Commentarii duodecim de febribus ad Hippocratis disciplinam accommodati

81쪽

De Victiu ratione, circ. 4sgis educit, faciliusque per alvum transit sedendae autem siti non commodum est, idem flatus etiam circa ventriculum, Mintestina superiora, excitat, si bilis abundat, praecordia tendit. Vinosum autem album ad vesicam maxime penetrat Gurinam Citat ad accelerandam ergo urinam hoc utilissimum est, has certe facultates Rhenanum mosellanum possident atque album aquosum sitim lenit, omnium minime caput petit, praecipue si in odorum, tenuissimum& leve sit. Austerum denique nigrum, Meracius praestat, si alvus roboranda est, .si Cior reddenda; itaque in alvi fluoribus, cintestinorum dissicultate, caeteris omnibus palmam praeripit. Ubi vero graVatur caput, mensio percellitur, aut sputum dissicillius excreatur, aut urina tarda est, id genus vini omnino vitandum est atque omne genus Capiti nocet, ubi id grave est, Vel dolet, vel aliquo alio vitio tentatur. Si nihilominus tamen aliquod accidens vinum eXigit album in odorum exhibendum est,

insuper aliquid aquae superbibendum , azenim ratione Vini robur Caput mentemque minus seriet. Febres etiam vehementissimae videntur vino minuS I portUnae. Prudens autem

quis, ex his facile sciat, quod genus vini, ex iis hobis usitatis, ubi imbecillitas corporiS, Vel ma cor mentis id desiderat, aegrotanti singulo aptissimum sit. Ex potionibus quidem, mulsa familiarissima suis e videtur. Eaque simpliciter admiscendo

aquam melli, vel post admistionem, concoquendo interim spumam auferendo, parabatur. iniis cocta pulchrior est aspectu, debilior quoque, Minus alvum movet. Summopere uti-

82쪽

tunt, deterisque potionibus praeserenda nutrit quiden magis viro albo, si album non exturbaverit Milus ipso sitim sedat. Ea porro mulsa quae aquosior est, magi pulmonem emollit, sputum modice educit, atque Urinam Citat meracior autem magi alVum movet, intestina deterget cum vero sinceras, spumantes, bili stas,in calidas dejectiones civerit, nocet; hae enim ardorem, Ctensionem Circa praecordia minime sedant sed revera omnino augent, anxietatem jactationeSaddunt, male etiam adhibetur mulsa, ubi bilis ventriculum lacessit; siquidem in tali casu praecordia fiatibus distendit αὐ .

Mulsae admixto aceto, id genus potionis fit, quod Oxymel dicitur. Hujus tres species erant, utique acerrimum, parum aCre, quod solummodo acetum saperet. Quod quidem valde acre est, nil moderati efficiet ad sputa quae non facile exeunt; nam si ea educeret, quae stridulam in saucibus asperitatem faciunt, lubricit, te induceret, veluti guttur dilataret, pulmonem utique leniret, cum ipsum emolliat; quae si quidem Contingerent, magnam utilitatem praestaret interdum vero id sputum minime educit, sed magis glutinosum reddit, noxiamque iacit. Maximique ita affecti sunt, qui cum alioqui perniciose habent, neque tussire neque ea, quae intUS retinentur excreare, possunt. At hoc igitur aegrotanti robur conjicere oportet,&si de eo spem conceperis, exhibere; cumdare

, a De Vict. Rat. c. 393.

83쪽

De Victus ratione, c. 47 dare volueris, perquam tepidum, paulatimque hujusmodi, neque affatim exhibebis. Quod autem parum acre est, os quidem sis auces humectat, sputum educit sitim sedat, praecordiis sivisceribus ibi contentis est benevolum. Nam acetum mellis noxiaSinhibet, cum, quod in eo biliosum est, corrigat status etiam sursum erumpere facit Curina promovet; intestini tamen inseriorem partem plus aequo humentem reddit,

Mintestinorum dissicultatem inducit Interdum quoque in acutis morbis obest, siquidem flatum deorsum erumpere vetat, quinetiam sum sum recurrere facit praeter haec autem alias debilitat, et extrema refrigerat. Exiguum autem

ejusmodi potum nocte quidem, Jejuno ante sorbitionem, propinare convenit, quanquam& longo post sorbitionem, intervallo, nil vetat bibere. Qui vero solo potu citra sorbitiones in victus ratione utuntur, iis hoc uti semper, perpetuo ob id non convenit, maxime quidem propter intestini abrassionem, vel exasperationem; nam, cum stercore it Vacuum,

citius haec fient, idque accedente vasorum exinanitione. Postea autem, & aqua mulsa vires suas amiserit: si tamen multum hujus potus usum ad totum morbum conserre posse speraveris, paulum aceti, ut tantum agnosci possit, fiundere oportet ita enim quae laedere solet, minime laedet, proderit quibus prodesse opus est. Ut autem in summa dicatur, aceti aciditas biliossis naturis magis conVenit, quam melancholicis, his enim acidi sunt .mordentes ci ca praecordia humores amara biliosa utique dis solvuntur, Min pituitam transeunt, dum ab ipso efferuntur, nigra vero biliosa sermentantur, efferuntur,

84쪽

runtur, & multis partibus augentur; aceturrinamque nigra evehit. MulieribuSautem, quam viris, acetum longe magis est adversum; nem. pe cum uterum dolore assiciat id autem fit, cum gravidis dysenteriam infert, ex qua foetum excutiendi periculum est as . AqUde autem, praeterquam quod in morbis acutis bibitur, nullum quidem aliud munus habeo, quod conseram. Siquidem neque tussim lenit inter pulmonum inflammationes, neque sputum educit, vel caeteris minus si quis perpetuo aquae potione Utatur. Verum 1 inter acetum mulsum, isquam mulsam, exigua aqua sorbeatur, sputum educit, propter potuum qUM litatis transmutationem. Alioqui neque sitim sedat, sed irritat, siquidem biliosis naturis biliosa

est, iraecordiis mala, te ipsamque malitia superat, . biliosissima est, viresque maxime labefactat, quando vacuis etiam exhibetur. Laenem etiam tepar succensum ubi fuerit, auget, intus fluctuat, cinnatat Nempe quod frigida

sit, non odia, tarde quoqUe permeat, neque dejectiones, neque urina in OUet non-nihil etiam insuper laedit, quod natura stercoris expers sit. Quod si pedibus etiam dum frigentibus, aliquando ebibatur, multo magis nocebit ad horum quodcunque tandem inclinaverit. In ejusmodi tamen morbis, ubi vehementem capitis dolorem vel mentis laesionem affore suspicatus fueris,Vinoque omnino abstinendum est; tunc aqua utendum, aut minaquoso albo dato, post illius potionem aquae exiguum superbibendum a6) Alia-

85쪽

De Victus ratione, e. 9Aliarum, praeter has potionum, in libro: De ratione viditis in morbis acutis, mentio sit; quae miniis tamen ad ictum pertinent, sed inter medicamenta potiu recensendae sunt. Medicatarum quarundam porro descriptio, sicut tales, in libro tertio morborum proponum tur a T). Haec autem medicinae pars, quae Victu Inorbos curat, haud ea, qua debuit diligentia, ab hominibus, qui veterum disciplinam neglexerunt, agitatur. Hi Vel maximam partem eundem cibum omnibus febricitantibus concedunt, vel nil forte in hac re nisi abstinentiam a victu Crassiore praecipiunt totamque victus rationem aniculae permittunt paucistim admodum spatium quod decursura est Febris ut cibis modum statuant praesentire solliciti sunt. Eadem autem mala hodie atque olim per ineptam victus rationem aegrotis accersuntur, ilicet vulgus hominum eadem non dispiciat, quandoquidem non eo praeditum sit ingenio,ut assequi possis, quae amo bo, quae a medico, quae ab aegro concitantur

vitia is nodus Hippocrate vindice dignus erat Sed quicquid humanitus acciderit, id malignitati morbi imputatur. Atque hujusmodi callidis

86쪽

J Febres per naturam sine excretione Ua- dam insigni vix solvuntur, sic per artem absque Opportuna Vacuatione tempestive insti- tuta raro discutiuntur. Prosecto in ebrium - quarumlibet curatione judice Syden hamo, is omne punctum tulerit, qua porta excludenda veniat materia ebrilis, qui certo norit, Vende sectione . r. sudoribus Catharsit, aut si qua alia est magis adposita I . Vix ullae autem, quae paulo vehementius invaluerint, ex authoritate J. Freind medicina quallicunque, si ab evacuandi instituto discesseris, restingui possunt. Quamobrem medici summopere interest cognoscere, quae indicia sanguinis missionem, quae alvi purgationem, quae sudorum provocationem vel aliam quamlibet evacuationem desiderant et . Lex generalis esto. Quae educere oportet, quo maxime vergunt, eo ducito per loca Convenientia 3 . Utique ubi ita, quae excerni,,desiderant dedando morbo apta sunt, de se significationem praebuerint, neque ea sponto sua natura dimittit, necessarias vias quasdam invenit ars, per qua Ui impulsa natura ea emittat remissa vero Hanguida artis peritis quae

87쪽

IN JGngmnis detractione sapori o sacienda sunt plane indicat δ). Caeterum,

ut evaci ratio rite instituatur, cautione opus est,& multa conssideranda sunt, quae qui deni sub initio libri De humoribus, brevissime persirmguntur. Sed haec in genere, explicare alitem enitar, quemadmodum ingula evacuatio ad naturae normam arripiatur. De sanguinis detractione primo agam. De Sanguinis Detractione.

Tis accidentibus venae sectio utilis este consue-Vit, quibus profluvium sanguinis sponte superveniens prodessi igitur inter Febres Vehementes, Ubi aeger aetate vigeat viribusque valeat, sanguinis e naribu Cursus magis accidit plurimum proficit s). Idem dolores atroceS,&prae Caeteris pulsatiles, Circa Caput Collum, Umbos, atque ad loca infirma solvit 6), rubores etiam tumores vultus, colli , faucium, Vertiginem, insaniam, oculorum teneritudinem

inflammationem 7 , spinae distortionem, sit quidem aeger ex menti Voluntate ad dolorem lateris levandum spinam flectat spirandi quoque difficultatem 8 , praecordioruin intentiiones, aestus, afflictiones, discernit 9). Ab abscessu denique inflammatorium intelligo Crueentem brevi liberat io . a Natu

88쪽

sa N VI. Naturae autem res non permittitur, donec ipsa sanguinis profluvium excitet, quia in Febribus acutis, Corpore robusto, sanguinis pleno, magnum gravi inflammationis, aut dissilientis forte venae, circa Viscus aliquod nobilius, impendet periculum quod praecaVere quidem facilius est, quam natum tollere atque ubi jam protinus inter initia inflammatio existat grauis, ea longe frequentius in pus Convertitur, quam

a natura resolvitur, si morbUS aegrotum non

prius interemerit. Porro quae sedare solent cum postea apparent, ea si prilis fiant ne superveniant impedimento sunt ra). Hic ergo ars laboranti naturae optime succurrit In acutis itaque morbis sanguinem detrahes, inquit Hippocrates, si vehemens morbus videatur, Uigeatque aegrotanti aetas, virium adsit robur 1 a). Utique in aetate Vigente sola voluit cautus senex sanguinem mitti, quia tantum fere in ea, Commode sponte erumpit. Sed posteriores medici ultra eum audendo, in miniis integra aetate, ubi morbus exigit, &vires validae sunt, selieiter posse detrahi, sciverunt, ita

ut firmus puer robustus seneX, ut Curentur; quinetiam mulier graVida, aleΠS, Contra ejus authoris praeceptum, non modo id genus remedii inter Febres commode recipit, sed etiam

citra eas, propter sanguini abundantiam, aliquando desiderata, nil enim potentius contra abortum eo remedio facit ade Ut, ct ex sanguinis missione abortum fecissi in Febribus observavit Hippocrates, illas propter Febres,

89쪽

De Sanguinis detractione. 3

non hanc evacuationem, id passas fuisse, concludere licet. Igitur vires aegrotantis imprimis Contemplare monet Celsus 13), eaeque melius ex Venis, quam ex ipsa Corporis speeie aestimandae sunt. Ergo Febris vehemens, ubi rubet Corpus, plenaeque Venae tument, eo judice sanguinis detractionem requiret Galenu autem Uires, X Onarum suis magis, quam ex earum

specie, aestimavit itaque in hujusmodi morbis, si pulsus valens sit ilenus, is venam pertundere praecepit 14) hoc imprimis venae secandae indicium omnes medici post illum probaverunt.

Fallit autem, ubi arteria situ prosunda est, vel spiratio difficilis, vel caput vel praecordia o bis opprimuntur is . Habet .haec res multaS praeterea Cautiones, quia venae, sicut Celsus aliud agens edicit, saepe leniores celerioreS-ve sunt, aetate, .sexu, Corporum natura. Et plerumque satis sano corpore, si stomachus infirmus est, nonnunquam etiam incipiente Febre subeunt quiescunt, ut imbecillus is videri posit, cui facile laturo gravis instat accesssio. Contra saepe eas concitat metus, ira quilibet alius animi affect us', adeo ut cum primum medicus venit, sollicitudo aegri dubitantis, quomodo ille se habere videatur, eas moveat ob quam causam periti mediet est, non protinus ut venit, apprehendere manu brachium, sed primum residere hilari vultu, percunctarique quemadmo-

i 3YLib. 2. cap. Io.' i DLib. de Curand Rat per Sang. missi cap. 3. is Boerh. in cap. de Peripneismon Sydentiam Sched. Monit Galen lib. 4 de Praesag. ex Pulc

90쪽

bili sermone eum lenire, tum deinde ejus Corpori manum admoVere iri . Caeteriam ad praeceptiones Hippocratis iterum redeo. Praecordiorum, septi transverri, Ulmonum, laterum, sedium corpori superiorum, inflammationes quinetia1n universiae morborum collectiones, i. e. interprete Galen O qUdeCUN-que demum inflammeationes, solvi non possunt, siquis temerarie alvum medicamento ducit; si1-

quidem sanguinis detractio summum est his malis remedium 17). Metuit, uti Videtur,mi in

POCrateS, ne ires, ab alvi purgatione, tantum ConVellerentur, ut post eam ver A sectioni locus non esset adeo ut haud meminerim, quod is unquam hoc pi desidio post medicamentum usus sit. Omnis inflammatio est revera absces- QS, CUJUS notae rubor, Calor, tumor, si locus sentiens sit), dolor; sed ab abscessu, ut dies iam est, sanguinis profluvium copiosum brevi liberat.

igitur ubi Circa Caput CerebrUm, fauce pectuS, Praecordia, latera lumbos, talis affectio insederit atque tumoreS, ruboreS, Circa vultum, Ocul OS, UreS dolore Capitis, vertigines, deliria, aliasve Cerebri aflectiones, deglutiendi aut spirandi difficultatem: pectoris, ia-terum, lumborum, praeCordiorum Cruciatus, horum retractiones, aut intensiones, dolentes

valde talpitantes intulerit quis sanus medicus 16 Lib. 3. cap. 6. 17 De Rat Vict. 39s. 397 386 397 Praedict. lib. a.