persectionis ipsi addere possunt. Externam autem gloriam, quae ipsius interiorem non attingit substantiam , eam elegit, quae ipsi placuit, talem scilicet, non majorem , nec minois rem suorum attributorum manifestationem , quamvis alias aut majores, aut minores eligere potuisset. Quam ergo utilitatem, honestate contemta , in hujus pleni malorum mundi electione secutus est Deus, quem nullae res creatae nec externa glaria ex iisdem exsistens aut persectiorem reddere possunt, aut imis persectiorem , quique nullam prorius utilitatem ex iisdem rebus, sive perso.ctiores sint, sive minus perfectae , colligere potest Quare desinat Baetius i cautis, quorum non paucos pervertit, has tendere fallacias, quae di bene dispiaciantur , non sunt nisi telae araneorum. Sed, hoc misso , redeo ad Turretinum, & ajo ex his, & ex iis, quae in antecessum disserui, constare veram& genuinam omnium hujusmodi difficultatum solutionem in eo positam esse, qui a & sequentibus enucleate e plicavi. 2. Nec valde moror Leibnitium, Molphium, Stapserum in Insis. Tria. Tiguri I7 4. cap. 7. de Deismo , aliosque non paucos , qui consequenter sententiae , quam mordicus tenent, mundi optimi ac persectissimi a Deo creati, contendunt idcirco Deum hunc eligisse mundum malis moralibus resertum, quod malorum permissio ad optimum mundum creandum est necessaria. Nam misso hanc opinionem niti sententia optimi mundi, quam in superioribus mihi videor enucleate consutasse β. 93.&antec. ab hominibus quaero respectu cujus est melior permissio mali moralis , quam non permissio num Dei, qui aeque beatissimus ac persectissimus est, sive malum permittat sive secus λ an vero ratione habita rerum, quae creatae suerunt non certe in iis, in quibus hoc malum permittitur, praesertim si aeternum in iisdem futurum sit, eo quod inde aeternae quoque gravissimae poenae conseqiruntur. Inquies hanc permissionem es.se meliorem in iis, in quibus malum permissum non suit. Non valde pugn rem , si vera & persecta libertas ad merendum necessaria in illis esse nequirer, nisi quaedam moralia mala in aliis evenire sineret Deus. Nune vero cum d cuerim Deum potuisse & homines ereare vera libertate donatos,& simul effi-ἀere fine libertatis detrimento, ut nemo eorum eadem peccando abuteretur,
235쪽
quod bonum iis, in quibus malum permissum non est , ejusdem in aliis peris missio afferre potuit, quo respectu primorum mali permillio melior dici posussit, quam non permissio ρ Quare si nec ratione habita Dei. nec ratione habita rerum , quae procreatae suerunt, melior est mali permissio , quam secus, manifestum est nullam esse allatam a Leibnitianis pro mali permissione ratio. mem , quae ex natura mundi optimi, di ex malo ad illuni inciendum neces.sario deducta suit. 3. Quod vero pertinet ad rationes a Baetio contra Divinam bonitatem &justitiam ductas ab originali peccato, quod Adae filios non exstantes, cum illud
perpetrabatur. transfusum est, advertus ea quae in antecesium respondimus I94. regeri potest ex multorum Theologorum tententia, quam in Psych. 74. exposuimus , Deum non potuisse hominem ereare cum rebelli concupiscentia ' quaeque rationem praeverteret. Qui ergo potuit in poenam peccati ab uno Adamo admissi permittere, ut filii ipsus cum eadem nascerentur λ Nam
de supernaturalibus gratiae & gloriae donis sustineri potest nostra isto. responso , eo quod haec ex justitia nequaquam holi ini debita sunt , & Deus potuit
saltem absoluta potentia hominem sine iisdem creare. At cum Deus in horum Theologorum systemate non possit ulla ratione hominem condere cum tali concupiscentia, eo quod laret auctor peccati, intelligi quidem potest cur si re nitatis detrimento potuerit in Adamo peccante permittere, non autem cur in nepotibus , qui sua voluntate peccatum non admiserunt. . Ut his satisfaciam , arbitror se omnia posse conciliari. Deus hominem in praesenti providentia compegit ex anima & corpore iis commercii legibus ita conjunctis, ut concupiscentia rationem piaevertens saepe saepius consequi de-heat. Ne id succederet , quod cum divina pugnaret bonitate, humanae nauarae in Adamo adjunxit alioquin minime debita supernaturalia dona, quibus homotum supernaturalem finem consequeretur , tum regeret atque comprimeret nz-turalis concupiscentiae motus, atque id obtinere poster, ut contra ipsius voluntatem verius honum sensibile rationi contrarium nequaquam prorumperent.
Quod si homini ea supernaturalia dona conferre nequaquam decrevisset, aliterfecisset hominem & aliter cum his mundi corporibus copulasset, adeo ut conincupiscentia in bonum sensibile a recta ratione deflectens , ipso invito , minume exorta suisset. Quamobiem in hoc altero rerum statu homo non egeret supernaturalibus gratiae auxiliis & donis , quo a concupit centia rebelli nequaquam sollicitaretur. At in praesenti opus habet iisdem. Quo fit ut in hac
providentia supernaturalium privationem donorum concupiscentia naturaliter consequatur. Peccanti vero Adamo & ejus filiis dona supernaturalia Deus juste subtraxit, eo quod nulla justitiae lege, etianali nullum praecessisset peccatum, tenebatur ad ea conserenda , sed solum habita ratione ipsius providentiae, &Naturae humanae persemoni conveniens erat, ut ea largiretur. Sed depravata in Adamo ob ipsus peccatum tota humana natura , eoquod omnes homines ab e dem originem ducunt, non amplius divina providentia & naturae humanae persectio haec supernaturalia dona postulabant. His vero non solum juste sed etiam convenienter negatis , non ibium in Adamo , sed etiam in filiis concupiscentia& aliae vitae hujus miseriae consecutae sunt, tamquam naturales effectus , quos Deus in natura jam per voluntarium Adae peccatum vitiata impedire nequaquam debebat. Nec Adae nepotes jure ac merito suum accusare possunt crea
236쪽
tinem , et quoel & inusta ab ipso areeperunt bona, & si quibus malis obnoxii nascuntur, aceeptum ferre non debent primariae Dei voluntati; qui eos in Adamo persecios & bonis omnibus amuentes ereavit, sed Adae Dei iussa transiliens Deum iustum bonorum atque malorum remuneratorem impulit ad dona supernaturalia toti naturae auferenda, ex quo concupiscentia & mora& ilias malorum consequerentur. Idque tanto minori iure facere possunt, tum
suo fidei lumine peccatum originale & privationem gratiae & gloriae inde pro.
ectam noverunt, eodem noscant Deum iusinita qua praeditus est bonitate in filio suo homine facto providisse remedium, ad supernaturalia bona recupera da. Haee si bene expendisset Baetius, non eo fuisset progressus, ut contenderet mala moralia Se poenas peccati Adami ad' ipsus filios propagatas cum ratione naturali pugnare. & hoe pacto magnam impiis ausam praeberet, aut negandi Deum, qualem Christiani venerantur, exstare, aut ipsus Providentiam de me. dio tollendi. s. Quo vero etiam Catholicis satisfaciam, atque demonstrem nihil me in sum. Horibus protulisse, quod abhorreat a Catholicorum sententia Theologorum .i ni a duos proferam textus ex Theologicis Disciplinis Cl. Berti, quorum altero rationem qua fuit transsusum originale pecatum , ex sua & aliorum describit. Is enim lib.XII Leap. V. reserens auctorum sententias, haec scribit. Nomisae , praesertim Gonea disp. 7. de Pere. Orig. an. s. Contensonus Dissert. a. de Peccat. cap. 2. Dee. 3. Lmatieenses T N. XIII. disp. XVI. dub. 3. Card. Gotti. tom. 6. siuaes. VIII. aliiquo passim tenent peceatum originale materialiter esse concupiscentiam, formaliser v eo priυMionem originalis justitiae. Deinde eap. VI. haec statuit. Contrahisur oriaginalis noxa propagatione natura , eoquod rancupiscentia oe libidine seminetur eo pus, cui iam providentiae anima a Deo inseritur, unde haec carnis consoriis visi
fur quoniam corpus eontinebatur in Itimbis . Gae, is communem naturam
feeit isa, Mi originarium pereatum fit ob hanc praerantinentiam singulis pro νίumo οὐ nes ter voluntarium , non quod volanrares noserae moraliser continerentuν λ dam, aut eum eo Deus conventionem aliquam vel pactum inierit. Hactenus
Berti, qui dum singulas hujus enuntiationis partes testimoniis S. S. L. L. &S. S. Petrum ostendit, planum quoque facit cum iisdem cohaerere rationem ,
quam in explicanda peccati originalis propagatione adversus Balii sephismata
supra tenuimus. Io. Quod autem pertinet ad . rationes, quibus divina Providentia & Sapie tia in rerum gubernatione suadentur, aliae multae a Philosophis adversus Dei, stas & Atheos eliciuntur ex hujus aspectabilis mundi contemplatione, & ex
omni admiratione dignis phaenomenis, quae is repraesentat. Ut mittam veteres, inter quos non ultimum tenet locum non solum eloquentissimus Orator, verum
etiam insignis , ut iis temporibus, Philosophus Cisero, in hae re praeclare suam operam posuerunt, Derhamus in Theologia aquae & in altera Theol gia Astronomica; Niewenthitus in libro inscripto Exislance de Disti in quo ex omnibus Naturae miris essectis non solum divinae exsistentiae, verum etiam inis finitae in mundo rependo providentiae & sapientiae demonstrationem elicuit 'Cheyne, qui in Principiis Philos hicis Religionis Naturalis ex anglica in Italicam linguam a Derhamo versis & editis Neapoli an. IT . eamdem sertim ex primariis naturae legibus , ex mundano systemate , & ex hominis structura eollegit; Lesserus in Theoblia Insectorum a Lyoaetio adnotain T. IV. Λ a ti.
237쪽
tionibus illastrata,& primum ex germanica in gallicam linaum, deinde ex galliea in italicam translata & Venetiis edita an. I7sI., aliique plures, qui
eamdem scholam varie accurateque tractarunt. Me vero tam latum excuret
re campum, in quo exultet oratio, non sinit operis, quod prae manibus h beo, scopus, praesertim cum ex parte explicaverim, & ex parte sim explicaturus, fi Deus dabit , scientiam naturalem, in qua percurrenda divinae Sapientiae atque Providentiae prodigia quisque manu tancere potest. Sed ne hunc laeum
prorsus intactum relinquam, operae pretirum arbitror uno eoque accommodatis.
smo exemplo rem oculis subjicere ι Igitur in mentem veniat illarum in di. stantia attractricium , aut expultricium virium, quas Deus in singulis hujus mundi corporibus gignit di creat, rati em sequentes compositam ex directa ac simplici mularum , atque ex inuersa ac duplicata distantiarum; quaeque viares non sunt, nisi motrices, quas Deus, ut vera effectrix caussa , creat sumta occasione a corporibus. f.3 3. n. 2. Οnt. Nam ex hac una lege sua veluti sponte praecipua consequuntur graturae se nomena,& lς ν motuum , quibus hanc uniis uti si molem Deus moderatur & tegit. Nam primo ex vi attractrice talis naiaturae eam in contactu fieri infinitam collegimus ,*.3o3. n. 3. Ont. & in Phys. Gen. t. I. veto I. n.3., & deinceps ex eo quod inlinita fit, tum in repellentem abire &ratione ex reconditioris Philosophiae penu depromta collegi 3ω. Ont. &tom. I. Phys. Gen. , 34. n. ΙΑ. & quamplurimis Algebrae & virium eentripeta. rumformulis comprobavi h. 43 . tom. a. Pbys. Gen. tum ope hujus vis in eoo tactu & in superiori substantia repellentis Deum obtinere & impenetrabilitatem , quis ceteroquin corpora alia ab aliis penetrarentur ,137.n. I Ont. , & vim inertiae, quia sine hac vi repellente nullum quiescens corpus alteri moto resiis steret, nec ullam inde reciperet mutationem ab illo, quod ab altera usque ad alteram corporis quiescentis superficiem sine ullo prorsus impedimento transiret 237. Ont. & motus inter corpora communicationem, a qua mutatim
nes omnes & ordo universi pendent j. 3o . Ont. & . 18 . tom. 3. Phys. Geuis atque leges motum in collinone corporum duroram , & aequilibrii *.3o3. Onr.& etor. tom. I. Phys. Gen. a quibus legibus aliae eorporum mollium & ela. sticorum' rs I. Ist tom. III. Phys. Gen & innumerabilia naturae phaenomena pro fieistuntur, propterea quod fine hac vi trepellente nulla foret inter corpora motuum communicatio f. 3o . Οnt. & .aor. tom. I. Phys. Gen. & totius universi ordo prorsus everteretur j. I 8 tom. 3. Phys. Gen. Demum eadem vi attractri-ee in distantia, quae in contactu in repellentem convertit, idem sapientissimus
Deus tam necessariam corporum cohaesionem est consecutus I 49. tom. 2. Phys.
Gen. & quamvis Newtoniani velint hanc qua corpora cohaerent , vim esse in alia ratione , quam quadrata postulent distantiarum inverse, tamen ibidem &M.foq.s64.& se docui ejusdem esse rationis,' contrariis Newtonianorum exisperimentis atque inde deductis rationibus cumulatissime satisisci. Quia vero si sola seret vis attractrix omnia eo ora in 'unum coirent,& omnia intestino motu spoliata, quantum maxime fieri potest , condensarentur so . tom. a. si sola foret vis expultrix, omnia in infinitum dissiparentur, & mundus ovanesceret, ibidem ostendi Deum in aliquibus corporibus & praesertim in i Me generar. vim in distantia repellentem , cuius cum attractrice temperatae adminiculo idem tbtinet, ut & corpora nec nimis dispersa nec nimis conglobata , & motum intestinum innumerabilibus necessarium Phaenomenis habeant scit.& eum
238쪽
aliis particulis, qvis alioquin vὶ attractrice donantur, motum iotestinum conis municet,& hoc facto in corpora fluida vertat I 53. & seq. -- 3. PhycGeta Quis autem hae omnia tam stupenda, tam uaria, tam per Omnem naturam donae lateque manantia ab una tam simplici virium in distantia partim attrahentium . partim repellentium lege , quam sibi Deus in mundi gubernatione statuit , prodire considerans , non miretur ipsus providentiam atque s pientiam . qui uno eoque fimplici medio , una eademque operat totius munes corporei subernationem exsequiturὶ Quod si advertamus hoc mutuarum' attris.ctionum systema quod idem est ac caussarum . occasionalium 25c.. Ont. ad commercium quoque inter animam & corpus pertinere, quis cum Apostolo non clamet: o altitudo diυitiarum sapientiae ae sientiae De t observans mirabulem simplicissimae legis foecunditatem ad omnia substantiarum genera pertinentem
De Deo, quatenus est auctor lenis naturalis, re de disserentia
inter actiones bonas re malas.
f. 2O4. Animadversio.& Definitiones DI vina Providentia quam maxime relucet in lege naturali,
quam substantiis ratione & libertate utentibus, quales sunt homines, observandam proposuit atque praescripsit. Ad hanc autem legem naturalem opus est ut aliquae sint actiones hominum sua natura bonae & honestae, quae fieri praecipiantur, aliae autem madae,& turpes, quae prohibeantur. Quamobrem de his in praesenti est
disputandum. a. Qua in re primum aio legem esse normam, sive propositi nem practicam, secundum quam creatura rationalis suas actiones liberas determinare debet; ut parentes sunt diligendi, sive esse di-Vinam voluntatem creaturae rationali mani sellatam, aliquam acti nem fieri praecipientem aut vetantem , secundum quam eadem suas liberas actiones dirigere debet. Nec aliquis ajat secundam hanc definitionem convenire legi divinae, noea legi in genere; cum enim creaturae rationales non debeant obedire nisi Deo, & iis aliis creaturis , quibus Deus illas subjicere voluit, sequitur leges omnes ium convenire, ut a divina voluntate vel proxime veI remote proficiscantur; de quo in posterum enucleatius.
3. Unde duplex legi; genus primum dii inguitur; alia enim est lex divina, alia humana; divina est proxima Dei vuluntas, ali quid fieri praecipiens aut vetans; humana est voluntas aliquid fi militer fieri praecipiens aut vetans, illius hominis, cui Deus vulsAa a m
239쪽
. ut alii obediant,& secundum illius voluntatem suas liberas acti
4. Utraque autem alia est naturalis, alia est pnsitiva . Divina naturalis est ea lex, quae fieri praecipit & vetat ea quae sunt bona
aut mala ex natura sua independenter a libera Dei voluntate; ut ex his duobus Deus es ab hominibus amandus, Deus non es ab hominibus odio habendus, alterum praecipitur, alterum vetatur, quia primum est ex natura sua bonum &honestum, secundum malum& turpe adeo ut nec Deus possit hanc eorum naturam immutare,& facere ut amare Deum aliquando sit malum & turpe, odio habere sit bonum &honestum. Divina positiva est ea quae fieri principit aut vetat ea quae ex sua natura non sunt absolute bona aut mala, sed solum relate, quatenus ad bonum aut ad malum finem
diriguntur, cuiusmodi fuit lex Adamo praescripta pomi arboris scientiae boni & mali non comedendi, eaeque leges a libera Dei voluntate pendent. Actiones primi generis ideo praecipiuntur aut prohibentur, quia sunt bonae aut malae ipsae per se; non ideo sunt ipsae per se bonae aut malae, quia praecipiuntur aut prohibentur;
amones vero secundi e contrario.
g. a . Propositio Datur lex divina naturalis. Prob. Ad legem divinam naturalem haec requiruntur; I. ut sint aliquae actiones liberae per se honae &honestae, aliquae per se malae & turpes, quarum naturam nec Deus ipse immutare possit,& sacero, ut timetiae in turpes, & turpes inhonestas convertant. I. Ut Deus Velit primas ab hominibus patrari, secundas omitti; quia lex est posita in voluntate praecipientis aliqua fieri, aut prohibentis. 3. Ut Deus ipse per se hanc suam voluntatem hominibus declararit, quia lex nisi denuntietur ei, qui debet illam observare , non poteti esse illa norma , ad quam homines suas liberas amones determinare possint. 4. Ut homo obligatione teneatur obediendi Deo, & secundum ipsius voluntatem suas dirigendi liberas actiones . Atqui haec omnia habentur.
Ergo datur lex divina naturalis., a. Prob. min. quod attinet ad primam partem. Cum ex altera parte Deus sit verum ac summum bovum , & ex altera hominest omnino pendeant a Deo, non sistum quod attinet ad primam creationem f. aoo. Ont. sed etiam quod attinet ad continuatam conservationem non. tantum substantiae, sed etiam virium, quibus aliquas liberas actiones patrare possint g. I . ita bonum ti honestum est mare summum ac verissimam bonum, iis, quorum voluntates ad Diuitigod by Corale
240쪽
bonum semper a Deo inclinantur l. I 3 3. ita malum 3c turpe odio habere idem praestantissimum bonum, ut nulla ratione Deus fac re possit, ut sui ipsius amor sit aliquod malum, sui ipsius odiumst bonum , quia sicuti ob eam rationem quod voluntas Dei est optima, fieri nequit ut Deus se ipsum odio habeat, aut non amer, ita ob eamdem caussam non potest facere, ut amor sui ipsius non si aliquod bonum, & odium non sit aliquod malum. Ergo haeamones, quae in hominis libertate sunt, amandi Deum, aut odio habendi, ita ex natura sua sunt bonae 3c honestae, aut malae & tu pes, ut nec Deus earum naturam immutare possit. Idem ostendi potest de aliis actionibus. Constat igitur prima pars. 3. Unde venio ad secundam, quae patet ex eo, quia licet Deus sit liber a necessitate absoluta, quia poterat substantias intelligentes creare, & non creare, facere liberas, & non sacere, tamen non eximitur a necessitate hypothetica , quia posita hypothesi , quod eas condidit suimet ipsius, & actionum bonarum atque malarum cognitione, & etiam libertate donatas, atque perpetua in bonum atque selicitatem propensione, non potuit, ut optima voluntate dinnatus , non ipsarum actiones aliquibus regulis dirigere ad verum honum,& praesertim non velle ut se ipsum tamquam summum bonum amarent & colerent. Unde liquet etiam secunda pars.
minibus rationem naturalem, δc illius ope suam ipsis voluntatem in aliquibus amonibus committendis, in aliis omittendis ita declarasse, ut nemo illam ignorare possit. Nam primo quisque ratione cognoscit Deum exsistere & esse optimum atque sapientissimum, atque omnia ad optimum finem, idest ad suae gloriae sum rumque attributorum revelationem *. pr. 3c ad rerum ab ipso creatarum selicitatem retulisse. Ex quo intelligitur Deum voluisse ut homines se ipsum cognoscerent, atque ut persectissimum bonum amarent, δc ea sacerent aut omitterent, quae ipsum velle i telligerent , praesertim ut non solum Deo, sed etiam sibi & aliis suum cuique tribuerent. Cum enim cuique necessarii sint potus ac cibus, quo vitam a Deo receptam conservent, necessarium erat ut Deus idonea ad id obtinendum media hominibus provideret. Id autem praestitit praescribendo, ut quem quisque agrum primus occupasset & coluisset atque seminasset, ex eo fructum ad vitam sustentandam accommodatum colligere posset, quin alii ab alligturbarentur. Qui enim vult finem, etiam media ad finem consequendum idonea velle dicendus est. Quod si quisque posiet alios