Commentaires de S. Thomas d'Aquin sur toutes les epitres de S. Paul

221쪽

sat re que te male distingue les petit qui sontra tui. Voilli ourquoi

et aiatre Semblabies la natur a donn une sollicitude instinctivo pou eleve leur petits inussi ne 'apparient-il pas indisssirem mentet sans choi X et connaissent-iis certainement leur petits te males' accouplo li teli semelle, et pol ni indis remment te Dielle, commole pratique 'esplice canine et aiatres emblabies, he les quelles a femelle Seute nourrit te petits Ori' est furtout dans 'esplice humatneque te male est risi essalae , t 'si ducatio dela famille, cariette du

Bonum matrimonii tripartitum est rides, proleS, Sacramentum D - S.IU-rium est quod in parte concupiscentiae cedatur, et in parte superetur, qu0d quidem sit dum actus euerationis ratione ordinatur, et non totalitρ laomo concupiscentia descitur, Sed magi concupiscentia subditur rationi. Habet autem hoc ratio naturalis, quod homo utatur generationis et u se eundum quod Ou-Venit generationi et educationi filiorum hoc autem in bruti animalibus iuvenitur, quod in quibuscumque Speciebus animalium sola semina non sussistit ad educationem prolis, masculus Simul nutrit prolem cum femina, et id hoc exigitur quod masculus cogno Scat Pro Priam prolem, et ideo in omnibus talibus animalibus, ut patet in columbi S, turturibus se hujusmodi , naturaliter indita est sollicitudo de edueatione Prolis, et propter hoc in hujusmodi nousunt vagi et indisserentes concubitus, ex quibus sequeretur incertitudo prolis, sed masculus determinatus determinatae seminae conjungitur, non indisserenter quaelibet cuilibet, sicut accidit in cani bus se aliis hujusmodi animalibus, in

quibus sola semina nutrit prolem. Maxime autem in specie humana maSculus requiritur ad prolis educationem, quae non solum attenditur secundum corporis nutrimentum, Sed magis seeundum nutrimentum animae, Secundum illud Hebr. XII, V. Patres quidem earnis nostrae habuimus eruditores et reVerebamur

eos et ideo ratio naturalis dictat quod in specie humana non sint agi et incerti concubitus, quales sunt concubitus fornicarii. Sed sint determinati viri ad determinatam seminum, quae quidem determinatio sit se legem matrimonii. Sic igitur triplex bonum habet matrimonium, primum quidem quod est in

222쪽

gustinus de Genesi ad litteram, lib. IX, cap. VII: - Vide et, Bono conjug., cap. XXIV.)Le ain doeteia avait ous e regar ces texies en commentant S. Paul, et quandri di fait ave te alti e de sentences Dist. III, IV, Sentent Proles, des, a Sacramentum prima et potiora Sunt bona quibus matrimonia ratio honesta redditur. Est in Osfidium naturae, et est Sacramentum Eeelegiae. In quantum autem est in omelum naturae, duobus ordinatur, sicut et quilibet alius Virtutis eius quorum unum exigitur e parte ipsius agentis; et hoc est intentio finis debitici et sieponitur bonum matrimonii proles. Aliud exigitur e parte ipsius actus, qui est bonus e genere, echo quod adit Supra debitam materiam, et sic est fides, per quam homo ad suam ae edit, et non ad aliam. Sed ulterius habet aliquam bonitatem, in quantum est Sacramentum et hoc significatur PSO Omine sacramenti. - Sum. h. III P. q. XLIX, Pt 2.-Cf. Ourdaloue 2 D. ap. l'Epiph. ossietum naturae, prout se Ordinatur ad generationem et ducationem proli S, set hoc bonum est bonum proli S. SeeUndum bonum habet, prout est in remedium eoncupiscentiae, quae Se eoaPelat Pad determinatam personam et host O num dicitur fides, quam se. Vir e PVatuXOri Suae non necedens ad aliam, et similiter uxor Viro Tertium bonum habet , prout in de contrahitur Christi. quod quidem bonum dicitur aeramentum in quantum significat conjuncti O-Dem Christi et Ecclesiae sequndum illud Ephes. V V. 32 Sagramentum Og magnum eSt, ego autem dico in Christo, et Ecelesta n Hoc est ergo quod digit Diclum est quod Bonum est homini

mulierem non tangere; n Sed, quia ad hoc bonum non sunt omne homines idonei, re unusqui Sque D Vir u propter fornieationem n e vilRndum, re Uam

uxorem habeat, n id est sibi determinatam, ut tollantur vagi et incerti concubitus, quod pertinet ad fornicationem. Unde et pro D. V V. 18 Laetare eum muliere adolescentiae tuae; n et postea subditur u Quare seduceris, fili mi, abaliena n2 Deinde, cum dicit is Uxori vir debitum reddat, etc., n agit de S matri-

223쪽

monii contracti. Et primo, agit de debito reddendos secundo, de debiti intermissione, ibi is olite fraudare, etc. 1. Circa primum duo saeit A primo, proponit quod intendit, dicens: Dictum

est quod si habeat uxorem, et UXOPVirum is habendi autem haec est ratio ut re vir reddat debitum uxori, rae de

Suo corpore per carnalem commixtiOnem, v Similiter autem et uxor Viro,

quia quantum ad hoc ad pari a judicantur. Unde mulier non est formala de pedibu viri tanquam ancilla , nec de capite tanquam domina , sed de latere tanquam socia, ut legitur 66H., II V. 22 . Unde et ut o debent sibi debitum reddere, Secundum illud Bom. XIII V. Reddite omnibus debita. - Secundo, assignat debit rationem, dicens : mulier non habet potestatem

tionis, ut e POSSit proprio arbitrio veleontinere se, Vel alteri se tradere u Sed vir n se habet potestatem sui corpori S, quantum Se ad Sum carnalis copulae ; et ideo uXor debet iis proprii corporis officium offerre a Similiter autem et vir sui corporis potestatem non habet, sed mulier, etc. Unde et ipse debet sui corporis officium offerre uxori, legitim impedimento ceSSante. Unde set Gen. Π, v. 2έ dicitur Adhaerebit uxori suae, et erunt duo in carne

2. Deinde, cum dicit u olite fraudare invicem , etc., n agit de intermis-

224쪽

S. Paul traile de l'intermissioni devoti conjugal. - A D'abor il

dit comment petit avo i lieu cette intermission Il ense igne done surce p0int, qu 'il aut prendre garde Dune hose, 'est que stela ne se fasse par fraude Ne ous frustre p0int i 'und 'autre, i de telle sorteque te mari euille demeure dans la contine nee malgrsi salemme, et rsicipro quem ent C 'est ce que S. Paul appelle u e frustrer, parce

re t ad hoc enim uxor non habet potestatem eorporis sui, sed vir similiter et vir non habet potestatem corporis ui sed mulier Cor. VII), ut et quod non filiorum procreandorum sed et infirmitatis et incontinentiae auSa, expetit, Vel ille de matrimotiio, vel illa de marito non sibi invicem negent ne per hoc incidant in damnabiles eorruptelas, entante Satana, propter De Ontinetitiam, Vel amborum, Vel cujusquam eorum S. AugUStinus a Bono conjug., cap. l.

sione debiti reddendi. - s Et primo, ostendit qualiter intermitti debeat a tus

conjugalis Circa quod do et unum esSe RVendium, ne c. hoc per fraudem si at, dicens: si Nolite fraudare invissem n ut sc velit vir continere, in Vita uxore Rutetiam e contrario. Quod Apostolu fraudem nominat, quia unus subtrahit alteri

quod ei debetur, quod ad fraudem

pertinet Do minus in actu matrimonii quam in aliis rebus. Unde et Prov., XU, V. 27)dicitur: Non inveniet fraudulentus luerum n quia se ille qui tali fraude continentiam De Offert, non lucratur meritum vitae aeternae Sicut

enim dicit Augustinus, non vult Deus

tale luerum tali damno compensari, ut dum unus conjugum continet altero invito, ille incidat in damnabiles corruptelas Tria autem docet observanda in tali interruissione quorum primum est ut fiat ex communi consensu. Unde dicit u is sorte ex consensu n Unde dieitur Eccli., X XV, V. 1 : In tribus beneplacitum est Spiritui meo quae Sunt probata coram Deo et hominibus concordia fratrum , et amor prOXimorum4 Vir et mulier bene sibi consentientes. - Secundum est ut sit ad certum tempus. Unde subdit : Nisi sorte ad tempus, is Se eundum

225쪽

ampleXandi, et tempus longe fieri ab

amplexibus. - Tertium est ut hoc sat propter debitum finem, Se . AUSA spiritualium a tuum, ad quo conti Lentia reddit magis aptos. Unde Subdit : Ut vacetis orationi, n secundum illud J0el, II v. 14h re aerificium et libamen Domino Deo nostro et OStea subdit Egrediatur sponsus de cubili suo, et Spousa de thalamo SUO. B Secundo, agit de re iteratione Onjugalis actus et primo, ponit documentum, dicens Iterum revertimini in idipsum n ut sc vobis invicem debitum reddatis, nil tempore Orn-tionis. Unde et 3 Reg. v III, v. 6 diei tur, quod Celebratis dedicationis solemniis, profecti sunt in tabernacula Sua laetetintes Seeundo, assignat rationem documentici non enim hoc dicit quasi sit necessarium ad salutem, sed ad perieulum vitandum. Unde Subdit Ne tentet vos Satanas, is id est ne sua tentatione O prosternat, Sicut etiam dicitur 1 ThesS., m v. Ne sorte vos tentaverit is qui tentat, et inanis sit labor noster. noentati autem Fatanae non est sortibus timenda, de quibus dicitur 1 Ioan. II, V. 14ὶ: Scribo vobis, uVenes, quoniam sortes estis, et verbum Dei manet in vobis et vicistis malignum n Est autem timenda debilibus. Unde subdit Propter incontinentiam vestram n id est propter pronitatem ad incontinentiam, ex quo

contingit quod diabolus hominem ten-

226쪽

mari sies, etc.

tando prosternit et provoeatur ad tentandum, se eundum illud 1 Pet., V v. 8 : Circuit quaerens, quem devoret. DII DEINDE, eum diei Hoc autem dico, etc., n manifestat quo SenSi praedicta sunt aesti pienda, et primo tacitquod dictum est secundo, rationem assignat, ibi re Volo autem, etc. D tertio, exponit quod dixerat, ibi is Di

e autem, etc.

I. Dicit ergo primo : Dixi qiro unus qui Sque suam uxorem habeat, et una- qu Lque mulier virum suum, et iterum quod post continentiam determinati temporis, iterum revertamini in id ipsum si Hoc autem die secundum indulgentiam, is id est areens infirmitati VeStrae, si uo Secundum imperium, quasi Se Vobis necessarium ad salutem. Subditis enim sunt quaedam eorum infirmitati indulgenda, et non ad bona imperi cogendi. Uude conlpa quosdam praelatos dicitur Ezech. XXXIV V. h: Cum austeritate imperabatis eis et cum potentia, et dispersi Sunt greges

mei.

Sed videtur 4postolus ineonvenienter loqui indulgentia enim non est nisi de peccat per hoc ergo quod Apostolus seeundum indulgentiam se dicit matrimonium OnceSSiSSe, Videtur exprimere quod matrimonium Sit peccatum. Sed ad hoc potest responderi dupliciter . Un modo , ut indulgentia sumatur hie pro permissione. Est autem duplex permissio : una quidem de minus malo,

227쪽

sicut dicitur Matth. XIX, V. 8 quod u Moyses permisit Judaeis dare libellum

repudii propter duritiam eordi Seorum,nse ad Vitandum uXOricidi uim ud quod erant proni Talis enim permisSi non fit in ovo eStamento propter Uipersecti inem, secundum illud Lebr. , VI V. 1ὶ u Ad peἡinetur feramur. Alia autem est permissio de minus O-Π0, cum Se homo praecepto non cogitur ad uarius bonum, et hoc modo pOStOlus hic indiliget, id est permittit matrimonium quod est minus bonum tuam Virginitas quae non praecipitur, quae Stmajus bonum. Alio modo potest adiripi indulgentia, prout respicit culpam, Se cundum illud B. XXvI V. 5 In diu Sisti , Domine, indulsisti genti. Et Secundum hoc indulgentia resertur adactum conjugalem, secundum quod habet annexam culpam euialem, tamen propter bona matrimonii, sine quibus esset mortalis Unde considerandum est quod actus conjugali quandoque quidem est meritorius et absque omni culpa mortali et veniali puta, cum ordinatur ad bonum proli Procreatidae et educatidae ad cultum Dei. Si enim est uetus religionis Vel cum fit causar ddendi debitum, sic enim est actus justitiae. Omuis autem actus virtutis

est mi Titorius, Si sit cum charitate. Uuaudoque vero est cum cui se Veniali, Se cum quis ad actum mali ii non tulem e concupi Scentia eXcitatur, quae tamen infra limites matrimonii Sistit, ut Sc. cum sola uxore Sit contentuS. Quandoque ero S culpa mortalis , puta cum

228쪽

son do particulier. 1 Sur a premi sire de ces explications it faut remarque que out homme Sage ne commande a ce 0nt i prsislire te contraire L 'Α-p6tre ne ait dono as u commandement de contracter maringe ud'en user, parestrita 'il pressirerat que 'On vive dans a continence.

t0us es homines sitatent Savvsis en vivant dans la continence, c0mme

concupiscentia fertur extra limites matrimonii, se clam aliquis aecedit aduXOrem aeque libenter vel libentius ad aliam necessurus. Primo ergo modo, actus matrimonii non requirit iudiit gentiam ; Seeundo modo habet indulgentiam in quantum aliquis Consentiens concupiscentiae in imorem non sit reus peccati mortalis tertio modo, Omnino indulgentiam non habet. II. Deinde, cum dicit u Vol autem et . D SSignat rationem ejus quod dixerat, et primo, quare non loquntur Secundum imperium Secundo , quare loquatur seeundum indulgentiam, ibi u Sed unusquisque, etc. 1 Cire primum considerandum est

quod nullus sapiens praeeipit illud cujus contrarium magis vult fieri ideo Apostolus non praeeipit quod homine matrimonium contrahant, vel matrimonio contraei utantur, quia magis vult quod homines contineant, et hoc est quod diei Volo autem Omnes homines esse Sicut meipsum, , Ut Se eontineaDt,

Sicut ego contineo. Et similiter dieit Iet. XXVI, V. 29 Opto apud Deum Omnes, qui audiunt, fieri tales qualis

Sed contra hoc videtur esse, quia Si Omnes homines continerent, Sicut Apostolus continebat, ESSISSet eueratio et sic non fuisset impletus numerus electoriana, quod erat contra dispositionem di Vinam. Dicunt quidam quod Apostolo revelatum erat quod si omnes homines Salvarentur in continentia viventes, Sicut

229쪽

situs Mais cette siponse ne repo Se Sur rien de Solide , et par conssi

quent on e ut dire que t 'Apotre sistrati que totis sicussent dans la

ipse vivebat, suffieisebat ad implendum

numerum electorum. Sed hoc milia auc

toritate sulcitur, et ideo potest dici quod

Apostolus volebat omnes SSe continenteS, quia Se Volebat hoc de singulis, non tamen volebat quod omnes simul continerent. Vel potest diei, et melius, quod volebat Omnes homine e SSe continentes voluntate anteeedente, Sicut

Vult homines omne salvos fieri, monautem voluntate consequente, qua Deus Vult quosdam Salvare, Se praedeStinato S, et quosdam damuare, Se reprobatOS,

Secundum illud Malach. I, et 3 Quia acob dilexi, Esau autem odio habui. DES autem voluntas aute cedens de eo quod absolute considerandum est melius, sicut omnes homines esse SalVOS vel continentes voluntas autem consequens est de eo quod Si melius, consideratis cireum stantiis personarum et negotiorum, et secundum hoc Deus vult quosdam damnare, et postolus quosdam matrimoni jungi.20 Deinde, cum dicit Sed unusquisque, SSignat rationem quare secundum indulgenti im malliinonium Permiserit, quia c. non quilibet talitae virtutis donum accepit a Deo , ut Sc. possit totaliter continsere , sicut et Do minus dixit 'Ltillι. XIX, V. 11h: Non omnes capiunt Verbum hoc , Sed qui capere pote St, capiat. v Et hoc est quod diei Vellem quidem omne QSSe continentes, Sed unuSqui Sque proprium, nid est secundum certam meuSuram,

habet donum ex Deo alius quidem

230쪽

si e nauta ut in Virginitate Deo serviat, ultu Ver sie n id est ut Deo serviat in matrimonio, se eundum illud Mailli x , v. 15 a uini dedit quinque talenta,

alii vero duo , alii vero Unum, Uni Uique Seeundum propriam Virtutem; et Sap. VIII, V. 21 Scivi quoniam aliter non possum esse continens, nisi Deus det, is et hoc ipsum erat sapientiae Seire cujus e SSettio donum. III. finde, eum diei Dico autem, etc., n exponit quod obseure dixerat. - 10at primo, quantum ad hoc quod dixerat Volo omnes homines e SSe Sicut meipsum n quia Se hoc Stabsolute melius. Unde dicit leo

id est virginibus, si et viduis, ouum

sist illis si si permanserint, D c. Ontinentes, urate ut ego, n secutidum illud Sap., IV V. Quam pulchra esteasta generati eum elaritale. - 20 eis eundo , quantum ad hoc quod dixerat : Sexuuu Squi Sque, te. D quasi dicat :quia non quilibet ho donum accepit a Deo ut Ontineat. Unde diei Quod si non continent, id est si donum continendi non acceperunt, nubant, Did est matrimonio jungantur, SecuDdum illud laim. V V. Volo juvenes nubere; et assignat rationem subdens u Melius est enim nubere quam uri, id est concupiseentia Superari. Concupiscentia enim est calor quidam noxius: qui ergo concupi Scentia impugnati , calescit quidem, Sed non uritur nisi hu-