Commentarii duodecim de febribus ad Hippocratis disciplinam accommodati

61쪽

De Evacuatione, sec. assedi deliravit. Fotus nil proseCerunt. Septi- ,, O moleste habuit; nam Febris intende- ,,batur, neque dolores remiserant, ausses in-

, festabant, dissicilis spiratio inerat Octavo,

i,secta in cubito vena multus sanguis, prout de- ,,buit , Huxit ' Haec prima Vacuatio arte quidem facta, sed ad naturae normam directa, cum ea ad expellendam Febrem Vehementem, solvendum lateris dolorem in primo septenario nil molita est. Igitur ex . . minuebatur affectus. Sic pergit historia. -Dolores Certe

,,remiserunt, Verum tusses siccae perseUerarunt.

,, deCimo, leniores fuerunt Febres, pauCUS ,,sudor circa caput prodiit, etiamnum tusses te- ό,nebant, tumescere incepit morbus. Deci- ,,mo septimo die coepit pauca & Concocta ex-

,,puere allevatus est ' de altera evacuatio opportuna erat morbo sputa undecimo prodire inceperunt, a quo ad decimum septimum sensim maturata misi videntur, quo die cocta prodeuntia tussim .spirandi dissicultatem doloresque residuos, ut verisimile est, allevarunt. Vicesimo, sudore oborto, a Febre iliber suit LHaec tertia evacuatio numeratur, quae die critico, post sputa i cocta, Muti fieri debet, prodibat. Nulla adhuc facta est urinae mentio nisi historiae initio, sit quae mutatiori ea apparuerat declarasset Hippocrates , Cruda igitur fuit urina, atque sputa licet indole proba, idonea tamen copia, non XCreta sunt. , judicatione vero ,,melius habuit; siti autem veXabat, ne pro- , bde pulmoni expurgationes erant. Septimo, Vicessimo, rediit Febris tussivit, conmeta, ,plurima eduxit in urinis alba multa iubside- ,,bant, me siti erat, bene spirans . Signa igi-

62쪽

as T. IV. tur persectae coctionis, in urinis, in spmtis huic, primo circuitu secundi vicenarii, tandem apparuerunt. Sed urinae sputa concocta ex criticis excretis sunt. Atque in hoc aegroto sitim spirandi dissicultatem, quae hucusque reliquiis inhaeserant, discernebant. Tricesimoriquarto, sudore per totum corpus diffuso, Fe- ,,bre liberatus prorsus est judicatione absolu- ,,tus M. FaCile quidem praedici poterat, quod Febris ultra alterum hunc circuitum secundi vi-

Cenarii non excurreret cum praecedente septenario coctio persecta cin urinis & sputis visebatur. Huic aegroto, Omnes naturae motus diebus criticis facti sunt, siquaevis evacuatio avitio demebat adeo ut detruncatus per eas plane est morbus, antequam eam sudor 3 deleverit. Itaque per omnes Evacuationes morbum

judicatuita est dicimus. Atque idem omnino judicium de Evacuationibus commodis, sibi invicem succedentibus, tulit Hippocrates, utique in statu tertio lib. 8 Epid. ita scribit. Ex qu tuo maxime signis servabantur aegri, quibus aut ex naribus sanguis bene profluxisset, aut urina multa, in qua quod1ubsidet copiosum estet, laudabile, quique per alvum turbulenta biliosa tempestive demitterent, aut in difficultatem intestinorum dilaberentur. Multis autem usu venit, ut non ab uno ex descriptis signis judicarentur, sed ut plurimum per omnia decurrerent, & gravius se habere viderentur; sed hi omnes, quibus ista contigerunt, incolumes eu

serunt.

Cum autem de excretionibus sermo sit, non alienum videtur, de iis Evacuationibus hic agere, quae inter initia cincrementa morborum, aliquando

63쪽

De Evaeuatione, e. 27 quando sponte adveniunt. Igitur qualescunque hoc tempore fiunt, pro certo FebreS non finient. Nonnulla vero accidentia ebribus haud raro superveniunt, quae Febribus vires addunt in aegrotos excruciant M passionis spatium extendunt, periculum augent nec tamen Febribus individua sunt, quamvis a Febre aliquando

Concitentur: nam ea nonnunquam extenuat, vel removet commoda Evacuatio sponte sua nata,

antequam Febris ipsa statum attigerit. Hac ratione dolores vehementes Capitis, Vertigines, aestus, id genus alia, liberallis sanguinis a naribus cursus, prorsus inter initia accidens, frequenter compescit. Sic stomachi fastidium, oris ventriculi morsus, pectoris oppressionem,

anxietates,&c educendo Corrupto,humores circa ventriculum stabulantes, solvit aliquando bis

mitus .id quidem secundo die, icodemo

aegroto decimo in secto a lib. 3. Epidem Contingebat Larissae autem, tertio die, tequentibus dejectiones liquidae commode prodibant. Haud inepte itaque praecepta desudoribus hisee Evacuationibus accommodari posse videntur: nempe sudores optimi quidem per omnes mo hos acutos sunt, qui diebus judicatoriis contingunt,is penitus a Febre liberant. Boni vero qui toto Corpore oriuntur, faciuntque ut aeger morbum facilius erat. Bona etiam riuaevis alia evacuatio est, si vitio apta sit atque indole&copia laudabili efferatur, Cmorbum extenuet. Atque haec credo, Aphorismu quoque praecipit. In perturbationibus alvi, vomitibus

sponte eveuientibus, vasorum evacuationibus, si qualia oportet excerni eXCernantur, conseri, leviter serunt Sin minus, vice e

64쪽

α8 E , IV. sali ). Itaque Evacuationes si bene serat aeger, 1 ab iis levetur, neque olim plectatur, indicium est, quod talia educantur, quae educi oportet. In his quoque inspicere oportet regionem,

tempus, Maetatem, morbos in quibus con-Venit, aut non iis enim, quae secundum rationem levant, magis Credere fas est, aliis minus.

Inter mali morbi signa ducenda sunt omnia

excreta, si non secundum rationem eveniunt;

si a vitio nil demunt, multo pejus est, si morbo addunt omnium vero pessimum Cexitiosum, si indole improba aliis perniciosis signis succedunt, Circa statum erumpunt. Ob vitium

summum humorum, aut vehementiam Febris, aut Corporis eXolutionem, talia magna ex parte prodeunt ea nunc Copia minore sunt, quam ut quicquam prodeste possint, nunc majore quam vireSserant, nunc specie vitiosa existunt ex his

sunt stillae sanguinis nigri tum sudoresinaequa les rigidi, tum dejectiones billio , acreS, BerV-ginosae, nigrae id genus vomitus, qualia in statu pestilentiali frequentisime visa sunt, Hippocrates inter malas judicationes saepe meminit. Abscessus autem eas Febres judicare consueverunt, quae tardius moventUr diutiUSAEX-Currunt, .notas securitatis ostentant ubi neque sputa facile excreentur, neque sudore Op- Portune moveantur, neque sanguinis profusio,

neque alvi dejectiones, neque vomitus Critice succedant. Hi ut plurimum, hyeme Febribus superveniunt, minusque recedunt, di juniores 3I anniS exercent. Citius quidem ad superiora

65쪽

De vacuatione, sec. 29 erumpunt, & plerumque citra diem vicesimum. In morbo igitur abscessii opportuno, si hypochondria mollia sindolentia suerint, spirandi difficultas ex improviso irruat, moxqtie ite rum deserat, deinde gravitas, dolor capitis,&sopor succedat fore abscessum Circa aures credibile est. Post vicesimum vero diem, a calor circa praecordia movetur, Vel ad extremos artus subtus descendit; si gravitas, hensio& dolor aut inflammatio articulum, aut alsam aliquam particulam Circa parte inseriores occupat, ibi abscessus erit sedes. Ubi doluerit quis aliqua parte, priuSquam minu Valebat, morbus magna ex parte ad locum dolentem abscendit, uti iis contigit, qui inierintho lusi argina laboraverunt. Quin etiam quibu a morbi exurgentibus dolores circa manus vel pedes contingunt, inhaerent, ibi loci suturi sunt abscessus 18 .

Is autem abscessus salutaris est, qui longius a partibus nobilioribus erumpit, aut sedem mitinus utilem corporis Occupat; a Consertim assu sit, si adeo insignis est, ut passionis magnitudini par sit neque tamen major quam vires serant; si erumpens sedat morbum, vel saltem levata, si loco consistit, ubi inflammatio exquisita est, si in pus laudabile cito convertitur, ubi Erysipelas, si non temere recedit; ubi articulis insederit, vehementes dolores inserens, sinoa deserit, antequam materia vitiosa digeratur.

66쪽

In his etiam considerandus est singularis consensus, qui inter quasdam corporis sedes obse vatus est. Facilius utique abscedunt morbi in partes, quae e directo sunt, quam in oppositas. In spirationis difficultate abscessus ad crura utilissimi sunt. Tusses pen tumores testium insigniter solvuntur insaniam varices in ano multum dolentes tollunt. Ex pessima anginae specie seretantum evadunt ii, quibus rubor circa pectus aut cervicem effusus est. Biliosum alvi profluvium surditas iudicat. Comatosos in ebribus ardentibus affectus finiunt tubercula juxta aures extantia insignem pectoris oppressionem cum subita virium ruina, mentisque languore, ab

amictione praecordiorum non inflammatoriam tam emorescentes Circa cutem papulae prae caeteris abscessibus sedant. si vero natura frustra excitare abscessiam conatur, vel si excitatus iterum sine ratione recu rit, neque urina multa Crassa, neque evacuatio

aliqua apta, insignis, neque alius absces ius exceperit, id sere exitiosum est. Bonum autem est, si abscesmus ad inseriora asiargens, absces, summii ca caput vel proxime superioribus sed verit. Abscessus commodissime solvisse visum est, urinam multam crassam subsidentem, sanguinis profluvium, alvum biliosam purulentam, S sputa multa probata. Ita tamen ut sanguinis per nare Cursus, maximum it incipientis abscessus praesidium praecipue si inter Febres acutas erumpit, partes superiore occupat. pubia vero eos, qui circa pectus, vel fauces existunt, sive inflamillatos, sive iam suppuratos,

exhauriunt. aer dejectiones, & urinas proba

67쪽

De Evacuatione, sec. 3Itas, omnes subducuntur; sed cum urina essem qui circa hypochondria aut ventrem non sunt,

tutissimum est 19 .

Inter abscessus etiam criticos omnino recensenda sunt, quae circa Cutem erumpunt exanthemata. De his ita Hippocrates. Quinetiam

bona sunt, quae in cutem abscedunt foras erumpentia tubercula, Velut putrescentes aut purulenti quidam tumores, aut ulcus, aut reliquae

hujus generis in cute emorescentes pustulae de- squamatio, glabratio, capillorum defluvium, vitiligines, scabies, aliaque hujusmodi quae consertoin repentino quodam confluxu, non autem dimidiato semirepente abscedunt. -- si non indigne . morbi excretioni respondeant zo . Quasdam hic boni abscessus conditiones more suo praeterit Cous senex iisdem utique legibus exanthemata critica, ac reliqui a scessiis astringuntur debent enim opportune exire, quod quidem in altera constitutione die quarto fit, in altera septimo, in altera serius, sed plerumque die aliquo ex criticis. Si vero citius vel tardius compareant, quam indoli morbid constitutionis solenne est, malum. Malum quoque est, si intra brevius intervallum recedant, quam id genus papularum consuevit. Consertautem ut pustulae fastidiatae sint, ut vibices mbescant. Si exanthemata prodeuntia mala accidentia extenuaverint, vitium ab interioribus ad

68쪽

exteriora vertitur. Si nil boni praestiterint m los si iccos tam intima quam extima obsidere verisimile est. Si unesta accidentia auxerint, a morbo natura Vincitur. Petechiae nigrae humorum gangraenam, malum aegre superabile, denuntiant. Febres benignae vix unquam et Chias extrudunt. Caeterum ipsae solae pelechiae magnis affectibus solvendis raro sumciunt, aliquando tamen id visum est: siquidem e Febrepetechiali, quae Mutinae ab anno I 893 ad 96vulgaris fuit, quicunque evaserunt, per petechiarum circa septimium diem apparitionem, Mea' rundem per totum corpuS ad extremoS Sque artus expansionem, Cearundem lentam evanescentiam sine ullo sensibili humorum excretione, salutem assecuti sunt a I). Sed frequentissime alterum quoddam praesidium desideratur. In quadam constitutione papulas per totum Corpu erumpentes lethale sutile observavit Hippocrates, si purulentus abscessus non accedebat maxime autem circa aures is erupit et a .

Galenus scribit, quod qui ex pestilentia in suo

tempore gratiante evasuri erant, eo ante papularum eruptionem evacuabat alvi profluvium,

una etiam aliquando vomitus a ); sed alvi fluor, authore Hoismanno , tempestive petechiis superveniens Febres solvit et ). Judicium autem securissimum fit, si critico quodam die Post commodam papularum eruptionem sudores dis-4

69쪽

dissuant murina octo reddatur uti an et chiali conliitutione semel atque iterum Coloniae comparente Doncher expertuS est. Bilis quoque circa cutem septimo die, vel quovis alio post hunc critico flusa, si modo dextrum hypochondrium non induruerit, sellic ter, Minterdum me alio abscessu aut excretione, affectum tollit as . Ubi autem quaevis materia Critice abscedens intempestive recedat, frequenter admodum nobiliores partes obsidet ii caput nasCitur res ente phrenitis, vel sopor, vel alia Capitis passio si pulmones, spirandi diificulta pii praecordia, Θ-rum dolor, intentio, aestu vel oppressio, angustiae ad scrobiculum cordis tinguit US, VomibtioneS, animi marcor, anxietas, pulsu parvi frequenteS, Vel alia quaedam hujusmodi accidentia Quae omnia, ex recurrcnte abscessu or ta, inter fatalia plurimum sunt. Senioribus o annis abscestus purulenti Lnus frequenter criti erumpunt, sed Febres talibus diutius inhaerentes haud raro in intermittente Convertuntur itaque si incertis horis Febres hisce redeunt id expectare oportet, si instat hyems, si friget aetas, intermittens potis Iunium erit Quartana a 6 . Hactenus explicare conatUS sum, unde moro his acutis tanta nominum divertitaS quae Cruditatem .coctionem denotant, quae securitatem, periculum, exitium Ostendunt, quae

70쪽

s om M. IV. De Evacuatisne, P. judicii tempus praemonstrant qualia auxilia ad

depellendas Febres natura accommodavit quae vitia singula evacuatio sedare apta est denique ex Evacuationibus Cabscessibus Don criticis, quae utilia, quae mala, quae perniciosa sunt.

Proxime ad curationes morborum acutorum Ueniam. In his nemo inficias ibit, qui ars adnaturae normam dirigenda est. Scire itaque debet artifex, quando materia turgeat, Vel exire parata sit; tum qua inclinet tum per qua vias commodissime detrahatur vel ars quidem in evacuando male naturam imitabitur. Antequam vero dico, in quibus vitiis quaeque evacuationis species per artem commode educi possit; haud alienum videtur exponere, qua ratione se-bricitantes victu curandi sunt. Scit enim id omnino necessarium est. In hoc praesidio multus est Hippocrates, cujus maximam partem inventor existit: ex praeceptione Celsi cibus opportune datus, optimum est Febris medic

mentum.