장음표시 사용
61쪽
ereatam fuisse ' quod etiamsi ab aeterno progenita ibisse ponatur , quod salsum est ut infra oriendemus, tamen satis est ad creationis possibilitatem a posteriori demonstrandam . Quo consecto, quid obesse queunt eae subtiles rationes, quae a Baetio & ab aliis adversus creationis possibilitatem allatae suerunt , cum iis ita satisfecerimus, ut saltem illud compertum fiat nihil certi ex iisdem confici posse Τ Nam ex legibus in Dialectica constitutis plane colligitur, cum aliquid evidenter ostenditur, rationes in contrarium productas nihil de illius
tertitudine detrahere, modo probabiles primis accommodentur responsones, quibus obtineatur, ut nihil certi ex iis colligi queat. 24 . num. II.& seq. Log. Idem vero secundum principia a me constituta efficitur fiac altera ratione pariter a posteriori . Nullus esse potest in eorpore novus motus sine aliqua vi motrice, quae tamquam aliquod absolutum, a. Ont. a Deo in eodem creetur , eo quod vis ab altero in alterum eorpus migrare nequit 237. Ont.
Experimentis autem compertum fir novos motus novasque celeritates in coraporibus identidem exsistere . Ergo vires motrices iisdem rei pondentes identiisdem a Deo in corporibus denuo procreantur. Unde creationis possibilitas rursus a posteriori monstratur. 2. Ceterum quod attinet ad creationem in tempore , ab aliquibus objicitur nullam esse sufficientem rationem , cur Deus hoc potius instanti , quam alio quocumque, vel ante, vel poli, mundum crearit, eoquod omnia instantia sunt prorsus similia, & eadem est in omnibus ratio : eumque nihil esse possit abuque suffcienti ratione . eur potius sit, quam non sit, inde ab iisdem colligi
tur Deum hunc mundum minime procreasse . Cum vero nec ab aeterno creari
potuerit, inde effici potest nullo pacto mundum suisse creatum. g. Non sum nescius quid ad hujusmodi difficultatem multi respondeant, aut principium rationis sufficientis non obtinere eum agitur de caussis liberis, qualis est Deus , aut si obtinet, ipsam liberam eligendi facultatem esse rati
nem, cur Deus aliaeque libertate praeditae caussae ex duobus aut pluribus prorsus similibus unum eligant. Verum hac respondendi ratione non utor, & ad aliam me verto, quae mihi verisimilior videtur . Una ex rationibus , quibus
Leibnitiani vacui pollibilitatem se labefactare putant , haec est, quia si esse
posset vacuum & idcirco ante mundi creationem exstaret , nulla foret ratio sufficiens, cur Deus mundum creans in hac potius parte infiniti inanis, quam in alia quacumque prorsus simili collocaret. Quibus ego rom. I. Phy. Gen. I 3. respondi , cum inane non sit reipsa extensum, nec ideo locus, in quo corpora collocari queant, nec plures sint in eodem distinctae partes in quarum una prae aliis mundus locari possit, sed in ipsa mundi creatione etiam locus extensus esse incipiat, alienum est a ratione sufficientem quaerere rationem , cur Deus mundum creet in hae potius parte vacui, quam in aliis, quia ratio sufficiens est solum investiganda in iis eventibus, in quibus plura contin-bere possunt, non tamen simul *.78. n. s. Log. Iam vero res similiter se habet In ea quaestione, cur Deus mut um erearit hoc potius instanti, quam alio
quocumque. Cum enim ex altera parte tempus non sit nisi in corporum motu Isb. Ont. ad summum in rebus ereatis & cum iisdem incipiat exsistere,& ex altera instantia non sint, nisi initium aut finis temporis sve successi Nis, quae in motu aut in conservatione mundi creati reperitur ' non sunt hara
plura instantia anteriora Sc posteriora , interque se distincta, in quorum aliquo Disiligod by Corale
62쪽
s mundus eristur, alia omitti debeant, atque idcireo rationem postulent sus ficientem , cur illa omittantur , hoc vero eligatur, sed cum ipsoae et mundo ponitur primum instans , sive tempus & ejusdem initium . Ergo falsum πώ nunt , qui volunt rationem sufficientem afferri oportere cur Deus hoc potius instanti, quam alio quocumque mundum crearit, quemadmodum & ii, qui idem contendunt in quaestione, cur Deus in hac potius inanis parte, quam in alia quacu et que mundum collocarit. Ex quibus patet nihil esse in hae ratione momenti adversus temporaneam mundi creationem , unde Athei consequi putant non exstare unum tantum ens a se, quod dicitur Deus , quodque sit
caussa omnium aliorum creatrix -
Quo loco notandum est multa posse distingui Atheorum genera, ac primo eorum, qui vellent nullam esse substantiam a se, i ed omnes alias ab aliis in infinitum prodiisse, quin umquam perveniri possit ad eam , quae si a se;
cujus generis neminem legi exstitisse: secundo eorum qui crederent omnes suta stantias esse a se,& ex fortuito ipsarum concursu novas ab aeterno res & hune denique mundum generata suisse, quin aliqua particulari substantia a se infinitae persectionis ad hunc mundum formandum atque regendum opus foret cujus sectae quamplurimos tum recenti, tum veteri memoria fuisse constat: tertio malesani Spinosae ejusque discipulorum , qui volunt quidem unam tam tum esse eamque infinitam substantiam a se, sed minime distinctam a mundo, quaeque sit idem, ae totus mundus, duobus infinitis attributis, extensione aecogitatione donatus . Primos iam plane confutavimus in Logica, cum manifeste docuimus β.ρ7. Sc seq. cum ratione pugnare seriem Entium infinitorum, quorum aliud ab alio sit, quin ullum ex iis si a se, idque contra adversariorum solutiones certis perspicuisque principiis firmavimus: ut nunc taceam in e rum systemate poni substantiam ab alia creari substantia, eaque non infinitae Iersectionis quod pugnat cum iis, quae I 7. disseruimus. Adversus secunos quam plurima regeri possunt ἰ vel enim aliquando omnes hae substantiae ab
aeterno & a se exsistentes sine ulla prorsus mutatione suerunt, vel semper ali. quae saltem eum aliqua mutatione exstitere: si primum, ex eo tempore , quo nulla in iis mutatio reperiretur , nullae in posterum mutationes atri plius in iisdem esse potuissent, atque idcirco nec hic mundus ex earum concursu exstiistisset. Nam neque aliunde eam mutationem accipere potuissent, eoquod in
nullis substantiis mutatio sciret, nec sibi eam tribuere , eoquod nihil sibi dare potest, quotl non habet. Sin autem seeundum, mutationes ab aeterno in iis substantiis sitissent, Zc aliae ab aliis duxissent originem. Hoc vero posto in illud idem citati Losicae 97. absurdum incideremus, proptereaquod nulla ex iis mutationibus foret a se, & nihilominus tota illa infinita mutationum,
quarum aliae ab aliis oriuntur, series foret a se, quod cum ratione pugnare ibidem consecimus. At enim haec mutatio non seret a se, sed oriretur a vi ex. g. motrice corpusculi , quod esset a se. Verum haec mutatio , uti motus per locum , deberet esse ab aeterno, tum ob allatam supra rationem, tum quia statim ac ponitur vis, quae necessario gignit essectum, debet exstare etiam mutatio; nam vis vel statim dc continenter efficit sitam mutationem , vel numquam, proptereaquod non est major ratio , cur gignat post aliquod determinatum tempus, quam post aliud quodcumque. Vis autem motrix & neces
63쪽
debuit, eoquod si ab aeterno non suisset, numquam sibi illam dare aut alium de accipere potuissent. Ergo mutatio & motus in loco ab aeterno fuisset. Iam vero motus ab aeterno esse nequit; nam in quolibet vel minimo motu etiamsi infinite parvus & per infinite parvum spatium ponatur, sunt partes ante,& partes post, quae profecto cum habeant alias ante se , non potuerunt esse ab aeterno. Dices non fuisse ab aeterno motum , sed solum motus initium, sive motum ab aeternitate coepisse. Verum ut mittam haec duo pugnare, res aterno exfissens oe res quae ineipit es, cum aeternitas quodcumque respuat initium , veniat in mentem illius toties usurpatae propositionis, quod initia rerum esse poliunt, sed non sine rebus , quae eodem tempore exsistant necesse est, eoquod initia sunt termini & modi rerum, qui sine rebus esse non possunt. 73. Ont. Nam inde efficiemus initium motus ab aeterno esse non posse, nisi etiam motus ipse ab aeterno sit. Μotus autem ab aeterno esse nequit , ut modo consecimus. Ergo nec vis, nec corpus illius eapax, nec alia quaecumque substantia mutationi obnoxia ob easdem rationes ab aeterno esse queunt, & multo minus a se .s Alia etiam evidenti ratione hoe omnium substantiarum a se exsistentium systema resellitur. Substantia a se debet in se continere omne possibile ens, di idcirco omnes persectiones vi 8a. Ont. & esse una tantum I99. Ont. Iam
vero corpora & animae, aliaeque substantiae mutationibus obnoxiae non coni nent in se omne ens, omnesque persectiones, suntque plures. Ergo omnes substantiae a se esse nequeunt Hie fortasse exorietur aliquis Atheus, & quod attinet ad primam rationem , inquiet Ens a se continere quidem omnia possibilia entia, sive persectiones , quia aliud nullum esse potest ens praeter illud, quod est a se, sed ita , ut non in qualibet substantia a se omnes conjunctae reperiantur, sed solum in iis omnibus distributae, adeout quaelibet substantia
habeat solum aliquod determinatum ens, & idcirco finitis limitibus coerceatur. Ad rationem autem a nobis allatam 3. I s. Ont. fortasse reponet esse quidem substantiam a te aliquod absolutum tum habita ratione generis, tum habita ratione differentiae, sed in eo sensu , ut neget relationem ad aliud eas, a quo pendeat, non in illo, quem volumus , ut neget etiam relationem ad aliudens , euius negationem contineat. Quod si quis ajat sine ulla ratione poni substantiam a se ex pluribus entibus habere solum aliquod determinatum ex iisentibus, non aliud quodcumque, alter respondere poterit esse ita determinatum ex suae necessitate naturae, atque hujusmodi necessitatem esse talis deteris minationis sulficientem rationem. 6. Verum ut his assentiamur, necesse est nuntium remittere cet tissimis Phi-Iosophiae prinei piis, & praesertim illi celebri suffieientis rationis, quod ex omnium sententia Plitio sopborum in rebuς necessariis certissime obtinet. q. 78 n.q. Log. Fac enim esse duas substantias a se , quarum prima complectatur unum ens , unamque persectionem , non alterum ; secunda vero contineat alterumans , non primum . Inde colliges substantiam a se esse indisserentem , ut coniungi possit vel cum primo ente, vel cum secunto. Quo posito primum nutata erit major ratio, cur prima substantia a se exstiterit cum primo ente copulata , non cum secundo; altera vero cum secundo . ..On cum primo, e 'quod substantia a se est indifferens. ut exsistat cum ι. erutro , nec natura substantiae: a. se alterutrum determinate postulat. am est ergo naturae nece iu-
64쪽
tas, quae sit ratio sussiciens , cur prima substantia a se cum primo ente conis iungatur, non cum secundo; altera vero cum secundo , non cum primo' Diisces substantiae , quae in tempore sit, esse quaerendam rationem , cur talis sit , eo quod ab alia tamquam a racione ipsam antecedente proficiscitur, non auistem substantiae , quae sit a se ab aeterno, eo quod cum ab alia nulla originem ducat, nulla est vera ratio, quae illam antevertat. Ad quod ajo verum quidem id esse , si una tantum ponatur exstare substantia a se , quae omne ensomnesque persectiones in se ipsa complectatur; quia cum unum tantum est esse potest, non debet quaeri vera ratio cur sit, quae ratio plura desiderat, quorum aliquod tantum esse possit, sed non omnia simul copulata; non autem eum vero consentire , si haec plura ponantur, quemadmodum Athei faciunt, ex quorum systemate necessario sequitur, ut cum duae vel potius infinitae sint substantiae a se, quarum prima habet primum Ens, non secundum, altera se eundum, non primum, substantia a se sit indisserens ad h3c ut vel cum primo vel cum secundo jungatur. Quare cum hic plura esse possint , sed non omnia simul , non sine ratio ae quaeritur ratio lassiciens , cur unum ponatur, non alia, ire cur prima substantia a se cum primo ente conjuncta reperiatur, non cum secundo; altera vero cum secundo , non cum priore. Quae sufficiens ratio cum afferri non possit, prorsus evincit esse alienam a ratione hypothesim Atheorum, qui plures ponunt substantias a se , quarum aliae alias persectiones & entia comple Rantur . 7. Manet ergo se Silantiam a se esse oportere omnino positivam , & continere omne ens, & ita esse absolutam , ut non solum relationem ad Ens, a quo ducat originem , verum etiam relationem ad Em, eujus habeat negationem ,.
repudiet. Id quod hac etiam ratione eomprobari potest. Quaelibet substantia a se complecti debet omnia illa entia quae possunt conjungi & simul esse,
quia non est major ratio, cur ex pluribus, quae simul esse queunt, unum aut aliqua habeat, non alia. Iam vero omnia vera & pura entia simul esse queunt; nam ideo quaedam entia conjungi nequeunt, quia alterum cum altero pugnat ; ideo vero pugnat, quod alterum negationem alterius includit: ideo vero includit, quia primum ens non est verum & purum ens , sed est mixtum exente & ex negationibus entis. Quamobrem vera & pura entia inter se repugnam non possunt, ideoque simul queunt componi . Ex quo fit, ut qualibet substantia a se omnia vera entia complectatur, atque idcirco sit omnino politiva & nihil negantis includat. Cum vero haec Omni ex parte positiva, & omnσpossibile ens complexa substantia a se una tantum esse debeat Α-Ont. rursus eonficitur substantiam a se unam tantum exsistere post eo 8. Nunc venio ad tertios, dc o praeter illa, quae adversus eosdem in se perioribus sunt disputata, homines premi iisdem rationibus, quibus secundi, eum motum & successionem rerum ab aeterno repugnare docuimus, eo quod haee infinite extensa substantia a se , quae mundus ab iis dicitur , cum necessario operetur, numquam motum in aliqua sui parte accepisset, si eum & vim ad ipsum generandum idoneam ab aeterno non habuisset. Unde mrsus concluditur hanc quoque Spinosis arum sententiam prorias esse repudiandam , & unum restare consentaneum rationi systema substantiae a se , quae sit una tantum jquae Omne verum eas in se necessario contineat, & idcirco sit infinita , quae Eandem fit immutabilis, & idcirco ab animabus atque corporibus, quae mu
65쪽
tabilia sunt, & omne ens in se non eohibent, sit prorsus distincta.
q. Quoniam vero tam insanum Spinosae systema multi hodiernum amplexati sunt, operae pretium arbitror in eo explicando ac refutando diutius versari. Quamquam veteri memoria non pauci suerint, qui Deum eumdem, ae munis dum, esse voluerunt ,& ob hanc caussam Pantheistae appellati sunt, ut videre tu cet apud Ciceronem l. I. de Nat. Deorum num. Io. ω Ieq. , tamen Benedictus Spinosa Iudaeus, Amstet ami natus 24. Nov. anni I 632. & Ilagae Comitum mortuus a I. Febr. auno I 577., hanc opinionem in systema redigere, & via e ratione, ut mos est apud Geometras , ostendere conatus est. Illud primum
Spinosa informavit in Tractatu N.olog Politica de libertate Philosopbandi , qui auctore vivente lacem vidit; deinceps in AEthica, quae post ejus mortem typis impressa est, suis omnibus numeris absolvit. Itaque summa Spinosiani systematis in eo posita est, quod diximus 1 a. ut una tantum sit substantia a se & ab aeterno atque infinita, quae duobus attributis, extensione & cogitatione , donata sit; inde vero sequitur animas & corpora non esse substantias ab hae substantia a se diversas atque ab ea creatas, ted solum esse ejusdem unius substantiae varios modos, variatque determinationes atque ut advertit Cl. Lucis chius in Patavino Lycaeo Publicus olim Μetaphyficae, nunc S. Theologiae Pro- sessor in Dinogismi balagmate Patavii edito anno I738. pag. 33. ex sententia Spinosae in Sehol. Prop. I s. aethi, divisionem & distinctionem materiae foetum esse imaginationis , eam semper & ubique eamdem esse nec ullam pati divisionem partium, nec ullam suscipere distinmonem, sed absque summae suae simplicitatis dispendio varias atque diversas induere formas , in quibus multiplex apparet, quas offendens imaginatio , quae in rerum superficiebus haeret , facit ut in materia diversas opinemur partes, quae in illa reapse nullaetant. Assiumenta, quibus haec se persuadere credit,. resert Ioannes Franciscus Buddaeus, pag. 237. libri inscripti: Traiig de ι' Aibessime, oe de Ia Superstitio. Amstet a mi editi anno 17 o. Sunt autem haee. Primum definit substantiam
eην quia ipsum per se antelisti potes, sive euius notis a natkine aherius non pender . Ex quo elicit duas aut plures substantias nihil habere communis , adeo-
ut si sunt distinctae, sint etiam prorsus diversae in omnibus attributis; quia fialiquod haberent commune, notio alius ab alia penderet. Inde vero colligit alteram ex hisce substantiis esse non posse creatricem, alteram aut alias creatas, eoquod caussa aliquid cum effectu eommune debet habere, itaut alterum per alterum percipi debeat, cum ut diximus i 75. Oat. nemo det quod nou habet. Id quod hac etiam ratione concludi potest . Substantia, quae ab alia creetur, & ideo etiam perpetuo conservetur, ut in Ontologia ΣΟΙ. docuimus, foret simul substantia & non foret; seret ut ponimus; non seret, quia sine lubstantia creante & necessario conservante ut perstet , percipi nequirer, quod est contra positam substantiae definitionem . Quod si nulla substantia creari potest, manet omnem substantiam esse a se. Cumque ex altera parte si s .rent plures substantiae a se , in aliquo attributo, scilicet in exsistentia a se con- Venirent, & ex altera duae aut plures substantiae nihil commune possint habere ς tandem consequitur unam tantum esse substantiam , atque idcirco a toto mundo nequaquam distingui. Confirmatur ex eo, quod natura substantiae est exsistere atque idcirco esse aeternam δc a se.
Io. Tam impium systema inter alios secuti sunt Caelerus, atque Tollan
66쪽
dus, quorum primus apud Buddaeum citato libro pag. 8 . hate habet in opere
inscripto: Diecimen Artis ratiociuandi naturaiis m. edito Hamburgi an. x68 .cuibis, praemissi sequitur mundum in satu, in quo jam es , dependere a Deo.
hoe eli quod eqntineatur in sentia Divina, aeque fere ac aequatitar inter quadra.. sum ex AC , rectangulum ex BC γ CD continetur in essentia cireuli EA D. er quemadmodum illa aequalitas semper in circulo contenta suis oe erit, lieeν meis moratae lineae numquam ducta fuissent, eodem sere modo essentia mundi ab omαῶ aeternitate M essutia Dei fuit contenta ex ea emanavit, atque In aeternum in ea eontinebitur: illa autem nullo modo es ex nibuo iuxta innatam in nobis in.
Htatem , qua nobis a Des ipso dictatur, quod ex nihilo nihil sit. Alter vero apud eumdem pag. I92. in disputatione de originibus Iudaieis Spinosismum sub nomine Pantheismi palam defendit, nec veretur quibusdain Strabonis verbis in. nixus i plum Moysem facere Pantheistam. I t. Quibus expositis aggredior ad eorum refutationem,& primum adverto me nullo pacto posse assentiri Baelio, qui hoc impugnaturus systema in verbo Spinosa cum communi Philosophorum sententia tamquam certum 8c explor tum ponit materiam , sive substantiam extensam sine partibus reapse distinctis esse non posse, atque ideo nec craitari. Si fundamentum hujusce refutationis in hoc poneretur cum citato Scriptore & cum aliis, qui ipsum sequuntur. non immerito apud eumdem Spinolistae negarent sui Praeceptoris systema maianifestae salsitatis ab aliquo fuisse convictum. Nam ex iis quae in Ontologia f. 78.&seq. & ε. Is 7. disseruimus, constat partes reipsa distinctas in una substantia extensa minime exstare, nec ab ipsomet Deo in plures partes eamdem substantiam posse secari. Quamobrem nos alio vertamus oportet, si contra Spinosam aliquid proficere cupimus . Nec hac nostra sententia aliquod Spinosae disti pulla suppeditamus telum , quo se tueantur. Nam & aliae sunt praesto certae & evidentes rationes , quibus homines confodias, & ex eadem sententia firmissimae eruuntur ad eorum systema penitus evertendum . Primo enim Iabefactatur ob illud unum, quod ut invictis prorsus rationibus in Psychol. q. tr I. docui , eadem substantia non potest esse extensa simul & cogitans. Secundo si foret una tantum extensa substantia a se atque ab aeterno, eadem esset ita absolute &in omni genere , non in aliquo tantum infinita, ut major substantia extensa nec esse, nec cogitari posset. Cujus licet a Spinosa concessi rationem prorsus evidentem duco ex iis quae de infinitate entis a se in antecessum disputavi , positam in principio sufficientis rationis, cur substantia a se hanc potius ex. tensionem , quam alium majorem haberet. Iam vero paulo post ostendemus substantiam extensam absolute & in omni genere infinitam esse nequire. Tum etsi substantiam extensam absolute infinitam esse posse daremus , tamen non s rei haec una in mundo sabstantia. Nam ex hac hypothesi sequeretur id quod ex suo systemate Spinosa collegit , corpora & animas non esse nisi varios m dos & determinationes ejusdem substantiae, illa scilicet esse diversos ipsius m tus , has esse diversas ejusdem cogitationes. Iam vero in una substantia extensa , eulus partes reipsa distinctae non sunt , alii in alias easque contrarias plagas motus esse non possint, quia ut docui in Gntologia a18. intestinus di perturbatus motus, quo situs partium Variatur , postulat partes reipsa distinctas suisque terminis singulas undequaque circumscri pias, qui singularum partium termini prosecto non sunt in uno extenso prorsus continuo, quod
67쪽
terminos habet in libramento communes, non illos proprios, quibus alia ii si is pars ab aliis secernatur 78. Ont. Nec eosdem Spinosistae admittere pol. sunt , si secum constare velint, eoquod multae partes suis undique propriis ter. mitiis circumscriptae debent esse plures distinctae substantiae. In hac autem re rum universitate multos esse observamus hujusmodi in diversas atque contra- fias plagas motus , quibus fit ut multimodis varietur partium mundi situsae dispolitio. Ergo corpora, in quibus iidem perficiuntur, non sunt purae unius extentae substantiae determinationes, sed verae partes discretae , totidemque diis stinctae substantiae . I 2. Nec ajat apud citatum Baelium ad num. 2. adnot. liti. N. Spinosa, ut duae materiae portiones sint duae substantiae distinctae , opus esse easdem intercepto vacuo discerni, quod nequaquam usuuenit . Nam ut mittam argumenta, quibus sanior Philosophorum pars vacui necessitatem demonstrat , da inane inter corpora nequaquam exsistere, L ajo ex hoe uno, quod hujus mundi diversae partes variis & in omnes partes etiam contrarias motibus cientur, colis
ligi easdem suis undique terminis propriis circumscribi atque idcirco esse t iidem distinctas substantias. Nee aliam video rationem , qua Spinosa tantam plagam repellat , nisi cum aliquibus Philosophis, quos in Ont. luculenter refutavimus, confugiat ad substantiam continuate quidem sine partibus distinctis extensam , sed prorsus mollem, & flexilem, omnibusque figuris suscipiendis idoneam , quam esse impossibilem ita perspicue citato loco monstra ovi, ut nullum in eadem effugium Spinosistas arbitror posse invenire.
Ig. Sed videamus quaenam absurda sequantur ex eo, quod una tantum sit substantia quae cogitet. Duo ex intimo sensu tamquam celeta colliguntur, alte. rum meam mentem eodem tempore pluribus affici cognitionibus, quia non posset relationes, uti limilitudines, & convenientiam atque discrepantiam cognoscere, ut revera noscit, nisi saltem duo simul perciperet: nam quod aliqui ajunt residuam esse memoriam primi, dum mens idea seeundi afficitur, id valde o tu sum est & eodem revolvitur , quia memoria non est nisi praesens rei alias perceptae cognitio f. s. n. 2. Psych. alterum autem non posse, quantumcumque conetur, meam mentem eidem prorsus propositioni plene assentiri & plene disia sentiri 2Iq. Log. eamdem prorsus rem amare & odio habere . Ex primo sequitur in Spinosiano systemate non unam tantum , sed duas eodem tempore in anima esse divinae substantiae determinationes cognitionesque. Quidni ergo duae quoque consequantur assensones appetitionesque prorsus contrariae λ Nam
fieri potest ut anima mea simul cognoscat & rationes, quibus alicui propositioni assentiri debeat & aliquod objectum amare, & rationes, quibus eidem
dissentiri , & idem odio habere. Aliis Philosophis , qui cujuslibet hominis
animam esse volunt unam tantum substantiam distinctam ab animis aliorum hominum, integrum est respondere, nullam esse contradictionem in pluribus percipiendis , esse vero in assensu & dissensu , in amore & odio erga idem prorsus objectum . At Spinosiani id non possunt, quia cum experientia constet in pluribus hominibus hos erga eamdem rem assensus atque dissensus , amo. res & odia reperiri , concedere debent in eadem & una Dei substantia has adeo contrarias determinationes exstare posse. Quod si in quolibet homine esse possunt diversae ejusdem substantiae determinationes, quod attinet ad cognitionem tum rationum, ob quas aliquod objectum est appetendum , tum
68쪽
lationum , propter quas in respuendum, quid ni esse pessunt obserontinctianis quia attinet ad assensus & dissenius , ad a-- δe odia ero: ictari reorsus objectum Cum vero intimus sensus '& experientia doceant in eri omine id nequaquam fieri posse, bene vero in diversis , planum fit euiuslibet hominis mentem esse substantiam diversam ab iis, quae in aliis homunitas cogitant, assentiuntur appetunt. Ceterum hae variae, multiplices, aliae aliis sucredentes, infinitae substantiae extensae determinationes', sive quod attinet ad divessos motus , sue 'quM ad varias ideas appetitionesque, in easdem incurrunt dissicultates, ac niundum evire suis mutationi s incuri ere upta vidimus num. r. & seq. quia vel ab aeternosuerunt hujusmodi mutationes, vel aliquando esse coeperunt, adeout per totam aeternitatem suerit quidem substantia extensa, sed 'sine ulla prorsus mutatione suceessioneque determinationum ' quorum utrumque cum evidenti ratione in gnare consecimus. Ex quo fit ut Spinosae adstipulatores 3e suis premant 'iuia heultatibus & iis etiam , quibus ceteri impiorum dogmatum desenseres. ad sui Dei immutabilitatem cum harum determinationum variat sone concilianadam ajant omnes, quae nunc sunt, determinationes semper & ab aeterno lata
se, & aliud nihil factum Lisse, nisi ut ab alia ad aliam potentialein infiniis
extensae substantiae partem migranent, itaque usuvenire ut Spinosae Deus, quoapertInet ad suam totam substantiam, prorsus idem perseveret. Nam praetera quamquod purae determinationes interiorem extensam substantiam peragrare non possunt , & ideo ab aliis ad alias ejusdem partes migrare, quia ut vidumus 237. n. a. on . non amplius forent determinationes, i ed subitantiae : denus peto an ab aeterno in iisdem prorsus potentialibus partibus perstiterine, an umro ab aeterno ab aliis ad alias transmiserint. Quodcumque dicatur, nullum Spinosani exitum habebunt. Nam si primam ajant, nulla foret ratio sumesens, me in tempore loca commutare cceperint; eoquod est quidem ratio simciens in nostra sententia, qui volumus Deum libere se determinare ad mundum eum
suis omnibus mutationibus creandum; non autem in eorum, qui hane substantiam extensam necessario operari contendunt. Quod enim necessario operatur, aut stitim ae est , operatur, aut numquam. Haec autem extensa substantia ab aeteriano fuit quemadmodum & ipsius determinationes . Ergo aut ab aetereo mut runt locum vel sua, vel substantiae, In qua sunt , Virtute, aut numquam mvistare potuerunt. Sin autem secundum, incidemus in eadem absurda, quae in a tecessum eonsequi ostendimus num. I.&seq. Quod si novas etiam determinationes, quae antea non fuerint, exstare concedant, quantumcumque apud Baelium in annotatione ad litteris CC conendix divinam defendere immutabilitatem, eoquod
hae mutationes non sistitantiam ipsam assiciunt, sed ejusdem determinationes, quod quam inepte' diratur idem melius declarat; tamen urgebuntur iis rati, vibus, quibus in superioribus docuimus n. s.&seq. Enti a se, utpote complectenti omne possibile ens , nilut novi, quod ante non erat, accedere; nihil ejus, quod ius inerat, decedere posse . Ex quibus omnibus fit manifestum .hane Spinosae ypothesim esse omnium, quas oscitans Philosophus conuninisti potesti, maxu
is sertim si animum adoriamus ad levitatem rationum . qita a coiii mutii illotum hominum sensu Spinosam dejecerunt Nam primo expendamus, si placet, inam enuntiationem , quod duae aut plures substantiae ejusdem attribuo T. IV C ti
69쪽
non possunt. Si auctor contenderet duM aut plures esse non I pror
sinule substantias , non valde pugnamm; quamquam id etiam relata Ghpui auorum de hac re sententiam examinabo s ρο. At cum duarum alit pluruvn ex parte similium,& ex parte dissimilium substantiarum possibilitatemn verit nulla ratione serre possum . Quid enim repugnantis est in eo ut esse possint duo aut plura corpuscula extensa quidem, ted ut explicavimu
oot: eum diversis substantialibus determin tionibus , scilicii but. 3lia 53um. dentiatis & ma itudinis reperiantur Z Quae corpus Ia si cuium V, alti ajunt, accipiantur , omnia differant ; si abstracte , in genere extensμε.
w emunt , Quamobrem cum apud citatum Buddaeum pag. 238. ait Spinos. a substantias differre non posse nisi aut propter diversitatem substantiae, qui propter diversitatem attributorum, necesse non video ad tertium distinctioniscaeuh petitum ex unis individualibus disserentiis eum B daeo confugere, equis i ad Spinosam refellendum satis est itenere commemoratas corpuscularum Mantiales disserentias, nec juvat desperatam ipsius caussam eum Leibnitiana cohfundere . Cum vero ait duas substantias quae diversis attributis utuntur, nubit habere commune, satis superque resellitur ea distinctione sensus abstracti di conςreti, & illa generum doctrina in Logicis explicata v I 29. quod g
pus antequam conjuqctum intellisatur cum differentiis, potest aut cum hac aut cim lilial lodifferenter copulari ' postquam veto conjunctum est eum aliqua . iis, neutrum amplius disjungi potest, quin tota substantia intereat; illustrata exemplo corpusculorum , in quibus extenso abstracte considerata potest esse hujus, vel illius densitatis , atque his vel illis magnitudine atque figura definita; at posteaquam cum aliqua ex his determinate conjuncta est, ut d bet coniungi quo exstet, sine comiptionei totius substantiae corpusculi haec amplius separari non possunt. Quid autem caussam Spinois iuvat ratio illa, quod si duae substantiae aliquid haberent eommunis, altera per alteram intelligi μset; id quodi est eontra definitionem substantiae, cujus, ut per se exsistentis,
idea ab idea alterius pendere non potest Siquiὸem aliud est ideam unius sub , stantiae necessario pendere ab idea alterius, aliud est eam posse sine ulla neces state pendere. Illud suaderet eam labstantiam, cujus idea sine alterius idea non potest haberi, non esse per se, id quod paulo post. accuratius declarabumus ; hoc autem nequaquam : siquidem in vera originis idearum sententia idea, quam anima suimetipsus habat, pendet ab idea corporis, quatenus idea corporis prius in anima excitatur, & deinde ad eam anima reflectens sui quoque metimus ideam acquirit Ia I. Log. tametsi anima sit substantia a corpore secreta, proptereaquod id aecidit sine absoluta necessitate, quia posset mens sit notione prius informari, quam , ullam corporum habeat. Jam vero si duaesiustantiae aliquid habent commune, uti duo, corpuscula, quae tin exteGone conveniunt, possum ex crassitione unius ex. g. corpusculi venire in cimnitiomem alterius, non quidem persectam atque concretam, sed solum impersectam di abstractam, eo quod aliae in alio corpustulo sunt densitates , magnitudines atque figurae, & idea generis, quod est in utroque, non repraesentat omnes substantiales disserentias, quae aliae in alio corpusculo sunt, quaeque ad pers Bam sibstant in utriusque, gurionem acquir m istant necessariae. Verum necesse non est .ut. primi cognitionem hauriami: ex se-ndo, aut secundi exfrimo , quia tam primi cognitionem sine' si undo D quam secundii sime primo
70쪽
possum mihimetipsi eomparare. Ergo ex tae, quod ex eriὀitione ubius possim
im cognitionem *lterius Nenire, non sequitur quod Spirum contendit, neutrum
. To. At enim' is potest ursere cortorum & animarum cogitionem haberi non posse sine cognitione Dei etiam in Christianorum sententia, proptereaqu illa intelligi nequeunt sine continuato profluxu a Deo, qui eadem non scdum ab initio creare , sed etiam conservare, idest continuate creare debet. E Per se esse non possunt. Ex quo fit, ut potius diei debeant modi de determia
nationes divinae sebstantiae, quam substantiis. Ο . . . I . Ad haec primum adverto persectam quidem animarum 3c eo orum etagnitionem sine cognitione entis a se obtineri non posse , eoquod animae & eo Pora cum a se esse nequeant, sed debeant ab ente a se ereari, sine continu ta Dei creantis & conservantis actione perstare non possunt, & idcireo hic perennis a divina i Libstantia effluxus tamquam substantialis differentia m e rum essentiam ingreditur: at neminem posse infietari contenD aliquam m bis imperfectam eorum cognitionem acquiri sine ulla eognitione entis a se, atque idcirco fine ulla cognitione profluxus ab ejusdem Libstantia. , Si Men ante anima insormatuo ideis corporum per sensus illapsis, atque idea suimeti
sius ex ideis corporum per reflexionem comparata , quam adminiculo utriusique, entis a se notionem eliciat . Id autem satis est ad ostendendum animas& corpora non esse puras interiores divinae substantiae determinationes , eoquod harum nulla nec impersecta cognitio posset haberi sine cognitione substantiae . quam ut internae determinationes assiciunt. Et revera nee motum possumus intelligere sine eorporibus, quia relativa sine absolutis quae reserantur, percipi nequeunt ,& purus motus est pura inter corpora relatio, quod attinet ad successivum contactum ρ. ρ7.&seq.ontinec vim motricem, tametsi sit accidens absolutum, eoquod sine relatione ad motum vis motrix percipi nequit. Quod idem cadit in appetitiones animae viresque appetendi. Ergo si animae & torpora non
forent nisi purae substantiae a se determinationes, sine illius cognitione nec im persectam ipsorum notitiam comparare πssemus. Quod eum aliter se habeat, ut docuimus , perspicuum facit animas 3c corpora non esse puras interiores subastantiae a se determinationes. Atque hanc arbitror esse aliam rationem, qua Spinosianum systema labefactatur. a , 18. Deinde ajo ex hoc, quod persecta & absoluta corporum 8e animarumaeognitio sine cognitione entis a se acquiri non possit, sequitur quidem corapora Sc animas non esse substantias persectas qualis est Deus, ut non solum. non indigeant ente, in quo insnt tamquam internae ipsus determinationes,
Verum nee illo, a quo dueant originem & continuo conserventur 13. non autem essicitur eadem nee inter substantias impersectas esse numeranda, MAE in gent ente a quo creentur & conserventur, non vero in quo tamquam ii
dubiecto ipsa tamquam interiores mutabiles determinationes exsistant. In hoc enim hujus eardo quaestionis postus est: nam etiam nos concedimus eorpora5 animas non esse substantias prorsus absolutas, & damus ab ente a se neces sirio & continuare pendere, sed imus inficias eadem in ente a se tamquam internas ipsus determinationes, uti vis motrix aut motus in corpore exsistunt, reperiri; idque ob illas levidentes rationes, quas in antecessum attulimus, quaseerte Spinosiani nee tas responsionibus labefactant, nee allic alicujus momen