장음표시 사용
41쪽
TERRA MAIOR nibus considerari debent elementa,non conumeratur: licet Empedocles quantitate elementa ponde-rasEt, & non qualitate, nec facultate, & activa vim tute in eius existente: Contra quam non inmerito Arist. in a. de animalibus inuehabatur. Conclusine igitur eontra aduersariorum opinionem primam rationem tenendum est, Elementis primo modo consideratis nullo modo necessariam esse quantitatiuam proportionem,ut Vnum scilicet situs proportione aliud superet: ipsa enim elementa fuerunt ea & tanta quantitate a natura ipsa dotata, & praedita, qua&quanta elementi generationem ipsa necessitatem habere videbantur Vnde quia manifestum apparet in duobus inferioribus elementis & praecipuae in terra
magis generari, nutriri,& Coniseria ari res mixtas animatas,& inanimatas,qua in caeteris elementis quoad generatione rerum naturalium, rationabilius est dicere terram esse aqua maiorem tum praecipue cum
ipsa aqaa minorem partem habeat in corporibus mixtis, quam ipsa terra: A qua enim iuxta Aaist. non ob aliud in rerum productione necessaria est, nisi quantum ea indiget rerra,vt ipsius terrae partes aridae&siccae existentes, aquae humiditate simul iunga tur, Vniantur & conglutinentur, sicque simul iunctae persistant. Quod autem in mixtis maior pars fit ter rae quam aquae sensim manifestum est,tum corporum
opacitate, quae inter elementa terrae tantum attribui tiar tum etiam in corporum resolutione & corru ptione, in qua maior pars terrae quam caeterorum si lementorum remanet.
42쪽
SI igitur elementa in quantum, inquantum inquam uniuersi partes principales existunt, determinata
quantitate non egent, ut unum scilicet quantitate proportionali maius sit quam alterum, sed tantum unum sit grauius,vel leuius altero, iuxta mundi centro adhaerentiam & distantiam:similiteretiam quoad
rerum generationem maior pars terrae attribuitur quam aquae, non est inconuenien S, nec naturae repugnanS Vt terra quantitate sit aqua maior, praesertim cum rationes in aduersariosa nobis adductae naturae ordini nullo modo repugnent, nec in ipsam naturam aliquid si perflui, vel di minutionis apportent, quibus diminuta vel saperflua videatur. Rationes quibu cunda aduersariorum ratio dissoluitur. Ecunda aduersariorum ratio erat, quod cum elementa essent corpora homogenea, opor- tebat ut quae secundum substantiam conuenirent cuilibet parti,toti quoquC conuenirent,quum igitur ex parte terrae generetur aqua Oportet & a quae elementum quantitate maius sit terrae elemena o& locum habeat capaciorem quam prius habebat,& sicut de parte fit, sic de toto fieri necessarium esse videtur, Huic rationi nessonsio.
43쪽
TERRA MAIOR . Notum hic ab aduersiarijs adductu concede lum est: Ex hoe enim non sequitur si videlicet quaelibet pars terrae in aquam conuerteriar & aqua tunc maius spatium habere deberet, & si tota terra etiam in aquam couerteretur ut terra in se tota sit aquam ita nor. Primo prae supponitur falsum, Nam si tota terra in aquam conuerteretur nulla daretur terra, &sic qua tunc nUn esset maior terra, esset enim compara tio de esie ad non esse: Insuper Peripatheticorum sententia est, quod licet in omnibus elementorum partibus successive sint quatuor elementa generabi lia & corruptibilia, accepta tamen simul secundum se tota nec generari nec corrumpi possi int, exemplum de lupo ab aduersarijs adductum nullum illis iuvameesse dicimus; Nam concedere lupum esse aeternum, S ad ululatum aptum conceden bum esset, veluti si esset corruptibilis, sic non est negandum terram totatam in aquam se conuertentem quam non semper esse talem iuxta suam naturam,&licet in tali conuersone vr diximus aqua maiori loco indigeret, quia
maiorem Occuparet,non sequitur tamen Vt ipsa cum
sit terra minor sit aqua,sicut non sequitur in exemplo iam addu et O,ut lupus ille sit aeternus: Similiter si c5- cederetur totum aurum in terra existens,si secundum partes funderetur, vel secundum se totum est et talis naturae ut maiorem locum occuparet fusium, quam non fusum non enim necessario sequeretur eX hoc Vt aurum quantitate maius esset fusium, quam non fusu,& maiorem Occuparet locum sic a simili, licet terra suamet natura chin secundumse totam vel secundum suas partes in aquam conuerteretur di maiorem Ο cuparet
44쪽
EST A Q V A. ITeuparet locum quam cum terra erat, non tamen ex
hoc necessario sequeretur terra1Ti ut terra est aqua close minorem, quoniam in uniuersi conseruazione non est nece a1 tum ut aqua terram superet, nec ad rerum generationem Oporter aquam magis redundate qua ipsa terra, cum ut supra tetigimus, aqua ad generationem tanrtim est necessaria, ut terrae partes siccae uniantur & conglutinentur, sole enim dissoluere in tur&dissiparentur. Ex quibus omnibus patet aduersariorum rationes nullius esse momenti, aquam igitur quatitate nullo modo terra maiorem est e posse dici
Rationes Gibra tertia ad wnsarium
Ertia aduersariorum ratio haec erat: Omnium I philo phantiumsententia est terram situ Omnibus elementis inferiorem esse & ignem superiore, aerem vero sub igne positum, & aquam sub aere, &supra terram locum tenere, si igitur aqua non esset terra maior ita ut maior pars terrae non esset aqua Operta non posset veriori ratione dici aerem statini se- . qui supra aquam, quam supra terram, cum & supra, terram aqua detectam aer sime medio aliquo tangat& supra stet, & quoniam denominationes a maiori parte accipi debent, sequitur ut aqua maiori spatio spargatur,quam sit ipsa terra detecta. Hinc rationi responsio.
45쪽
MAtio aduerariorum licet sit subtilis, ad rei ta
men probationem nihil facit, elementorum e nam situs, quod terra scilicet sit inferior, aqua supra terram,aer supra aquam,& ignis supra aerem, ut unuipsorum sit quantitate maius altero non essicit nec econtrario,quia si unu est quantitate altero maius ve- dieat sibi locum superiorem, aut inferiorem, vel me
dium, sed eorum loca disposita sunt illis & ordinata anatuta secundum eorundem grauedinem, pondero-tatem, & leuitatem: igitur licet ignis sit qualitate minor aere,& aer minor aqua, & aqua minor terra, non esset tamen ut terra inferiorem partem & ignis su periorem non teneret, & aer sub igne,& aqua sub aere S super terram non esset veluti nunc sunt eade quantit ate quam habent: qua ex re ut experientia patet)clare videmus quamcumque terrae partemsupra aqua
positam,aliquo non impeditam impedimento illico relicto aeris concaue in aquae profundu descendere,& hoc non ob quantitatem, sed propter ponderositatem, & ut locum sibi a natura constitutum inueniat
SI quis vero nobis obij ceret dicens cur montes de promontoria illud idem non ericiunt Θ id est cur ad aquae profunditatem non descenduntΘObiectioni
sic respondendum erit Promontoria & montes sunt terrae partes, & sim tita sua siccitate & duritie cum pso toto coniunctae,& colligatar,ut ex seipsis disiungi minime valeant, itaque quasi via toto retinenturic ut videntur aquae detectae,si vero aliquo accide-Lea toto auellerentur,&disiungerentur statim a toto
46쪽
non impeditae natura ad ima descenderent tanta velocitate quanto pondere sunt ab ipsa natura donata. Quare aduersariorum ratio & obiectio nullae sunt, nec quae volunt probare possunt. Rationes quisus quarta aduersariorum
Varia nostrorum aduersoriorum ratio fundata erat super aquatilium animalium superabum dantia: Dicebant enim clim plura sint animalia aquatilia quam terrestria, locus in quo plura animalia degunt amplior situ & quantitate ac cepacitate esse debet loco in quo minora animaliau uere debent, Alocari: Clim igitur aqua sit huiusmodi quia in ipsa plura degunt animalia tam in specie qua in indiuidius terra debet esse de situ & quautitate maior. Huic nationi responsio.
Vae ab aduersarijs dicta sunt, facile & sine co-
scientiae scrupulo cocedi pos uni Ex hac enim concessione eorum intentio minime sequitur . Nam daris pluribus animalibus aquatilibus quam terrestribus, non est propterea necessarium ut elementorum . alterum proportionata quantitate silperet alterum, cum animalia non puro nutriantur elemeto, sed miratis corporibus ex quatuor elementis: Vnde videntes nos aquatilium M praecipue marinorum animalium Vnum aliorum piscium corporibus non tantu speci:
disti storum , sed una & eadem specie existentiu nu-
47쪽
triri, quod quidem raro inter terrestria animalia comtingere solet, ex tali animaliti aquatilium foecundit te& superabundantia nullo modo sequi videtur ut clementum in quo vivunt augeri debeat,& quantitate maior existat, praesertim quia ut experientia videtur)in paruulo flumine sed torrentis gurgite, & in angusta piscina, sed vivario , innumerabiles pisces paruos & magnos como de & stare & viuere videmus, Hoc idem in stagnis apparet, innumerabiles inquam quoniam sepe in talibus aquarum augustis locis,talis reperitur piscium numerus, qualis in quatriplicato
terrae spatio perfectorum terrestrium animaliu. Numerus in quovis climate nunquam inueniretur persectoru terrestri tali animalium, Numerum non iniuria diximus,quoniam si de animalibus persediis terrestri bus & imperisistis ac diminutis loqui vellemus,forsaquae supra concessimus non concederemus, imo co trarium sentiremus : Na comuneratis omnibus te
restribus animalibus imperfectis& diminutis, ac perfectis si conumerari possint ad hoc nullo modo aquatilia animalia numero comparari possent: cum in terra ex animalibus impersedi is,& diminutis in ea vive-tibus aliqua quaplura & pene innumerabilia ita paruula sunt, ut vix oculis ut videri valeant) subiici po sn Sed his omnibus omissis tanquam ad rem no facientibus concludendo dicimus :&si in quo uis ele
mento animalium maior numerus inueniretur, non sequitur tamen Vt maiorem terra partem aqua ope
riat quam aquis detectam videmius, nec aquam terraeste maiorem,& de his satis dicha sint.
48쪽
I9Rationes quibus quinta aduersarioram ratio. adducta diluitur. Duersariorum quinta & vltima ratio in nauig Etatimniim experientia fundabatur dicebant enim
quod mare nauigantes cum primum in litore tu rim aut promontorium viderent,non basim,sed verticem detegunt, cum contrarium ex Opticorum regula accidere deberet, quod quidem triangularitatis exemplo ad sensum deducut &vt in quinta ratione ab eis adducta apparet,confirmant. Huic rationi res oncio. Un Ac aduersariorum ratio innuere videtur aquam Iterrae esse altiorem quouis altiori promontorio , & monte, & ex consequenti aquae circuitum M
circumfer etiam ampliorem circuitus terrae conuesi
Q. Qii Id quidem falsum esse ostendemus; Quod
enim promontorii aut turris vertax a nauigantibus
in alto mari ut diximus existentibus prius videatur quam basiis, non procedit quod aqua in circumferentia sit terra amplior ,& altitudine eleuatior, sed quia aquae elementum circulare existit, quum igitur aqua vi ait philosophus sua natura fluida sit non potest a duritie, quam non habet, impediri, quum quandocumque Sc ubique non impedita in arcuatam sit perficiem se recolligat & vniat, in qua unione semperco spatio quocontinetur, exteriorem superficiem ita in arcum reducit, ut si circulus perseuerarit in tota
49쪽
TERRA MAIOR circumferentia accommodaretur, Ut circularis essetr KRedacta igitur maris superficie extetiore ad spaerica circumserentiam, miru non esse debet nauigantibus si ab alto mari detecto quodam medio litore in quo turris vel promontorium existit. Nautae priusquam basim turris aut promontorij videant, verticem perspiciant: superficies enim exterior ad circumferentiam redacta impedit nautarum oculos ne basim promontorij aut turris videre possint, Vnde minime c5- cludi potest, aquam terra esse altionem : Imo licet promontorij vertex longior se ii remotior sit ab uni,
uersi centro, maris culmine & superfioi ea qua promontorium ipsum seu turrim Natuae conspexerunt:
potest tamen esse ut prilis ab ipsa maris superficie promontorij vertex quam basis videatur, ad quod quidem bene cognoscendum haec quae infra desi gnatur figura consideretur: In hac enim figura uniuersi centrum A.esse fingimus circulum B. C. D. circumferentiam aquae esse volumus B. pro loco maris in quo nauis sit im ginamur B.C.D. prosphaericae circumfe-
locum esse dicimus f lineam C. E. turrim
i in figura videtur , rem motior sit ab A. mu di centro quam B. C.
D. aquae circumseretia, non sequitur tam
50쪽
inen ut nauigantes in puncto B. existentes non videant prius turris starnitatem per lineam B. E. quam C. turris basim per lineam B. C. quae linea ut in figura conspici porest) ab aquae silperficie in sphaericam
Circumferentiam reducta absconditur & occultatur: linea vero B.E. clare patescit,&nullo impeditur obstaculo.Quibus omnibus philosophicis & dcmo strativis rationibus denuo concludimus ex tali experientia ab aduersariis adducta nullo modo demo strari aquam altiorem terraque maiorem esse, sed bone aquam esse orbicularem & in arcum redactam,in sphaericaeque figurae convexum, ad cuius rei huiu modi demonstrationem ab omnibus physicis δί Astrologis ac Cosmographis illa nautarum experientia in eorum libris adduci & scribi debet, Si non adprobationem ad quam ad acari j adduxerunt Et hςc quo ad aduersariorum reprobationem rationum di ista sint satis, ad auctoritates autem,quibus aduersari j in eorum fauore suffragi nituntur accedamus.
6stri aduersari j suam opinionem fulcire volentes Aristotelis verbis M Strabonis & Melae &Plini) non bene intellectis pro eorum fulcimento uti voluerunt: Aiebant enim Aristotelem in Metheor. asserere, elementa ita esse in decupla proportione ut
veluti ipsi intelligebant) superius esset in decupla
proportione ad inserius., ac si diceret ignem esse decuplum aere, aerem decuplum aqua, & aquam terra decuplam; Arist. opinio si bene consideretur, non Ut autumant aduersarij, intelligi deberet, non enim Arist. eo in loco ut videre licet) de elementoruquantita ei qua unum alterum superat, sed de quam