Xenophontis De Socrate Commentarii

51쪽

Latina horum librorum inscriptio Memor abi lium, e longissimo iam tempore uSurpata, Graeco vocabulo non respondet, Sed potius ex ipsorum librorum argumento ducta est. Nam memorabiliu in rerum narration S OSSE απομν32μονευfera Graecum vocabulum per se non indicat.

lv. se tempore, quo hi eommentarii eonseripit videntur. Constat Socratem anno 399 u. Chr. n. captis Supplicio affectum esse. Eo ipso autem tempore Aenophon apud Cyrum in Asia militavit. Unde sequitur, ut hi libri non possint esSe conseripti, nisi Post annum, quo Socrates morte multatus est, et Xenophon in Mysiam rediit. Aliud quid certius, quum nullae nec in his libris nec alibi reperiuntur temporis notae, statui non potest. Fuerunt, qui hos libros tum demum coti- seriptoS esse cenSerent, quum Xenophon cum Age silao 394 rodisset et non ita multo post pugnam ad Coroneam factam Scilluntem sese contulisset. Sed mihi quidem probabilior videtur eorum Sententia, qui statim post Socratis mortem, triennio illo, quod intor Xenophontis o Cyri expeditione reditum et Agesilai in Asia expeditionem interiectum est, Xenophontem his commentariis perscribendis manum admovisse Sta

tuunt.

IX. De ei litea horum librorum ratione. Post editionem principem Iunii nam, Florentiao a Ph. Iunia 1616 , Aldinam, Venetiis ab Aldo 1525 in lucem emissam, Vietorianam, a

P. Victorio curatam quo anno prodierit, traditum non est , Basiliensem Basileae ap. Nicol. Brylinger. 154b; haec ad criticam rationem nihil habet momenti; repetiit enim scripturam Iuntinam; sed eo notabilis est, quod in 'Uno ἐνηφιονευμασι, adiun tam habet interpretationem Latinam Bes sarionis , Basiliensem apud Isingrinium anno fere 1545 annusonim non est adscriptus , quae Iuntinam scripturam

52쪽

sequitur, sed a Cu8 talione, incertum tamen Ox inge- 'ilio, uti e codd. MSS., emendatam et correctam: post

has igitur editiones diu principem locum tenuerunt oditionos Hemici Stephani Paris. 1561 et Ib8 l .

Is enim, non Solum multorum veterum librorum, et editorum et Scriptorum, ope adiutus, Sed etiam accurata Graeci sermonis cognitione imbutus et admirabili ingenii sagacitate instructus, Xenophontis Orationem innumerabilibus locis perpurgavit, emendavit ad sanitatemque restituit. Unde factum est, ut Stephanianarum editionum Scriptura vulgatae nomine insignita sit. Eodem fere tempore prodieruiit edd. a Leonclavio curatae et nova interpretatione Latina instructao Basil. Ib69 et Francos 1596), maximam partem Stephanianam recensionem secutae, et edd.

iectis adnotationibus, repetunt Steph. Scripturam. lam Per unum RmPliu8 saeculum omne sere Xenophontis opera edendi studium iacuit, donec tandem Io. Aug. Ernestius nostri scriptoris Commentarios recensitos et emendatos et illustratos a. 1737.Lipsiae edidit. Hanc paucis interiectis annis quattuor Secutae Sunt

edd. Lips. 1742. 1755. 1763. li 72 . Quattuor priores sunt minoris pretii, sed quinta Iii 2 , in qua

curanda Ernestius complurium editionum et quattuor codicum collatorum ope adiutus est, ad Xenophontis orationem emendandam quam Plurimum contulit. Edd.

Ernestianum. Multis nominibus laudandae sunt Animadversiones in Commentarios a C. Fr. II in den- burgio Lips. 1769 editae; nam non solum eleganti interpretatione, sed etiam artis eriticae subtilitate commendantur. Iam, ut alias uullius momenti silentio praetermittam, sequuntur hae edd. : Chr. Go

quae Scripturae varietatem e quinque Florent. Codd. , tribus Paris. totidemque Vatio. excerptam continet,

Sed hae post Stephanianam editiones, etsi Suis quaeque bonis commendantur et quum ad Scripturae emenclationem, tum ad libri intelligentiani permulta contulerunt, tamen, si discesseris ah EdWardbiana, cete-

53쪽

rae omnes vel exiguis vel nullis novis codicum manu scriptorum subsidiis inStructae sunt. At nova his

libris lux accensa est per editionem I. B. G a i l i i Paris. T. I - VII. l804 - Ι 81 b. Auctarium 182 l),

cuius Tom. VII. novem codicum Parisiensium scripturas variantes continet. Post hanc editionem complures doinceps inSecutae Sunt, quae eius copiis adiutae et criticam rationem et explicationem horum librorum insignite promoverunt: Schnoideri tortia

scripturis variantibus, in qua multorum locorum Scriptura emendata est, G. A. II erbstii Hal. 1827), quae

non Solum elegantem commentarium, quo verba et sententiae explanantur, Sed etiam potiorem Scripturae varietatem continet, novas autem codicum collationes

quae quanquam uni scholarum usui destinata osso vult et idcirco maximam partem in onucleanda dicendi consuetudino Xenophonten, imprimis vero in illustranda grammatica ratione versatur, tamen multa etiam habet, quae ad scripturae integritatem restituendam spectant. Adiuncta etiam ost collatio codicis Guel-serbytani, elegantissime et emendati Asinae saec. XV. scripti, sed primum tantum librum Commentariorum continentis. Sed omnium, quas recentior aetas tulit, editionum Ionge principem locum obtinet ea, quae a Fr. Aug. Borne In anno curata a. 1829 Lipsi ae prodiit. Is enim non solum Omnia sere, quaecunque ad horum librorum criticam rationem superiores editores praestiterunt, admirabili quadam ot sedulitato et diligontia contulit, sed etiam exquisita Xenophontei Sermonis cognitione imbutus, subtili iudicii sacvltate praeditus largaque doctrinae copia instructus in Xenophontis scriptura castiganda ac perpolienda ex

cellenter verSatus eSt.

Codices, ad hos libros collati, sunt hi: Novem a G a illo collati, qui his litteris notantur:

54쪽

F Parisiensis a Schnoidero antea Paris. l. nominatus . G ParisienSiS. II VaticanuS.I Parisionsis quem mirum est in VL. silentio praetermitti).Y Hac litora notatur scripturae varietas e libro quodam correcto ducta. A quo viro docto correctiones profectae sint et e quo sonto hau-

1- His literis notatur scripturae varietas duorumi l librorum Victorii, adscripta marginibus Aldinae a.

M Hac litera notatur scripturae varietas, margini exempli Villoisoniani adscripta et a Beni. Woiskio evulgata). Vind. 1 et 2, Vindobonenses duo quorum posterior

primum et secundum tantum librum contineo. Voss. 1. I bidensis, olim Vossianus. Voss. 2. MeermannianUS. Utrique Vossiano perexiguam tribuendam esSe auctoritatem demonstrare studet Bor ne mannus in Praefat. p. VI - XIV. Flor. ABCDE, Florentini quinque.

Vat. Vaticani tres. Hos plerumque ita secum consentiro doeot Edwardsius, ut Vaticani 1. commemoratio instar reliquorum habenda sit. Guelf. Guelserbytanus, cuius collatio, uti supra demonstravimus, addita est editioni Savp

Ex omnibus Parisiensibus codicibus maximo doctorum hominum animos ad se advertit is, qui litora F insignitur, duos priores libros tantum complectens. Nam non paucis locis a ceteris codicibus diseropatet saepe exquisitissimas et elegantissimas praefert Seripturas: unde factuin est, ut Saepe ei plurimum ab editoribus tribueretur auctoritatis. Sed quo speciosiores eius sunt scripturae, eo plus cautionis et circumspectionis in eis recipiendis adhibendum existimavi. Multae enim earum ita sese habent, ut vix dubitari possit, quin eae e correctoris cuiusdam, at acuti et

55쪽

elegantis, ingenio manaverint '). Itaque hanc mihi scripsi legem, ut ex hoc codice non facile adsciscorem seripturas, niSi aliorum quoque codicum auctoritas accessi Sset. Praeter codicem F n elioris notae censendi sunt Parisienses C. D. E. A., Florentini, duo libri Victoriant K et L. Deteriores codices, Partim lacunis reserti, partim vitiOSissime scripti, sunt Parisienses B. G. II. et is, qui litora M notatur ).

Postremo loco commemorandum eSt exstitisse, qui in his libris complura excidisse vel mutilata esse exi, stimarent. Ac primum quidem nominamus Ruliti ke

nium, qui ad ΙΙΙ, 9, 6: Perisse, inquit, haud pauca

noti Solum apparet e codd. MSStis, quorum alius alio plenior est, sed etiam e grammaticis antiquis, qui nonnulla e Memorabilibus laudant, quae in libris nostris frustra quaeruntur. Moeris Atticista, ut hoc utar, p. Ib I inue assert p. 164 ἐπι ru-δεiυυς Pro cognati S, quorum neutrum Piersoni sagaeitas invenit. Quid 3 Cicero quoque in togriore exemplo usus videtur de N. D. I, I 2: ,, Atque etiam Xenophon paucioribus Verbis eadem sero peccat; facit enim in eis, quae a Socrate accepta retulit, Socratem disputantem formam dei quaeri non oportere, eundemque et solem et animum deum dicere et modo unum, tum autem plures deos. Locus do forma dol

non quaerenda exstat IV, 3. Sed ubi Socratos in his libris solem, ubi animum deum dixit, ubi deniquo

unum aut plures esse deos 3 Haec Rulinhonius. Ego lateor horum argumentorum nullum satis idoneum

Idem sensit de hoc codice sobrii vir iudieii, Gustavus Savppius in Praef. p. III. Miror sententium de eodem libro a K. F. Hortlinio, viro eruditissimo et acutissimo, in Zimmermanni Annal. lit. ant. n. 1838. p. 593. his verbis prolatam: Reserent ist uer UeborZeugung, dass man si han den Codex F liberali auschliessen miisse, Wo nichi tristig Grunde das Gegentheil anrathen, solbst in clem Fallo, menn er gang alle in stelit und an unil sur sic tib et rachi et nichis Besseres dar biotet, ala die an uern Hanus christen. Denn in solehen Fallen Latin dio Zalil der Hatidschristen Nichis entseheiden und eine eingigagute gilt da metir ais gehil mindor gute. Etiam Poppo in Annali. Berotinens. 1842. p. 63. codici F maximam fi

dem trihuendam cenSet. ' V. Borno mannum in prassat. P. V.

56쪽

mihi vidori ad viri acutissimi sententiam confirmandam. Ac primum quidem, quod codices alios aliis pleniores esse ait, id profecto flocci faciendum est. Nam codicum discrepantia in his libris haudquaquam

maior est, quam in ceteris non solum Xenophontis, sed omnium scriptorum libris. Alteri argumento, a Moeride repetito, perexiguam tribuendam cSse auctoritatem nemo facile infitias ibit. Vocabulum ἐπιτή - δειοι pro cognatis nullus quidem horum librorum

locus habet; sed quis neget id in Deo 1, 1, 6:

Mὴν ἐποίει καὶ ταδε πους τους ἐ π ιτ γη δ ει ου ς, ubi significat amicos et familiares, a grammatico illo pro cognatis accipi potuisse Θ Porro in vocabulo εχρως Moeris fortasse Xenophontis locum Cum alius geriptoris, qui hoc adverbio usus est, loco confudit. Quis enim nescit grammaticos in scriptorum locis asserendis haud raro memoria lapsos esse. Nam opinioni Pier soni, qui hoc vocabulum a librariis obliteratum eSSe censet, calculum meum qualemcunque adiicere non eoSSum. Reliqua argumenta optime confutavit Beni. Ne ia-kius ' . Itecto enim docet, quod Socrates solem deum fecerit, Ciceronem facile e Xenophontis verbis IV, 3, 14. colligere potuisse, praesertim quum de Veterum more e memoria locum laudasse videatur; eodemque Xenophontis loco animum humanum divinae naturae participem diei; hinc illud: animum deum dicere; ex eis denique, quae huic loco proxime ante odant q. 13 , id ductum esse, quod Xenophon Socratem modo unum modo plures deos esse disputantem facere dicatur.

locis orationem mutilatam et deminutam ad nos perveni SSe conqueritur, ut I, 7 extr. II, 2, 1. 3, 1. 4, 7, in primis IV, 8: At si quis, nulla praeconcepta Opinione praepeditus, hos locos accuratius inspexerit et examinaverit; licet quae in eis proferantur fusius eX- planatiusque edisseri potuisse conoedat, tamen nihil vel temporis iniuria vel librariorum socordia interci-

in ad interprotationem German. p. 21. ''ὶ p. 236 sq. ut in interpret. Gerni. P. 20 qq.

57쪽

disgo sibi persuadebit. Gravioris momenti e8t, quod dieit insignem locum deperditum esse, cuiuS Summa

reperiatur in ἀνακε rc λαιούρει IV, 8, 11, ubi haec le

ait in universo libro locum exstare, ad quem haec referri possint. Ad haec quid respondeatur, non difficile est ad . inveniendum. Primum enim pleni sunt hi libri locorum, in quibus Socrates tanta imbutus osse dicitur bona a malis discernendi facultate, ut nunquam*laberetur. Immo in hac ipsa Socratis tacultato describenda exemplisque illustranda videtur mihi gravissima no splendidissima librorum horum pars posita osse. Dein, quod 'Veiskius eum locum desiderat, qui Socratem nullo usum fuisse magistro in doctrina morali, Sed revri διδακrον fuisse doceat, id indo factum est, quod in interpretandis verbis stilo ε Ai. . ov

γνωσι it mirifice lapsus est. Recte haec verba S c h n e i de rus ita explicat: ,, aliorum consilio et prudentia non indigebat ad discernenda mala a bonis quoties vitae rationes publicae vel privatae exigebant, ut haec aut illa optaret saceretve. Socrates, summa Sapientia praeditus, in discernendis bonis a malis non SO-lum ipso alieno consilio non indigobat, sed etiam amicos et familiares suos ita instituere studebat, ut

60쪽

Assoruntur duo erimina ab accusatoribus Socrati obiecta, propter quae morte multatus est, quorum unum orat, quod patrios deos non coluisset alios quo novos deos iu duxisset, alterum, quod iuventutem corrupisset ij. 1 . Prius crimen his Xenophon argumentis elevare et diluere studet:

1 Socrates, ut ceteri Athenienses, diis patriis sacra secit q. 2ὶ.2 divinationo usus ost. Quod autem dicebat rδ δαιμονιον sibi sutura significare, no in eo quidem dissensit a ceteris Atheniensibus , qui quum sacrificiis, auguriis aliisque signis divinis

uterentur, non haec ea, quae hominibus utilia essent, scire existimarent, sed deos per haec ea significare; sed in eo dissensit, quod, quum plurimi dicerent se ab ipsis avibus ceterisque signis vel averti a ro quadam gerenda vel adverti ad rem, Socrates suam mentem non dissimulabat, sed libere expromebat, di-eens to δαιμονιον sibi significare. Unde apparet hoc δαιμονιοι non novum quendam esse deum, quem Socratem in ducere voluisse accusatores dictitabant, sed divinam quandam vim, humanis animis ingeneratam, quae homines impellat et ro- voeet l. 2 - 4 'γ. V. Prologom. V. Iam vero in rebus neces

sario agendis quocunque eventu amicos consilio suo adiuvabat, de rebus autem obscuris Et menti humanae Occultis deos consu

lendos existimabat; res humana mente cognoscendas e diis scisoitari nefarium esso eensebat q. 6-93.

' I. 5. lilata eat sententia, quas ad rem non pertinet.