장음표시 사용
101쪽
LIBER II. 4stinguet excessum operit. Manum super os ponit,qui malae locutionis culpas bonpactionis velamine tegit.Loquens quae ad dominu pertinent, nec facies,
etsi inutilis sibi est,audientibus tamen prodest. Qui de sapientia laudari se affectant,loquentem prophetam attendant, Vae qui sapientes estis in oculis vestris, cor vobismetipsis prudentes. Recte ex sententia dicis,qui veram sapientiam gustu interni fa-poris sentit A sentiendo enim sententia di itur Aeper hoc arrogantes, qui sine humilitate dicut:de sola scientia dicunt, non de sententia. Ille enim sapit, qui recte de secundum deum sapit. Ita suam dicunt contumeliam doctores, si dum snt ab eis dicta sapienter,nimium tamen eloquenter Horret enim sapientia spumeum verborum ambitum, ac fuco sidialis eloquentiae inflatis sermonibus perornatum.
Quidam curiosi delectantur audire quoslibet sapietes, non ut veritatem ab eis quaerant,sed ut facundia sermonis eorum agnoscat: more poetarum, qui magis compositionem verborum quam sententia veritatis sequuntur. Qui bonum lane charitate dicit, tanqua aes aut cymbalum sonum facit aliis ipse tamen sibi manet insensibilis. Quadrimoda est dicendi ratio, qua praeuidendu est,quid,cui, quando, vel quomodo aliquid proferatur.Item quadrimoda est sentiedi ratio, qua aut bene sentiedo sid bene proferatur: aut nil sentiendo, nil dicitur aut parum sentiendo loquacitas sola ostentaturi aut optime sen- tiendo non eleganter profertur quod intelligitur. Item quadripartita est loquendi ratio, qua vel bonum bene,vel malum male,seu bonii male,vel malum bene profertur Bonum quippe bene loquitur,
102쪽
qui ea quq recta sunt,humiliter annuciare videtui
Malum male loquitur,qui quodlibet sagitia psuadere conat.Bonu male lositur qui quodcuq rectuarrogate praedicare sentitur Malu bene loquitur, qui aliquod narrando vitiu detestatur,ut ab eo homines auertatur.Corde bene loquitur,qui charitatem nodissimulatiore bene loquitur, qui veritate annuciat. Factis bene Ioquitur qui alios bonis exeptis qdificat.Corde male loquit,qui interius cogitationes noxias meditatur, cogitat Livigua male
loquitur, qui pro eo quod male agit flagellatur de
murmurat. actis male loqvitur,qui male vivendo exemplis suis alios ad praue vivendu informat. Semel bene loquit, qui se poenitedo redarguit Bis bene Ioquit,qui bene viuedo talios instruit Semel male loquitur,qui post vitili cito no corrigitur Bis male loquitur,qui male vivit de male docet. Ite bis
male loquitur,m3 male cogitat, male refert cogitata. Ite bis male loquitur, qui honu quod debuit no egit, maturia, o oportebat admisit. Mali mala respodent pro bonis, aduersas optimis. Boni bona respondent pro malis, prospera pro aduers1s. Aduersus conuitiu linguae fortitudo adhibenda est patientiae,ut tentationis verba, quae foris impugnat tolerantiae virtute deuicta discedant.Noomnis sipatitur probra iustus est:sed qui pro veritate ab aliis innoces patitur, ille tantummodo iustus est.Inter vituperationes linguae, opprobria hominum iusto se remedio mens iusti corroborat, Vt tanto solidius in deum figatur interius, quanto exterius ab humanis spernitur sensibus. Qui illatas sibi contumelias tranquillo animo prodit, dolorem
103쪽
cordis aperit, virtus quod feruet in animo,facile
reiiciti Vulnera enim mentis aperta cito exhalant, clausa nimis exulcerant. Qui dolore iniuriae clausis pectore tegi quanto amplius per silentium linguam premit, tanto acriore dolorem intrinsecus nutrit. Vnde iere quidam poetarum gentilium dixit, Quoque magis tegitur, tectus magis aestuat . ignis. Cςcus enim langor vehemens est,ac nimius, quia tacitum vivit sub pectore vulnus. De Mendacio. Cap. 3O. Endaces faciunt ut nec vera dicentibus M credatur Reddit enim saepe homine multa falsitas etiam in veritate suspectum Saepe vera promittit,qui falsa dicturus est, ut cum pri mum acquisierit fidem, ad reliqua mendacia audietes credulos faciat. Multis videtur vera esse quae faIsa sunt ideo non ex deo , sed ex suo mendacio loquuntur.Nonnunquam falsitas veriloquio adiugitur, plerunque a veritate incipit, qui falsa con fingit Latet saepe venena circumlita melle verbo rum, tandiu deceptor veritatem simulat, quous
que fallendo decipiat.Nonnunqua peius est mendacium editari si loqui. Nam interdum qui' incautus solet ex praecipitatione loqui mendacium: meditari autem n5 potest nisi per studiu Grauius ergo ille ex studio metiria hibetur,si is qui ex prς-cipitatione sola metitur. Summopere cauendu est omne mendaciti quis nonnunq sit aIi quod medacii genus culpς leuioris, si qui' pro salute hominum mentiatur. Sed scriptu est,Os quod mentitur occidit anima, perdes eos qui loquuntur mendaciuHoc quoq; cedacii gen Psecti viri summope
104쪽
fugiunt, ut nee vita curassibet per eorum saliae mdefendatur,ne suae animae noceat, du praestare alienae earni nitunturiquanqua hoc ipsum peccati genus facillime credamus reIaxari.Na si quaelibet culpa sequenti mercede purgatur, quanto magis haec facile abstergitur quam merces ipsa comitatur. Multa mentiuntur multaq; fingunt homines propter humana laudem: sicq fit ut de isti mentiendo pereat, eos quos laudant ad vanae gloriae ruinam perducant.Sicut bene sibi conscius non metuit alienae linguae conuitium,ita qui laudatur ab alto,n5 debet errore alienae laudis attendere,sed magis unusquinque testimonium conscientiae suae quaerat, cui plus ipse prquens st,quam ille qui eum laudat. Opus emsuum nusquisque probet,ut ait Apostolus. Et tunc
in seipso tantum quisque gloriam habebit,id est, occulte in sua conscientia,n5 palam in aliena lingua. Perfecti, qui alta radice fundati sunt, etsi flamine
laudis,ac vituperationis utcunq; quasi ventoru interdum curventur impulsu,fiunditus tamen non deiicititur,sed protinus firmitate radicis ad se redeur. Bona mens ad malum nec prςmiis nec terroribus vincitur. Nam iniqui terrorem blanditiis miscent, ut aut oblectatione quenquam decipiant, aut terroribus fiangant.Qui laudatur, in auditorum amore
inseritur sed si veraciter de non ficte laudetur, hoc est si vera sunt quide illo dicuntur.
De Iuramento. Cap.3I. Icut mentiri non potest qui non loquitur, S sic periuraremo poterit qui iurare non appetit Cauedam igitur esse iurationem, nec ea utendum,nisi in sola necessitate. Non est contra
105쪽
dei praeceptum iurare, sed dum sum iurandi facimus,periurii crimen incurrimus.Nonnunquam e
go iuret, qui periurare timet.Μulti dum loquuntue
iurare semper delectantur,dum oporteat hoc tantuesse in Ore,est est,non non. Amplius enim quam est
non est a malo est. Multi ut fallant periurant, ut per fidem sacramenti,fidem faciant verbi: sicque fallendo dum periurant mentiuntur, hominem incautum decipiunt.Interdum de falsis laehrymis seducti decipimur,& creditur dum plorat, quibus credendum non erat Plerunque sine iuramento loqui disponimus, sed incredulitate eorum, quς non cre dunt quod dicimus,lurare compellimur: taIiq; necesistate iurandi consuetudinem facimus.Sunt multi ad credendum pigri,qui non mouentur ad fidem verbi.Grauiter autem delinquunt, qui sibi loquentes iurare cogunt. Quacunq; arte verborum quisque iurei,deus tamen qui constietiet testis est,ita hoc ae-eipit sicut ille cui iuratur intelligit. Dupliciter autereus fit qui de dei nome in vanum assiumit, de proximum dolo capit. Non est obseruandum iuramen- tu,quo malum incaute Promittitur, veluti siquis. piam adulterς perpetuo cum ea permanendi fidem polliceatur. Tolerabilius est enim non implere sacramentum, Jpermanere in stupri flagitio. Iurare dei est illa prouidentia qua statuit non conuellere
statuta Poenitentia autem dei, rerum permutatio est:non poenitere autem,statuta no reuocare, ut est
illud Iuravit domipus non poenitebit eum,id est qui statuit non mutabit.
106쪽
Ecedes homo a deo statim vitiori traditur' potestati,ut dum patitur infesta vitia, reuertendo,unde ceciderat resipiscat. Et si sancti
toto animi nisu contedunt superare vitia nec extingunt:quid agut hi qui non solummo odiunt vitia , sed toto ea amore sectanturΘSatis delicate se palpat qui vult sine labore vitia superare, du peccati lege quam sibi deseruiendo vitiis fecit,sine violentia doloris resecare no possit.Perfecte renuciat vitio, qui occasione euitat in perpetrado peccato.Na si1 velis tantundem no peccare, data occasione peccaueris:tu tibi leusic iudex es qui de comissa danas, damnata comitus. Se aute iudice reus est, qui vitia de accusat de perpetrat.Qu da vitia dyno perfecte vitatur silos in se factu relabi auctores. Nam si unum vitium districte vitetur, dc alia negligatur,
inanis labor est.No enim potest in unius obseruatio virtutis fortiter perdurare, cuius alia vitia dominatur in corde.Non unῆ homine sua vitia persequuntur: quia nimiru qui prius volendo ea sibi se cit socia,postea sentit etia qolens stimulosa.Non ulli non antea in errore vitiorum labuntur,nisi prius interioris rationis perdiderint oculos, sicuti Samson non antea ab Allophylis ad erroris ligatus est machina, nisi post ei sunt Iumina oculorum extincta:quida vegetati metis ratione vitioru superatur incursu sicq; deinde intentione bonorii operuperdui sicut rex Babylonis in oculis Sedechipprefilios ipsius interfecit, sic postea oculos ei evulsit,ac per hoc post maior operti consuetudinem, si interpretatione bonorinperit quoruda ratio.
107쪽
Emod ex vitiis vitia. ex virtutibus
virtutes oriuntur. Cap. 33 . Ic gignutur ex peccato peccata, ut dum nox euitantur parua, incidatur in maximis αdum defenduntur admissa, nec lamentantur,ex flagitio ad superbiam itur. Vnde fit ut duplicati sit criminis reus qui admittit scelera per voluntatem, defendit ea per contumaciae tumorem.Sic vitio vitium gignitur, sicut virtus virtute concipitur Ex vitio enim gignitur vitium sicuti David,qui nondum euitauit adulterium,perpetra uit homicidium. Item virtus virtute concipitur, sicut per veritatem euangelicae praedicationis virtutem martyrii apostoli meruerunt. In cordibus seeulariter viventium inuicem sibi succedunt vitia,
ut dum unum abierit succedat aliud iuxta Iohel. prophetae testimonium, qui ait, Residuum erucae eomedit locusta, residuum locustae comedit brucus,& residuum bruci comedit rubigo. Per id ergo ista sub vitiorum allegoriacolliguntur, quia sequitur,Expergiscimini ebrii de flete. Aliquando utilia
Fer peccatur in minimis vitiis , ut maiora utilius caueatur. Lege Paulum apostolum, minora permittenteni peccata,ne maiora perpetrentur. Veraciter istem fanantur vitia quae virtutibu4, g non vitiis excludantur. Quorundam autem quaedam
Iatentia vitia tunc apparent, quando ab aliis vitiis desinunt. De male usis virtutibus. Cap.3 4.Nterdum is ale Lar virtutes ex se vitia gi
nur,quod fili immoderatu animi a Dpetiatu,c icio sufficit donuAd meruit, nisi indς
108쪽
aut laudes aut lucra damnanda qu sierit.Interdum virtutes vitia gignunt,dum aliquando pro tempore oportuno minime relaXantur: sicq , fit,ut quae loco congruo virtutes sent,incongruo vitia deputentur:veluti si pro fratris aduentu canonicum non soluatur ieiunium.Virtutum igitur discretionem a Paulo apostolo sume,qui ad tempus egit agendineia se omnino prohibuit. Item quςdam virtutes dulatia cretionem Bon seruant,in vitia transeunt. Nam *pe iustitia dum siuum modum excedit, crudelitatis
sevitiam gignit: nimia pietas dissolutionem diseiplinae parturit: ciet studiu dum plus est oportet in iracundiae vitium transit:& multa mansiuetudo torporis segnitiem gignit Prudentis autem viri discretio solerter prospicit, ne bonum intemperanter agat, de virtute in vitium transeat. Item apud quo am ex virtute vitium gignitur, dum quisque de eastitatis de abstinentiae merius gloriatur. Nam qui eleemosynam vanae gloriae causa impartit, ex virtute vitium facit. Sed de is qui de sapientia arrogantiam habet, de qui pro iustitia prςmium appetit, qui aliquod donum dei quod meruit in suam
laudem conuertit,aut in malos usus assumit, procul dubio virtutem in vitium transfert. Homines de virtutibus vitia nutriunt ex quibus pereant. Iteru deus arte potentissima ex nostro vitio virtutes format, quibus nos ab iniquitate reformet.
De simulatis virtutibus. Cap. 3s. V dam vitia species virtutu prς serunt,ideo- in que pernitiosius suos sectatores decipiut,quia se sub velamine virtutum tegunt.Nam vitia oua statim virtutibus contraria apparent, cito dum
109쪽
LI BAE I I. s in pilam venerint mandantur, propter quod faces eoru de talibus eriminibus erubescunt.Carles autem plerunque per insensibilem metis caecitatem no agnoscunt vitium esse culpabile, quod dignum videtur damnatione. Item quaedam vitia species virtutum esse videntur, sed tamen virtutes non sunt.Nam interdum sub praetextu iustitiae crudelitas agitur, putatur esse virtus,quod nimirum est vitium: sicut de remissa segnities mansuetudo esse creditur, quod agit torpens negligentia,putatur agere indulgentia pietatis. Nonunquam etiam virtute largitatis imitatur vitium prodigae effusionis, virtutem parcitatis tristis tenacitas imitatur, da vitium pertinaciae absconditur sub virtute constantiae. Item timor sub specie obedientiet occuliatur, dicitur virtus humilitatis, quod tame vitium est timoris. Sed procacitas vocis pro veritatis libertate accipitur,& vitium pigritiae quietis virtute imitatur. Porro vitiu inquietudinis virtute se vult vocari solicitudinis: iraecipitationis facilitas feruor boni studii creditur, bene agendi tarditas c5silii mora esse videtur:dum tamen ista sit virtus, illa vitium.Tali igitur exemplo vitia species virtutuimitantur, tamen se nonnulli esse iustos confidunt,unde maxime reprobantur Aptum exempla vitiorum de latronis specie sumitur. Nam sicut ex
insidiis latro prodit,seque iter agentibus iungit,finge se socium donec decipiat improuisum, dum
subito eruperit ad exitum latro manifestus osten ditur ita se miscent interdum periculose virtutibus vitia, quousque omnem operis efficaciam in suis usibus rapiant, ut anima quae sibi erat pu-
110쪽
cens de virtutibus,deceptam se conspiciat vitiis damnabilibus. De appetitu virtutum Cap.36' D virtutes difficile c5surgimus, ad vitia sine labore delabimur. Ista enim prona, illa ardua sunt. Grades enim sudores perpetimur, ut ad coelum constendere valeamus.Quemadmodum ad virtutum tendentes culmen non a summis
inchoant,sed a modicis,ut sensim ad altiora pertingant:ita de qui delabuntur ad vitia,no statim a magnis criminibus incipiunt sed a modicis assuesciit, de sic in maximis proruiit sicut paulatim homo a
minimis vitiis in maximis proruit:ita a modicis virtutibus gradatim ad ea quae sunt excelsa conscedit. Qui aute inordinate virtutes coprehedere nititur, cito periclitatur.Haec est causa in rerum natura, ut
quaecunq; velociter ad profectum tendunt sine dubio celeriter finiatur: sicut herbae,quptato festinius
pereunt,quato celerius crescunt.At Vero cotra arishores alta radice fundatae ideo perdurant diutius, quia gradatim ad profectu perueniunt. Nihil prodest admixto malo agere aliquid bonum:sςd prius est cohibendu a malo,deinde exercendum bonum. Hoc enim indicat propheta cum dicit, Quiescite
agere peruerse discite benefacere.Prius vitia extirpanda sunt in homine, deinde inserendae virtutes Nam coli rere coniungi no potest veritas cum mendacio,pudor cum petulantia fides cum perfidia, castitas cu luxuria..uaedam sunt summae vi tutes,quaedam vero mediae. Fides, spes, charita summae virtutes sunt. Nam a quibus habentur,uti, que veraciter habentur Aliae vero virtutes mediae