Caroli Boucheroni De Priocca, Vernazza, et Valperga Calusio

151쪽

XLIX in tales vocula et rumores incidere, Cum pars constantiae sit eosdem contemnere, et nemo unquam in sua civitate honoribus et rerum gestarum gloria

floruerit, quin opportunum aliquando invidiae se dederit. Proinde, quum

PerSonae, quam Su Slinebat, pericula nonnulli interdum eidem ostenderent, navarcho Se comparare Solebat, saeviente Coelo, intempesta nocte alligam undique fluctibus navem in portum conanti deducere. Atqui tum maxime vim exeriaiebat, excitato remigum robore, Ca-Vendoque, ne qui de sua magis cogitet Salute, quam de alienaci quid ni igitur animum intenderet ipse , et iamdiu cogitatione praeceptas et pertractatas humana re ex aequo aestimaret erretque 3 Quare sine metu et spe negotia curabat, et qui alias otium securitatemque lau-

152쪽

Ldaverat, in iis temporum asperitatibus locum relinquere constanti homine indignum plane censuisset. Nunquam Sane magis studium et voluntatem suam regiles tatam voluit, cuius rei vel haec sides

sit, quod quum in perduelles quaestiones fierent, quia misericordia in regni

perniciem versura videbatur, de iis gravius decernere non dubitaverit vir cetera aequissimus, licet magno suo periculo id fieri intelligeret, si secus accideret. Verum maiore eum, et graviores adhuc labores manebant. Iam intelligis de ultima regni eversione mihi esse loquendum, quam tot eventus, tot conatus maturaverant Ρuderet me ire per omnia,

quae traditam arcem Consecuta Sunt,

caedes in Gallos consulto a coniuratis

sactas, proditiones inauditas, homines publice legatos iure gentium e usque

153쪽

LI abutentes . ut larvati per urbem discurrerent ad plebem sollicitandam. velitaria haec arma erant, quibus regnum eminus adhuc appetebatur Ventum erat ad Non decembr. an. MDCCLXXXXVIII, quum ecce nuntiatur Iobertum, Gallici exercitus ducem, nuper in Italiam missum, relicto repente Mediolano, Novariam et Vercellas cum parte copiarum OccUpare.

Miles Gallus, relato gradu, ex Insubria infestis signis regionem ingreditur inscio rege bellum conflatur Taurinum ipsum brevi oppugnatum iri per trepidos et incertos auctores praedicitur. Interea tabellarii regis distinentur, et nova regiminis sorma in speciem libertatis in oppidis passim obtruditur. VtiPOStea Compertum est, Obertus hoc facinus in se receperat, sive ObSecutuS nostrorum exsulum voluntati, sive quod,

154쪽

LII rebus tunc ad arma spectantibus, Sub- alpinos quovis pacto obnoxios retinere atque ad arbitrium componere, crederet maxime opportunum. Dum ille ad urbem accedit, Gallorum orator noctu in arcem se confert, indictoque bello, renuntiat regi, omnia iam in quinquevi-TUm SSe potestate proinde nihil aliud restare quam ut nulla mora interposita, volens et sine vi e regno excedat. Ad tum inauditae rei nuncium, ira et miseratio animos tangit. Siccine mucrone adigi regem, ut posteaquam idem Suam egregie liberasset, lacrymabili exitu distractus a suis , procul a patria, atque ab avorum sede iret exsulatum ZEamne fidem societatem Tantamne fraudem in hominibus esse Et nemo erat vel ex antea insensis, qui a fletu temperaret Concursantes vidisses, immolos,

155쪽

LIII in dolorem compositos, sablatis manibus Coelum obtestantes. Obversabatur regnum antiquissimum ab illis dirutum, per quos Gallia cooperta aerumnis atque in servile pistrinum detrusa, vix aliquam levamenti spem ab herili crudelitate haberet Indignabantur praeterila , horrescebant sutura. Memorabant quo impia et ne saria in regem post pacem suissent admissa, ut commeatus et pecunia quasia vectigali exacti, ut supplementa militum arroganter imperata, ut ne a Contumeliis quidem suisset temperatum, dum rex verbo socius , re captivus, inter hospitales pateras a pacificis administris turpiter opprimebatur. In his sermonibus dies advesperascebat, qUUm a Praecone Riocch libellus proponitur, qui percussa foedera teStatuS, quae a Se, quae a rege post pacem et societatem

156쪽

LIV gesta suissent commemorat, Ioberti criminationes refellit, praesentia pericula tangit, populumque ut in officio maneat, hortatur. Quae ibi narrabantur, erant sedato pressoque stilo exposita; nihil ad iram, sed omnia graviter et sidei causa; sententiae et verba hostium calumniam, loquentis conscientiam declarabant. Hic libellus per Europam tunc avidissime lectus, deservescentibus iam partium studiis, magnam apud ipsos hostes virtutis laudem auctori comparavit. Addebat Scripto auctoritatem rumor, qui in vulgus manavit, regem rei periculo commotum, RIocch ab eo edendo deterruisse. Atqui, inquit, o rex, ultimo hoc ossicio pietatis erga te meae libenter destingar vicerit scelus at sedet animo

quidquid hoc demum vitae St, Pro te, pro dignitate tua huic flammae Osferre.

157쪽

LVEx illo tempore, perinde ac Si, deposita regni defensione, ab omni esset sollicitudine liberatus, quanquam sciebat caput suum sitienter a regis hostibus expeti, nihil tamen anxius exspectabat

quae in se decernerentur. Ιnlere, urbe

Gallis tradita, quum hic comploratio seret ut in publico funere, illic limphati

e plebe vaderent per sora libertatem vociferantes, iubetur in arcem ad custodiam duci. Haudquaquam perterritus nuntium accipit RIOcca, et tantummodo petit, ut sibi conscribere testamentum liceat, ac supremis religionibus defungi Vadem dat, eumque sancte Veneratum, atque ultimis ceris consectis, pedes per medias vias frequentissimas, stabili gressu , nec alio vultu quam si in suburbanum aliquod secederet animi causa, in arcem progreditur. Dicam no

158쪽

LVI post XV annos, penitus me commoveri illius diei recordatione, an potius lacrymas cohibere, quod tantam virtutem

siet prosequi sit nefas 3 At quis siccis oculis rem tam indignam vidisset Captivus erat is, qui nihil fecisset, nisi praeclarissimum vitae discrimen adibatis, quem ius gentium et pudor tueri

debuisset, qui tamen aut metum, aut dubitationem , incessu, obtutu prodere usquam videretur. Vnde, unde, o vir egregie, id ueras SSecutus , ut Perstinctus rebus amplissimis , vergente iam ad senectutem aetate, quo tempore Secura tibi quies suisset exoptanda, tot dubios casus , custodiam et mortem ipsam, si esset obeunda, lam sortiter intuereris Te ne, quae maxime ceteri homines reformidant, non extimescere 3

Qui vero id fieri poterat, nisi ad im-

159쪽

LVIImortalia iam provolans cogitatione, humana omnia non amplius ad te pertinere statuisses 3 Sed iam arcem subit, unde omnes eius familiares praeter fratrem et Servum prohibebantur. Locus erat maxime insalubris, negato per hiemem Solis appulsu, et subsidentibus circa murum in paludem aquis ipse corpore aeger, et qui valde a rigore tentaretur. Sed haec tam

parum in eius animum potuerunt, ut postridie quam eo SuccesSerat, arctiore quam solebat, Somno comprehen SUm, necesse habuerit servus expergesacere.

Eodem ipso die literas ad amicos dedit, in quibus se totum indicans, obsepli

undique contra metum animi tranquillitatem ostendebat. Quin etiam, ut Ormidines mortis melius oppugnaret, commenlarios scribere instituit, quos cum

160쪽

LVIII

aliis eiusdem adversariis, propedieua editum iri ab amicis intelligo. Ceterum , quamvis de illius salute diu est dubitatum, nihil tamen in ipsum aggredi ausi sunt quinqueviri, sive acinoris immanitate deterriti, sive ossiciis delinit multorum virorum illustrium, et praesertim Nicolai ΑZarae, quem Supra memoravi Semel tantum ignotum quendam ad se venisse narrabat, qui post multa convicia, imminente etiam gestu, extrema sibi denuntiaverat, nisi, continuo se purgando, illatas criminationes dilueret. Tunc ille adversus tantam

impudentiam libere contumax, quidni igitur sontem insontemve, si ita libet, plectitis Hoc sacilius erit, quam me,

quem nulla anteacta remordent, ut in sordibus reum, ad causam orandam adigere. Huius importunitate liberatus, sine