Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

41쪽

xae, semel tantum et leniter affricuerat cylindro ex lacca signatoria, argentum positive, et lacca negatiue elechrificata est; sed postquam, ceteris omnibus manentibus iisdem , non tota superficie laminae. sed eius margine tantum, stricta erat lacca argentum negatiue, et lacca positive electrica euacf. Sub finem huius commentationis V. Cl. narrat

experimentum nouum, a Cl. N A M PONO,

Philosophiae Professore Dubline i institutum. la fili metallici, sex pollices longi, peracusaS extremitates, dimidium pollicem longas, inflexit iuxta directiones oppositas, ita ut reliquae parsi fili essent ad rectos avgulos, et in eodem Cum illa Plano,. medio autem filo afferruminauit capsulam Conicam Cupream; hanc imposuit cuspidi stili metallici, pollices ad tres longi, ad perpendiculum infixi pa uoquadro ligneo, ipsumque quadrum cum filo i sto mo-tallico collocauit in aliquo corpore electrisCato, ut stilus verticalem situm haberet quo facto filum metallicum super cuspide stili admodum celeriter in orbem circum actum est in directione illi opposita, iuxta quam materia electrica ex cuspide utrius uis partis inflexae fili effluxit. Quem motum Auctor experimenti effici arbitratur renisu aeris, opposito vi. qua effluens materia electrica per elasticitatem suam

se in aere expandere Conatur.

8 o) Ad sENI. Woso NUM epistola THO p. yo8. BERN BERGMANNI n aliensat ), in qua pristium occasione obseruationis, quam Cl. FRANKL Us litteris prodidit, glaciei frustum commotionem electricam non transmittere, monet Cl. Auffor epistolae, rationem huius rei non in glaciei natura quae rendam esse, sed in parua eius mole, nam magnam

42쪽

glaciei qualitatem transitum concedere, et Contra, ipsam 'aquam, si nimis parua eius copia adhibeatur, illum impedire. experientia se edoctum esse scribit.

Deinde singularem auroram borealem icone es verbis describit. Fuit intra eius arcum proxime horizontem nubest fulgurans, quae tamen cum lumine

boreali nullam communicationem habere visa est. P 'Io ' 8 I) Η. PE M aER TONI, Med. D. et P. S. Lon-δ n. ac R. A. Berol. S. Annotationes in libellum sub titulo, A nein Set of Agarithmis solor Tabies, recenreditum, in quo commodior metho ur, mari latitudinem per Gai solis obseruationes inueniendi, promittitur. p. 9rs. 8 Q, R C L s, 'in et P. S. S. defcriptio dum rum plantarum, missae, et Gardentae ' . Prioris quidem plantae iam mentionem fecerat CAT ESRYCarol. Hic L. q. 6 sub nomine Fruticis Padi foliis non serratis, floribus monopetalis albis, Cet. ex quo Cl. LINNAE Us eam in Io Edit. 8sem. Vnt. no. Sa 8 sub nomine Hul ne indicauit: sed quia hic characteres plantae accuratiori descriptione, eleganti leone illustrata, designantur, eam descriptionem ipsis Cl. SLLIS II verbis excerpemus. Calix: P ri mihium mon' hysium. superum, minimum, per tens, quaaeridentatum, denticulis acutiustulis, erectis. CO.rolla: Petalum campanulatum, magnum, uentricosum sit ibus quadrilabur, labis minimis, obtuso, tutis. stamina: Filomenta duodecim raro sedecim) tubo co- p 932. rollae inferta, basi eonnata, subulata, erecta, corosia' paulla breuiora; antherae oblongae, obtusae, erectae.

pistillum: germen oblongum, instrum; si uis formisi corolla Mngior, perffens; sigma 'plex. Pericar- Pium: nux corticata, sub cortice sulcata, oblonga,

43쪽

utrinque angulatu, membranir angulata, quaseuocul ris. Semina solitaria, lineari oblonga. Species jume p. 3 . sunt, tetraptem, seu Halesia frumisy inembranaceo. qua frangulatis, et di era, seu Hale 'inibus alatis. Altera plant, , quam Cl. E L Lxs rus Gordeniam 'ν appellauit ignarus forsitan, aliam plantam 'Cl.

mens. Edinburg. insignitam fuisse) nota hactenus suit sub nomine Larmini promontorii bonae spei, eiusque delineationem Cl. EHRETus. S. R. Lond. S. Publicauerat. At quia hic frutex a Iasmino tantum differre Auctori visus est, quantum Paeonia a Rosa, nouum genus eo constitui, consentiente L INNA EO. arbitratus est, cuius characteres sic recenset. Calix : Persenthium mono hyllum, quinquangulare, quin' que artitum , laciniis e formibus, verticalibus strictis, erectiusculis, per entibus. corolla : petatum επο- erat eriforme: tubur sub sindri cur, calice longior , ι--bus quinqueFortitus, planus; laciniis obouatur, DULtudine tubi, altero margine rectiora. Stamina: si menita quinque, tubo corollae adnuta, tu fauce breuisse me libera; antherae lineares, Iuberectae, longitudine dimidii limbi. Pistillum : germen infra receptaculum, oblongum; silus Atiformis, longitudine tubi corollaride ens extra faucem in stigmata duo, magna, omo obtussisima. Periearpium: bucca Icca, obl0nga, b Desseris. Semina: plura minima. Haec descriptioicone adiecta egregie illustratur.

vid. Comment. nostri Vol. X. Pari. IV. P. S97. Plantam mense Iulio hic Lipsiae quoque florentem vidis mus , et licet florem, qui pἱenus erat, non aecuratu examinare Potuimus tamen ex luxuriante nutrimento, in calicis angulis et reliquis partibus numerum isti arium conse imus.

44쪽

83 7 A C. s H o R π , Μ. A. et R. S. S. obserua tio. Mibis lunae, Londini L Nou. r76o. 8 SAMu ELIS MORE, Pharmacopolae, relatio de iuuene, cuius manus a frequenti florum aeneorum tractatione durae ac rigidae fa e erant . Filis Oxi- p 937 chalceis crebra ignitio crustam inducit, quam detrahi oporteti, antequam eis. qui acus conficiunt, tradantur. Id fieri selet in ossicinis insectorum, ubi fila ista, postquani liquori, cuius ope lanis Colorei, δ' ο*i Vocant Saxum os, inducunt et qui ex aqua, oleo vitrioli, alumine, tartaru etu. constat siquam- I tu immersa iacuorunt, solo valide iterum iterum-qqe illiduntur, , quoad cxusta illa dissiliat , et filis

splendor suus re 4Mur. Cui operae quum inuenis quid in diu et frequenter vaealli et, sensit manus suas adeo duras et rigidas factas esse, ut illis amplius 'tinon posset. Malum remediis inscite applicatis au-m h erat adeo , ut Auctor quum a iuuene cons q-a sttur, cutem pergamenae . hic illic filiae, simile ii deprehenderet, et e iuncturis digitorum, quum illos extendere conaretur, sanguinem erumpere vibderet. pse autem perpendens, caussarn mali haud 'ubie suisse liquorem acidissimum, quo manus saepius madefame fuerant, linimentum praescripsit emolliens ex olei olivarum pari. et et lixivit salis albica' fixi parte r cui postea vitellos ou irum admiscuit, quoniam prioris remedii usuε ob muniam salis alca- lini aerimoniam iuueni multum doloris afferebat. Et se manus quidem: intra duos menses laxe sanatae

sunt: ne tamen malum rediret, per tertium mensem quotidie ante dubitum manus axungia porcina, eui vitellus oui et paucae guttae olei lauandulae missae erant, ungi iussit. Quo facto manus integritati omnino restitutae sunt.

45쪽

86 Reu. I EREMIAR MILLESII continVatis p.' r.experimentorum cum carbone fossili, Bovey coalis littaturum ' . Ex his experimentis Auctor colligit, hoc fossile maximam partem Constare ex aqua. cui HS magna copia leni calore ab eo separari queat. Unde rationem reddit, cur aeri et soli expositum multas fissuras agat , et aquae ex illo destillatae multum olei leuissimi et fatis acidi volatilis intime commistum esse. Ceterum plures notas recenset quibus a carbonibus vegetabilium satis distinctum est.

ne luminis insuperficiebus et lentibur Pisaericii refract

rum commentatio.

I ANI PLANCI, Ariminensis, de conchis minus notis Liber. Cui accessit specimen aestuS reciproci maris superi ad littus portumque Ah mini. Editio altera, duplici appendice aucta. Romae in aedibus Palladis I76O. 4. Pl. 17. tis. aen. S. appendi Cum tab. aen. I9. Immensi naturae thesauri quotidie noua indagatoribus osterunt, ab aliis praetervisa corpora, quae, prout sui amam creatoris sapientiam produnt, ita dispositionibus corporum naturalium nouas etiam mutationes inducunt. Ditiorem itaque reddidit natu ae cognitionem, satiente sic fortuna, Cl. ANCUS , atque Core rum qu 0rundam naturalium explicationem nobiscum communicauit, de quibuS Rraemine erat relasum. Locupletavit autem historiam naturalem aliud quasi agendo Noster, quum

46쪽

enim in reciproco maris aestu pervestigando occupatus esset, simulque eundem saepius contemplando conchas atque umbilicos marinoS legeret, vix opinante eodem sese obtulerunt nouae, quarum ergo descriptionern suscipiens, huncce contexuit librum, iriamo appendice duplici hancce auxit editionem I. Et illiber de conchis inscribatur. Occurrunt tamen alia quoque, nec descripta, nec rei se exposita corpora naturalia, est' ue ille in tres praecipue partes diuisas,quarum prima conchas ignotas pertrastat, secunda deerustaceis agit, ut v. C. de cancris et stellis marinis. eodem modo vel ignotis, vel non satis bene descriptis: tertia corp0rum quorundam marinorum mentionem facit, qu e, dura liget et carnosa sint. ad testacea vero vel Ostracodermata nec referri posisunt, nec apte satis descripta sunt. Descriptiones aeque az icones naturae respondent, magna cum imduifria factae, et quid in his minus conuenit, candide simul exponit Cl. Auctor, quae minuta sunt,

lente aucta proponuntur.

Sed, quum pleraque hic descripta in sedimento

maris contineantur, primo etiam logo, capite primo desedimento maris ud lictus Arimini Noster agit. Umnit autem ipsi hoc nomine arena conchis omnium generum referta, quae placidis demum undis ad littus maris deponitur, in omnibus quidem maritimis locis inuenienda. Sedimentum vero Ariminense prae ceteris maxime notatu dignum est, quippo quod centum fere genera et vltra Concharum etiam minimarum in se habet, quorum descriptio nulli bidata est. Etenim inter alia eminent septem diuersa genera cornuum Hammonis minimorum, quae alias inter petr acta tantum inuenta, a nonnullis pro naturae

, Prima huius libri editio prodiit Venetiis I739. εω

Tab. aen. V. eodem ac praesens titulo.

47쪽

turae lusibus accepta sunt. Tanto etiam hic 'numero abundant, ut jn sex sedimenti unciis ultra nouem millia cornuum hammonis variorum generum occurrant. Id, quod copis sisti ino inuenitur, O goti uni appellat Cl. Auctor, in quo tamen exte nae intersectiones et interna loculamenta distinguuntur; et conuenit aecurate eum eo, quod in monti-

bus circa Bononiam et Ariminum fossile deprehenditur. Praeter hoc alia adsunt seorsim descripta, elegans est minus, νυ 're, orbisulatum, Ilaiatum, p. IRumbilico prominente, t x qua si tae et loculamenta omnia prodeunt. In sedimenti sex unciis huius centum et triginta numerauit, eademque petreiacta alibi vidit. Describuntur praeter haec alia, υmbiaco prominente marginatum, vimbilico carens marginatum, haec cochleae spiras habent deinde additur erectum laeve, aliud striaturn, quod utrumque huc retulit, licet non cochleata sint, intersectiones tamen ostendant, ciui quibus conueniunt erectum, gladii ruginulam refere et erectum globosus, quae con hyliorum genera so

Iet sREYNIus Orthoceralites nominare. His adiunguntur conchylia, quae cum Hammonis cor nubus quoad formam externam conspirant, recenset nempe vermiculum, faxis et lignis adhaerentem, qui externe tortuosus, intus ex unico loculo constat, ex quorum numero esse censet teredinem marinam,

deinde adducit operculum quoddam minimum duri δι- mum, depressum, ita conuolutum, ut cornu tale quodam modo reserat. Ab his ad alias progreditur p. 19. conchas, quas vero Cl. Auctor partim ex forma denormnauit, quae iis et alia corpora intercedit, par tim ad cognita genera reduxit. Sunt inter haec et, iam minimae quaedam; sic rotundorum coryurum in sex unciis sedimenti octo millia et septingenta nume rauit, quorum iterum septingenta vix unum gra num ponderis habent. C0nchulae aliae nucis, aliae

48쪽

uuae acini, vel olivae formam habere dicuntur . vel ad buccina, meritas. turbines, balanosque tellinas

porro et solenes pertinent. Inter has concham etiam a nati feram recenset, eamque multoS ex ore ea pilloS emittere obseruat, nec non multa ex Conchyliis marinis tricornea esse docet, praeter duo scilicet cornua opulata, medium canaliculum excavatum, tanquam proboscidem exserunt. Altera pars, quae crustaCea recenset, de Cancris et stellis quibusdam marini S exponit. Occuz-xit itaque hic concer suis es Paruus oblongus Uariega tus. Chelis nempe instruitur admodum latis et te stam variegatam atque marmoream habet, in arena degens. quod inquinamentis cadaueribusque vescitur, littus ariminente aere salubriore frui, autumat Noster. Ex variis deinde, qui copioso Ozcurrunt, cancris adducitur cancer hirsutus, personatus maris sin-peri, vulgo Facchino Ariminensibus dictur. Person, tum dixit, quod faciem humanam aliquantum res rat, totoque corpore hirsutus est. Hac etiam data occasione de methodo, crustacea haec animalia commode describendi, disserit, omniaque in rotunda et longa diuidere vult, ad rotundos seu globosos cancros, ad longos Vero astac0S, cammaros, squillasque referre. Tandem stellarum marinarum quaedam singularia exempla adducit, quarum mentiopen OS ONC RI UM non OeCurrit, ut stella marinaispinis carens, mediocri magnitudine, alia crucis mis, alia latiore corpore et breuioribus radiis. Sed ad tertiam partem accedamus, quae molli Oxa et nuda tradit corpora marina. Pauca eorum adducuntur, urticae nimirum marinae, at Cyonia quaedam et tethyum. Imperfectiora ea animalia

vocat, ob structuram, quae glutinosa quasi est, alia urtica soluta, marsuiuum refert , vel potius bursam, quatuor pedibus instructam, alia itidem soluta, caryo

49쪽

shyllum refert, Noste podicem marinum nominsit, et esculenta est, Tethyum coriaceae sexis adhaeret. Addita porro de aestu maris reciproco, dissertatio, P. q7 non hypotheses aliorum aut nox mi emesam proponit, sed indefessis nititur CL Auctbras 0bseruationibus, per quinquennium institutis, quibus intumescentiae et detumescentiae natura illi constitit. Itaque mutationes attendit in novilunio, plenilunio aliisque lunae phasibus contingentes, nes non in aequinoctiis atque solstitiis. Ne vero nimii simus

in exponendis accuratis Cl. PLANCI adnotationibus, breuiter totius Upusculi summa capita, ad finem libelli adie ita, litic repetere liceat: fluxum itaque a que refluxum maris cognouit este continuum et diei naturalis spatio bis contingere,' ita tamen, Vt Plena vel noua luna maior existat, praesertim tertia die, quae has coniunctioines sequitur, multo maior ea luna, quae solstitia et aequinoctia comitatur. Minime vero fluxum hune vel refluxum sex horis comtineri, sed singulis diebus fluxum vel refluxum unum altero maiorem obseruari, idque hieme vesperi, aestate mane fieri. Nec lunam solam aestus caussam

esse, eam tantum menstruum regere, diurnum autem et annuum soli deberi. Porro in adriatiost mare hieme plus aquae esse ac aestate , eaque propter in-: tumescentiam atque detumescentiam parum variare, mare quoque medio fluxus atque refluxus temporo velocius moueri et quasi saltare: Huic fluxui atque refluxui aquistitium intercedere. Fluctuationern maris aventis quidem mutari 'verum inde vix immescentiam maris fieri, nisi venti diurni sint, eam vero in fluxu atque xestuxu naturaliter magis fluctuare. Et quod tandem mare Ariminense perpedtuum, ab aestu etiam diuersum, cursum habet. in alueo suo eleuatur, et aliquando a locis et terris recedit, ad alias accedit eas que aufert, habere naturam

50쪽

turam maioris fluenti concludit Noster, idque variis experientiis studiose confirmat. ii. 83. ID δppζΠdiest i ndem prima, adnotationes et

adnotationes ad libros praecedentes adiiciuntur, ex quibus pauca tantum addueere possumus. M

sius in lexico suo sarciminali statuit, Cl. Auitorem, carne conchyliorum phthisin sanari posse,

primum adseruisse, quum tamen idem iam a MOR-πo No et ARBUTHNOTo fuerit probatum Libere quoque fatetur commissos quosdam erroreS, tum in descriptionibus, tum in denominationibus testaceorum. Conchulam, olivae forma descriptam, reperit esse semen et corticem eius, aqua marina p. 92. induratum. Fundum maris in Baltico etiam eleuari et aquam decrescere contra CELSIuM a Cl. LINNA Eo fuit animaduersum. p. 9 . Alter Ver appendix magnam concharum minus notarum aliarumque rerum copiam describit,

additisque figuris illustrat. Absoluitur triginta octo

capitibus. Denuo hic Occurrunt cornua Hammonis, conglia anatifera cum pediculo rugoso. Not mus in primis echinum seu echinometram vulgarem ac

Dii nigris, in cuius incessum sedulo animaduertit Noster, atque demonstrauit eum non aculeis, sed pedibus fieri, qui ingenti numero ex corpore egre diuntur, sunt autem illi conici, nodis distincti, in vertice fibris, umbellae in modum expansis, instructi: hisce recla et velociter incedunt, aliisque sese

corporibus assigunt. Testa echinorum ex decem triangulis sphaericis alterne maioribus minoribus quo componitur, maiora aculeos habent, minora vero fora rapiana ostendunt, ex quibus possunt cornua illa emitti seu pedes, quorum singulum triangulum ducentos et quinquaginta obtinet, ita, ut pedum numerus ultra mille et ducentos adscendat, numeruS-que aculeorum sit duorum millium et vltra. Sin la