Orationes studiis auspicandis habitae, commentarius epistolae, ellogia, inscriptiones Antonii Angelini

81쪽

Noli mediocrem avitae gloriae labem, praesul praestantissime i, vosque omnes quotquot frequentes conVenistis viri eruditissimi, inurere illi videntur, qui maiorum vestigiis neglectis et veteris institutionis severitate excussa ad optimarum artium metam praepostero tramite enituntur. Adolescentium enim in nobilissima studiorum palaestra decertantium dignitati et progressibus consultum satis et provisum ducunt, si tenerae mentes a Severiore sapientia revocatae inanibus nulliusque frugis cognitionibus innutriantur. Parabiles enim, inque medio positas scientiarum OPUS Obtrudunt, novumque docendi discendique genus

Aderat vir spectatissimus, rei litterariae in ditione atestina praepositus, Aloisius Rangoni marchio, qui doctrinane magis, an virtute, quibus generis auxit ornamenta, claruerit, nescias. IIuno egeni altorem, miseri solatorem, bonae artes cultorem, eruditi ma cenatem munificum habuere. Pietatem, religionisque studium vel dissieillimis temporibus numquam intermissum humanitate et mo destia cumulavit. Oculorum morbum, quo ingravescente aetate diu laboravit i aequo animo tulit contemptor terrestrium, praemia marnens non interitura. Paucis ab hinc annis rebus humanis exemptum omnes boni neverunt. Si viri, qui me eximie dilexit, desideri

moveri negem, mentiar certe.

82쪽

- 77 excudunt; quo adolescentibus remissis, desidentibus, nihil cogitantibus atque aliud agentibus doctrinarum omnium supellex ultro illabatur. Praeter haec permultis gravis insedit opinio, crescentis ingenii aciem hebescere, si quam inivimus studiorum viam insistamus, assuetisque praeceptionibus discentium mentem singamus. Quid multa P graecis bellum

litteris cient, nosque in iis tradendis actum agere criminantur. Itaque et os obtrectatoribus obstruere, et querelis mea Voce Occurrere, mentesque, si quae de via deflexerint, ad Saniora revocare, et graecis litteris sua iura, suamque asserere dignitatem decrevi. Itaque valeat apud vos, Viri mu-tinenses lectissimi, veritas, quam adversae debilitare nituntur opiniones, Vestraque sapientia et aequitate recreetur; in cuius patrocinio me Vestra humanitas, oculi, Vultus, atque Ora sustentant. Metu enim quo trepidabat, solvitur, inque vulgus mea laetior emanat oratio, cum tacitus mecum ipse revolvo, graecas a mB litteras ea in urbe praedicari, qua in urbe vehementius excultae non sinu eximia

maiorum vestrorum laude floruerunt. Illuxit quidem huic urbi aetas illa, qua nemo laudis cupidus adolescens latinas italasque litteras a graecis disiunxit. Quibus enimvero

praeconiis etiamnum apud seros nepotes academia intra

domesticos Grillengonii civis amplissimi parietes instituta non effertur, e qua viri eruditissimi omnibus ad dicendum praesidiis ornati prodiere i Θ Cui M. Antonii Crotoniatae, cui Francisci Porti cretensis nomen ignotum, qui aditum' a Florebant Sadoletus, Cortesius, uolga, Milanius, Fal-ο lOppius, et alii multi, qui optimis in artibus gloriam summam a consequuti sunt n. Alexander Caprara e S. I. in elogio Car li Sigonii. . Diuitired by Cooste

83쪽

- 78 ad graecas artes iamdiu interclusum reserarunt, et ad harestudia excolenda veluti signum aliquod extulerunt 3 3 Αuspicatissimus, patriaeque vestrae honestissimus semper seretur et praedicabitur ille dies, cum calendis februariis anni MDXXXVI publica senatus auctoritate domicilium suit graecis litteris hac in urbe constitutum, ad quas arripiendas mira

omnes alacritate confluxerunt a. Vestrum nomen, viri mu-tinenses, toties ornatur, quoties relatum legimus, Carolum

Sigonium in antiquitatis monumentis facile principem in

Porti locum suffectum consertissimae iuvenum manui atticas opes reclusisse, et atheniensium, lacedaemonumque in re publica tuenda virtutem aurea narratione eSSe prosequutum 3. Vivit sane, recentique apud vos laude floret Franciscus Molga, qui graeca adolescens arripuit, SenSu-que exquisitiore gustavit nec posteritatis oblivione

a Franciseum Portum mutinenses conduxerunt, ut graecas

s litteras publice profiteretur. Erat autem Portus temporibus iis is facultatis huius facile princeps. Quare non cives tantum, sed n et exteros doctrinae fama alliciebat s. L. A. Muratori in vita Sigonii.' a Magnus tunc erat ardor iuvenum mutinensium in pa- is laestra eruditionis s. Muratori loc. cit. Τiraboschi Storia della Leueratura lib. III, cap. II. n. XIII tom. VII, p. II: e lib. I, cap. IV. n. XI H tom. VΠ, pari. I.' Fidem laudibus, quibus Sigonium uno omnes ore historici in graecis litteris extollunt. cumulate addunt Iibri, quos in vulgus edidit - de republica atheniensium - de atheniensium et lac daemoniorum temporibus - Aristotelis opera rhetorica.' Iosephus Lugii, doctor decurialis eloquentiae tradendae inmutinensi athenaeo an. MDCCCXXXVI Francisci Molpae nomen

venusta oratione honestavit.

84쪽

- 79 extinguitur Tarquinia, quae in avi nomen ivit, comptaque oratione Carmidem et Critonem Platonis e graeco conve iit L Inter vos constat, praecipuum augusti patrum cardinalium senatus decus Jacobum Sadoletum latinam scribendi venustatem et copiam graecis litteris cumulasse ΛΕ- terna sane lauro sibi frontem praecinxit Ludovicus a Castro Veteri, cum poeticas leges ab Aristotele descriptas

Vertens, easque eximia eruditione enarrans edocet, qua iter carpendum, ut ad poetarum sedem praerupto in monte sitam contendamus 3. Qua vero graecarum litterarum copia abundarit Varro voster, acer delitescentium in italiae tabulariis monumentorum conquisitor et vindex Ludovicus Antonius Muratori, in anecdotis edendis innotuit Haec domestica exempla sibi proponat velim, atque imitari condiscat mutinensis iuventus, retineat acriter atque conStanter eam laudem, quae gentis nominisque vestri praecipua

Franciscus post vernacula. in quibus suae iam eruditionis ceria a documenta dedit, latina graecis et hebraeis coniungit, inter raris-n sima ingenia connumerandus v. De poetis suor. temp. dial. I. g Τu non modo etrii scam politissimam linguam, sed Iatio nam, sed graecam optime calles s. His verbis Tarquiniam aD satur Franciscus PatriEi, cum ei tertium volumen peripateticarum

quaestionum inscriberet. Patriri opera Basileae MDLXXXI.' Sadoleius Leoni X ab epistolis in psalmorum, et Pauli ad

romanos epistolae enarratione praesidium a graecis est mutuatus.' Muratorio assentior, qui Ludovici natale solum non Castrum vitreum, ut muliorum scripta serunt, sed Castrum vetus latine esserendum duxit. Muratori, vita det Castelvetro.

Tiraboschi, storia delia italiana letteratura, tom. VII parte III.' Lombardi, storia delia italiana lolieratura nel see. XIIII

tom. IV.

85쪽

- 80 censeri debet. Itaque hoc animo ad orandum accedens in eo enitar ut evincam, quantum graecis litteraria res publica debeat. Quo nobilioris facultalis vindicias postulo, eo aequius est impensiore studio vos humanissimos homines

verba mea excipere, mihique animum adFertere. Primum omnium edisserant, quaeso, graecarum litterarum Mores, quaenam ex disciplinis, quae in communi hominum usu versantur, n0n summopere huius sermonis

praesidio muniatur. Num theologos, aut eos qui in veri vestigatione adlaborant, num oratores aut poetas proserent PAt enim lucem e medio tollit, qui quas memoravi facultates atticarum artium ope nudat. Paucula summatim delibemus.

Agedum animum appelle ad omnium doctrinarum longe principem et parentem, Dei ipsius nomine honestatam, theologiam loquor, cui rei christianae tutamen concreditum est, et dignitas. In arenam descende, manus consere, pugnam capesse, sententias argumentis conclude, perduelles pugnantia loqui Ostende, eosque coargue; impar pugnae pedem reseres, spem tibi ipse palmae incides, primo incursu te landet hostis, causa tibi e manibus dilabetur, nec scientiae, quam prosteris, nomen tenebis, si graece nescias. Enimvero in medium veniat quaestio, quae ingenia doctissimorum virorum torsit, de discrimine inter

OμOOυσιον et ὁ χοιο υσιον, quae vis et potestas utrique tribuenda ; ut vocem priorem ariani reformident, quippe quae Filio diam eamdemque cum Patre οὐσίαν vindicet:

altera vem auribus artanis non ingrata, assimilem, non eamdem ac Patri naturam Filio adscribit: quarum vο- cum pondus interturbantes Ursacius et Valens artanorum ductores in firmiensi conventu omnia miscuerunt, turbas

86쪽

- 81 civerunt, plurimosque dolo malo in fraudem, inque sceleris societatem egerunt Age Vero, tuis assonet auribus Vox Θ εοτοκος, qua tum ephesint, tum chalcedonensis, tum florentini conventus patres Virginem Matrem Deo auctam esse edixerunt. Si te graecae lateant litterae, haerebis, in erroris discrimen vocaberis ; una enim eademque vox in contrariam trahi sententiam potest Quot sevit lites in conventu Franclarii ad Moenum coacto, gallos inter germanosque pontifices praepostera nicaenae sententiae interpretatio, cum quaestio de imaginum sacrarum cultu incidisset Jl Iamvero si pro romani pontificis3 S. Athanasius epistola de frnodis num. XXXIV, oper.

Idem, resutatio hypocrisis Meleiii et Eusebii, tom. II. Prudentius Maranus. Divinitas Iesu Christi lib. IV, cap. XXIX.

Marius Victorinus, adversus artanos lib. I. Palma, praeleci. histor. Getes. tom. I, cap. XXX. Natalis Alexander, dissert. de οἴχομιον, et ὁμειάσιον. Fassini, dissert. de voce OlbζοουτιIV. Ε re lare duco, si et illud adiungam, non paucos et recte

sensisse, nec a Voce Peperci Sse.

' Epistola s. si illi inter acta synodi ephesinae, an. CCCCXXXI. Concilium chalcedonense an. CCCCLI, acl. IV, et V. Concilium forentinum an. MCCCCLXXXVm collat. XII.

Vox Θερτ mς, si eam activo esseras, et acuas in penultima, gignentem Deum innuit: contra ea si esseras passive, et accentum ad sγllabam alteram retrahas, Θεοτοκος, a Deo genitam sonat. Srnodo II ni caenae, quae et oecumenica VII, perpetuo in usu fuit vox π T ritu, non vero λατρευξω, cum imaginum cullum suis scitis sanciret; quarum vocum potestatem non assequutus, easque praepostero vertens latinus interpres ansam errandi praesulibus dedit. Compone sententias patrum nicaenorum cum Duiliam by Corale

87쪽

- 82 potestate et iuribus sit tibi dimicandum, si cum acerrimo adversario res sit de acaciano, de photiano schismate, si graecorum cum latinis dissidii in synodo forentina compositi sit tibi mentio iniicienda; nonne haec e mediis graecorum historiis retrusa atque abdita erunt tibi eruenda P 0uοι vero aut ambigue dicta, aut aliam in sententiam detorta, aut interpretum incuria subobscure implexeque translata graecarum litterarum face claruerunti Constat inter historicos, Basilii voces de Evagrio antiocheno absonum in sensum desexas, ecclesiae annalium conditorem ac parentem Baronium, ut scite a sociis Bollandianis edoctum est, in fraudem egisse L Si omni nestorianae labis suspicione sanctissimum praesulem Chrysostomum eluas, eiusque sententias vel leviori vacare culpa evincas, nonne praesidium a graecis arcessas, oportet ' p 0uot acuit ingenia unus et alter locus epistolae dulii pontificis, qua cumeusebianis graviter de illatis Athanasio iniuriis expostulat; eosque Romam contendere, Dicaenisque scitis parere detrectantes corripit: quarum litterarum interpres a Iulii mente recedens ab acrioribus criticis coargutus est a. Asententiis in latinum translatis apud Danclartienses. Acta synodinicaenae apud Labheum, concit. tom. XII. Νatalis Alexander, dissert. VI in seculum VIII. Trombelli, dissert. X de cultu sanctorum.

Acta SS. in vita s. Antonii die XVII ianuarii S. IX, num. XL ei XLIII. Pagius in notis criticis Baronii an. CCCLXXXIX, num. IX. Valesius in notis historiae eccl. Socratis lib. VI, cap. III.' Id praestitit p. Daniel e S. I. dissert. in hom. III Chrys.

ep. ad hebraeos. Τ Constant in notis epist. I s. Julii ad Eusebianos an. CCCXI.II. Di diligo: by Ci

88쪽

- 83 meo munere abesse reor eos vocis libertate perstringere qui Baronio auctore et duce Constantinum salutari lavacro Romae a s. Silvestro lustratum serunt, eosque earpere,

qui Eusebii, Somment, Theodoreti historica monumenta

latine reddentes, in sensus a mente scriptorum alienos de

fluxere Quid pluribus p quae de Christo domino litteris

mandata sunt, si unum Matthaeum detrahas, graece Sonant : eorumque vim probe versio latina interdum vix refert 2. Quis vero tot nobilissimos rei christianae vindices, adsertores, et parentes ingenio studiisque assilientes queat in numerum digerere, qui fidei penitiora dogmata acriter perscrutati viam ad eadem oppugnanda sepserunt Zquorum si te sugiant scripta, manca inchoata ac debilis erit sacrarum doctrinarum scientia. Quis enim Athanasio in Trinitatis augustae mysteriis enodandis acrior quis niti

dior et pressior 3 Quis cum Basilio doctrinae copia sublimi

Quaestionem de Constantino lustralibus aquis abluto enodarunt sodales Bollandiani, die XXI mali, comment. histor. cap. I, in quorum sententiam recentiores critici ivere. Valesius in notis Eusebii.' a Proprietatem graecam latinus sermo non explicat v. S. Hieronmus adversus Iovinianum lib. I, num. XIII, edit. Vallarsi. a Translatio e graeco in latinum attenuat sensum B S. Λmbrosius enarrat. in ps. XXXVIII. num. XLIX, edit. maur. Idem de veteris testamenii versionibus ait: a septuaginta vi-B rorum sententias magis sequitur ecclesia: et hic sensus est plas nior A. Serm. IX in ps. CXVIII, num. XIII. Eamdem seri sententiam s. Hilarius tract. in ps. CXVuΙ,num. I, et lib. XI de Trinitate num. XVII, edit. maur. Multis in medium collatis exemplis rem confirmat Λlphonsus Salmeron e S. I. prologom. XVII in hist. Evang. Diuiliam by Cooste

89쪽

- 84 ac modo non divina conserendus p quis Naeti angeno limatior et comptior, qui veneres elegantiamque sectatus robore dicendi nervisque non caret Θ Quis Nysseno aptius oratoris,

philosophi, theologique partes exsequitur Θ Quis Chrysost

mo uberius et pleuius mores ad rectum singit, doctrina imbuit, virtutes serit, bellum vitiis grassantibus indicit Θ ut tacitus Athenagoram, Tatianum, Iustinum eruditionis ubertate assiuentes praeteream L Nullius est lantum flumen ingenii, nulla dicendi vis et ubertas, quae non dicam

exornare, sed ne enarrare quidem valeat optime de rochristiana meritos conventus Ephesi, Antiochiae, Byzantii, Nicaeae, Caesaraeae, Ancyrae, Chalcedone, Tyri coactos : ut patrum conscriptorum numero sapientiaque floruerint: quam strenue contra gliscentes errores dimicatum, quo religionis studio signa collatat Quo factum est, ut quotquot ex inseris sese in posterum extulere errorum e pita , infirmata et comminuta hisce armis fuerint: quod religionis christianae armamentarium in tenebris et situ iaceret, nisi graecarum litterarum lumen accederet. Age Vero ne semper patres, patrumque comitia meditemur: quid tibi viro ad sacra munia obeunda adlecto magis ad manum, quam graeca 3 Sermo tibi cum amicis de ritibus quibus Ecclesia divino ductu ac numine pietatem in nobis fovet,' instituatur, teque percontentur, quid haec aut

illa vox sonet, quam usurpas quotidie, cum sacris operariS, cum diurna nocturnaque laudum pensa Deo exsolvis, cum sestus dies, cui graecum nomen inditum, agitur Haerebis

D Argonne, de la lecture des peres de regii se part. III, chap. II. S. Eucherius pontifex lugdunensis lib. instruet. cap. XV Duiliroes by Cooste

90쪽

- 85 profecto, temet torquebis, nec propositae quaestionis laqueis te expedies: hinc risus, hinc sannae, hinc convicia, hinc inusta inscitiae labes ac nota: quae nota ac labes inseditiam et inveteravit in nostro nomine. Quamobrem hoc maneat, rei christianae eo plus dignitatis, decoris, ac praesidii detractum iri, quo remissius graeca excolantur i. Ecquid sentiendum, si ad disserendi facultatem verique disceptationem te conseras Θ Nonne haec ars, quam sapientiae effectricem et ducem iure praedicamus, graecos seri auctores et parentes, a quibus impensius exculta, brevi ad eam absolutionem est evecta, quanta optari posset maxima Quam multa et commode dicta ab iis in vulgus manarunt, qui Septem sapientes serunturi Quamquam enim ambigi nequeat, non pauca eos latuisse, quae ad Deum, hominesque reseruntur ossicia, quaeque divina Christi religio errorum tenebras excutiens, opinionumque delens

omnes propemodum loquendi formas contraxit, quae graeco fonte manantes sedem inter latina sacra obtinent: quod commentariolum Volvere operae pretium duco. Biblioth. Patrum, edit. de la Bignotom. VI. Numquam viro theologo ex animo excidat sententia, quam in solemni concione ad patres Tridenti conscriptos tulit Cornelius Musso pontifex bitontinus: a graecia mater nostra, cui id totum s debet, quod habet ecclesia latina s.' Hac mente loquutus est Τullius de orat. lib. I, cap. IV. a Atque ut omittam graeciam, atque illas omnium doctrinarum in-

n ventrices Athenas B.

a 'Aσ-ηρξῆ ριλοσοφια s a graecis primordia duxit philosophia. Diogenes Laertius in vitis philosophorum, prooem. lib. I num. V, edit. Amstelodami MDCLXXXXH: quamvis non sim nescius vestigia huius facultatis apud aeoptios, persas, indos primitus exstitisse. Diqiligoo by Cooste