Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

471쪽

moschiseri animalis duobus sup erat. Cauda ex viginti quinque vertebris constat. Genetia animali Zibothiso minor est, Corpore P. 3 3.

elongato, cruribus breuibus, rostro acuto, capite acuminato, pilisque mollibui, gryseis, maculisque nigris et nonnullis striis donatum. Marte paulo maior est, caeterum forma corporis et naturg et valde similis, excepto eo,quod facilius cicuretur. Humida loca et ad riuas, nec montes, nec arida loca, inhabitare dicitur. Animalia haec numerosa non sunt. Linguae apex rotundus et tenuis est; papillae in ventre quatuor sunt. Praeterea simile orificium inter anum et vulvam est, cuius ductus duabus glandulis inseritur, quae materiem, odore mos ebi, sed debiliori, impraegnatam lavent, super has autem duo solliculi conspiciuntur, utrimque ad rectum positi. Quaelibet maxilla dentes viginti habet. Costae

tredecim sunt, totidemque vertebrae dorsales, lumbares vero septem. Os sacrum ex tribus vertebris

spuriis, cauda verse ex viginti octo ponstat. Lupus niger a communi lupo parum, vel nihil, p. 36r.excepto colore, differt; caeterum eodem modo Praeda vivit, et multa cum lupis communia habet: aureS tamen magis cuminatae, sunt, magisque a se inuicem distant. Oculi minores ibidem a se inuicem longius distant. Animal ex toto nigrum est, decem papillas, ut canis, habet, utrimque nimirum tres in ventre, duas in pectore. Partes generationiScaninis similes sunt. Os sacrum ex tribus vertebris spuriis,sauda ex viginti constat.

472쪽

v II 8 A ST ERI Med. Doct. Acad. Caes Societ. Reg. Lond. et Holi and. Socii, opuscula sub-feciva, obseruationes miscellaneas de animal, cu is et plantis quibusdam marinis eorumqUo ouariis et seminiis continentia. Tomi secundi Liber primus. Hariemi apud lOan. Bosci, k76ῖ. pl. xab. aen. q.

uartus hic fasciculus continuationem laborum x CL Auctoris, simulque primum, secundi t0 mi opusculorum horuna fasciculunt, sistit. Initium eius s. tract 60 de Asucis facit. Astacos et e neros uno cancia

genere III. ONNAEUS QOmprφhendit, unumqu eorum characterem assignas, quod duas chelas et octo pedos habeant. Minime tamon hoc in omnibustum inaeorum, tVm cancrorum speciebus obtinet, ut ex podum numero verum characterem omnino Petere nequeamus. Difforre vero asiacorum et cari. Orum genus, Cl. BAS TE Rus ' putat, praecipuumque inter haec duo genera discrimen ponit, quo astacis porpus cylindricum et cauda oblongast, eanororum vero eorpus quasi depretium adpareat et ouatum, hi que in Wii uersum latiores sint, quam longiores pullamque caudam habeant. Hic. vero potissimum astacus, sis marus a LINNA Eo dictuS, et quae in singulis eius partibus adnotanda sunt, de-I seribuntur. Oculi inaci, ut alimum insectorum, in quadrua spati tam exigua distincti sunt, ut a socitalia, unius tantum pollicis latitudinem habearat . Ea Vφro, mi Croὶ0pio vita, non plin i aDRrent, sed in medio quodammodo conu*xa eminent. Quadi ad oculorum latura in astaeis cornicula prominent, RNostro, qua ab antennis dii ernat, cirri dicuntur. In

473쪽

In ipsis vero antennis quaedam aperturae sunt, ex quibus astaci pauca aliquot et tenuissima fila emi

tunt, quorum tamen usus non patet. Partes illas

duas capiti proxim*s, pilis densatis quam plurimis

obsitas, Cl f AsTERus brachia vocat, quia illis astaeus nunquam ad currendum, sed ad escam maioribus suis chelis apprehensam, per serratos huius brachii dentes oonfringendam, et ad fauces perserendam utitur. Dextra chela ut plurimum altera mamior ost. Extremus caudae margo pilis undique Ci

cumcinctus est, qui micros copio inspecti pennarum cauliculi, utrinque plumis instructi, speciem praebent. Primum pedum natatoriorum, qui in inse, riore caudae parte sunt, par, in maribus rigidum, durum et absque ullis pilis est, atque in obtusum acumen abit, quapropter Noster has partes pro genitalibus marium habet. In Demellis contra tenue, planum et flexile est, et pilos, ut sequentia paria, habet. Inseruiunt vero natatorii pedes in foeminis quoque ouis aliquamdiu retinendis et continendis Cum enim cutis durior, qua prustacei pisces induti sunt, se extendere non possit, necesse est, ut ova extra corpus portent et laueant, doneo idoneum est abiiciendi tempus adsit. Propagationem astacorum pCl. Auctor ex relatione amicorum in NorWegia describit. In foemellam in dorssi recubantem mas decrepit, amboque pedibus et eauda se arctissime amplectuntur. Decem post coitum hebdomadibus ova in foemellarum corpore conspiciuntur, quae aliquamdiu ita gestata, tandem in arenam deponuntur,

paulloque post pulli excluduntur. Ingens est ovorum, quae astaeu, parit, numerus. Praeter ea enim,

quae sub cauda assixa sunt, materia etiam illa rubra, quae in astaeis intra corpus et caudam est, ex ouis nondum maturis constat. De infernis horum Mil-rnalium partibus pauca Cl. a ASTu Rus habet.

474쪽

Monot tantum, illam luteam, aut viri descentem materiam, quae magnum in astaci corpore sp tium occupat, quam latini mutim dicunt, non serebrum, aut excrementa esse sed iecur aut glandulosum inrestinum, cum ventriculo communicans. Modum,quo astari crinst in qu0tannis permutant et quidquid in eorum corpore ullam habet duritiem, in veteri erus st relinquunt, suse Noster describit. Rationem porro, qu Chel det pedes truncati iterum adnascuntur, indicat. p I6. Tempus, quo hae0 restauratio absoluitur, breuius longiusque est, pro tempest iis calore et fri-gDre, pro nutrimqnti Copia, et pro loci, in quo chela abrupta fuit, diuersitato. Si haec fractura in secundo chel e articulo contigit, longe Celerius, quam si infra secundum articulum fracta est, cholao noU parS azerescit. Chela vero superius laesa, ast cusipse eandem ad secundum artioulum abrumpit, et abiicit. Quodsi autem locus, ubi talis chela abrupi fuit, considor tur, videmus post duos vel tres dies, eminentiam globosam, membrana cras a subrubra vestutam. CresCφre. Ex ea post aliquot dies apiculus sensim ter simque protuberat qui intra trium hebdom

dum spatium dimidii p allicis longitudinom acquirit.

Tunc membranae eius color expallescit, ut carnis

luxuriantis speciem ipsa noua haec pars h beat, quae deinde vorsus astaci corpus magis magisque inflecti

tur Ipsa gutem membr/ng, hane carungulam inuo-stiens, m*gis extensa et azuminata, tandem rumpit m et Phel in quas gignit, mollem in initio, pauli opost durescentem, ut, aestate inprimis, noua Chelae generatio intra sex septemue hebdomadum spatium Plane absoluta sit. Brgchia, cornua et pedeS in uorum etiam, sed longe tardiuS. iterum accrescunt. Cum humorum circulatio , et in uniuersum, et in extremis potissimum partibus, in astaci s et cancris lentusma sit, iis vulneratis, aut humoribus tumore

475쪽

vel aliis causis mox condensatis, putredo celerrimo immineret, nisi prouida natura hiscς animalibus facultatem dedi stet, laesam partem eo in loco, ubi vulnerata pars tenuior et arctior est, abiiciendi. Quapropter vasa se non modo citiuS Contrahere, et Cleatricem sarmare pollunt, sed quoque cum humorum impetus loci contractione coarctetur , Vasa nouum membrum propellere coguntur. Praeter asta-COS, Caneros, polyposque, stellae quoque marinae tali partes laesas abiiciendi ut iterum recuperandi vi tute gaudent. Sequuntur de coneris obseruationes, in qui' P. I '. bus cancor littor eur, qui a L NN AEO moenas dicitur, potissimum describitur. Cancri in ventre crustaceam quandam particulam gerunt, quam Noster caudam didi posse putat. Haec in myribus ex quatuor, in Deminis ex sex incisuris, com ponitur. In maribus binas p rtes genitales viriles, aliasque duas, quarum usus ignoratur, operit. Nulli . vero sunt in maribus sub pauda natatorii pedes, ut in astaeis. Sub foemellarum contra Cauda. praeter aperturas genital*s, quatuor pedum natatoriorum pari , quae ouulis retinendis inseruiunt, reperiuntur. Addit Cl. Auctor duas c*ncellorum species, in mytulis inuentas, quae nullas vel breuissimas tantum antennas habent, a nullo unquam spriptore acgurate delineat/s. Harum primam vocat cancrum αὐ- P. 26. race leui, orbiculato, pedibus hirsutis, alteram cancrum thorace leui, orbiculato, maculato, r0st tum acuminuto, pedibus hirsutis, tertiamque, qua' alto in mari inuenitur , et a Nostro concer tho raceleui, orbiculat q. subdepresso , caelis validioribur,ontcnnis iungi is, pedibus post ir minutioribus ducitur. Hanc obseruationem alia desquilla marina Na- P. 27. Dua S B R A B, quare per omnia fere astaeo similis est, excipit. Duae tamen ad capitis latera, maiore.,

476쪽

planae, tenuesque partes adsunt, solis squillis propriae, qu e praeterea varias quoque spinas hinc induin corpore suo ostendunt, a Nostro accurato descriptas. Squillarum foecunditas insignis est, cum foeminae aestate semper ouis instructae sint. Ma res magis in alto mari habitant, quam Deminae quao littora petunt, maribusque frequεntius capiuntur. Gymnotum qui omnis alios pisces necat, sola squilla p. 30 occidere valet. Sequuntur.obseruationes de Aquilis fusta KLSI Nir, quae nullas, ut alii astaei et can, P. 3I cri, chelas habet, ut is pulice marino agunt, exiguo animalculo . quod etiam ad ean Crorum genuS pe tinet, nec in mari solum, sed et in dulcibus aquis versatur, propter exilitatem vero n6n comeditur. P--Claudit hoo. volumen obseruatio de aculeo, qui iu nuda ratae cauda sagittatae seu pasinacae deprehenditur. De eo et veneno eius praesentissimo multa veteres commentati sunt. Duos pollices et vltra evivae ratae cauda eminet, plano Vero exsectus quatuor vel quinque pollicum longitudinem adaequat. In pisce vivo perputuo quaquauersum vibratur, plurimum tamen sursum, tanta quidem vi, ut magnos pisces rata per hunc aculeum non modo occiderep ossit, sed et piseatoris crus per ocream perduram

et tria crassa tibialia Istandiea grauiter vuluerauerit ob venenatam vero, quam ei adscribunt, vim, mi ni me laedit, cum nullum plane venenum contineat, sed vulnera hoc aculeo inflicta, ob serratos eiusdem dentes reflexos, molesta tantum et valde cruenta eua dant. Binos saepe in caudis aculeos pastinacae habent, cum qu0tannis aculeum commutent, reUento antiquum loco exturbante. Quoniam enim rata hoc aculeo, ad alios pisces vulnorandos necandosque, subinde utitur, multi ex dentibus franguntur

et hebescunt, unde ii eo commutatio maxime necessaria est. Tabula aenea prima astaeum marinum et Pa

477쪽

et partes eius, secunda cancrum littoralem diuersasquo eius partos exhibet. In tertia squilla Batava squilla fusog et pulex marinusi in quarta vero treS Caneello,rum specieS, quas cl. BASTERus primus dolineauit et pastin Cae aculeus delineantur. Nullos inter lecto res nostros fore putamus, qui non nobis cum continuation pm horum laborum, qui de egregia Cl. Axis

avris industria satis testantur, auido e spes ent.

B, S. ALBINI de Sceleto humano Liber. Leudae apud I. ςt H. Verbeeli. I 76 a. q. Alph. a- pl. I 6.ui splendidissimis suis ossium sceletique humani

tabulis nudum antea breuemque tantum indicem adiecerat Cl. ALBINus, planiorem nun sceleti rationisque eius, partiumque, quibus Compo'nitur, usus historiam hocce opere tradere suscepit. Quod quidem opus omnibus, qui aesuratam par tium corporis humani cognitionem sibi parare cupiunt, iisque inprimis, qui Albinianorum scriptorum praestantiam agnoseunt, gratissimum exoptatissimumque fore, nulli dubitamus: quippe nec carerinii, qui tabulas Cl. Auctoris possident, hocce commentario possunt. Non solum enim elegantissimao illae ostium imagines, quas in libollo de inbus corporis humani iam ante plures annos Celeberrimus ALBINus Proposuersti ampliores in hoc libro ἡ sunt,

Tabulae ossium humanorum prodierunt Leidae I7 3 Di, NRS. vid. Cominent. V l. IV. Pazt. III. P. ψ 9- Prodite nimirum Lugduri Batauorum. anno h δ saeculi vicesimo seAtq.

478쪽

stini, sed indicantur quoque in partium descriptione semper loca illa, ubi descriptae partes in tabulis expressae sunt. Quamquam vero, uti mos eius est, naturam i nium ζxponit, eiusque opus describit Celeberrimus Auctor, non nude tamen reS enumerat.

aut ta tum indicat, sed plenius fusiusque partes sceleti OmneS ea sermonis elegantia ac ubertate describit, quam omnes in ipsius scriptis admirantur. Qui autem librum hunc cum fructii legere cupiunt, et erunt profecto, si recte coniicimus, quam plurimi, ii sciant, necesse esse, ut in eius lectione aut tabulas laudatissimi AL si Ni ante oculos ponant, aut na turam ipsam contemplentur , aliter enim multa iis admodum obscura fore, dissiteri haud possumus. Cum autem ordo, quem Illustris Auctor hoc opere seruauit, ab eo, quo de ossibus Corporis humani in libello supra citato hinc inde exposuit, diiserat, liceat nobis rerum in hoc libro propositarum conspectum aliquem lectoribus tradpre, nonnullis adnotationibus, speciminis loco, ex ipso quoque opere adductis. Ob insignem enim rerum, quarum historia in hoc commentario traditur, copiam, vix postabile nobis esse videtur, omnia, accuratius in hac tractationς exposita ςxcerpta lectorum oculis subiicerem P. I. Primum de ossibus eorumque compositione Noster agit. Duo autem compositionis ossium genera

facit, Symphyla scilicet et Articulum. Synaphysis

est, cum ossa interposito aliquo corpore, doque Virique continuatoi coniunguntur, sic, ut mobilia in coniunctione non sint,sed quantum concedat flexis, litas illius, quod coniungit. Articulus vero est, Cum ossa sic componuntur, ut absoluta ea sint, et in coniunctione mobilia. Id vero, quod in symphysi osse coniungit, aut membrana est, aut cartilago, aut i, S mentum. Ad symphysin, quae per membranam sta

479쪽

sit, ossium caluariae compositionem suturasque Cl. Auctor refert, ossaque eo modo tam firmiter connecti tradit, ut ea, in unum veluti coeuntia in coitu mobilia non sint. In stmphysi, quae cartilagine perficitur, flexibilitas cartilaginis mobilitatem qitandam adhuc permittit. Symphysis per ligamentum pariter ob flexibilitatem ligamenti obsequitur. In articulo contra ossa, qua parte componuntur, in ca

tilaginem operimento similem desinunt, per quam

sorma eorum absoluitur, eaque inter se apta sunt. Alii autem horum articulorum ad mobilitatem minus apti, natique sunt, ut ossa obscurius tantum dimoueri possint, cuius generis exemplum commiLsurae ostium coxarum cum osse sacro sunt. Aliis vero mobilitas euidens est, qui modus coniunctionis ossium diarthroyis appellatur. Duo autem in uniuersum diarthroseos genera poni possunt, alte rum, ubi operimento suo caritagineo se ossa inter se contingunt, ut versatilia sint, alterum, ubi articulo cartilago quaedam interiecta est, flexilis, mobilis, absoluta ab ossibus, qua parte componuntur, eaque committens inter se, ut in maxillae, tibiae et semoris, etc. coniunctionibus fieri videmus. Varii quoque alii articulationis modi commode ad diarthrosin referuntur: ut ea,quae fit ex compositione quidem ossium cartilaginoserum, sed alterius cartilagine in lugamenti naturam versa, qualis clauiculae cum scapula articulatio est. Porro ea coniunctio, quae fit osse et ligamento, ea parte, ubi cum osse committitur, duriore et veluti cartilaginoso, aut ea, quae ex compositionasterni, extremarumque cartilaginum, in quas Costae desinunt, oritur. Alia quoque ratione duo dia

inroseos genera poni possunt, ut alia diarthrosis laxa sit, insigniterque mobilis, alia strista, minore mobilitate praedita. Prioris exempla articuli humeri, cubiti etc. posterioris coniunctiones ostium carpi

480쪽

earpi secundi ordinis praebent. Nonnullae praeterea diarthroses propriis nominibus insigniuntur, ut e narthrusis: cum recipiens sinus profundus est, receptumque caput rotundum ceruici procerae insidet, quod in semoris eum ossibus coxarum articulo fit : arthrodia: ubi sinus glenoideus est, caputque rotundum ceruici humili irisidet, ut in scapulae limmerique articulo: ging mus: cum os alterum alterum vicissim ingreditur, ut in cubiti et humeri articulo. Ab his vero speciebus caeterae, vel pleraeque omnUS discrepant, ita, ut ad genera commode referri haud

possint, sed singulae cognoscendae deseribendaeque sint. Scapularum per fusorcsin nexus neque ad symphysin, neque ad articulum pertinet. P. I . Ad sceleti autem descriptionem, dum propius

Ill. ALBINus accedit, spinam dorsi primum examinat, et ex ossibus, quibus ea spina componitur, omnium primum os sacrum, ut bina eiusdem de. scribit, cuius historiae ossis coccygis descriptio ae- nexa est. Tun C, quae in uniuersum de columna spinae dicenda sunt proponit, et corpora vertebra rum, earum arcuS, processus obliqu0s, spinas processus transuersos separatim examinat. Τandem de

spinae flexibilitate, firmitate et aptitudine ad aequilibrium seruandum, singularique omnium eiusdem p. 89. partium usu disputat. Porro de thorace, sterno co stisque et ratione thoracis in uniuersum disserit, di uersasque, quas ille in respiratione figurae suae mutationes patitur, indicat. ln sterno foramen, quod

EUSTAcHIus memoras, reperit. Reperit quod respondet, extrinsecus in media eminentia inter sinus, per quos costae quartae recipiuntur, sed non pe- P. II s. netrans. Ad cstput deinde adscendit, et de calu ria in uniuersum primo disputati Veterem et vulga rem illam diuisionem in ealuariam, et maxillam se

periorem, inque ossa illius octo, huius tredecim,

reiicit.