Commentarii duodecim de febribus ad Hippocratis disciplinam accommodati

71쪽

o M M. V. te mictus ratione, Oe as

De Victus Ratione in orbis acutis. VICTUS autem neque nimis parcus aut te nuis eis debeta, atque ex altera parte, neque nimis copiosus aut crassus in illo enim deficiunt aegri , in hoc obruuntur. Itaque Conj ctare oportet, robur modum morbi cuiu cunque, naturam victum singuli aegrotantis, non ciborum solum , sed etiam potio,. num Q. Victus humidus tenuisque omnibus febricitantibus aptus est a). In hoc Vero tres gradus sunt, est utique tenuis, exquisite tenuis, summe tenuis. Tenuis autem est ptisana, exquis. te tenui ejusdem remor, summe tenuis mulsa, vel quodlibet poculum idoneum Tot igitur species victus humidi tenuis existunt quot sunt morborum acutorum quoad celeritatem dinferentiae; in genere quidem altera alteri a commodatur. De facultatibus autem tisanae audiatur Hippocrates. tisana quidem recte videtur omnibus frumentariis edullis praeserri, saltem in hisce morbis acutis, eoSque qui eam praetulerunt, laudo: nam Glentorem habet lenena,& continuum suavem, lubricum, & me

diocriter humescentem, si quid elui debet

72쪽

probe abluentem, 'eque astringit, neque malam turbationem facit, neque in Ventriculo intumescit, cibus etiam imbecillus est, & facillime concoquitur 3 Ptisana autem hac ratione parabatur sumebant hordeum optimum cortice exutum, idque lente a satis diu, in qua mollis lima decoquebant hordeum sorte ea quantitate adhibebant, ut post coctionem aqua instar Cremoris lentesceret, unde succus percolatus Cremoris nomen obtinuit aeterum hae materia absque colatura, ptisana maliquando tota ptisana dicitur . on modo autem sussicit, illam cibi speciem invenire, quae morbo idonea est, eamque per totum ejus decursum adhibere: 1- quidem Febres, maXimam partem, non eadem vehementia a principio ad finem usque inhaerent Cum Febres autem vehementissimae sunt, tunc vel tenuissimo victu utendum est ). Cir-Ca statum ergo, Cum Febres vehementissimae sint, tenuissime quidem cibare oportet, quo Vero longius a statu suerint, eo plenius si peracuta talis Febris sit, statim aderunt vigores statim igitur in his tenuissimus victus praecipiendus est, quibus autem in posterum vigor laturus est, his ad illud, paulo ante illud tempus subtrahendus est cibus antea vero plenius alendus est aeger, ne deficiat s). In Febribus iis, quae secundum exquisite ardentium normam, ad judicationes usque continuo increscunt, liceC quidem servanda sunt in aliis neutiquam: nam iversa lex est, cum Febris vehementior est, cibus

73쪽

De Victus ratisne, sec. 3 eibus debet esse tenuior sed continua Febris quibusdam, ubi incepit, floret, liget maxime, gravissima est circa judicium vero, ipso judicio extenuatur. Nonnullis Vero leniter ωlatenter incipit, increscit autem in dies

exacerbaturque sed sub judicium & ipso judicio abunde emicat. Et est, ubi ex moderatis

initiis augescitis exacerbatur; simul atque vigorem acceperit, ad judicium usque sub ipsumque judicium, rursus se remittit. Atque haeet in omnem Febrem cadere solent. Ex his autem bene subducta ratione victum offerre Comvenit 6). Porro his, qui per Circuitus exace bantur, nil dare oportet, neque cogere, sed auferre de appositionibus ante accessiones hoc itaque ab initio, per totum morbum servandum est ut si quando pedes rigescere incipiant, quod signum instantis accessionis esse solet, aeger abstineat; at quum ad pedes postea calor scenderit, cibum sumat inclinat enim jam a cessio in Febribus autem Continentibus, tempora si quae liberiora sunt, ea cibo aptissima sunt ' .

Praeter baec quidem contemplanda sunt aegrotantis aetaS, natura, Coelum Consuetindo tum anni tempus Febrisque accidentia. Ex aetatibuS autem senes, ex naturis, qui pituituosi

frigidique sunt, omnium iacillime jejunium se runt dissicillime vero pueri, praecipue qui imter eos alacriores sunt, ex hominibus, qui ε-

74쪽

Num bilis amarae Macris Circa Ventriculum Confluit calidi etiam, strigiles 83. In vere

hyeme ventres natura calidissimi sunt, somni

Iongissimi igitur tunc temporis cibi citissime

Concoquuntur 9) In aestates autumno cibos difficillime ferunt, aegreque Conficiunt si C): hoc verum est si quidem ex valentiori materia cibus sit, atqui bilis, hoc tempore, maxime acervatur acerrima fit Chomines calidissimi sunt; qui vero biliosi calidi sunt, dissicillime inediam serunta igitur frequentes cibi in

aestate necessarii sunt, sed ex imbecilla materia esse debent. . Ex his quoque facile patet, quae victus species singulo Caelo apta nata est CBeterum accidentium inter Febres ratio talis est. Quibus cibus satim inclusus est, si quis, non subevacuato illo, sorbitionem dederit, si dolor Circa praecordia, aut latus est, adaugebit; si non adest, protinus provocabit frequentiorque reddetur spiritus, quod malum est; nam pulmonem exsiccat, fatigatque tum septum tranS- versum, tum praecordia, tum ventrem imum

ii) lterum si cibi plures quam oportet, intus maneant, subactique sunt, δε homo non purgatur, alii cibi superingerantur , COTPUS ab humore priore, Grecente repletum, calescit,&Febris ex eo homini oboritur corpuS Utique impletur,4 dum vende a plenitudine premuntur,4 Calor dolor corripiunt, aestate quidemeitius, hyeme tardius 1 a). araeterea, ubi dolor

75쪽

De Victus ratione, sec. 39lor lateris assiduus uerit, sputa non prodierint, si ptisanam, ita se habentibus quis dederit,

antequam morbum, sive per venae sectionem, sive per alvi purgationem, extenuaVerit, OStrucidabit 13ὶ pulmonum enim morbi eo planiorem victum requirunt quo spiratio liberior sputa facilius excreentur Ceo tenuiorem, quo iccior fuerit affectus, .strangulatio gravior ia). Vehemens quoque vigilia imbecilliores cibos exigit; siquidem hoc accidens cum Cibo tum potiones cruda .incoctiora reddit is . Denique si Febres anxiosae sint, iraecordia intendantur, & aegri loco quiescere nequeant nil aliud his exhibebis, quam acetum

mulsum aquosum, neutiquam vero sorbitiones, donec urina concocta fuerit, vel Febres inclinaverint 1 CL Alvus autem cita irassioresvicopiosiores Cibos postulat 17 . De tempore vero ibis oportuno, in plane Contrarias a medicis itur sententias. Nam quidam ante Hippocratem, initia Febrium abstinentia excipi voluerunt; alii, ad septimum Sque diem, aegros sitos a cibis continebant: alii ultra judicationes. Post Hippocratem Erasistratus cum tota ejus schola, ex authoritate praeceptoris Chrysippi, inediam sanguinis detractioni Calvi purgationi substituit. Deinde Circa medium seculi 39, Asclepiades celebris ille medicus qui veterum medendi rationem ex magna Pa

76쪽

ηo Cis V. Parte mutavit, morinae authoritatem ion res medicinae, antea iam os de primus omnium conciliavit ipso quarto die cibos aegrotis primum permitit insuper his universa methodicorum secta, idem tempus atque Asclepiades, aptum cibo judicavit: post quartum diem alternis solummodo diebus iisque paribus, cibos praebuerunt . Doctissimus ero Commentariorum de veteri medicina aut ori te Clerc, is quoque, qui scripta Caelii Aureliani aperienda suscepit Galenum quidem reum erroris agunt, quod quartum diem, demde pares omnes a methodicis cibis ei Ne destinatos enarraverit 18 siquidem Caelius ubique ipso stom-to, seu tertio juxta ipsos die, Cibare praecepit. Stat firma utrinque authoritas Galenus utique cum methodi eis versatus est, CCaelius e methodicis erat Sommum quoque mae secti principem Vertere professis est, neque de verbis dubitari admodum potest. Si autem id fiat tertio morbi die, ieinde alternis, id est imparibus, necesse est, ut in ipsis ebrium insultibus vel saltem eo tempore quo ab illis expectabantur, aegroto suo:& cibiS, magnis curationibus destinarent, quod tamen religiosissiime evitare praecipiunt. Igitur me ratio et satis est, sententia doctissimorum virorum evertendae; sed methodici sibi ipsis conciliandis non valet; si vero hi di arrito suum a secundo die morbi numerabant, omnis cedit disticultas atque sane ab eo 'umerabant, modo fides pene Celsum sit.

At Themison nuper sic ille non quando cepisse set

77쪽

De mctus ratione, sec. 1set Febris, sed quando desis hi aut certe levata esset 0des, simul atque prima accessio inclina merat conliderabat ab illo tempore, Xpectato die tertio, si non accessierat Febris, statim; si accesserat, ubi ea vel dessierat, vel si assidue inhaerebat, si Certe se inclinaverat, Cibum da bat. Hic Themison vel notum est, methodum senex invenit. Asclepiadi etiam Cornelius, in hac re, sicut in pleriique circa curationeSconsentit, digeri enim corpus imminuique materiam superantem inedia primis diebus voluit; ubi aliqua necessitas non impediverit, diem quartum, ad initium cibi aptissimum esse Cens it postea quidem alternis diebus morbum abstinentia oppugnare, Calternis cibo viribus subvenire, is etiam author est I9J.

Contra horum omnium authoritatem graves

rationes urget magnus Hippocrates ao Nempe omnis subita supra modum mutatio, sive in haec, sive in illa , sanum hominem talentem laedit, quando ergo magis imbecillum atque aegrotantem ita ut vitiosa victus ratio, cum in potu tum in cibo, quae semper sui similis sit, omnino ad sanitatem tutior sit, quam si quis ad aliam meliorem , magnam mutationem facit. Quinetiam magnae mutationes, in assiimendo cibos assuetos, pariter laedunt , adeo ut, si Cenam solummodo assumere Consueti, prandium

devorent, confestim aegre se habebunt, toto Corpore graves Minhabiles tigri efficiuntur; quod si instipe coenaverint, acidum sorte eructabunt, Caliquibus venter profluet, quod si s ter

is De Medic. lib. 2. cap. 4, ε o In lib. de Rat Victi hamorb. Acut 388.

78쪽

et Cis E V. ter in die cibis saturentur, graviora erunt a cidentia. Multi vero sunt, qui ter in die copiosum cibum facile serunt, quod ita assueti sint. Ex altera quoque parte, qui bis in die cibum

sumere ConsueUerunt, nisi pransi fuerint, debiles .infirmi sunt, ad quodvis opus timidio oris ventriculi dolore vexantur, iis etiam suspensa esse viscera videntur, Calidam quoque limis rustiam urinam reddunt, .stercus

exuritur: nonnullis quoque S amarescit, Culi gravantur, Caput dolet, extrema frigescunt haec utique notae sunt ventriculi bile, vel corrupto quodam humore lacessiti): ac plurimi

non pransii coenam vix appetunt si Coenaverint, Ventriculum gravant, difficilliusque nocte quiescunt, quam si pransi fuissent. Si tam insignes turbationes, ob dimidiatae diei victus a Consuetudine mutationem Contingunt, quid fieret Si quis per totos dies a cibis Contineretur, iraecipue, si ex eo derepente se iis impleret δὴ si hoc quidem in sanis, quanta mala Febre acuta laborantibus . infirmatis inseruntur Utique ubi quis primis diebus inedia vasa

exinanierit, mox quarto aut quinto, cibis in- sarcierit, praesertim ubi Cibi e valentiore materia fuerint' raeter enim, quod cin his mutatione subit ad magna bis peccatur, eo tempore ex vasorum inanitione, in sorbitiones transeunt, quo plerumque sensim ex sorbitionibus, ad vasorum inanitionem accedere oportet parcior enim tenuior victus, ubi Febres vehementissimae sunt, uti dictum est, desideratur. Propter hanc perperam victus institutionem, nisi mites fuerint Febres, Cruda interdum a capite attrahuntur, a thoraci Uero regione biliosa

79쪽

De Victus ratione, c. η3liosa vigiliaeque iis accedunt, ob quas non Con- Coquitur morbus, valde tristes Cannarulenti aegrotantes evadunt, delirio tentantur, splendores falsi oculis objiciuntur, auresque sono implentur, extrema perfrigescunt, urinae

Crudae, sputa tenuia fiunt, dassa mincera

pauca sudores Cilica cervice eXprimuntur, anxietates eos male habent, spiritus creber

magnus est, Cin faucibus eliditur, supercilia

quodammodo ampliantur, accedunt etiam animi desectiones, Qvestium a pectore rejectiones, manuum subsultus, Cinterdum tremula labii inserioris agitatio haec quidem super Concoctionem contingentia judicium instans praesagiunt, atqui inter initia Febrium grave delirium. Ex his sane pauci evadunt, iique vel

abscesssu, vel sanguinis per nare Cursu, Vel puris crassi excreatione neque aliter salutem consequuntur. Caeterum, ubi debilitatis ex inedia medicus accersiitur, is modico, tenuissimo victu, primo succurrere debet, deinde quietem inducere, sensiimque ad eam cibi rationem

quam morbus exigit ascendere. Igitur cibus ex ea materia, quae omnibus aestimatis aptissima videtur, sive tisana, sive ejus succus, sive potio quaedam Congrua sit, ratione consuetudinis, semel, aut bis, vel saepius, ipso primo morbi die, finecessitas aliqua non impediverit, exhibendus est, atque ipsae horae, quibus assumi consuevit cibus, si modo

eo tempore Febres non sint vehementiores, ei aptissimae sunt, cum Vero per accessione moventur, inclinata accessione, optima cibandi Opportunitas est caeterum inter accessiones si cibus desideratur, tenuissima sorbitione, potioni-

80쪽

η u V. tionibus non sussicientibus, aeger sustinendus est. Primo autem morbi die sorbitio, neque multa, neque Crassa eile debet. Sed ut consuetudinis Causa aliquid ingeratur, ne multa vasorum inanitio fiat. His autem qui semel in die cibum Capere consueVerunt, paulatim progrediendo,

si fieri potest, bis siquid adjiciendum videtur), danda est as).

Antequam vero hoc de sorbitionibus argumentum absolvam, considerandum est id, quod aliove Lommius an qui Graecis febricitantibus Convenit ex ptisana cibus, nostratibus etiam sufficiat Is enim negat a Sydentiamus populares nostros inter Febres simpliciter acutas, jusculis avenaceis, Chordeaceis, materia neuti quam Cremor ptisanae valentiori, Commode sistineri posse experientia comprobavit: siquidem regio nostra frigidior pleniorem victum p stulat, sed Anglis natura magis quam Graecis pituitos inediam facilius sert. In genere vero

paulo plenior diaeta exquisita nimis Clenui tutior existit aet).Ρotiones praeterea, quae X Vulgari usu sunt, ad vidi us rationem pertinent, harum autem Virtutes recensere utile Visum est. Igitur varia vinorum genera egroti sui concessit Hippocrates, sed aqua ut verisimile est juxta antiquorum mores diluta. De vino alio dulci, alio vinoso, alio albo, alio nigro, in libro, qui devictu acu- toruin est, agitur a 3) Dulce utique sputa ma