Commentaires de S. Thomas d'Aquin sur toutes les epitres de S. Paul

101쪽

grace qui 'a etsi dorinde pariteu, 'ai posside landement commerans age architecte. Gl faut remarque fici que 'ouvrier principat, quandilis' agit 'un dissice, 0ζoit e nom 'archite te 'esto tu qu 'ilappartient de salsi dans Son ensemble a dispositio nasinsirat du

gratiam Dei quae data est mihi, ut Sapiens architectus undametitum p OSUi. Ubi considerandum est quod architectus dicitur principalis artifex, et maxime aedificii, ad quem pertinet comprehendere summam dispositionem totius Operis, quae perficitur per operationem manualium artifidum. Et ideo dieitur Sapiens in aedilleio, quia simpliciter

sapiens est qui summam cauSam OguOScit, Se Deum, et alios secundum

Deum ordinat. Ita sapiens in aedificio dicitur qui principalem causam aedificii, se finem considerat, et ordinat inferioribus artificibus quid sit propter sinem agendum. Manifestum est autem quod tota structura aedilicii ex fundamento dependet, et ideo ad sapientem architectum pertinet idoneum fundamentum collocare. Ipse autem Paulus unda- T. II.

mentum spiritualis aedificii collocavit Corinthiis. Unde supra dixi Ego

plantavi: n sicut enim se habet fundamentum in aedificio si plantatio in plantis Per utrumque enim significatur spiritualiter prima praedicatio fidei. Unde et ipse dicit Bom. XV V 20 : Sic autem praedicavi Κvangelium, non ubi nominatus Si Christus, ne Super alienum undamentum aedificarem n et ideo se comparat sapienti architecto. Hoc autem nou Suae virtuti attribuit, sed gratiae Dei. Et hoc est quod dicit: Secundum gratiam Dei quae data est mihi. qui Sc me aptum et idoneum ad hoc ministerium fecit infra, v V. 10y: Λbundantius omnibus laboravi, nouautem ego, Sed gratia Dei mecum. . 2. Secuudo describit laborem aliorum,

dicetisci Alius autem nidi Si quicumque

102쪽

i P0ur sidisse et our planter dans e Seras, disier sur quelque chos a lamem Significati0 que celle donia si plus haut d molarro Ser.

inter vos laborat, u superaedis eat, n sundamento a me posito. Quod quidem potest ad duo referri uno quidem modo tu quantum aliquis superaedifieatnde in seipso fundatae pro sectum Charitatis et bonorum operum 1 I t. II, V. Et ipsi tauquam lapides vivi superaedificamini; n ali modo ad dOetrinum per quam quis undatam fidem in aliis perseetius manifestat. Uude Ier. , I, V. 10 dicitur: Ut aedifices et plantes. Et secundum hoc idem signis cuthae superaedificatio, quod supra rigatio. 20 Deinde, cum digit u Unusquisque autem, etc., n Subjungit monitionem dicens: Dietum est quod ad alios pertinet superaedificare; u Unusquisque autem videat, s id est diligenter attendat, a quomodo stiperaedilicet, is id est qualem doctrinam dei fundatam in aliis superaddat, Vel qualia opera id ei in se sunt alae habeat si rov. Iv V. 25 euli tui videant resila, et palpebrae tuae prae

det tacite quaestioni, quare Se admouent alios de Superaedilicatione et non desundatioue vel potius assignat rationem quare dixerit quod ad alios pertiust superaedificare dicens: si Fundamentum aliud item potest PODere praetor id quod positum St, D e. a me,

quod est desus Christus is qui habitat in cordibus vestris per fidem, ut dici uir EpheS., , V. 17 . Et de suudamento dicitur l3. XXVIII, V. 16 Ecce ego

103쪽

non de ui mome, mais 'une latre base Solide, comme es terres superpossies Sur a terre fondamentale C 'est en e Sen que es

mittam in undamentis Sion lapidem

angularem, probatum, pretio Sum D id est infundament O sundatum. Sed contra videtur esse quod dicitur sy0m XXI, V. 14 : Murus civitatis limbens undamenta duodecim, et in ipsis

duodecina nomina apostolorum n Onergo solus Christus est fundamentium. Dicendum est autem quod duplex Sisundamentum unum quidem, quod Perse laabet soliditatem, Sicut rupes aliqua supra quam aedificium OnStruitur, et huic undamento Christia compRr itur. l. Se enim est petra de qua dicitur Matth. VII, v. 25 Q Fundata enim erat Supra firmam petram ista liud est undamentum quod habet soli diuitem non ex se, Sed ex alio solido subjecto, sicut lapides qui primo Supponuntur petrae solidae; et hoc modo dicuntur apostoli esse fundamentum Ecclesiae, quia ipsi primo superaedificati sunt Christo I eris demet charitatem. Unde dicitur Lyltes. , II, V 20 Superaedificati supra funda

mentum apostolorum.

II Deinde, cum dicit Si quis superaedificat , etc., n agit de mercedis disserentia quantum ad hoc quod quidam eum accipiunt Sive detrimento quidam eum detrimento. Et circa hoc tria facit : primo, docet quod diversita operationum mani se Statur ex retributione ; secundo, Ostendit quando manifestatur, ibi di uites enim Domini is tertio, Stendit quomodo manifestatur, ibi is Si cujus opus, etc. n

104쪽

son demunt de a Di 40ssi par 'Aphtre La diversit doni parto ei

10 ire primum considerandum est quod Apostolus intendens ostendere diversitatem superaedificationis, SeX ponit, videliget tria contra tria. Ex una quidem parte aurum, argeutum et lapides pretioso Pet ex alia parte liguum, senum et stipulam, quorum tria, Se aurum, argentum et lapides pretiosi habent quamdam inclytam claritatem simul et inconsumptibilitatem et pretio Sitalem. Alia vero tria obscura uul, et facile ab igne consumuntur, et ilia Sunt. l. Unde per aurum, argentum et lapides pretiosos intelligitur aliquid praeclarum et Stabile per lignum vero, senum et stipulam aliquid materiale et transitorium. Dictum est autem Supra quod superaedificali potest intelligi et quantum ad Opera quae uu SquiSque Superdedi fidat fidei undamento, et quantum ad doctrinam quam aliquis doctor vel praedi stator superaedi sistat in fundamento fido ab apostolis fundatae. Unde ista diversitas quam hic Apostolus tangit ad

utramque Superaedificationem referri potest. Quidam ergo referentes hae ad Superaedificationem operum, dixerunt quod per aurum et argentum et Lapides

pretiosos intelliguntur bona quae quis fidei superaddit. Sed per lignum, senum et stipulam debent intelligi peccatum ortalia quae quis saei post fidem susceptam. Sed ista expositio penitus Stare

non potest : primo quidem quia eccata mortalia Sunt Opera mortua, Se

eundum illud Hebr. IX, V. 14 MuD- dabit conseientias nostras ab operibus mortuis. Dcinio autem aedificio iii hilaedificatur nisi vivum, secundum illud 1 et . , I, V. Et ipsi tanquam la-

105쪽

fur tui comme des terres vivantes seu forme un disse selon

traire, legi sicli sis siniel auio is au Din Diu aille, sol li cause duleia peide gravissi, Soli parceri u 'on petit facilementis 'en purifier pari Du Ensin il emblera it futuro de ceti explication que elui qui me uri eri sita de sicli mort sel, ourv qu 'il conserve la Di, obtient facilement e salut siternet, bien qu 'it supporte 'abor quelque speine .car on it licia fuit v. 15 Si 'ouvrage de uel qu 'un est consumsi par te seu i en portera a peinae to utemis it sera aliud, mai comme par te seu vis qui est formelle ment oppos si h la purissi edo 'Apotre, qui ditisu hapitre II, Ni te fornicat eurS,

pides vivi superaedificamini. Unde qui cum de habet peceat mortalia, non superaedificat, sed magis destruit vel violat, contra quem dicitur infra, eodem, V. 7 Dre, quis templum Dei violaverit, disi: erdet illurn Deus. D Secundo, quia peccata mortalia magi comparRU-tur erro, vel plo uibo, vel lapidi, tum propter gravitate in tum quia etiam non renovantur per ignem, Sed se ui per in eo manent in quo sunt: peccata ero Veni alia comparantur ligno, sen et Sti-Pulae, tum propter levitate ni tum etiam quia ab eis alii tui de facili expurgatur per ignem. Tertio, quia Secundum haneeX positionem videtur sequi quod ille qui ni oritur in peccato mortali, dummodo fidem retineat, sinaliter salutem c0nsequatur, licet primo ali si a poenas SuStineat. Sic enim sequitur u Si cujus

Opus Brserit , detrimentium patietur; ipse autem Salvus erit, Sic tamen quasi per ignem , Quod quidem contrariatur manifeste Seir lentiae Apostoli qua dicitur in ra, VI V. si e Ita fornicarii, neque idolis serviente S, eici re num Dei possidebunt v et Gol. V v. th u uitalia agi int, regnun Dei non possidebunt. D on est autem alicui salus nisi in regno Dei nam qui ab eo excluduntur, mittuntur in ignem a ternum, ut

dieitur Matth. XXV, Quarto, litia fides non potest diei undamentum, nisi quia D r eam Christus habitat in DObi S cum Supra dic nim Sit, quod si Hi dumentum est ipse Cliristus Jesus. ononini habitas Chri tus in nobis per idem informem alioquin habituret in daemo-

106쪽

Lecllisiologi sens appellent sol orm si stelle qui est a de Ompagnsi de la gruce sane tisi aut , et oi informe celleri chrsilien enita de psichsi. nibus, de quibu seriptum est Is , H,

v. 19 Et daemone credunt et On- tremis uni. inde quod dicitur Lyltes. , m V. 17i: stabitare Christum pei fidem in cordibus nostris , oportet intelligide de per charitatem formata, cumscriptum sit 1 sari. IV V. 16 Qui mauet in charitate, in Deo manet et Deus in eo. Di: e est fid0s quae per dilectionem operatur ut dicitur infra, X HI, si Charitas non agit perperam. D Unde manifestum est luod illi qui operantur e cata mortalia , Onliubent dom sormatam, et ita non ha-l, ut fundamentum oportet ergo intelligere ii od tam ille qui superae, lisseat fundameuto aurum, argentum, lapide Spretiosos, quani etiam ille qui superae discat lignuin, senum, stipulam, vitet peccata mortalia. Ad horum orgo distinctionem intelligendum est quod actus humani ex objectis Speciem habent. Duple est autem objectum humani aetus, Se res Spiritualis et res corporalis, quae quidem Obj0 et disserunt tripliciter : primo quidem, quantum ad hoc quod res spirituales sunt perpetuae, re autem corporales sunt transitoriae. Unde 2 Cor. , IV V. 18 Quae Videntur, temporalia sunt; quae autem non Videntur, aeterna. DSeeundo, quantum adi e quod res spirituales tu se ipsis claritatem habent,seeundum illud Sap. VI, V. 13 :u Clara est et quae nunquam marcesSit sapientia. n e corporales obscuritatem habent e matella unde dieitur FGP. II, Umbrid ransitus est tempus nostrum. D Tertio, quantum ad

hoc quod res spirituales sunt pretiosio-

107쪽

res et nobiliores rebus corporalibus; unde sermL, DI V. 4 dicitur de sapientia re Pretiosior est cunetis opibus; net Sase. VII, v. Omne aurum in coni parulioue illius, urena est Xigua et tanquam lutum aestimabitur argentum in conspeetu illius. 2. Et ideo Ilera quibus homo limititur rebus spiritualibus et divinis comparantur auro, argent et lupidi pretio O, quae Sunt Olida, clara et retiosa ita tamen quod per aurum designentur ea quibus homo tendit in ipsum Deum per contena plationem et amorem unde dicitur Cant. V v. 1l Caput ejus aurum optimuia is Caput enim Christi est Deus, ut dicitur B. XI . De quo nur dicitur Ips . . Iri, V. 18): Suadeo tibi emere a me aurum ignitum n id est sapientiam cum charitate. Per argentum significantur a tu quibus homo adhaeret spiritualibus eredendis, et amandis, et contemplandis unde in Glossa refertur argentum ad dilectionem proximi, propter quod et in PS. LXVII, V. 14 Peunae columbae deseribuntur u deargentatae, CUJUS Supserior pars, id est re posteriora, o deseribuntur Sse uiti pallore auri. Sed per lapide preli0S0 deSignantur Opera diversarum Virtutum , quibus anima humana ornaturi; unde dicitur si coli., L V. 10 uasi a auri solidum, Or- Datum omni alii de pretioso. Vel etiam mandala legis Dei secundum illud Ps. CXVIII. V. 127 Quillexi man

data tua super aurum Di Op igio II.

Opera vero humana quibus homo in-

108쪽

tendit rebus corporalibus pro UTRU- lis, comparantur stipulae, quae vilia Sunt, ainque fulgent et facile comburuntur. Habent tamen quosdam gladias prout quaedam sunt alii stabiliora, quaedam ver fagilius consumptibilia; Damipsi homines inter creaturas arti Ales et digniores sunt, et per UeeeSSiouemconSerVantur. Unde comparantur lignis, Secundum illud Iudici, X, V. 8ὶ:u Ierunt ligna sylvarum ut eligerent super Se regem. Cur autem hominis fa- cuius corrumpitur per insimultatem et

mortem. Unde comparatur seno, Se

cundum illud is. XL, v. 6 omni Scar senum is a vero quae perlinent ad gloriam hujus mundi facillime transeunt, unde Stipulae comparantur; unde in PS. LXXXV, V. 14 Sequitur Duloue illos ut rotam et ut stipulam ante laetem Venti. , Si ergo superaedilicaret Aurum, et argentum, et lapides pretiosos, n est superaedificare fidei fundamento ea quae pertinent ad contemplationem sapientiae

divinorum, et amorem Dei, et devotio-Dem Savetorum et ObSequium proximo-rtim et ad exercitium Vil tutum. Super- aediscare vero u Lignum, senum et tipulam, , Si Superaddere fidei standament ea quae pertinent ad dispositionem humanarum rerum et ad curam carnis et ad Ateriorem gloriam.

3. Selendum tamen quod contingit aliquem hominem id intendere tripli ei-ler Uuo modo, ita quod in his linem constituat, et cum hoc Sit peccatum mortale, per hoc homo non sit peraedificat; Sed, everso undamento, aliud fundamentum

109쪽

collocat. Nam finis es sundamentum in rebus appetibilibuS, quae quaerunt11Ppropter sinem. Alio modo, aliquis intendit uti praedietis rebus, totaliter Ordinanseas in Dei gloriam; et quia opera specificantur ex fine intento, hoc jam non erit aedificare lignum, senum et Stipulam, Sed aurum, argentum et lapides pretio-SOS. Tertio modo, aliquis lieo in his finem non con Stituat, nec Vellet propter ista contra Deum sacere, afficitur tamen istis magis quam deberet, ita quod per haec retardatur ab his quae Dei Sunt, qu0d est peccare venialiteri et hoc proprie est superaedificare lignum, senum, Stipulam, non quia ipsa superaedili entur Proprie loquendo, sed quia opera ad temporalium curam pertinentia habent Venialia adjuncta propter vehementiorem asse tum ad ipsa, quae quidem asse tio, secundum quod magi et minus inhaeret, ligno, en et Stipulae comparatur. Et dupliciter potest distingui

Uuo modo, secundum permanentiam

rerum spiritualium, ut prius dictum e St; alio modo, Secundum Vehementiam adli: ssionis. Sciendum tamen quod et illi qui spiritualibus rebus intendunt, non Omnino POSSunt absolvi a cura rerum temporalium, ne etiam qui in charitate rebus temporalibus intendunt, sunt omnino a rebia Spiritualibus acui, sed studio diversificantur. am quidam studium vitae Sud Ordinant ad spiritualia, temporalibus Vero noti intendunt, nisi in quantum requirit nece S Sitas cor poralis Vitae. Quidam vero studium vilae suae applicant ad temporalia procuranda,

110쪽

Uluntii tamen spiritualibus rebus ad

directionem vitae suae. Primi igitur superaedisseant inurum, arirentum et in lpides pretiosos; D secundi vero Super- aedis eant senum, lignum et Stipulam.

Ex quo patetmito illi qui superaedifi-

aut aurum, argentum et lapide pretiosos, habent aliquid de Deeeati veniatilius, Sed non in quantitate notabili, propter hoc quod modicum attingunt de cura semporalium rerum. Illi etiam qui superaedificant lignum, fenum, Stipulam habent aliquid stabile, pretiosum et praeelarum, sed in minori quantitate, se in quantum diriguntur per bona Spiritualia. . Potestini: tena et hac diversitas re- serri ad superaedilicationem doctrinae. X in illi qui fidei ab apostolis fundatae Per Suam doctrinam superaedificant Solidam veritatem et claram sive mauiseStam, et ad ornamentum Eeelegiae e tinentem, Superaedificant aurum Ggem tum lapides pretio Sos. Unde Prov. X, V. 20 Argentum electum labia justi. nΙlli vero qui fidei ab apostolis fundatae superaddunt in doetrina sua aliqua inutilia, et quae non Sunt manifesta, nec veritatis ratione firmantur, Sed Sunt vana et inania, supersedisieaut lignum, latium, stipulam fude dicitur Ier. XXIII, v. 28 Qui habet omnium, narret

somnium; et qui habet Sermonem meum, loquatur Sermonem meum vere. Quid paleis ad tritieuui ui vero salsitatem doceret, non Superaedisearet, sed magis subverteret undauieulum. Diciter Si qui Superi disicat, D Vel operaudo vel docendo Super undamentum hoc, n id est Super fidei. Iormatam in corde, Vel Super idem 1 uu- datam ab apostolis et praedicatam, re au-