Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

511쪽

loco, quem digito, per succum animalis humectato, tetigiti Multo tamen maiora mala ab animali pro- P. I. duci posse. si in ventrem aut stomachum ingeratur, Auctor ubi persuasum habet, testimonio adductus vetorum, qui Domitianum atque Neronem veneno huius animalis perplures interfecisse homines memo-xiae prodiderunt. Caput secundum de Himbria exponit, animali p. 's .marino candidissimo, sex pollices longo, et in anteriore capitis parte labium membranae instar fini briatae largiter expansum gestante, unde sorte sm-bria adpellatur. clargo huius fimbriae utrinquo

enatus est, et elegante colorum varietate conspicuus, antrorsum in capite duo tentacula auriformia

gerit, dorsum habet pyramidale, seu coni cum, tres pollices atque sex lineas longum, unumque cum duabus lineis crassum. In supina parte positum si fuerit animal, paulo infra labii marginem os videris tubulosum, membrana crassa cordiso i undique cimnum: in sinistro colli latere partes genitales externao obuiae sunt, foramen nempe, per quod penis exit, et in semina apertura vaginae. Penis solidus, tenuis atque conicus, prope basin prominentia testiculisorini instructus, nulla urethra, nec canali ullo praeditus est. In dorso, collo, et labio fimbriato leue ni- p. s7. tensque conspicitur integumentum, margo autem huius fimbriae puluere tenuissimo colorato veluti conspersus adparet. Aperto abdomine superius paulo infra collum uterus amplus, post ouarium subglobosum cum epididymide adiacente, deinceps oesophagus ab Ore in ventriculum lyripipisormem excurrens, cum intestiniS per varios gyros contortis, postremo testiculus, infimam caui abdominis partem occupans, in conspectum veniunt. Habitat fimbria in alto mari circa Neapolim, et non nisi feruidissismo sole dum conspicitur, retibus una cum piscibus

eapitur. Ex Auctoris sententia animal saxis vellando

512쪽

lando maris arenoso asexum, et quandoque impetuosis undis inde auulsum creditur. Variis fucis marinis vescitur, ut patuit ventriculo aperto: sed hominum victui non inseruit, quod dissicilioris esse

videtur digestionis. Auctor nouo usus nomine idem p. s'. antimal describit, quod ab RONDELsTIO, PAR ID

COLUMNA et ALDROvANDo in tertia leporis marini specie adumbratum est; sed labore haud quaquam frustraneo docuit, fimbriam aliud animalium

genus esse, quam quod allati Auctores recensuerunt. Namque fimbria eum lepore marino veterum vel cum ternaea LINNAEI nullatenus conuenit, id

quod vel corporis figura utriusque animalis, ternaeae scilicet, siue leporis marini, atque fimbriae diuersimode efformata, simulac characteres utrobique ad modum differentes abunde commonstrant. Hinc Cl. BO HAD SCH utrumque animal tanquam disti ctum Zoophytorum genus proponit, utrumque nouas. 63. definitione sequentem in modum insignire ausus: Iernaea est zoophtorum genus corpore subouato, doryblabiato pulmonifero, tentaculis in fronte duobus, auri culis murir aemulis et ore longitudinaliter fio praed tum. At vero Fimbria est zoopbtorum genus, corpore ob ongo, dorso pyramidali, amendicibus acuminatis in ructu tentaculis in fronte duobus, auribur canis inruestigatorii aemulis, labio amplo fmbriato et ore ea-naliculato praeditum. Cetera Auctori, hocce animal inter ZOOphyta propter labium fimbriatum, prorsus Vt ternaeam, referenti assentiri ideo quidam dubitabunt, quoniam Zoophytorum praecipuus characteris est, ut, quamuis structura corporis interiore ad animalem accedant, famen, vegetabilium instar, loco non sint motiva, sed fixum quendam, plerumquain stando maris teneant, vitae et nutritioni eorum maxime adcommodatum. Εa quoque subesse eatissa videtur, eur Ill. QNNAaus in editione regen-

513쪽

tissima non amplius ternaeam in EoophytiS numerauerit, sed inter vermes, eorumque classem, quae animalia mollusca constituit, retulerit; leporemque marinum rectius thetyi speziem leporinam, quam terneae, esse voluerit.

Nouum Z0ophytorum genus Argi nomine de- p. 6s. scribitur capite tertio. Istud nomen, etsi aliis animal bbus iam attributum sit, in L INNA EI tamen systmmate naturae non obuium a Cl. Auctore felicitet adoptatur. Videlicet respexit Noster editionem Linnaeani systematis sextam; recentissima enim nomen

Argi T. L p. 483 papilioni cuidam plebeio rurali imponit, sed huius speciei papilionem quendam minorem excitat, eumque argi9lum vocitat. Uerunt

men hoc impedire non potest, quo minus idem nomen in Zoophytis simul usurpetur. Huius itaque argi corpus totum plagi optateum est, in medio sex lineas crassum, longitudine tres pollices et quinque Iineas, latitudine duos adaequans pollices. Dorsum colore coccineo, Venter egregie lutescente ni tet, utrinque maculis albis et nigrescentibus intemspersis. Substantia totius corporiS coriacea est, et solida, flexibilis tamen, quae Cro Ceum colorem discillia undique prodit. Caput animalis a p. 67. re inua corporis mole difficile discernitur; atque demum in ea parte deprehenditur, ubi tentacula teretia in corpore pro nent, quippe quibus in ventre oppositum est os animalis, cum aliis duobus tentaculis. In dorso duo tentacula, ut diximus, teretia eminent, quatuur lineas longa, quorum apiceS Vndique punctis nigris centenis atque pluribus, ut totidem oculis, notati; unde Auctor Argi nomen anumali indidit. Ista tentacula oculifera, quamprimum digito aut stylo continguntur, statim in lassulas, quae

circum

514쪽

circum ea sunt, sese recipiunt, ut oculi ab iniuriis

externis, ubicunque opus fuerit, defendantur Nempe tentaculorum structura sic comparata est, ut nunc contrahi nunc extendi queant. Ad latera oris duo alia obseruantur tentacula teretia, quibus escam capere atque ori inferre animal solet. Abdomen limaeum more Constructum est, oblongum, et circumquaque musculo, ut fimbria, cinctum, cuius ope

saxis aliisque corporibus adhaeret. In dorsi parte capiti opposita propo a margine foramen conspicitur ovale, octo lineas longum, et quinque latum, ex quo trungus exsurgit carneus, albidus, utrinque in duos ramulos diuisus, quorum quilibet in alios tenuissimos surculos exit. In ramis et surculis hisce plurima puncta nigricantia obseruantur, quae ad pubchritudinem huius partis arborescentis multum sa-ciunt. Auctor eruearum, piscium et ternaeae anutome edoctus, hunc ramorum apparatum pro pulmonum viscere habet, quod, dum in mari degit argus, expansum tenet; sed extractus ex aqua et digito contrectatus, illud in formam coronae contrahit, et intra praedictum soramen Ouale abscondit.

Cetera animal maris scopulos habitat, ideoque raro in conspectum prodit, quia immo ab Auctore mi- euin eius individuum obseruatum est. Ex illius tamen historia patet, illud cum nullo Zoophytorum

genere ab Ill. L1NNAEo deseripto conuenire.

r. 7 i. Hinc Auctor sequentem eius descriptionem condidit. Argus est Tuophytorum genus, corpore plagisFM-teo, tentaculis quatuor teretibus, duobus oculiferis in prona, duobus simplicibus in supina capitis parte iuxta postis, nec non in monibus ramosis ad anum Aur meditum. Ergo animali cum limace magna similitudo est, licet minime ad limacum genus pertineat,

sed nouum plane inter Zoophyta constituat. ALDROFAND US et IoNS TONus assium veteribus vix notum

515쪽

tum sub nomine leporis marini falso designaro videntur, quos CL BO HAD SCH corrigit.

Hydram capite quarto Cl. Auctor adgreditur de- p. 7y. scribendam, a scriptoribus historiae naturalis ante

LINNAEUM mentulae nomine insignitam. Hinc Auctor IANUM PLANCUM reprehendit, quippe qui mentulam marinam, quam sorte desseriberet, cum tethyoconfuderit. Hydra viplurimurn unius pedis longitudinem habet et figuram cylindricam, quaz pollicetnfere in diametro assequitur. Dorsum fuscum variis papillis pyramidalibus obsitum est, ex quibUS mucus albidus prolicitur, obliniendo corpori inseruiens. Hae papillulae admodum exiguae musculis instructae p. so. sunt, quoniam eas ad lubitum erigere hydra potest. Venter, siue pars hydrae dorso opposita, ex susco albicans, tentaculis cylindricis prorsus tectus est. Horum Ope, quae instar acetabuli formata sunt, hydra ad maris littora, ubi aquae sex pedum circiter altitudinem habent, adhaeret. TentaCula ventriS aequo

ac dorsi musculis praedita sunt, siquidem nunc exseruntur ab animale, nunc retrahuntur. Caput fimbria membranacea, tenui, subfusca cingitur, et circa se tentacula viginti ramosa, medusae caput reserentia, disposita habet. Inter haecce tentagula ramosa os animalis Conspicitur, foramine distinctum, in quod tentaculorum auxilio esca ingeribtur. Ori oppositum est, in postrema corporis extremitate, aliud foramen, ex quo saeces et aqua marina egeruntur. Nempe si in vase animal detinetur, ita quidem, Ut aqua marina infusa ultra duos pollices supra eius CorpuS non eleuetur, tunc aquam singulis fere minutis ad duos pollices eiaculat ex ano. At vero, si recens ex mari extrahitur, et manu sortiter contrectatur , aquam haustam ad duos etiam pedes

eiicit, corpusque ligni instar indurescit, unde fassum

est, ut a veteribus mentula, Italis eaazo di mare ap-

516쪽

pessaretur. Hoc loco Auctor phaenomenon memorat, quod in hydris admodum singulare ob- p . 84 seruauit. Nempe hydra, paulo p0s quana ex aqua

extracta erat, canalem intestini rinem arena plenum, mox alium ad intestinoruni modum conuolutum, sed vacuum, cum alio corpore globulis ob sito, ac mesenterio simili, denique plurima veluti intes inula coeca, eidem canali unita, excreuit atque

eiecit. Id, quum in plurimis aliis hydris obseruaretur. Auctori suspicionem mouit, haec excrementa vel nutrimenta animalis, aut alius anim

lis deglutiti intes fina esse. Sed postea expertus est, haec ipsissima animalis intestina esse, quae illud integra et ab oesophago ad anum vSque continua, atque a reliquis partibus diuulsa, secernit et, deiectis hisce propriis infestinis, septem et vltra horas superuiuit. Dissecta hydra, vidit Auctor eanalem membranaceum, arena et sucorum fragmentis refertum,

quem eiicit animal extra mare positum, intestinum cum ventriculo et oesophago constitu ere, intestibnula vero coeca Ouarium esse; ad eoque animali huic.

singularem plane inter omnia reliqua 100phyta vel p. 89. parturiendi vel moriendi moduni conuenire. Cutis. duas propemodum lineas crassa, ex innumeris fibris candidis tendineam consistentiam habentibus coni- pasta est, quae varium in modum se inuicem inter feeant, et irregulares cellulas efformant. Subter cutem quinque musculi, ex aliis rursus coimpositi,appa rent, quibus hydra corpus nunc vltra pedem extendit, nunc in globum sere reuoluit. intra cauum oris annuluS OsseuS ex quinque eoncatenatus dentibus occurrit, quorum substantia mabilis et pastae instar farinaceae compacta est. Inferiori dentium marginio essephagus undique adnectitur, qui altera extremitate reliquis supradictis intestinis continuus haeret. Curdis, cerebri, medullae spinalis aut alterius visce-

517쪽

Hs nullum vestigiuna reperitur. APULErus; dole. pore marino vecta faciens, hydram hanc ob oculos habuisse ridetur. Nam haec, ut ille de lepore asse. rit, exossis est, et in ventre solum ossa catenata ha bet. Hydram Noster sic describit: es apophytorum genus, cor ore cylinisses, Neutra inn umeris tentaeulis te retibus, Orso pomisit mrami dotibus Udissio, ore orbitiopulari et teret mousis ramosr numero viginti in cistum'-rentia capitis praedittam. Iuvenem hydram CL Auitor nunquam conspexit, licet in littoribus senes bene

multae commorentur.

Syringis descriptio, quae si pite quinto sequitur p. 93breuior, quum hocce Coophyton Alictori, reditum paranti, forte fortuna occurreret. Syrinx long tudine octo pollices excedit, et totus conicus est. Latior corporis pars, ubi csspud extat, ore instructa est. in quo proboscis seu syphunculus ex sorte memobrana compactus sese prodit, papillis carneis tricuspidatis undique munitus. Is syphunculus altera extremibtate limbo oris unitus, et altera liber est, ut animal eum pro lubitu exserere atque retrahere, escae capiendae causa possit. Corpus totum ex albo lutescens striis longitudinalibus, aliisque circularibus ornatum est. In ultiori mari degit, neb in littora Hicitur, sed quandoque cum aliis piscibus retia intimi. De partibus interioribus Auctor, tempori S exclusus angustia, ii hil retulit , dei criptionem eius in fine capitis talem suggerens: Syrinx, z90Futurum genus, corpore retrieulato, gramida ti, Vise globoso impervio ornato , a

ore in medio basior sto, atque in eo syphunculo mobili

Caput sextum de penna malis insit, in qua de' p. 98.seribend, Cl. Auictor prolisiorem l operaim posuit. N6nnulli hocce animal ad plantas retulerunt, alii tamen ZOOphytis adnumerant, sed manead descriptione istud persecuti sunt. Cl. uou AD SCH Ρe - Κ k r nam

518쪽

nam sic describit: est zoophytorvm genus corpore ad in far pennae fos malin, et tentacu is plurimis, o lis

exiguis munitis, praeditum. Plures eius species extant ; scilicet, penna rubra pinnis salciformibus, ten. taculis in pinnarum Azie coneaua positis; pennagris ea. pinnis conuexo-planis, tentaculis in pinna rum facie convexa Positi S; penna rubescens, pinnis carens , tentaculis in corporis truneo positis; penna ramosa, pinnis carens, tentaculis in ramis positiscomnes hasce species Auctor obseruauit, et quoad satis est, exponit. De rubra initium t Haec ex trun co et artubus seu pinnis constat; trunci longitudo

sex pollices cum tribus lineis essicit. Ea p rs, quae pinnis instructa est, quadruplicem faciem praebet et dorsalem, ubi crassior est et exiguis papillis subglo bosis purpureis ornata; ventralem, ubi albicat et quibusdam duntaxat papillis purpureis donata est;

laterales duas , ubi artus siue pinnae in conspectuna veniunt. ι In illa autem parte, ubi truncus nudus

est, undequaque Papillae purpureae, intercurrentibus lineis albis, habentur, atque in apice eius sinus salcatus impervius quidem. Substantia trunci coriacea P. Io3. et extrinseeus, ob ali tas papillas, aspera est. Pi

nae, quas Auctor artus adpellat, numero nunc deprehenduntur a , 27, 3O et plures, in quolibet trunci latere; diuersae magnitudinis, Alciformes.cori ceae, striis innumeris exiguis Coccineo coloro tinctis. Facie3: pinnarum alia concaua eaque obtusa, alia convexa eaque acuta est et scin dens. In facie concaua octo tenta uia cylindrica num'rantur, pinnis ita insidentia, ut unum cum iisdem corpuS COnstituant; quibus mediantibus penna marina aliis: co Poribus adhaeret. Tentacula autem ipsa molliorem, quam pinnae, consistentigin habent, et. lxx extrum,tate sua octo filamentis' candidis, tenuibus, stipatadunt. Cetera non se or 0culis obuia i vim, quippφ

519쪽

animal evigere ea re intra pinnas recipere potest; i qquo factum videtur. vi ALDRovANDUS et IoNSaeo Nos itentaculorum in descriptione pennae non

meminerint. Truncus cauus, ubicunque, dissectus p. Io fuerit, liquorem salsum essivere sinit, intus membrana coriagea, ultra lineam crassa, obductus est Intus quoquo reperitur ossiculum longitudine 2 poli. et 7 linearum. Pinnae ex duplice membrana com- Pactae sunt, externa sorte et goriaeea, interna tenuiors pellucida. Cl. Auctor pennam Vivam vitro, aqua marina impleto, imposuit, quo facto varium in diuersis eius partibus motum miratus est. Nempe truncus pinnatus aequo ac nudus contrahebatur, comtractus initum escebat aliquibus in locis, motum ed hat vermicularem, et colorem interis e rubrum se debat; apex trunci nudi hami instar imodo incurua batur modo in rectam extendebatur; pinnae qua druplici modo mouebantur, modo versus truneum nudum, modo VersuS pinnatψm. modo versus vela trem, aut denique vorsus dorsum; tentaculorum filamenta Carneat quaquauorsum agitabantur,

exporrigebantur, occultabantur intra pinnas. Cl. Am p. IOIctor, qui totum animal ioco moueri non vidit, pin- Marum tamen ope loeo moueri putat. D'git in H-tiori mavi, ubi interdum cum aliis piscibus capituri Dum versus maris superficiem sertur, bullulae innumerae Corpus eius cireumdant, quani stellarum instar de die splendent. Pennae rubrisitquaedarinetiam varietates Occurrunt. nonnullae pallidiores est roseo uolore tinctae sunt, aliae intense rubent )

d Hane eius spectem in littoribus NorNegiae reperiri,

recentior nos docuit pennae rubrae descriptio Hano uiana, quam I. D TITIUS, Phys Pros Witeb. in nouis

relatio ibus amicorum neue gesestsebo ilicine E ablun-gen , IV I. p. 193. thseruit, ubi nonnulla leguntur momenta, quae hisce dictis aliqualem affundunt

lucem.

520쪽

p. Io9. Post illa Auctor alteram pstnnae marinae speciem, gris eλm nempe, persequitur , quae parum distat ab

antecedente . adeoque in ea recensendη prolixiorest esse nolumus. Hoc tantum addimus, Cl. Auctorem nullum anum nec in animali obseruare potuisse, ideoque miratum esse, quod L INNA EUS penn tutae suae 'os commune rotundum in basi assigna- P. II a. uerit; earnque Oceani incolam solus dixerit '). Te tia pennae species. ab neminet hucdum obseruata, aput A R πED υ M sub nomine: labrus pulcre vaserius , pinnis pectoralibus in extremo. rotundIS, O eu rit. Nempe pinnis nullis praedita osti penna haec, simplici trunco osi eo constat, quem plurima tentacula ambiunt. Longitudo eius tres fere pedes superat, atque per totum pennae CorpuS OS quadratum extenditur friabilis consistentiae, et ex pasta veluti farinacea compactum.a Tentacula trunCum ambientia, quorum formai et substantia eadem fere est, ac in prima pennR' spezie, numerantur ISIO, MP. II . varios ordines digesta. Ad pennas quoque resert Cli Auctor TouRNvFORTIi sucum manui simi, lem, et a A u H I N 2 palmam sue manum marinam, atque corpori huic marino pennae ramosae nomen imponit, quae, quum Dud penitus careat, penna ex os dici postet. Haci ozeasione Cf. s OH AD SCH, Cl. SC HA E F KR U M i Uprehenditiqui manum marinam N ARsI GLi I ad descriptionem eius delineari et coloribus pinsi durauit; sed scit A B R E R u S non quidem

is ait,' Quod ad primum attinet, a d locum, ubi penna habis xat, ex antea allatis patescit, pennam non mari me diterraneo , sed oceano, mari septentrionali quoque tribuendam esse, et circa Christianiam et Friedrichs-halam in littoribus Daniae et ΝοrWegiae reperiri. Quod vero ad os spectat, ex descriptione modo m morata, p. 2OS. colligere licet, animali omnino os

eompetere.