장음표시 사용
81쪽
s v π T V s 36 uerba uitae.an uerba mortis: uerba Christi an uerba mimi Non est dubi,um quin illud magis amemus, quod anteponimus. Omni enim feralium ludicrorum die, quamlibet ecclesiae festa fuerint, non solum ad ecclesiam non ueniunt, qui Christianos se esse dicunt: sed siqui insci j sorte uenerunt. dum in ipsa ecclesia sunt, si ludos agi audiunt, ecclesiam derelinquunt.
Spernitur dei templum,ut concurratur ad theatrum. Ecclesia uacuatur, cir/cus impletur, Christum in altario dimittimus, ut adulterantes uisu impu/riissimo oculos ludi rum turpium semicatione pascamus. Sed uidelicet qui postea corrumpimur rebus prosperis, faciendum aliquid in principio putamus. Et ideo rectissime ad nos dominus deus dicit: Propter spurci/ Kkistiam exterminati estis exterminio. Et rursum: Exterminabuntur, inquit.
arae huius fisus. Sed uidelicet responderi ad haec potest, non in omnibus hoc Romanorum urbibus agi. Verum est, etiam plus ego addo, ne illi equidem nunc agi,ubi semper sunt acta antea.Non enim hoc agitur iam in
Mas*liensium ciuitate, sed quia excisa dc deleta est. Non enim Agrippis nae, sed quia hostibus plena. Non agitur Trevirorum urbe excellentis ibina sed quia quadruplici uastatione est prostrata. Non agitur denique in
pluribus urbibus Galliarum &Hispaniarum ,& ideo uae nobis atque im/puritatibus nostris,uae nobis atque iniquitatibus nostris. Quae spes Chri/stianorum plebibus est ante deum Quandoquidem ex illo tempore in urbibus Romanis haec mala non sunt, ex quo in barbarorum iure esse coerc/runt. Ac per hoc uitiositas de impuritas,quasi germanitas quaedam est Romanorum hominum,& quasi mens atque natura: quia ibi praecipue uitia. ubicunq; Romani.Sed grauis sorsitan haec atq; iniqua conquestio: grauis si falsa. An quomodo inquis, quomodo non falsa, cum in paucis nunc fera me Romanis urbibus fiant ista quae diximus Plurimas iam aute harum impuritatis labe non pollui, ubi licet sint loca ipsa ac domicilia erroris antis qui,nequaquam tamen aguntur illa quae prius acta sunt.Considerandum
ergo utruns est, id est quid sit quod adhuc loca ipsa ae diuersoria ludicro
rum sint, ludicra autem esse cessauerunt: loca enim dc habitacula turpitudi/num idcirco adhuc sunt, quia illic impura omnia prius acta sun unc auteludicra ipsa ideo non aguntur, quia agi iam prae miseria temporis atl egestate non possunt.Et ideo quod prius actum est uitiositate fuit,quod nuneno agitur necessitate.Calamitas enim fisci de mendicitas iam Romani aera Menticiusti j non sinit, ut ubiq; in res nugatorias perditae prosundantur expensae.Pe Rφ 'ireant adhuc quamlibet multa, S quasi in coenum prothcianturi sed modo
tamen perire iam tanta non queunt,quia no sunt tanta quo pereant. Nam
quantu ad uotu nostrae libidinis atm impurissimς uoluptatis attinet, optatemus prosecto uel ad hoc tammodo plus habere,ut possemus in hoc tuta pitudinis tum plura conuertere. Et res probat quanta prodigere uellemus. si opus
82쪽
LIBERObre prae en si opulenti essemus, ac splendidi, cum prodigamus tanta mendici. Ea estium M. π enim labes praesentium morum atque perditio, ut cum iam non habeat
paupertas quod possit perdere, adhuc tamen uelit uitiositas plus perire. Non ergo quidem blandiri nobis aliquid in hac re possumus, ut dicamus
non in omnibus nunc urbibus agi illa quae acta sunt. Ideo enim non in Omnibus iam aguntur, quod urbes ubi agebantur illa, iam non sunt: de ubi quidem acta sunt,id citcxcrunt, ut ubi illa agebantur diu esse non possent: sicut ipse deus ad peccatores locutus est per prophetam, quia horum rocordatus est dominus: Ascendit,inquit, super cor eius, de non poterat ultra dominus portare propter malitiam studiorum nostrorum, di propter abominationes quas fecistis, de facta est terra nostra in desolationem de stuporem,& in maledictum. Per hoc ergo iam factum est, ut maior pars Romani orbis in desolatione esset, dc in ituporem, de in maledictu. Atq; utinam acta tantummodo prius essent, dc agere haec Romana uitiositas aliquadon Ilox cessaret, uitan, ut scriptum est,propiciaretur deus peccatis nostris. Sed nequaquam ita agimus,ut propitietur. Maia cnim malis incellabiliter addi, mus, dc peccatis peccata cumulainus:& cum maxima pars nostri iam petierit hoc agimus ut pereamus omnes. is rogo interfici alterum iuxta se uidet,dc ipse non metuit: Quis domum uicini tui ardere cernit. dc non estic re omnibus modis nititur, ne ipse inccndio concremetur. Nos non uicinos nostros tantum ardere uidimus,sed ipsi iam maxima parte nostrorum corporum animus. Et quid hoc, proh nephas, mali cst,animus,& tame flam mas quibus iam arsimus, non timemus. Nam quod non ubit, ut dixi,qugetius acta sunt agantur,miseriς est beneficium, non disciplinae. Denil hoc facile probo. Da enim prioris temporis statum, dc statim ubique sunt quae
filerunt. Plus addo: quantum ad uota hominu pertinet,& ii iam non ubi Turpis rei ta sunt, ubiq; adhuc sunt: quia ubique ca populus uellet esse Romanus. Cum piditas enim ab homine mala res sola necessitate non agitur, ipsa rei turpis cupiditas pro actione damnatur. Nam, sicut dixi, iuxta domini nostri dictum: Qui mulierem uiderit ad concupiscendum, reus cst adulterii corde concopti. Intelligere possumus, quod etiam si res turpes atq; damnabiles necess/tate non agimus,ipsa tame rerum turpium uoluntate damnamur. Et quid dicam de uoluntate per omnes haec ferme cum postunt aguntur. Denique' cuiuslibet ciuitatis incolae Rauennam aut Romam uenerint,pars sunt Ro/manae plebis in circo, pars sunt populi Rauennatis in theatro. Ac per hoc nemo se loco aut absentia excusatum putet. Omnes turpitudine rerii unusunt,qui sibi rerum turpium uoluntate sociantur.Et blandimur nobis insu/per de probitate morum, blandimur nobis de turpitudinum raritate. Ego
amplius dico, non solum agi nunc illas ludicrorum infamium labes, quae prius actae sunt, sed criminosius multo agi, quam prius actae sunt. Tunc
83쪽
s E π T V s 3 enim integra Romani orbis membra sorebant angusta esse horrea publi Rre ROm in opes secerant cunctarum urbium,ciues diuiti js ac delitiis a Suebant uix hης mu
poterat religionis autoritas inter tantam rerum exuberantiam, morum te
nere censuram. Pascebantur tunc quidem passim in locis plurimis autores turpium uoluptatum,sed plena ac reserta omnia erat.Nemo sumptus Mi/pub.cogitabat,nemo dispendia,quia non sentiebatur expensa. Qua rebat quodammodo res ipsa publica ubi perderet,quod penus posset iam uix recipere: dc ideo cumulus delitiarum, qui iam sere modum excesserat, etiam in res nugatorias redundabat. Nuc autem quid dici potest Recesserunt a nobis copiae ueteres,recesserunt priorum temporum iacultates.Miseri iam sumus, dc necdum nugaces esse cessamus. Cum ch etiam pupillis prodigis P illat pro/uel prodigiosis soleat subuenire paupertas, simul in ut destiterint esse diui/ φῖρ res, desinunt quoque esse uitiosi: nos tantum nouum genus pupillorum ae perditorum sumus, in quibus opulentia esse desint, sed nequitia perdurat:
adeo nos non ut ali j homines causas corruptelarum in illecebris, sed in cor albus habemus:& uitiositas nostra mens nostra est,ut ad emendados nos non facultatum ablatione, sed malarum rerum amore peccemus. Quanta autem uitia Romanorum sint,quibus barbarae gentes non coinquinantur,
licet hactenus satis dixerim addam tamen multa quae desint: sed illud almoneo tamen antequam dico me ullum penitus culpς genus,quod ad contumeliam dei pertinet, cuiquam leue esse uideatur. Si enim illustrem ac prς potentem uirum nequaquam exhonorari a quoquam licet, & si quisquam exhonorauerit, decretis legalibus reus existit, de iniuriarum actor iure da/mnatur. Quanto itaq; maioris piaculi crimen est, iniuriosum quempiam deo esse Semper enim per dignitatem iniuriam perserentis crescit culpa se Dignitas iniueientis: quia necesse est quanto maior est persona, quae contumeliam patij ru' pG tur,tato maior sit noxia eius qui facit. Et hinc est quod legimus in lege, ina eos qui uidentur contra mandatum sacrum leuia secisse, seuerissime tamen esse punitos: ut intelligeremus scilicetarii ad deum pertinens leue esse dicen Num. todum: quia etiam quod uidebatur exiguum esse culpa, grande hoc seciebat diuinitatis iniuria. Denit Ozias ille Levites det,qui contra mandatum coe i. Par.1sleste secit, quod uacillantem arcam domini sustinere tentauit, nihil enim hine erat lege praeceptum, de statim dum tenebat percussus est: non quia ut uidetur ad speciem contumaci aliquid aut inossiciosa saltem mente com miserit sed ipso ossicio inossiciosus fuit,qui iniussa praesumpsit.Homo Israe Num. is
liticae plebis cum ligna sabbatis collegisset occisus est,ic hoc iussu de iudicio dei. pijssmi scilicet ac misericordissimi iudicis, de qui parcere absque dubio
quam occidere maluisset, nisi rationem misericordiae seueritatis ratio uicisset:peri't,ne multi per incautelam postea deperirent. Et quid de singulis dicam,uniuersa gens Hebraeorum cum per cremum iter ageret, quia consue/ er u
84쪽
tudinarias carnes desiderauit, partem suae plebis amisit.Et quidem interdis ctum nondum fuerat ne desideraret sed legali, ut reor,obseruantiae proficere deus uoluit, ut rebellem compiscentiam coherceret: quo facilius cunctus populus agnosceret,quantum cultare deberet,qus deus scriptis coelestibus interdiceret, quando ctiam illa eum admisi a laederent, quae necdum legenaeo. i uetuisset. Laborem quoque se sustinere idem populus ingemuit,oc propter hac plagis coelestibus uerberatur: non quia laboranti gemere non liceat, sed ingratus scilicet fuit gemitus, dominum quasi autorem immaculati la/bo. is accusans, ex quo intelligi conuenit quantum placere deo debeat. qui rerum iocundarum beatitudine fruitur, quando etiam de his queri non lucet quae ingrata uideantur. Quaeritur sorsitan, quorsum ista pertineante quo rium,absque dubio nisi ut nihil leue existimetur quo deus lςditur. D ludis enim publicis dicimus ludibrηs scilicet spei nostrae ludibriis uitae ii strae. Nam dum in theatris de circis ludimus, deperimus, secundum illud Proue . io utiq; dictum sermonis facti:Stultus per risum operatur scelus. Et nos ita ndum inter turpia ac dedecorosa fidemus,scelera committimus. Et quidem scelera non minima, sed in hoc ipso poenaliora: quia cum uideantur specie Duo maxima esse proba rebus sunt exitiosis pestiletissima. Nam cum duo sint maximamu mala aut si homo se perimat,aut deum isdat,hoc utrunq; in ludis publicis agitur. Nam per turpitudines criminosas aeterna illic salus Christianae plei bis extinguitur, & per sacrilegas superstitiones inaiestas diuina uiolatur. Dubium enim non est,quod laedunt deum utpote idolis consecratae. Colis tur nant & honoratur Minerua in gymnasiis, enus in theatris, Neptu/nus in circis, Mars in arenis, Mercurius in palaestris: & ideo pro qualitate autorum cultu S est superstitionum. Quicquid immunditiam cst,hoc exer/cetur in theatris, quicquid luxuriarum in palaestris. Quicquid immodera/tionis in circis, quicquid furoris in caucis. Alibi est impudicitia, alibi lasci/uia,alibi intemperantia, alibi insania.Vbiq; daemon. imo per singula ludia crorum loca, uniuersa daemonum monstra. Praesident enim sedibus suo cultui dedicatis. Ac per hoc in spectaculis huiusmodi no sola est illecebra, nee sola uitiositas: admisceri enim huic Christianum hominem superstitioni. genus est sacrilegi j: quia eorum cultibus communicat, quorum sestiuitatis bus delectatur. Quod quidem licet semper admodum graue sit tuc tamen magis intolerabile cum p*ter consuetudinatium uitae usum hoc uel aduersa nostra faciunt criminossus uel secunda, quia Zc magis placandus est in aduersis deus, S minus laedendus in prosperis. Placati quippe debet cum irascitur,laedi no debet cum placatur. Aduersa enim nobis per iracundiam sua φ us mi dei ueniunt,secunda per gratiam. Nos autem ediuerso omnia agimus. Dis ςρ cis. Quomodo Accipe, ac primum si quando exoratus sua ipsius misericor qm μr deus enim unquam nos ita uiuimus, ut exorati mereamur sed si quando,
85쪽
s g π τ v s 3 squando,ut dixi,a seipso exoratus pacificos nobis dies,prouentus uberes,diuitein bonis omnibus tranquillitatem, S abundantiam dederit super uo/ta crescentem: tanta secundarum rerum prosperitate corrumpimur, tanta Rei reumia
morum insolentium prauitate uitiamur, ut 8c dei penitus obliviscamur de nostri: de cum omnem fructum datae a deo pacis in hoc consistere Aposto t. Tim. xlus dicat, ut quietam dc tranquillam uitam agamus in omni pietate dc ca/stitate: ad hoc tantum a deo data quiete utimur, ut in ebrietate, ut in luxu/ria,ut in flagiths, ut in rapinis, ut in omni scelere atque improbitatc uiua/mus: quali uero beneficium datae pacis, uacatio sit probrositatis,& ad hoc inducias tranquillitatis deo donante capiamus, ut licentius atque securius
peccemus. Indigni itaque coelestibus donis sumus, qui beneficiis dei non indigni su/bene uti muriqui facimus rem operum bonorum, materiam tantum esse ui Mitiorum: quo fit ut ipsa pax contra nos sit, quia sic agitur a nobis ne expe/ hμε - - diat rem accipere qua deteriores sumus.Quis hoc credere queat,mutamus naturam iniquitatibus nostris:& quae deus bona fecit munere pietatis suς, ea nos nobis Dei mus mala esse motibus malis. Sed uidelicet qui cor i/timur rebus prosperis, corrigimur aduersis: oc quos intemperantes pax inga fecit, turbatio facit esse moderatos. Nunquid populi ciuitatum, qui impudici rebus prosperis fuerant, asperis casti esse coeperunt et Nunquid ebrietas quae in tranquillitate S abundantia creuerat,hostili salte depopilatione celsauit Vastata est Italia tot iam cladibus: ergo Italorum uitia destiterunt Obsessa est urbs Roma, de expugnata: ergo desierunt blasphe/mi oc fitiosi esse Romani Inundarunt Gallias gentes barbarae:ergo quantum ad mores perditos spectat, non eadem sunt Gallorum crimina quaesierunt Transcenderunt in Hispaniae terras populi Vuandalorum: muta/ta quidem est sors Hispanorum, sed non mutata uitiositas. Postremo nequa pars mundi ab exitialibus malis esset immunis, nauigare per suetus Besti tuuia bella coeperunciquae uastatis urbibus mari clausis.& euersis Sardinia ac Sicilia, id est fiscalibus horreis abscisssaici ut uitalibus uenis, Asticam ipsam, id est quasi animam cepere Reipub. Ecquid ingressis barbaris gentibus
terram illam, forsitan uel metu uitia cessarunt: aut sicut corrigi ad praesens etiam nequissimi quidam seruorum solent, modestiam saltem ac discipli/nam terror extorsit Quis aestimare hoc malum possit,circumsonabant aramis muros Carthaginis populi barbarorum: dc ecclesia Carthaginensis caritago 1 insaniebat in circis, luxuriabat in theatris: ali j soris iugulabantur,ali j intus diliaris ob sernicabantur pars plebis erat soris captiua hominum, pars intus captiua ta uitiorum. Cuius peior fuerit captiuitas incertum est. Illi quidem erant evtrinsecus came, sed isti intus mente captiui: de ex duobus letalibus malis, ut reor, leuius cst captiuitatem corporis, quam captiuitatem animae sustine
86쪽
io animarum mortem esse, quam corporum. An credimus sorte, quod c ptiuus animus populi illius non fuerit, qui laruas tunc in suorum captiuita/ tibus fuit c captiuus corde de sensu non erat, qui inter suorum supplicia ri/debat . qui iugulari se in suorum iugulis non intelligebat, qui se in suorum
mori mortibus non putabat Fragor, ut ita dixerim, extra muros, oc intra muros, praeliorum de ludicrorum confundebatur: uox morientium uoxcpbacchantium: ac uix discerni forsitan poterat plebis eiulatio quae cadebat in bello. 6c sonus populi qui clamabat in circo. Et cum haec omnia fierent. quid aliud talis populus agebat, nisi ut cum cum deus perdere adhuc soratasse nollet, tamen ipse exigeret ut periret et Sed quid ego loquor de longes ιηi μ positis, ta quasi in alio orbe submotis, cum sciam etiam in solo patrio, at/que in ciuitatibus Gallicanis omnes se e praecellentiorta uiros calamita tibus suis factos suille peiores. Vidi ego ipse siquidem Treveros domi no/biles, dignitate sublimes, licet iam spoliatos atque uastatos,minus tamen euersos rebus quam moribus. Quamuis enim depopulatis iam atque nividatis aliquid supererat de substantia, nihil tamen de disciplina: adeo gra/uiores in semet externis hostibus erant, ut licet iam a barbatis euersi eo sent, a se tamen magis euerterentur. Lugubre est reserre quae uidimus, s at nes honoratos, decrepitos Christianos, imminente iam admodum ex
cidio ciuitatis, gulae ac lasciuiae seruientes. Quid primum accusandum est: quod honorati , an quod senes , an quod Christiani, an quod periclitan tes c Quis enim hoc fieri posse credat, uel in securitate a senibus, uel in duscrimine a pueris, uel unquam a Christianis. Iacebant in conuiui js obliuti honoris, obliti aetatis, obliti professonis, obliti nominis sui. Principes ciuitatis cibo consecti, in uinolentia dissoluti, clamoribus rabidi, bacchu uisensus tione furiosi, nihil minus quam sensus sui: immo quia prope iugiter tales, v nihil magis quam sensus sui. Sed cum hac ita essent, plus multo est quod dicturus sum , finem perditioni huic nec ciuitatum excidia fecerunt. D Treueris gra nil expugnata est quater urbs Gallorum Treueris opulentissima. Prom/t expug ptum est de quo dicam. Suffcere utique debuerat emendationi prima in ptiuitas, de instauratio peccatorum non instaurasset excidium. Sed quid plura Incredibile est quod loquor, assiduitas illic calamitatum,augmen ri tum illic criminum fuit. Sicut enim anguinum illud monstrum, ut fabular g serunt, quod multiplicabat occisio, ita etiam in Gallorum excellentissima ρ' urbe quibus ipsis cohercebantur scelera ins cresccbant, ut putareS poenam ipsorum criminum non aliud quam matrem esse uitiorum. Et quid plura Ad hoc quotidie malorum pullulantium multiplicatione pervcntiam cst, ut faciliuς esset urbem illam sine habitatore, quam ullum pone habitat
rem esse sine crimine. Igitur hoc in illa. Quid in alia non longe, sed prope
eiusdem magnificentiae ciuitate nonne eadem dc rerum ruina pariter morum:
87쪽
s E π T V s 3st morum et Nam praeter caetera, cum duobus illic praecipuis εἰ generalibus malis auaritia dc ebrietate omnia concidissent, ad hoc postremo rabida ubni auiditate peruentum est,ut ptincipes urbis ipsius ne tuc quidem de con uitaris turgerent,cum iam urbem hostis intraret: adeo etiam deus ipsis eubdcnter, ut credo.manifestare uoluit cur perirent,rum per quam rem ad peraditionem ultimam uenerant, eam ipsam agerent cum perirent. Vidi ego illic res lachrymabiles, nihil scilicet inter pueros differre οἱ senes. Vna erat scurrilitas,una leuitas, simul omnia luxus, potationes, perditiones, cuncta omnes pariter agebant: ludebant,inebriabantur,enecabantur, lasciuiebant
in conuitaris, uetuli dc honorati, ad uiuendum prope iam imbecilli, ad uisenum praeualidissimi. Infirmi ad ambulandum, robusti ad bibendum: adgressum nutabundi,ad saltandum expediti. Et quid plura: In hoc per cumcta illa quae diximus deuoluti sunt, ut compleretur in eis dictum illud sera monis sacri: Vinum dc mulieres apostatare faciunt a deo . Nam dum bla Eca
bunt,ludunt,moechantur,insaniunt, Christum negare coeperunt. Et mira/
mur post omnia ista, si ruinam rerum suarum passi sunt, qui tanto ante mentibus corruerunt. Nemo itaque urbem illam excidio suo tantum pe/ Privi perie/ride credat. Vbi enim talia acta sunt, prius iam petierant quam perirent. V t FDixi de urbibus praeclarissimisi quid reliqua: in diuersis Galliarum partis
sciuitates nunquid non consimilibus habitatorum suorum uitiis como detunt et Non ita cunctos crimina sua presserant, ut nec metuerent perbculum suumet Praenoscebatur captiuitas, nec sermidabatur: ablatus quip/pe erat a peccatoribus timor, ne posset esse cautela. Itaque barbaris pene in conspectu omnium litis, nullus metus crat hominum, non custodia ci/uitatum.Tanta animorum uel potius peccatorum caxitas fuit, ut cum abs . ique dubio nullus perire uellet, nullus tamen id ageret ne periret. Totum incuria dc seMities, totum negligcntia de gula, totum ebrietas ta somno lentia possidebant,fecundum illud scilicet quod de talibus scriptum est:So t.Renispor domini irruerat super eos. Sopor quidem infunditur, ut perditio sub/sequatur. Cum enim, ut scriptum est, completis iniquitatibus suis peccator Gen. isquis meretur ut pereat: prouidentia ab eo tollitur,ut periturus non euadat. Sed haec hactenus. Satis, ut arbitror,quod proposui cuidenter ostendi,ne in summo quidem rerum discrimine cessasse unquam uitia ciuium , usque ad excidia ciuitatum. Atque haec fuerunt sortasse, iam non sunt, aut in quam esse cessabunt. Videlicet siqua adhuc hodie aut ciuitas, aut prout cia uel plagis coelestibus afficitur, uel hostili populatione uastatur, humbliatur,conuertim emendatur. Et non cunctos serme Romani nominis populos prius est interire, quam corrigi: non prius ipsos, quam in ipsis uiua non esse. Denil id breuiter probari potest. Excisa ter continuatis euersio/ prius interranibus summa urbe Gallorum, cum omnis ciuitas bustum esset, malis εἰ ναν- ν
88쪽
post excidia crescentibus. Nam quos hostis in excidio non occiderat, post excidium calamitas obruebat,cum id quod in excidio euaserat morti, post excidium superesset calamitati: alios enim impressa altius uulnera longis mortibus necabant, alios ambustos hostium flammis etiam post flamas poena torquebat. Alii interibant fame,ali j nuditate, alij tabescentes, ali j ii/νntes,ac sic in unum exitum mortis per diuersa genera corruebat. Et quid plura unius excidio urbis affligebatur aliae quot ciuitates. Iacebant liquidem passim quod ipse uidi atq; sustinui utriusq; sexus cadauera nuda,lacera,urbis oculos incestantia,auibus canibus laniata: lues erat uiuentium. Letor funereus mortuom,mors de morte exhalabatur, ac sic etiam qui eracidi is supradictae urbis non interfuerant, mala alieni excidi j perferebant. Et quid post haec inquam quid post haec omnia . quis aestimare hoc amentiae genus possit Pauci nobiles,qui excidio superfuerant quasi pro sit mino Hotielissim1 deletae urbis remedio, circenses ab imperatoribus postulabant. Vellem - - mihi in hoc loco ad exequendum rerum indignitatem parem negocio et quentiam dari,scilicet ut tantum uirtutis esset in querimonia, quantum diloris in causa. Quis enim existimare possit, quid primum in his de quibus diximus accusandum sit,irreligiositas, an stultitia, an luxuria, an amentia: totum quippe in illis est. Quid enim aut irreligiosius, quam petere aliquid iniuria dei, aut quid stultius, quam quid pietas non considerare: aut quid tam perditi luxus,quam in luctu res deficierare luxu iς:aut quid amentius. quam in malis esse,& malorum intelligentiam non habere Quanquam in iis omnibus nulla res minus culpanda est, quam amentia: quia uoluntas crisini infinis, men non habet tibi furore peccatur. Quo magis hi de quibus loquimur ae t cusandi sunt, quia sani insaniebant. Circenses ergo Treueri desideratis de hoc vastati, hoc expugnati,post cladem post sanguine post supplicia post captiuitatem,post tot euersae urbis excidia: quid lachrymabilius hac stultistia,quid luctuosius hac amentia lateor miserrimos uos esse credidi,cum caecidia passi estis: sed miseriores uos uideo, cum S spectacula postulatis. Pu/tabam enim uos in excios rem tantum atq; substantiam, nescieba etiam sensum at intelligetiam perdidisse.Theatra igitur quaeritis circum a principibus postulares: cui quaeso statui, cui populo, cui ciuitatic urbi exustae deperditae plebi captiuae, re interemptae,quae aut perint,aut luget. De qua etiasiquid superest,totum calamitatis est:quae cuncta aut maestitudine est an . Nia,aut lachrymis exhausta,aut orbitate prostrata: in qua nescias pene ciniussit sors peior ac deterior, interfectorum aut uiuentium.Tantae enim miseriae sunt superstitum, ut inselicitatem uicerint mortuom. Ludicra ergo publica Treuir petis,ubi quaeso exercendar an super bustum 5c cineres,supet ossa de sanguinem peremptoru et Quae enim urbis pars his malis omnibus uacat, ubi non cruor fisus , ubi non strata corpora, ubi non concisorum
89쪽
membra lacerata bil facies captae urbis,ubique terror captiuitatis,ubb isque imago mortis. Iacent reliquiae infelicissimae plebis super tumulos mota tuorum tuorum,di tu circenses rogas. Nigra est incendio ciuitas, dg tu uub tum festiuitatis usurpas. Lugent cuncta, tu laxus cs. Insuper etiam ille cebris flagitiosissimis deum prouocas, de superstitionibus pessimis iram diuinitatis tritas. Non miror plane, non miror. tibi euenisse mala quae consecuta sunt. Nam quia tua te excidia non correxerunt, quarto perire meruisti. Hax autem omnia ideo copiosius paulo prolata sunt, ut proburemus scilicet omnia quae pertulimus, non improuidentia nos dei at* n olectu sed iustitia. sed iudicio,sed aequissima de digni issima dis satione to/lerasse. Neque ullam penitus Romani orbis, aut Romani nominis portio nem,qualibet grauiter plagis coelestibus caesam,unquam fuisse correctam. Et ideo nequaquam titi meremur prosperis,quia non corrigimur aduersis: quamuis nobis etiam indignis interdum tribuantur bona, quia bonus diminus, qualsi indulgentissimus pater,etsi nos nonnunquam sinit pro peccatis nostris humiliari,non diu tamen patitur affligi: de ideo nunc asperis re/bus castigat suos pro disciplina,nunc tranquillis fouet pro indulgentia. Si/ simila cutem optimi ac petitissimi medici dissimilibus morbis curas dupares pristant atq; ali js per dulcia medicamina,ali js per amara succurrunt, dc quosdam curant cauteriorum adustione quosdam malagmatum placabit.tate. ali js adhibent duram serri sectionem ali js blandam insundunt olei lenita/tem N tamen diuellissimis licet curis eadem salus quaeritur: Ita etiam deus noster, si quado nos plagis austerioribus cohercet,quasi cauterqs ec sectio/nibus curat: quado autem rebus prosperis refovet,quasi oleo ac malagmvribus consolatur. Per diuersam enim opem, ad una nos uult perducere svnitatem. Solent quippe etiam nequissimos seruos,quos supplicia non cora xerunt blandimenta corrigere: de quos dominis suis uerbera non submissirint.bene lacia submittiit. Infantes quoq; de omnes fere paruulos comma/ces quos morigeros minae ac serulae no effciut, interdu mrc,χt,sae atq; blan r ditiae ad obedientia trahut. Vnde intelligere debemus nos dc struis nequis limis nequiores,& insipientibus paruulis stultiores esse, quos nec quasi malos seruos tormeta corrigui, nec quasi infantulos blandimeta couertunt. Et quide queadmoda nulla Romani nominis parte poena correxerit,satiS, ut arbitror,ia probauimus. Superest ut qucadmodu nec munera, nec blandi/ Munera dei menta nos dei corrigat coprobemus. Munera aute dei 5c blandimeta quae o etiam sunt quς scilicet nisi pax nostra re quies nostra ec simulantes uotis ae P s t uoluptatibus nostris rem secudam traquillitates. Aliquid ergo,quia res exigit, etia speciale dicamus. Igie quoties in metu, in angustiis, in periculis Κυmus,cu aut ciuitates ab hostibus obsident , aut prouinciae populatione ua/ stant , aut quibuscunq; rerum aduersitatibus Reipub. membra caeduntur,
90쪽
LIBERN opem coelestis manus uotis precamur, si quo sacrae miserationis auxilio, aut seruatae urbes fuerint,aut finita populatioraut hostiles exercitus susi,dci metus omnis dono diuinitatis ablatus, quid statim post h: ec omnia facumus Gnipensare credo domino deo nostro cultu, honore, reuerentia, be/neficia, quae ab eo accepimus adnitimur. Hoc enim est consequens, atq; id p. se da etiam ulus uitae humanae habet, ut referatur gratia sceneratoribus grati M. . gwra rum , dc recipiant uicem munerum munerantes : ita ergo nos forsitan lac b. ironisci mus: atque humanis saltem cum deo nostro retributionibus agento,cum
ab eo bona accepimus, na reddimus, ad domos uidelicet statim dominicas currimus, corpora humi sternimus, mixtis cum fletu gaudus supplica/mus. Illustramus donarijs sacra limina,aras muneribus. Et quia ipli dono illius sisti sumus, templum quoque ipsius uultu nostriu sestiuitatis indubmus:aut certe quod ei non minus est, prioribus ex ipis corde uitiis renum tiamus, operum bonorum uictimas caedimus, di pro gaudiis nouis nouae conseruationis hostias immolamus. Omnibus denique immundit is bellitum sanctum indicimus. Circorum insanias sugimus, foeditates theatralisum ludorum execramur. Vovemus domino nouam uitam,ta ad obtinen/dam eius perpetuo protectionem, nosmetipsos deo sacrificamus.Cum fi ergo quae diximus pro recentibus beneficiis dei debeant fieri, uideamus quae fiant: ad ludos protinus curritur, ad insanias conuolatur, in theatris populus disiunditur,in circis plebs tota bacchatur. Ille nobis ad hoc bona praeitat, ut boni simus: nos ediuerso quoties bona accepimus, mala no stra cum hilamus: ille nos beneficiis suis uocat ad probitatem, nos ruimus in improbitatem: ille benefici js suis prouocat ad compunctionem, nos mismus in dissolutionem: uocat ille ad castitatematos ruimus in impuritatem. Praeclare uidelicet sacris muneribus respondemus. Praxiare dona cius uel agnoscimus,uel honoramus, qui quantum ab eo beneficii accepimus, tam tum ci iniuriarum repensamus:aut iniuria dei hoc forte non est, aut esse imdignior pol st, aut multis de magnis opus siti sed inueterata in nobis malo/tum omnium labe aliter iam non uitiosi esse non possumus, nisi ut omnis no no simus. Quae in nobis rogo spes bonae frugis est Qui ignorantia precant,crrore agnito corriguntur. Qui religionis expertes commutauerunt sectam mutare incipiunt disciplinam .Postremouit dixi qui aut abundantia nimia aut securitate uitiantur, desinunt esse perditi cum destiterint esse socuri. Nos nec ignorantia labimurnec religionis expertes sumus, nec prosperitate rerum ac securitate corrumpimur.Omnia liquide ediverso sunt.Religionem nouimus, ignorantia no excusamur.Pacem di diuitias prioru tem pom no habemus. Omnia quae fueran ut ablata, aut immutata sunt,solatinuitia eis otii uitia creueriat. Nihil nobis de pace de prosperitate pristina reliqua est.
Mnini nisi sola omnino crimina,quae prosperitate no esse fecerui. Vbi nanq; sunt