Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

461쪽

in hae mundi parte obseruatur, calore et insigni humiditate causam quaerendam esse, oslandit. Nunc ad Tigridem Cl. surro N restit, quam P. 29 ob mores Omnium malitiosissimum animal appellure non dubitat. Licet enim carne satiata sit, semper

tamen sanguinem sitire videtur: terram. quam inhabitat, deuastat et neque aspectum hominis neque arena eiusdem timst. Pecorum gi eges iugulat et destruit, bestias quascunque necat, elephantOS et rhinocerotes iuniores infestat, immo leoni interdum insultare aridet. Corpus eius valde longum, crura admodum brouia et caput nudum apparet. Aspe-ini truculentum est, linguamque coloris sanguinei

semper ex ore propendentem Offert. Indoles eius rabies continua coegiasque furor est, adeo, ut proprios insantes deuoret matremque dilaceret, quando defendere istos conatur. Reperitur istud animal in Malabaria, Si amo regno et Bengala, iisdem in regionibus, quas elephantus et rhinoceros inhabitant, quem saepe Congomitari, eius quo stercus, quod purgantem et refrigerantem vim ei adsert, deuorarudicitur. Saepe animalia mox enecata derelinquit, et alia necat inque dilacerata caput immergit, sanguinemque eorum exsugit, Cuius fons citius exarescit, quam sitis eius exstincta est. Maiori aliquo animalie. g. equo aut buffeto enecato, istud confestim non euiscerat, sed ob metum ne in dilacerando turbintur, idem in sylvas transfert, idque tanta facilitate, ut celeritas in cursu vix imminuta esse videatur. Ex quo virium mensuram capi posse, Noster innuit. Totum animal absque cauda decem pedes longum η est, cauda vero quatuor Vel quin quo pedes longa dicitur. Crura breuia sunt, hine cursus eius ςeler non est: interim tan-n insignis ei celeritas est, quae vero a saltu dependat, ita, ut uno saltu plures o

462쪽

gyas absoluere queat. Tigris nunquam mansuescit, et captum tuncque inclusum magis rabidum fit, illiusque manuS, qui alimenta praebet, si potest, lacerat. Aspectu cuiuscunque corporis vix entis rugit. Foemella quatuor vel quinque pullos parturit, sique homines istos rapiunt, rabies eius insigniter tunc increscit, immo raptores persequitur, qui saepe unum captiuorum pullorum emittere Coguntur, quo facto mater pedem figit, emissum prehendit, tutumque in locum fert moxque redit, raptore que ad portas vel ad naues usque persequitur, Omniquudemum spe pullos recuperandi praecisa, lugubres terribilesque eiulatus emittit. Tigrides non rugiunt, sed rancant. Pellis eius a Chinensibus magni aestimatur et Indiani carne eius vescuntur.

P. I 3. Pellis huius animalis maculis striisque longis, nigris, fundo fulvo aut albescenti insidentibus, insignita est, exceptis nonnullis locis in capite, dorso, lateribus, ventre, femoribuS, cruribus pedibusue, ubi color magis fulvus apparet. Pili pollicem unum aut unum cum dimidio longi sunt, exceptis iis, qui ad latera capitis infra aures conspiciuntur, quorum longitudo quatuor pollices cum dimidio est. Cauda itidem annulis nigris, fundo fulvo et albescenti insidentibus, donata est, excepta extremitate, quae nigra apparet. Caput leonis capiti valde simile, sed minus est. Dentes numero triginta sunt. Vertebrae dorsales, costae et sternum ut in leone sis habent. Vertebras spurias in sceleto, quod descripsit

Cl. DAUBENTON, numero septendecim, numerum

vero incompletum suisso, notat. P. I I. A tigride differunt Pardus, Vncia Once et Leopardus, immo et haec animalia a se inuicem di L

ferre, notandum est. Pardus enim, cuius foemina

Ponthera dicitur, ab extremitate rictus ad caudae ορο

463쪽

tum usquo quinque vel sex pedes longus deprehenditur, caudae vero longitudo ultra duos pedes longa est. Pellis maculis nigris magnorum annulorum aut rosarum formam habentibus insignita est. Vncia autem pardo minor, tres pedes cum dimdio longa, pilis tamen longioribus caudaque mullio longior trium scilicet pedum longitudine esse solet. Caeterum pili eius inferius in dorso et lateribus colorem gryseo-albicantem, sub ventre vero gryseum magisque album habent. Leopardus tanὸem uncia paulo maior, pardo vero minor, quatuor pedes longuS, Camdam duorum pedum aut duorum pedum cum dimidio habet. Color pilorum inferius in dorso et lateribus fulvus, sub ventre vero albiuans est. Caeterum maculae annulorum seu rosarum forma conspicuae multo minores, quam in pardo et uncia sunt.

Trium horum animalium differentia exposita, p.r63

nunc singula, et primo pardum describit Cl. sυς-το N. Animal hoc aspectu truci est; vocem vim ο-lossus iratus, immo fortiorem et asperiorem emittiti Lingua eius rudis valdeque rubra est: dentes fortes et acuti unguesque acuti et duri sunt. Pellis putichra est et colorem fulvum plus minus obscurum habet, maculis rotundis nigris insignita. Maxima horum animalium pardos, minima vero UnciaS vocarunt.

Hae tumen cicures fiunt et ad venandum se faciles praebent, cum Contra pardi nunquam cicures fiunt, sique domantur, semper tamen injolem ferocem retinent. Leopardo eidem m0res eademque indoles

ac pardo est, et nunquam cicur fit. Maculae pellis in hoc animali eiusdem magnitudinis et figurae sunt. Tria haec animalia in Africa tantum et calidissimis Asiae regionibus reperiuntur, et densas sylvas inhabitant. Saepe fluuiorum littora frequentant, eum in finem, ut animalia domestica et fera, quae aquae hauriendae causa ad littora veniunt, invadant. Rar.

464쪽

Raro homines infestant, irritata licgf. Facileisbores scandunt, tuncque seles sylvestres aliaque

animalia persequuntur. Carnem eorum esculentam

esse, eorundemque polles pretiosas et pulchras haberi, prae reliquis tamen pardi pellem multum aestimari , Noster perhibet. 173. Caput parἀi amplum in que superiora parte compressum est. Labium inserius prae superiori prominet, hocque superius nimirum ut in sele, Cane, eig. se habet. Oculi a se inuicem valde distant, frons

convexa est, auresque breue S inque extremitate rotundae sunt. Collum crassum et breue est. Re. spectu corporis, crurum et caudae feli quam maxime simile' est, omnes tamen partes crassiores magisque exornatae sunt, inprimis Crura pedesque aim teriores, qui pro corp0ris proportione crassiores

quam in sese apparent. Interim ab hac differt, et praecipua discri inina nasi mentique forma, et rinus crassitios praebent, quippe quibus lenitas et calliditas, ex vultu selis cognoscenda, evanescit. Pili plerique nouem lineas et vltra longi, caeterum laeues et admodum dense iuxta se inuicem positi sunt. Mystra partim niger partim albus est. Crines longissimi septem pollices cum dimidio sunt. Pedes anteriores digitis quinque, posteriores vero quatuor instrum sunt. Ungues A latinis non nisi magnitu dine differunt. Lingua pardi selinam resert. In

ventre quatuor mammae apparent, Prope anum

utrinque ad infestimim rectum pantherae Demellae, quae hic describitur, magna vesicula deprehenditur. cuius ductus exeretorius manifesto orificio in intestunum rectum hiat. Dentes numero triginta, caOt xum ut in leone, fele et tigride sunt. Leopardo itidem triginta dentes sunt. vertebrae caeterum, costae et sternum ut in leone et sele se habent, Caudae vertebrae spuriae viginti tres numerantur.

465쪽

guar, americanum animal, quod a KLLINIO p. 2OL. tigris americana, Iagustra Brasiliensibus dicitur, magnitudine corporis et forma plurimarum macularum unciae similis, et leopardo et pardo minus ferox est.

Cauda breuior quam in his, pili vero longiores quam in pardo et uncia, inque iuniori crispi, in adultiori

autem laeves sunt. Praeda vivit ut tigris. Ligno accenso in fugam vertitur, et satiatum Omnem amdaciam et vivacitatem amittit, tuncque uno tantum

cano pelli potest. Fame tamen compulsum leue, agile et expeditum fit. Licet Brasilia ei locum natalem praebeat, in praesenti non adeo frequenter ibi occurrit, siquidem lucolae huius regionis insignem

copiam eneCarunt.

Licet hoc animal a Cl. DAUEENTON cum fele p. zo7. comparetur, istud tamen capite longiori, auribus breuioribus et rotundioribus, oculis minus rotundis, uanteriore Capitis parte planiore et largiore, ricctu eransioxi, linguaque in apice tenui et rotunda instructum esse, perhibet. Couguar, Brasilensibus Cuguncu- ara dictum, CD p. 2I pite paruo, cauda longa, pilis breuibus, coloris ubique fere uniformis sului cum nigrescense mixti

instructum est. Mentum vero, gula, omneSque cor

poris partes inseriores, albicantes sunt. Licet animali, Laguar dicto,debilius deprehendatur, aeque t men ac hoc serox, immo crudelius se an est. Devorat praedam, nec antea dilacerat, eamque non nisi satiatum demittit. Vtrumque animal arbores scandit, et satiatum si fuerit, ignauum est, hominemque fere nunquam, nisi obdormientem, invadit. Crura huius animalis longa et crassa sunt, et Q ' p.22αput pro corporis proportione valde paruum est. Aures selinis similes, breuiores tamen sunt. Su-Pstrior o itis pars planior quam in sele est, frons

minus

466쪽

minus elata, rictus longior, crassior et latior est, et nasus magis prominet. Color huius animalis maximam partem ' sultius est; cum nigreseente mixtus, mystax vero partim nigricans partim albus est. Mam mas ei sex sunt, quatuor nempe in ventre et duae in pect0re apparent. Partes genitales et vesiculae, ad anum reperiundae, ut in nauthera se habent. DenteS quoad numerum, figuram, etc. ut in leone, tigride et pardo sunt. Cauda ex viginti tribus vertebris spinriis componitur.

P. 23r. Lynx seu lupus ceruarius in septentrionalibus

tantum antiqui et noui orbis regionibus reperitur,

hique illis paulo minores sunt. Nihil istud animal

Praeter ululatum cum lupo commune habet. OC

lis fulgentibus donatum; aspectu mansuetum est, vultumque hilarem habet. Plerumque vulpis magnitu

dine est. A pardo et uncia sequentibus differt: pili

eius longiores maculaeque minuS Conspicuae nec:

adeo bene dispositae sunt. Aures multo maiores apparent, exque earum apicibus pili nigri exporrecti producuntur. Cauda multo breuior inque extremitate nigra est. Felium more incedit et salit. Venatu vivit praedamque ad arborum cacumina persequitur. Feles inprimis sylvestres, martes, mustelas armellinas et sciuros venatur: aues etiam Captat.

Ceruis, capreis et leporibus insidiatur, tuncque in ea insilit, gulamque prehendit, victisque sanguinem exsugit, Caput aperit cerebrumque deuorat, reliquas partes intactas relinquit. Pili pro climatum et tempestatis constitutione colore mutantur, Pellisquo eius hyeme pulchrior quam aestate est. P. a 3. Forma seli similis lynx est. Pilorum color varius, et inprimis fulvus, albus et niger est. Lingua a basi ad apicem usque lata est, in extremitate tamen rotunda valdeque tenuis. Deutes viginti octo sunt,

467쪽

sunt, in quavis nimirum maxilla sex incisiui, duo

canini sexque molares. Vertebrae . costae et ste num numero et Arma, ut in fele, se habent. Os sacrum ex vertebris spuriis tribus, cauda vero ex tre-deeim constat.

A lynee differt Caracat, licet ei corporis magni- p.262.

tudine et vultu simile sit. Hocce tamen animal ni culatum non est, pili rudiores et breuiores sunt, cauda vero longior , unico colore tincta. Rostrum longius apparet. Natura ferocius est; caeterum in Yegionibus calidis tantum reperitur, dum eontra lynxin Digidis aut temperatis oeeurrat. In Barbaria, Ara bia, omnibusque rεgionibus, quas leo, pardus et uncia inhabitant, reperitur, pariterque praeda viuit: cum autem minus multoque debilius animal sit, mul. ho diffieilius inde victum sibi parare potest, et eo tantum vivere cogitur, quod a leone, pardo et uncia relinquitur. Leonem sequitur et proxime intemdum, hinc sorte factum est, ut nomine ducis aut ob

senatoris leonis murooyer du lion in insigniretur. Magnitudine vulpem refert istud animal, sero eius tamen et sortius est. Dissiculter cicuratur, in imuentute tamen captum, omnique Cura educatum, venatui inseruit. Ob id etiam Indiani eo ad capiendos lepores, cuniculos, imo adeo aues maiores, utuntur. Partes eius vario colore donatae sunt; aliae enim albae, aliae fuluae, aliae rubellae, immo et nigrescentes apparent, Hyaena, quae saepe eum lupo aureo, GMuton p. 268. Cane Zibethico et Babonis confunditur, ab iisdem vere differt, atque ferum et solitarium animal est. Ιnhabitat istud montium cauernas, vel rimas rupium vel latibula, quae sibi ipsum sub terra parat. Ferox est, nee unquam cicuratur. Praeda vivit ut lupus, hos

468쪽

tamen sortius, et audacius est. Interdum homines aggreditur, pecora invadit, saepeque sub nocte portas et sepimenta ouilium rumpit. oculi eius in obscuro fulgenti nocteque melius videre dicitur. Vox hyaenae vitulorum mugitui similis est. Aduersus leonem se defendit, pardum non timet, et unciam aggreditur , quae ei resistere nequit. Deficients praeda cadauera animalium hominumque estodit et deuorat. In omnibus calidis Africae et Asiae regionibus reperitur. P.28O. Magnitudine lupum aequati et respectu formae eapitiS et corporis multa cum eo communia habet: aures tamen maioreS sunt, nasus non adeo prominet. rictusque minus longus est. Et anteriores et posteriores pedes quatuor digitis instructi sunt. Colore gryseo et flauescento, una cum maculis striisque nigris seu nigrescentibus, praeditum est. A collo ad caudam usque pili, nouem pollices longi, propendent. Lingua aequalis latitudinis inque apice parum crassa est. Inter caudam et anum magnum orbficium deprehenditur, quod introitum perulae sistit. Dentes triginta quatuor numerantur. Vertebrae dorsales sedecim, totidemque costae, nouem nimirum verae, et septem spuriae, vertebrae vero lumborum quatuor sunt, osque saerum ex tribus, et cauda ex octo vertebris spuriis constat: eam tamen in animali,

quod hic describitur, non integram fuisse, Nostue

notat,

serum s Zibet); duo haec animalia, quae plerumquis cum aliis animalibus confunduntur, ad antiqui orbis animalia pertinent, inque calidioribus Asiae et Ast cae regionibuS Occurrunt. Multa quidem virumque, quoad externas et internas partes, inter se communia habent, ioterim tamqn insignis etiam inter eadem

469쪽

eadem datur differentia. Animal enim nio his.-xum corpus longius minusque crassum, rostrum tenuius, planius, parumque concauum, in superiore parte habet, cum contra rostrum in etib ethico ani mali erassius, longius, parumque convexum sit. In illo etiam aures maiores et ampliores sunt, cauda longior et maculis annulisque magis notata apparet, pilique breuiores et molliores sunt. Nulli e contrario ei crines sunt, nullus etiam color niger sub oculis nec sub genis est; qui characteres animali 1ibethico proprii et notabiles sunt. Ad colligendam materiem odoriferam animalia haec emeae angustas includuntur, tuncque animalis caudam manibus prehendunt, et cochleare paruum in saccum, qui continet dictam materiem, immittunt, haneque eximunt, et idoneo vasi indunt. Laborem hune bis ter in septimana repetunt. Animalia haec natura fera et parumper serocia sunt: interim tamen facile dicu-xantur, uti in Hollandia plurima eorum nutriuntur. Dentes sortes et scindentes sunt, ungues vero debi les et obtusi. Oculi sub nocte sulgent. Valde agi lia sunt, saliunt ut seles, et incedunt etiam Ut CaneS, praeda vivunt, et parua animalia et aues inuadunt, villasque ut vulpes intrant. Deficiente victu carnoso, radicibus et fructibus vescuntur, parumque bi bunt. Humida. regiones non inhabitant, contra vero sabulum urens montesque aridos amant. In loco

natali insigniter multiplicantur, nunquam tamen in regionibus temperatis, licet ibidem quoque viuere possint, linguaque minus aspera quam in sele est, vox tamen fortior, eaque cani irato valde similis. Animalis mos hilari caput, collum, dorsum et p. 316, cauda elongata, crura vero breuia sunt. Rostrum vulpino simile est, crassius tamen. Opuli mediocris magnitudinis sunt, atque, ut in lupo, vulpe,etc. oblique positi.Aures rectae ut in sele apparent, Prs zo oris ta

470쪽

men proportione breuiores, inque extremitato rotundiores, et pedes quinque digitis instructi depre.

henduntur. Pili breues et densi, colore einereo praediti, reperiuntur, hinc inde tamen et albae et gryseae et fuscae et nigrae maculae conspiciuntur. Recto intestino, prope anum, utrinque vesicula OualiS, quatuor lineas longa, tres lata, et decem Crassa reperitur, materiem crassam et albicantem, odore rancidae pinguedinis instrui tam, continens, quae mediante ductu excretorio ad margines ani evacuatur. Lingua gracilis, in apice rotunda, caeterum maximam suae longitudinis partem aspera est. Praeterea sex papillae, utrinque 'nimirum duae in pectore, una inventre reperiuntur. Inter vulvam et anum aliud

orificium apparet, cuius ductus ad duos folliculos seu paruos saccos ducit, qui liquorem oleosum, odore etibethi imbutum, continent. In qualibet maxilla sex dentes incisorii, duo canini, et decem molares, in conspectum veniunt. Tredecim sunt vertebrae dorsales inque quolibet latere totidem costae, vertebrae lumbares quinque, tresque spurias ossis sacri , caudae vero viginti duae. . Animal χibethicum Civette) eorpore minus elongato quam moschiserum animal est. Rostrum eius crassius est, aures breuiores et angustiores. Caeterum multa duo ista animalia communia libbent. Pili longiores, duriores et asperiores sunt, mixtoque colore albb, albescente, Myseo, flauescente, fusco et nigro praediti sunt, ita tamen, ut striae maculaeque distinctae appareant. Lingua ab animalis moschiseri lingua sulco tantum longitudinali, in anteriore parte conspicua, se distinguebat. Ρapillae quatuor tantum conspiciuntur. Caeterum in hoc animali eodem modo orificium quoddam interanum et vulvam est, cuius ductus itidem duobus solliculis inseritur. Hoc animal numerum dentium moschi