장음표시 사용
71쪽
poterunt. Illud singulare est, quod Irnerius non soIum ius civile, sed canoni. cum quoque docuit se , & in utroque parem laudem consecutus dicitur a Trithemto , quo nihil fingi potest absurdius ; tum quod ius canonicum illud, quod postea in scholis obtinuit, nondum. Irnerii aetate, Gratiani opera exortum erat; tum quod primi illi legum professores Academiae nolirae, post exortum jus canonicum, ab eo alienissimi scierunt. Sed ne illud quidem dissimulare possum. etiam numisma quoddam cum Irnerit e figie esse confictum. In ejus antica parte circa AEgiem haec verba expressa dicuntur: IRNERIUS. GLOSSΛTOR. In Postica manus insculpta dicitur, aeneum vas pullans, ad revocandum examen apum ad alveare infra positum cum hac epigraphe: INSTAVRΛTIO. ARCHI. GYMNΛSII. quod quorsum pertineat, nemo non intelligit. b Sed revera numquam hic nummus in rerum natura fuit, nec nisi inscite admodum excogitatus est ab homine totius antiquitatis imperitissimo. Sed quidni igitur, inquies, has nugas praeteri, Quia typis editae sunt, & per manus hominum circumlatae cre
dulo incautoque popello fraudi esse possunt
R Ixit Irnerii aetate Raymundus de Gena, non causidicus modo. sed inis lato appellatus; quo titulo donatum quoque poli modum constat Iacobum de Porta Ravennate. Porro Mymundum novimus ex veteri charta archivi monachorum Montis Oliveti ad S. Michaelis in Busto. Scripta est ad annum MLXXVI Leique Raymundus non contentus causidici appellatione, quo donatus a notario fuerat, ipse in hunc modum subscribit : Esonui Rumundus uris lator nnm. M.
' Ixit etiam eum Irnerio walsredus, sive Gualfiedus, legum professor illustris.
cuius perfrequens mentio est in antiquis eorum temporum tabulis; ex qui hus coniicere licet. nec minimae aut toritatis hominem fuisse, & opes non mindicas legum professione, ut opinor, & actionibus fori consecutum. Imperatoris Lotharii iudicem fuisse constat, ut eκ tabulis archivi publici Bononiensium intelligimus, db quas indicavit Ct Montius. Eum plane ignorarunt scriptores nostri; ac dubitari de illo potest, num in Irnerit schola eruditus sit. Certe antiquum docendi morem, qui obtinebat ante Irnerium, a Walfredo servatum existimo,
fauorm Co .spicitur in retrosae,e vas aeneum , in qaod marius pulsat , actum tam iam elatuens , qui ad alveare advola..tos apes inocet, quae noli ablolige conspic.utitur , praeposito mintur Iasauratio . holog. be
Φ r,x.-83. cὶ Iii Homine .... An. MCXXVII. die quarto metisis Jol. indict. qia rita . Albertus cuiniusdam Raynemi doliat vobis Ugci , & Αl ditus, & Ildebratidus, Gil nardux filiis medi statem suorum bonorum in cultro Militioni &c. signum liomma tellium lim fiant: Ugo prcsbitet tilius cujusdam Gerardo de Galbatio, nec non Raymundus causid eus de Gena &e. Te cius de castro Lena notarius. Stipνa Raymund nomen haee ων ba ii serta sunt i Egomet Raymian dua legis lator m. m. a s. ri arebi v. S. Μι- -ι. ni Busseo. seavit cl. Mout ira. dὶ A. I MULVII. regn. Federico imp ratore anno sexto regni eius, imperii vero ter tio indict. U. In presentia dia. Gerardi episcinis Dei gratia se. Bonon. ecci. in contione Pinpuli Bononiae in curia S. Ambrosii in coli spectu eorum consulum scit. Accarisii qu. Iamberti Curtia. Istiatdi Ricardi Attonis. Ursotiit An gli Garisendi & eorum iudicum Rotandi I rigdiatia filii Rodulfi causidici. Uuerint. Ildubrari. di bone memorie fit. camias tedi iudicis imp xatoria Lotharii , di eorum Trin norim dic. pu. p. g.
72쪽
PRorasso Esut viva voce leges Romanas exponeret, a scribendis flossis abstineret, quod pri. mus omnium ausus est Irnerius . Et sane, si quas ipse quoque glossas. & inte pretationes legibus adjecisset, ut Irnerius, & ejus discipuli fecerunt, earum, cinjuscumque tandem pretii fuissent, vestigium aliquod appareret in Odostedi, alimrumque veterum interpretum commentariis. Neque vero dubium est, quin Wal- fedus docendis legibus diu vacaverit . cui & honorificam magistri appellationem semper tributam reperio, ca) & non solum jur peritus. sed & ritim doctor dictus est. Ob Fuit Walsredo, dum viveret, magna coniunctio cum Canonicis Regularibus S. Victoris, ut ex eorum antiquis tabulis constat, quae nunc in archivo S. Ioannis in Monte asservantur. Ex iis aetatem agnoscimus, qua vivehat Galfredus, ab initio scilicet usque ad medium circiter saeculum XII. Anno certe MCXLVI. c) adhuc in vivis erat, sed anno MCLI. extremum diem obierat. γ) Notatur ejus obitus in necrologio canonicorum S. Victoris ad diem XV. Kal. Octobris his verbis: Obiit magi er Gual edus frater noser exterior, pro quo nomem LLIι oves agimus , quia multum nos diis it , ei adjutorium impendit. II. Fuit Walfredo filius, Ildebrandus nomine, qui, non secus ac Pater, C noni eis S. Victoris addictissimus vixit, iisque non minimam bonorum suorum partem moriens reliquit , siquidem eos ex asse haeredes non instituit. eb Ejus obitus in eodem necrologio notatus est ad diem II. Non. Septembris his verbis: Obiit Ildebrandinus , mar. Gual edi s litis , fratre noser , qui reliquit nobis multa hora. Qui hic Ildebrandinus, in pluribus antiquis tabulis Ildebrandus semper a P pellatur. Quod autem in necrologio Uietorino dicitur frater no r. id non copertinet, quod Ildebrandus Canonicus Regularis in eo loco fuerit; sed quod, ob beneficia iis collata. a Canonicis in societatem bonorum spiritualium adicitus sit, quemadmodum & ejus pater, qui propterea re ne ibidem dicitur frater nose
exterior. Id autem non inutile fuerit adnotasse, ne quis existimet, omnes, qui fratris nosyri appellatione in eo nec rologio donantur, Canonicorum Regularium
institutum secutos esse; quo in numero sunt Episcopi plures, ut videre licet in ejus nec rologii excerptis, quae in appendice damus. Ac de Ildebrando quidem constat, uxorem habuisse, Μathildam nomine, quae ei fuit superstes, quaeque amno MCXCVI. adhuc vivebat. D Gessit Ildebrandus praeturam Bononiensem anno MCLXXXVI. . g quo tempore nondum lege cautum fuerat, ne quis. qui civis esset Bononiensis, civitatis praetor esite posset. III. Fuit etiam Galfredo filia. Agnes nomine, quae nupserat Raynerio de Pretione, quaeque in antiquis tabulis anno MCLXIX. scriptis filia dicitur beatae memoriae domini Gual iri iudieis. h) Eas in appendice damus ex archivo S. Gregorii ad Sapinam; quae nunc abbatia commendata est Flavio Chisio s. R. E. Cardinali amplissimo, quem hic honoria di obsequii causa nominatum volo.
Febr. Stephanus presbyter vendit domitio M al. redo iurisperito agrum in sui do querceto. Errab. arctiv. S. Io. ia Moute Iab. Il. a. o.
herius quondam de Atardo renunciat liti quam hinebat eum Alberio priore S. victoris in prin entia dri. Henrici Episeopi, d n. Fantini Archi presbyteri S. Auxani di Gerardi canonici filii Alberti Grass. Helitici de Gena. & Wallaedi legit doctoris &e. Ibis. v. XXIII. Anno MCXXXIX. Alberi ut prior S. victoris investit mag. Wallaedum doctorem legum. Ibia. Lib.
H Isredi inagistri, de Aliarii de Oddone &e.
ego uti. Marti iras prior ecclesie S. Victoris eoii-
An. MCXLVI. Walliedus magister. Atto Con
te , aliique nobitis Diri reses latersunt dorat ora
Matella uxor quondam II debrandi magistri Gualsredi sti Iat. promist restituere in morte sua donno Rodulis priori ecclesie S. victoria die. Ex ebarta arctivi S.IO. in mare Lib. HIL Hirae bieι posse puto, libisaiaum sine liberis decessisse , is haeredes Miamivisse Canoadeos Regula. νει S. Vularis.
73쪽
DE Bulgari patria multis disputat Guido Grandius in animadversonibus adepti totam de Pandectis ad Averanium, ubi Bolgarum patria Pisanum suisse defendit. ca Est autem Grandio prora. & puppis Bartholi locus in L hae consulti sima. C. qui resam. faeere possint , ad quam legem ita Bartholus scribit: Finaliter glossa ponit quandam opinionem Bustari glasatoris antiqui , qui fuit
Posse videat . ea ex ordine sibi proponit. & refellere nititur; atque, ut ingenio dieruditione praestans erat . videri potuit malam causam vicisse. Ρtimo igitur sibi obiicit id, quod ante Panci rotus animadverterat. Bartholi locum vitiatum esse , ac Bandinum, secluso Bulgaro, ibi esse legendum: Patria Pisanus esse a nonnu sis Bustarus exi imatur, inquit Panci rotus, eui arrori eau m corruptur Bartholi δεν dedit, qui pro Pandino Pisano, Eustarum citat. Ego. ue plurimos eius αυ ris interpretes , Bononiensem fuisse exisimo, qui ingenii fetuitate . exetivaque μ' Lirina , Ura alios si temporis Dryconfultos excellair; cum venusta etiam pro
tinneiatione doceret. vulgo os atiratim est appellatus. Cum igitur Bartholi aucto- ,ritate nitantur. qui Bulgarum Pisanis acliudicant, ea sublata, fundamentum omne , eius opinionis corruere oportet. Fatetur autem vel ipse oculatissimus Gran
dius. Glossae locum a Bartholo indicatum, in quibusdam editionibus habere Bam linum , in aliis Blandinium . Sed cur , inquit, in veteri codice , quo Bartholus lusus est, non potuit Bulgari nomen scriptum reperiri Cur etiam, pergit idem lvir clarissimus , pro more feribendi veterum GAssurum , initiali dumtaxat litera P. ladius sententia auctor eo loci indieatus a Glossa furtos non pessit . quem Bartholar uidem Bulgarum . alii Mero Pandiniam . Oel Elan initim. quemadmodum alii Aeetuntionem . sis Eurgundium ex Pantaro. lib. a. e. i6.b fuerint interpretati μSive igitur vera sit, sive falsa censeatur Glossae lectio, stat pro Pisanis Bartholiauctoritas. qui diserte Bulgarum Pisanum fuisse asserit. Ita concludit Grandius; qui addit insuper, antiqua Glossatoris nomen, quo suum hunc Pisanum iuris inter. Pretem appellat Bartholus. convenire potius Bulgaro, quam Bandino; ille enim foruit medio saeculo XII. . ac decessit anno LXVI l. . hic autem vixit post initium saeculi XlII. . & obiit anno MCCXVI li., ut ex necrologio Canonicinxum s. Mariae ad Rhenum apparet.
adscribit. Sed quanti demum Bartholi auctoritas facienda est, qui annis, ut mi nimum . CXLUI. natus est post Bulgari obitum/ Obiit enim Bulgarus anno MCLXUII., Bartholus autem natus est anno MCCCXIII., ex Panci roli sentemtia. Sed quid, quod de Bartholi etiam a uetoritate dubitare liceti in antiquo codice manu exarato bibliothecae collegii Albornotiani ad s. Clementis, quo Bartholicommentaria in Codicem continemur, in hunc motium scripta est per iochealta , ex qua nata est disputatio: snati ν glossa ponit quandam opinionem v. glossatoris antiqui, qui fuit Pi anus: quae lectio. si retinenda esset . aliquis dicere pollet, Pillium antiquum utique juris interpretem , qui fere in vetustis libriamss. & editis ea nota Py. designari solet. patria Pisanum fuisse; quod quantum a vero absit. liquet eκ iis, quae suo loco de Pillii patria dicemur. Sed ex hoc manifesto sphalmate . quod in eo codice occurrit, sacile intelligimus, parum fidendum esse etiam editis Bartholi commentariis, in quibus Bulgarus Pi
pro sua causia affert Grandius; sed plane nullam. Nego enim. Bartholum umquam dixisse, Bulgarum glossatorem antiquum filisse Pisanum. Bulgarum Pillius. Plam ca) ωιL Granii eri u da nanctis pag. em se a
74쪽
Placentinus, Aao, Accursus, Roffredus, Odoiredus, aliique doctores antiqui . saepissime memorant, nulla umquam ejus patriae mentione Leta; ita enim celebre erat Bulgari nomen, ut nulla egeret aut patriae, aut parentum, atque agnominis N
ta, ut agnosceretur ab omnibus. Bartholus ipse Bulgarum saepe laudat; sed patriae
eius mentionem numquam ingerit. 99 Cur ergo eo tandem loco, novo ab
que inaudito exemplo , illum dicere potuit Pisanum t Aut undenam tandem didicit, eum esse Pisanum, quod nemo antea dixerat; non esse autem Bononiensem , quod argumenta multa, Bartholo ipsi minime ignota, demonstrabant Res igitur eo redit, ut non solum corrupti sint codices. si qui sunt . in quibus Bartholus Bulgaram Pisanum Iegerit; sed ejusdem Bartholi libri omnino mendosa sint, qui hoc idem habent; ac propterea antiquus ille glossator, a Bartholocitatus , non Bustarus fuerit , sed Bandinus , clarus item scholarum Bononier bitum proseor . patria Pisanus; de quo postea dicemus. Sic itaque accidisse puto . Cum Bartholus in suis commentariis unica fgla B. nomen Bandini Pisani ex more scripsisset, aliquia amanuensis , cui Bandinus ille, haud sane celeberri. mus , si cum antiquioribus illis gloliatoribus comparetur, ignotus erat, Bulgarum ejus loco substituit . aut Pillium; quae nomina erant vel ipsis JCtorum famulis notissima. Simile mendum in aliqua Digestorum editione cum glossis Rccursianis enatum est ad I. uiri sis. regund. , ubi Accursius ait, interpretationem
latinam ejus legis esse Bulgari Pisani. Scribendum fuerat, Burgundionis Pisani, quem ex primis fiuisse novimus. qui aliqua ex graeca lingua in latinam veri rit . Id multo ante observavit Odosredus. b V. Potuit autem Bartholus Bandinum Pisanum glossatorem antiquum recte appellare, licet Bulgaro recentiorem. Solebant enim nostri scriptores appellare
dotiores, aut glossatores antiquos eos omnes, qui ante eorum aetatem vixerunt,
quosque ipsi minime potuerunt agnoscere. Id maxime ex odosredi scriptis in. telligi potest; sunt enim Odosredo doctores antiqui illi omnes, qui Agonem . Iacobi Balduini . a quo ipse eruditus est . magistrum. aetate praecesserunt. coCum ergo Bandinus Pisanus annis sere centum decesserit, antequam nasceretur Bartholus ῆ non video, cur glossatorem antiquum appellare non potuerit. Sed
quoniam . fatente ipso Guidone Grandio . in libris editis Accursit glossae ad citatam legem non Bulgarum habent, sed Bandinum, vel Blandinum; & Bandi
num Pisanum suisse constat; nulla fides habenda est Bartholo . aut ejus amanuensibus , di exscriptoribus , dum glossam, quam Accursus Bandino . ipsi Bulgaro tribuunt. Adde. quod in melioris notae editionibus Iustinianei Codicis , ut est illa, quae, curante Antonio Contio, emendatissima. & elegantissima prodiit Parisiis anno MDLXXVI. , in glossis Accursianis ad eam legem non Bulgarus, sed Bandinus aperte legitur in hunc modum: Sed Pandistis eontra: quia non pro batur 'die. Eodem prorsus modo legitur antiqui hujus glossatoris nomen in per vetusto codicis Iustinianei exemplari manu exarato in membranis cum glossis
Accursit , qui est in bibliotheca Balberina. d) ut jam dubitare non liceat, quin
revera Accursius Bandinum scripserit, nec ullus ibi Bulgaro locus esse possit. Igitur hujus unius codicis auctoritate, quem mihi considerandum permisit vir eruditissimus. mihique amicissimus Simon Balterinius ei bibliothecae praefectus . omnis haec controversia dirimitur. Reiectis igitur, quae afferri poterant ad Pisanam civitatem Bulgaro adstruendam, restat, ut nullam jam de ejus patria mo-Vere a) Bari. I. I. r. c. A a Ders. oeniat. Idem Bulgarum. Sed hoc non est verum, quia d is l. a. c. eod. titi, is in L 3. C. de tela'. in minus Biagarus non plus scivit de Armo, quam ιat . res. , is in L xo. C. de Iudieiis, is ia L ego. Sed interpretationes de graeca in latinum c. de Oia. jusic , O in I. xx. Q de petit. h. suerunt sactae per Paemdam Pisisum, qui v redit. , is a tibi Depi e Barthrius Bulgariis al- cabatur dominus Berguntio, & suit avus do. tigal nulla patriast indieatioue facta . mini Leonis eiusdem tentae. Ora re . ia I. DO b Urim tamen vobis non omitto, ut mostisaea. s. de Iet. θ' S. c. sciatis semper, quod in antiquis libris, ubi vos ei Ponam vobis exemplum antiquorum invenietia graecum, quod vor invenietis extra doctorum , quod auit locum usque ad tem
dicunt , quod fuerunt satis per dominum γ) cod. mss. 4.
75쪽
vere litem lictat. Nam praeter striptores nostros, qui numquam dubitarunt, non esse Bononiensem. a) talis etiam dicitur a Guillelmo P ait rengo . 1criptore admodum antiquo , b & Panci roto, qui primux detexisse videtur hunc script Ium plurium errorum de Bulgali patria , cui causam dedit corruptas Bartholi
VI. Alidosius Bulgarum dicit Alberti Bulgari filium ex nobili genere m.
tum : quod si verum esset, non Bonoaniensem tortaste dici oporteret Bulgarum; sed Imolensem . Viderat Alidosius inter acta antiqua civitatis exemplum scederis inter Bononienses. & Imolenses initi anno MCLXVIII., cui scribendo interfuit Eulgurus de Alb. to δε Bulgaror sic hunc arbitratus est esse Bulgarum nostrum, mirifice deceptus est. Erat Bulgarus ille ex imo tensum primoribus; sortasse ille ipse, aut certe ex eadem gente, qua Bulgarus alter Imolensis anno MCLXXXI. in alia charia foederis Bononiensium cum I molensibus nomina
tus . d)VII. Ius civile Bulgarus ab Irnerio didici se dicitur cum Martino, Hug ne , & Iacobo. Cum iisdem I Ctorum principibus Friderico I. Imperatori
assedit in conventu ad Roncallias celebrato , ubi Italici regni iura ex eorum maxime se tuentia sunt constituta. Sed ex quatuor istis, Bulgaro maxime, &Martino se amicum ostendit Imperator; quos oc familiaris lime acceptos saepius in consilium adhibuit, & multis beneficiis affecit. D Laudatur autem Bulgarus,
quod libere, quae sentiebat. Imperatori diueret; cum Martinus contra ejus aures mulceret, nec ab assentationis vitio videretur alienus. Itaque cum aliquando utrumque interrogatat , num ipse, uti Romanorum Imperator , esset rerum omnium dominus, Bulgarus intra aequissimos terminos hanc Imperialem potestatem conelusit, quam Martinus effrenem prorsus, & nullis definitam limitibus praedicarit . ut narrat Odosredus. g Id alii aliter narrant. Muratorius in Annalibus Italiae narrat, Frideri cum Bulgaro, & Martino quaestion m de mundi dominio proposuisse, cum medius inter utrumque equitaret. Itaque cum Martini responsum ei gratissimum accidisset, ubi ex equo descendit, nobilem equLm. cui insederat. Martino donasse; quare Bulgarus facete dixerit: amis ectuum , quia
dixi requum . quod non erat ad uti m. Hoc Muratorius narrat ex fide Ottonis Mo-renae in Historia Laudensi. hJ sed Odofredus narrat id ce Agone, & Lotha.rio, ci) quibus ait similem quaestionem ab Henrico VI. propositam. Atque huic
certe major fides habenda est; praesertim cum ea narratiuncula abst ab antiquis codicibus Ambrosianis, ex quibus multo puriorem historiam Laudensem edidit Muratorius ipse, quam quae olim ab Osio edita fuerat, in qua haec narratiuncula continetur, ab eo, qui historiam illam interpolavit, ut arbitror, adje
VIII. Perpetuas habuit contentiones Bulgarus cum Martino, qui primus.
post restituta Jurisprudentiae studia, i vae sitiae inter I Ctos auctor fuerat, S a
de re non liret , propter se/ipto νum comenssam. Sed tempoνum ratio ma satis bene consale videtur , ω supra monuimus.
Olim , sicut fertur a maioribus nemseris, quando Imperator Fradericus senior regnabat in Italia, dominus Marii trux, & Bulgarias legebant in civitate ista, di dominus Hidericus utebatur consilio dominorum Martini, & Bulgari, di unusquisque multa a prin-eli,e habuit, & in arduis quaestioliabus recti Tebat ad eos. ωUria. ia L s mittor. C. s M.
ligere dominus Martitius, quod Imperator sit doniiuus omnium rerum sng ilarium , di ita respondit Imperatori Fridericta seritori, dum cssct apud Roncalliam , timore, vel amore. Sed Bulgarias dixit contra in codem loco. . . & in tes ligavit dominus B Igartis quod dicitur hic, quod omnia sunt principis quoad protecti riem , et iurisdictionem, vel verius, omnia sunt principis, stilicet, fiscalia , patrim ni alia . Otifred. ἐκ I. Bene a Zenone C. de quadriea. ρν α h muratori AM- e Dal. To. νI. M.
76쪽
receptis opinionibus scholae Irnerianae, in qua veluti princeps habebatur Bulga- Ius, saepius recedebat. Sed Bulgarus. tum propter eruditionem & doctrinam, tum propter ficundiam quamdam, & copiam dicendi, propter quam vulgo os aureum dictus est. ab & libentius, de majore multo scholarium concursu audiebatur, quam Martinus. Hic autem, cum majore studio ad aucupandam Imperatoris gratiam niteretur, quam Bulgarus; facile ab eo obtinuit , ut opinionem quam clam, quam Contra Bulgarum tuebatur, quaeque non admodum placebata ludiosis, sua constitutione confirmaret: atque ob hanc causam edita est constitutio, quae incipit: Sacramenta 1 uberum. Ita Bulgarum vidit Martinus non doctrina ti eruditione sua, sed gratia, quam apud principem obsequio & assentatione captabat. Haec narrat Odofredus, cuius verba inseriae atteximus, lectu eigara Ob nativam quamdam ejus aut toris simplicitatem. b IX. Summa Bulgari auctoritas fuit in civitate nostra, in qua, quia popula qxi imperio regebatur, rudibus adhuc moribus, facile erat tam excellenti homini Primas honoris partes deserri. Neque gratia, qua apud Imperatorem Italicis civitatibus invisum valebat, Bulgari aestimatione m apud populum minuit. Immo, cum a Iiquando auctor fuisset dedendae Imperatori ipsi civitati, populus eius consilium secutus est, ratus, hominem adeo prudentem . Si bonum civem, nihil consulere, quod ex patriae utilitate non esset. Itaque aeque charus di Imperatori, ει civibus suis, Vicarius, ut appellabant. Impetialis in civitate nostra mit. γ) Verum definire non licet, quo tempore, & quamdiu eo munere fundius sit. In antiquis monumentis. quae de eo extant, causidicus, & legυm doetor appellatur ; ac nulli bi Vicarii Imperialis titulo appellatum reperio; cκ quo fortaste licebit conjicere . non diu admodum illud munus gessisse. Postquam in conventu Roncalliensi iura Italici regni constituta, civitatibus Italicis magistratus datus est. qui pro Imperatore jus diceret. Eo munere postea functus est in civitate nostra Bogo quidam, avarus homo, & populo exolus. a quo tandem occisus est; &civitas, hoc Imperialis servitii iugo excusis. libertatem arripuit. Panci rotus existimat, huius magistratus non aliam fuisse auctoritatem, quam judicandi in caulis appellationum , quae excederent 1ummam X XU. librarum ; atque hoc ipsum munus Bulgaro de mandatum. Sed cuinam credibile videbitur, tanto viro tam levem procurationem tributam , quae pedaneum quemlibet, & plebeium judicem vix requirebat Si quando igitur Vicarius Imperatoris fuit Bulgarus, maior ejus dignitas, & auctoritas fuit, quam quae judicis appellationum esse poterat. Ac se uitur certe Panci rotus, cum rectores civitatibus Langobardis a Frideri codatos, post conventum Roncalliensem , non alios tui se existimat, quam appellationum iudices. Fuit illis summa auctoritas in regendis civitatibus, ut praetorum este solebat: judices autem appellationum in causis, quae se in mam X XU. librarum excederent, adini sere civitates post redditam iis libertatem in pace Con- 1 antienti. tamquam exiguum vestigium subjectionis erga Imperatorem, quam prorsus abjicere voluissent. X. Qiiod autem ait Panci rotas, Bulgarum in eo magistratu tanta aequitate
ipso iure. . . Ego clam, si minor verulidit rem suam sine decreto, noci valat, sed si jurat sive
eum decreto, sive sine decreto valet. . . I, i- datis quae opinio videtur vobis verior. Dixit Imperator et Domine Martine, vestra opiis io placet nobis , di vestra opinio est or. Dixit Martinus Imperatori: Modo iaciatis unam constitutionem Et ipse iacit constitutionem , quae incipit r Sacramexta pube1tim. obfred. in I. si minor. Q s aDeU. Demitrionem.
e Bulgarus , qui vicarius fuit Imper
toris in civitate Bostoniae, interpretatus fuit, uefiliis heredibus institutis , uxor tantum habeat alimenta. Salicet. in aut λ quod Ioram.
-s J egregie excogitavit , ut determinaret contrarium . Placentia. ia expoti ad Ne. Iur. CLIII.
Et alii si esus in L scio etiam β. de minoνibui. Potest diei , ut dixit os aureum, scilicet dra.
b) Unusquisque multa a princi in habuit .... N Martinus plusquam Lilgarus erat gratiosas , quia sciebat mei iux applaudere. . . . Et dominus Martitius sciens esse discordiam inter dominum Bulgatum & ipsum, & videns quod opinio domini Bulgari magis placuit scho.
Iaribus, una die cum equitaret cum Imperat
re dixit οῦ Domino , quaedam opinio est interane & Bulgarum, qui dicit, quos venditio sacta a minore de re sua sine decreto non valet
77쪽
jus divisse, ut eius sententiae de ambiguo iure prolatae in universa Italia vim legis habuerint . accepit ab Λccursio, qui in .glossa ad Auim. Quod Deum id praeclare institutum memorat, ut uxori, quam maritus in testimento bonorum d
minam . fructuariam esse voluit , santibus liberis . ex conjecta mente destin V . alimenta tantum debeantur ἰ quod cum jure inductum non sit . in Curia tamen Bulgari obtinuit, S ubique in Italia observatur. ab Sed Panci rotus hic non re. assecutus est, quid sit Curia Bulgari. Neque vero quidquam commune habuit Curia Bulgari cum Vicaria tu Imperiali, si quidem hunc umquam gessit. Bartholus id aliquanto melius intellexit b): Curiam enim Eustari. quam Accursus
memorat, esse ait viam quamdam domum dicere debuerat, sive palatium . in qua morabatur Bulgarus, ubi ad tollendas contentiones civium . quae ante illud tempus a Populo Bononiensi, ex veteri usu & consuetudine, recepta erant, inscriptis redigi coeperunt. Bulgaro ipse vivente. O Itaque in Bulgari aedibus prima juris municipalis scripti. sive Statutorum populi Bononiensis principia
posita sunt. Et quamvis nulla ex Statutorum Bononiensium collectionibus, quas habemus in libris, sive editia. sive manu exaratis sunt autem pol tremi huius generis plurimae , nulla ad Bulgari aetatem assurgat; tamen ex primis illis rudi mentis, quae Bulgari aetate scripta emerserunt. non dubium est, quin cetera creverint. Omnium antiquissima Statutorum Bononiensium collectio, quam viderim, annum praefert MCCXLIX.; verum in hac ipsa collectione leges quaeda in insertae sunt, quae annum MCCIV. habent adscriptum : nec dubito, quin inter leges illas, quibus nulla temporis, quo editae sunt, nota adiungitur, plures sint longe antiquiores ; ex iis nempe , quae prius usu & consuetudine Populi Bononiensis inductae fuerant , post autem in Curia Bulgari scripto traditae. Mansit autem hic honor Bulgari aedibus diu etiam post eius mortem.
Atque haec fuit Curia Bulgari, ita qua ipse primum, dum viveret , S jus di
xit. & responsa dedit, & diu maximo scholarium undique adventantium concursu docuit . Post autem, eo mortuo, praetor Bononiensum eo ipso in loco. satis jam celebri, sedem aliquandiu tenuit. & iudicia exercuit . . Ob Erat autem vetus haec domus, & Curia Bulgari commodissimo civitatis loco, ubi postmodum excitatum est archi gymnasium Bononiense. Ibi erat etiam Ecclesia Sanctae Mariae de Bulgaris appellata. cujus patroni fuere Bulgari, quoad ea familia viguit XI. De Bulgari moribus coniectura fieri potest ex iis, quae diximus, & ex
paucis ejus factis, quorum, in tanta temporum distantia , nondum memoria extincta est . In his celebratur insigne probitatis. ω constantiae exemplum, quod amissa uxore, communibus filiis superstitibus, dotem socero renituit . Erat enim ejus opinio, defuncta in matrimonio filia, dotem patri restituendam. sive extent liberi, sive non extent. Contra sentiebat Martinus, extantibus liberis clintem non esse restituendam. Mortua itaque Bulgari uxore . ejus pater cum Martinum consuluisset, repeteretne dotem y si mihi, inquit, filia tua nupsisset, frustra a me dotem repeteres, cui persuasum est, extantibus filiis dotem non esse reddendam: at a genero tuo tu quidem repetere debebis, cui aliter per sua
Q Panes roL Ub. IL e. M. bὶ Curia Bulgari est contrata quaedam In civitate Bononiae , ubi stetit Bulgarua , di ad
tigi das cori etationes tempore ipsus Bulgari fuerunt ibi retiacta quaedam in scriptis , quae fuerant Bononiae observata, & de consuetudine approbata. Barrbes. in L 34. 7. g. de legati secundo. e Etiam PisanI, cum suas ransuetudines non seriptas Iamdiu haberent, anuo MCLAI. in seriptis re ιrendas cura uiat. Vid. Breueman. Lib. L p. IX. Hular. p. 37. d Habemus Gus rei monumenta jam inde ab auso MCLAX Ix, quo ex tempore ac iit ρ-
Miris saepe aleriptum rimus t Astum in domo
ιortim Bononiensum delineationem , quam vi ut
78쪽
sum est. Itaque Bulgarus secero petenti dotem sine ulla controversia restituit: ci magna cum laude, conservata existimatione, patrimonii, quam famae disperi
dium pati maluit; ab aegre id serente Martino, qui adversario suo insidias pa
raverat. Sed Albericus Bulgari auditor, quamquam Mus sententiam probasset. Cum sibi idem accidisset, ut uxor. relietis liberis, decessisset, dotem restituerericulavit; quod diceret. ita quidem olim sensisse, sed mutasse sententiam : quod in tanto viro valde reprehensum est , ut narrat Odosredus. G Aliquando autem Bulgarus scholarem vetuit, aprum laqueo haerentem capere, Contra propriam
sententiam: non quod id iure fieri non potuisset; sed quod indecorum videbatur. & hominum dicteriis locum dare poterat. O Itaque nullo discrimine paratus erat opiniones suas in agendo & sequi, & deserere, contra commodum Oh utilitatem suam ; ubi id honestum S decorum requirere videretur. XII. Plures Bulgaro filii nati erant ex prima uxore, quos optima disciplina educaverat. db Sed omnes iam adultos antisit. Doluit autem maxime unius morte, qui inter legum professiores famam sibi, & opes non minimas comparaverat : cui cum pater infelix contra votum succederet, tristem hunc versum protulisse fertur: Ordine turbato, fytaedis , Bulgare . nato. Duorum eκ filiis Bulgari nomina innote1cunt ex Nec rologio Canonicorum Regularium S. Salvatoris, Bonaccursit nimirum, & Bulgarini: co atque hunc po- 1 tremum existimo fuisse do 'orem legum; de quo infra post Bulgarum pauca
dicam. Λgnoscimus ex eodem Nec rologio Tederi cum Bulgari fratrem; ex quo propagatam puto Bulgarorum familiam, co quae tamen brevi tempore extincta est , g) ejusque haereditas ad Lamberta ios, potentissimam civitatis gentem, pervenisse videtur. hJ XIII. Sed Bulgarus, filiis omnibus amissis, quamvis annis jam gravis, Cinpidus procreandae prolis uxorem iterum duxit. Accidit autem, ut cum prima post noctem nuptiarum die in scholis interpretaretur legem illam , quae incipit rem non novam , rati scholares, eius legis initium referri posse ad ejus in Tem, quam Pra Virgine acceperat, quamvis alii aliter de illa judicarent ; strepitus protervae iuventutis in schola excitatus est, & plausus ingens, libris, quos tunc serebant, in neosponsum complosis, vel ad scamna allisis. cib
Q Pater uxoris domini Bulgari, post Sed scholaris ita respondit ei et Nonne altera die
mortem eius quaesivit a dia Martino utrum re exposuisti ita L in laqueum' Dixit dn. Bulga- Petere pollet dotem a dri. Balgaro, cum sibin xus: Non muto opinionem, sed nolo qii H ac-xi ext aerent. Qui stilicet Martinus dixit: Di, cipias aprum, non quia timeam iudici rim s mine, si ego sui iram maritus filiae vestrae, a turum, sed scandala, vel verba. Diisseel. ia Lme dotem non possetis petere. Nam ego sum in laqueum. 1. de acquir. reri domi in opinione, quod si liberi extetit , wod - d) Sicut scripsit Ioannes in commen- er non potest petere dotem a sed vos a dα Bul- tario suo , dia. Bulgarus habuit plures filios , garo potestis petere ; nam ipse est in opinio--bonos , di inter ceteros habuit qHenulamne, quod sue extent filii, sive non, Ec filia- doctorem, qui virili aetate motivus est . Ipshfamilias decedit constante matrimonio, quod supervixit omnibus liberis suis, unde dixit rpater possit petere dotem . Unde consulo & Oesiae die. ω red. iv I. patest. F de moneo, quod ad da. Bulgarum accedatis , EL inosse. rasam.
repetati a dotem, & ii negabit, eum de sua ce) AI diem XXC Aug. , ω R Octobr. Opiatone scandalizabo. sed dominus Bulgarus rid. Appea . N. X. hene emit sibi, nam dotem sibi restituit absque Ilud. ad diem XXVII. Aut. omni contro ersia, di se, ut dixi, de iure dc g) In Bononiensi ebroateo Seeeadeaarii , de iacto suam opinionem approbavit, quod dn. quod Q. eouditum es ἐκ bibliotiaea ptiui ea B
Martino non placuit. Oso red. in L dos a pa- noniensis Ivsi inti Seientia, um, Laee familia extiit are . C. siaut. matrim. Ea dieitur ovo M X., ob smultates eum Ga-
seu et doctores, sectis e dri. Bulgarum, dum una botaeeioν , ad quos extam pertinuit lux patronao die equitaret versus Galeriam oum quodam suo tur Ere ae S. M. de Bulearis , quos ρ Da M. scholari , quia sunt ibi multi voret , invenit caldari r transit , exti uesa pro inus I in unum laqueum, unde voluit descendere. schin tauior. familia ei rea asinum MCCCcX., ut Iaria dixit dia. Bulgaro, quod volebat caibere ex moaumextis a cl. Montis
eum , ut liabererat inde bonam ecenam. Et ti) Signori, lite dominus Ioannes & Aetos unc daxit ei da. Bialsarus: Non bene dicis et seripserunt quamdam stoliam solatii causa, de
79쪽
XIV. Uixit hale postrema Bulgari uxor, quae Imrida dicebatur, post illum
annis multis. Anno MCLXXV H. die XIII. Kal. Sept. testamentum, cum gravi morbo decumberet, condidit . quo sacrae Camaldulensi eremo legavit post .siones omnes, quas habebat in Beveraria. & fundum etiam, quem emerat, ut
in eo Xenodochiuin, di Eccletia construeretur in honorem Dei parae Uirginis. Ob Atque haec sunt initia Ecelesiae , & Monasterii S. Mariae de Ravone . ubi diu incoluerunt Camaldulenses monachi primum, dein moniales. Post autem eius bona attributa suiu eremo Camaldulini: atque hanc eremum , priora tum S. M.
de Camat dulino postea appellatam, Seminario Bononiensi extremis temporibus adjunctam constat. ba
XU. Sed Bulgarus, cum ad decrepitam aetatem vixisset, extremis vitae temporibus repuerascere visus est, ut nec iam memoria valeret . nec pristinam re
tineret viri gravitatem. c) Sigonius obiisse dicit anno MCLXI., d) Matthaeus
de Grissonibus, antiqui chronici Bononiensis auctor . quod Memoriale Histori. cum appellavit, anno MCLXVI. ce Guido Grandius, in epit cita de Pandectis. anno MCLXUII. Decessit Kalendis Ianuarii, ut ex Necrologio Rhenano intelligimus. Humatus est apud valvas Eccletiae Divi Proculi, contra Martini , qui ante obierat, sepulcrum . f Eius memoria non admodum frequenter occurrit in monumentis Bononiensibus. Haec pauca mihi innotuere. Anno MCLIU. cum Martino. Hugone , & Iacobo, aliisque viris clarissimis interfuit, cum Ildebramdus Cardinalis S. Eustachii, ab Anastasio lU delegatus . sententiam dixit in causa. quam habebat Guibertus Abbas S. Stephani cum Ildebrando monacho. de
priore Hospitalis S. Stephani ad Claternam. g) Anno dein MCLIX. causam cognovit, quam Canonici S. Uictoris habe bant cum Cabalerio quodam . aliisque
XVI. Hanc laudem aliqui Bulgaro tribuunt, i) quod, quae in Pandectarum libris graece scripta sum. ipse Iatina fecerit: atque haec opinio iam inde ab
Odofi edi aetate exorta erat; quam ipse apertis verbis res ei lit . ac velum indicat interpretem graecarum legum, quae ita Pandei 'is occurrunt, nempe Burgundi
nem Pisanum, hominem alias de literaria republica optime meritum. ob plures Graecorum optimos libros latine conversos ; ut supra indicavimus. Et quamvis in plerisque editionibus Accursanarum glossarum pro Bu gundione Bulgarus imgatur, jamdiu hunc errorem viri eruditi persenserant. ch) Sed Diplovat acciusdam Bulgarum eκ mendosis Accurlii glossis expungit, Bergo linum Pistoriensem in scenam producit. hominem mihi plane ignotum, a quo exposita dicit . quae graece scripta erant in legum libris. Viderat nempe. ut ipse fatetur, adnota tum in antiquis libris ad eas interpretationes graecarum legum. de verborum δε- eundum D. I is; cum liae Burgundionem Pisanum ignoraret, se inolinum Pisto riensem commentus est . cl)
dicunt ipsi , dum domi nux B ligariis viane legeret legem illam , di in nocte princedenti duxi 1M uxorem, quam ipse Pro virEi
ne acceperat, cum a multis contrarium crvile. xetur, dc ex suisset rom uon novam , neque 1ns litam . . . scholares lΜil satrant libros contra eum . orat res. ia I. rem non novam. Q de audietis.
is Ixm libenor F. de Dei. Senatuis. c. l) Ille, qui secit interpretationes, fuit quidam de civitate Pistorii, nomine Bergolinus, qui verba graeca in neutris libris iuriseivilis inserta trani tulit in latinum. Nam in gloria aliti qua dic tur Deundum B . , sed vi tita scriptorum dictum est sectiacam Lustarum,ta male . Diplovat. in Bulgaro.
80쪽
XVII. Eius glossη in libros legum, & copia, & doctrinae excellentia, ceterorum glossis praestiterunt . Id apparet ex antiquorum libris, ac praesertim ex Odoi di amplissimis commentariis, in quibus vix ullam puto pagellam esse, in qua saepius Bulgari opiniones, legumque interpretationes non recitentur , & ex. Ρ licentur. Fuerunt autem ejus glosiae breves di elegantes, ab Irnerianis similes: nondum enim mos invaluerat prolixos apparatus concinnare in legum libros. Ex iis autem multum proficit Accursius in suis commentariis ; quamvis rariuscule & Bulgarum , de doctores reliquos, quos expilavit, nominare soleat. Scripsisse etiam dicitur commentarium in regulas iuris, cui adnotationes adjecit Placentinus. b) Peculiares aliquas eius sententias cognoscere licet ex Odocte-do, qui easdem, ut plurimum , ampleXus est, a Joanne , scilicet, Agone . & Jacobo Balduini, quasi per manus traditas: ut enim Bulgaro Ioannes, sic Ioanni Ago , Agoni Iacobus Balduinus. & huic tandem Odolredus in schola successit. Sed multo facilius cognosci posset, quae fuerint priorum iuris interpretum opiniones, Bulgari, nimirum, Martini, Hugonis, ela Iacobi, quos magistros praecipuos & primarios . cc & quatuor legum columnas aetate sua appellatos novimus. d) ex per vetulfo libello, cui titulus est: Disersitates Dominortim in iure: quem numquam editum puto. Eum habet bibliotheca Regalis Collegii Hispanorum Bononiae ce) in membranis scriptum literis omnino antiquis, quaeque ad eorum doctorum aetatem accedunt. n eo recitantur singulorum dinorum opi. niones adversae & oppositae, indicatis in libri margine eorum nominibus peria glas B. M. I., Bulgarum. Martinum , & Iacobum designantes; de quo libello dicemus infra in Rogerio Beneventano. Sed quid de Bulgari numismate . qui sollicitum habuit CI. Grandium in epistola de Pandectis ad Averantum ' cn Pudet bis nugis chartas infice ie. gb Nec de Bulgaro aliud memoria dignum occurrit.
I X Bulgari filiis unum fuisse, qui Bulgarinus diceretur . notum est in Necro, logio Canonicorum Regularium S. Salvatoris . ch Atque hunc esse puto,
qui legum proseluone, vivo adhuc patre, clarescere coeperat; quique iam grameis natu, magno patris dolore, humanis exemptus est. Ad istum pertinere possunt, nisi quis potius ad Bulgarum patrem reser re velit, Excerpta legum edita a Bulgarino eausidieo: hic enim est libelli titulus, quem communicavit mihi V.Cl. Iosephus Garam pius Vaticanae basilicae canonicus. & apostolicis archivis praefectus, optimus studiorum meorum fautor. N amicus. Est in parvo codice membranaceo, qui Bulgari aetatem praeseserre videtur; atque in hunc modum incipit: δε eo amiso , domino A. Sanctae Romanae Gelota Cancellario P. M
Chriso Ialutem . eorum , quae juris iunt areana , fluram . Vesta frenitatis
1estimonio Buliartim ei stati Bononteus viηIte bat. Sed Grandiuν, evi persuasum erat, νvm patria Pilanum esse, neeavit , nummum es Bulcari aetate perevom , aitque , illum eo tempore rufum , cum aliqui jam eaeperant Biasarum BonoMIensebus a6eridere. Nullam , fellicet , faudem Iuvicabatur vir intentiar r sed revera num quam in rertim natura UIur es illa nummus, quι ex eadem ineina prodiit , ex qua Peponis, is Imnerit , ἐν Dei Berearii numismata, is movum emta est quot aIIa bovis viris per summam coassentiam ab eodem illa homine obtrusa , quem eo υτ 0moII adulterinarum mercium propolam i
gnem fuisse. h) Die C. Octob. M. Baecari r MUM mag. Bulgari.